| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
9. දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
78. නවමෙ දුට්‌ඨුල්‌ලසද්‌දත්‌ථදස්‌සනත්‌ථන්‌ති දුට්‌ඨුල්‌ලසද්‌දස්‌ස අත්‌ථදස්‌සනත්‌ථං. අත්‌ථෙ හි දස්‌සිතෙ සද්‌දොපි ‘‘අයං එතෙසු අත්‌ථෙසු වත්‌තතී’’ති දස්‌සිතොයෙව හොති. ‘‘යං යං දුට්‌ඨුල්‌ලසද්‌දෙන අභිධීයති, තං සබ්‌බං දස්‌සෙතුං පාරාජිකානි වුත්‌තානී’’ති අයඤ්‌හෙත්‌ථ අධිප්‌පායො. තත්‍රායං විචාරණාති තත්‍ර පාළියං අයං විචාරණා, තත්‍ර පාළිඅට්‌ඨකථාසු වා අයං විචාරණා. තත්‌ථ භවෙය්‍යාති තත්‌ථ කස්‌සචි විමති එවං භවෙය්‍ය. අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනෙ විය දුක්‌කටෙන භවිතබ්‌බන්‌ති ආහ ‘‘දුක්‌කටං ආපජ්‌ජතී’’ති. අක්‌කොසන්‌තොපි දුක්‌කටං ආපජ්‌ජෙය්‍යාති ඔමසවාදෙන දුක්‌කටං ආපජ්‌ජෙය්‍ය. අධිප්‌පායං අජානන්‌තෙනපි අට්‌ඨකථාචරියානං වචනෙයෙව ඨාතබ්‌බන්‌ති දීපනත්‌ථං ‘‘අට්‌ඨකථාචරියාව එත්‌ථ පමාණ’’න්‌ති වුත්‌තං. පුනපි අට්‌ඨකථාවචනමෙව උපපත්‌තිතො දළ්‌හං කත්‌වා පතිට්‌ඨපෙන්‌තො ‘‘ඉමිනාපි චෙත’’න්‌තිආදිමාහ.
78. Navame duṭṭhullasaddatthadassanatthanti duṭṭhullasaddassa atthadassanatthaṃ. Atthe hi dassite saddopi ‘‘ayaṃ etesu atthesu vattatī’’ti dassitoyeva hoti. ‘‘Yaṃ yaṃ duṭṭhullasaddena abhidhīyati, taṃ sabbaṃ dassetuṃ pārājikāni vuttānī’’ti ayañhettha adhippāyo. Tatrāyaṃ vicāraṇāti tatra pāḷiyaṃ ayaṃ vicāraṇā, tatra pāḷiaṭṭhakathāsu vā ayaṃ vicāraṇā. Tattha bhaveyyāti tattha kassaci vimati evaṃ bhaveyya. Anupasampannassa duṭṭhullārocane viya dukkaṭena bhavitabbanti āha ‘‘dukkaṭaṃ āpajjatī’’ti. Akkosantopi dukkaṭaṃ āpajjeyyāti omasavādena dukkaṭaṃ āpajjeyya. Adhippāyaṃ ajānantenapi aṭṭhakathācariyānaṃ vacaneyeva ṭhātabbanti dīpanatthaṃ ‘‘aṭṭhakathācariyāva ettha pamāṇa’’nti vuttaṃ. Punapi aṭṭhakathāvacanameva upapattito daḷhaṃ katvā patiṭṭhapento ‘‘imināpi ceta’’ntiādimāha.
80. ‘‘අඤ්‌ඤත්‍ර භික්‌ඛුසම්‌මුතියා’’ති වුත්‌තත්‌තා සම්‌මුති අත්‌ථීති ගහෙතබ්‌බාති ආහ ‘‘ඉධ වුත්‌තත්‌තායෙවා’’තිආදි.
80. ‘‘Aññatra bhikkhusammutiyā’’ti vuttattā sammuti atthīti gahetabbāti āha ‘‘idha vuttattāyevā’’tiādi.
82. ආදිතො පඤ්‌ච සික්‌ඛාපදානීති පාණාතිපාතාදීනි පඤ්‌ච සික්‌ඛාපදානි. ‘‘සෙසානීති විකාලභොජනාදීනි පඤ්‌චා’’ති වදන්‌ති. කෙචි පන ‘‘ආදිතො පට්‌ඨාය පඤ්‌ච සික්‌ඛාපදානීති සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨිආදීනි පඤ්‌චා’’ති වදන්‌ති, තං න ගහෙතබ්‌බං. පාණාතිපාතාදීනි හි දසෙව සික්‌ඛාපදානි සාමණෙරානං පඤ්‌ඤත්‌තානි. වුත්‌තඤ්‌හෙතං –
82.Ādito pañca sikkhāpadānīti pāṇātipātādīni pañca sikkhāpadāni. ‘‘Sesānīti vikālabhojanādīni pañcā’’ti vadanti. Keci pana ‘‘ādito paṭṭhāya pañca sikkhāpadānīti sukkavissaṭṭhiādīni pañcā’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ. Pāṇātipātādīni hi daseva sikkhāpadāni sāmaṇerānaṃ paññattāni. Vuttañhetaṃ –
‘‘අථ ඛො සාමණෙරානං එතදහොසි ‘කති නු ඛො අම්‌හාකං සික්‌ඛාපදානි, කත්‌ථ ච අම්‌හෙහි සික්‌ඛිතබ්‌බ’න්‌ති? භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසුං. අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, සාමණෙරානං දස සික්‌ඛාපදානි, තෙසු ච සාමණෙරෙහි සික්‌ඛිතුං, පාණාතිපාතා වෙරමණී අදින්‌නාදානා වෙරමණී’’තිආදි (මහාව. 106).
‘‘Atha kho sāmaṇerānaṃ etadahosi ‘kati nu kho amhākaṃ sikkhāpadāni, kattha ca amhehi sikkhitabba’nti? Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Anujānāmi, bhikkhave, sāmaṇerānaṃ dasa sikkhāpadāni, tesu ca sāmaṇerehi sikkhituṃ, pāṇātipātā veramaṇī adinnādānā veramaṇī’’tiādi (mahāva. 106).
තෙසං පඤ්‌ඤත්‌තෙසුයෙව සික්‌ඛාපදෙසු දුට්‌ඨුල්‌ලාදුට්‌ඨුල්‌ලවිචාරණා කාතබ්‌බා, න ච සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨිආදීනි විසුං තෙසං පඤ්‌ඤත්‌තානි අත්‌ථීති. අථ භික්‌ඛුනො දුට්‌ඨුල්‌ලසඞ්‌ඛාතානි සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨිආදීනි අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස කිං නාම හොන්‌තීති ආහ ‘‘සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨි…පෙ.… අජ්‌ඣාචාරො නාමාති වුත්‌ත’’න්‌ති. ඉමිනාපි චෙතං සිද්‌ධං ‘‘අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨිආදි දුට්‌ඨුල්‌ලං නාම න හොතී’’ති. අජ්‌ඣාචාරො නාමාති හි වදන්‌තො අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨිආදි කෙවලං අජ්‌ඣාචාරො නාම හොති, න පන දුට්‌ඨුල්‌ලො නාම අජ්‌ඣාචාරොති දීපෙති. ‘‘අජ්‌ඣාචාරො නාමාති ච අට්‌ඨකථායං වුත්‌තත්‌තා අකත්‌තබ්‌බරූපත්‌තා ච අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස සුක්‌කවිස්‌සට්‌ඨිආදීනි දණ්‌ඩකම්‌මවත්‌ථුපක්‌ඛං භජන්‌ති, තානි ච අඤ්‌ඤස්‌ස අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස අවණ්‌ණකාමතාය ආරොචෙන්‌තො භික්‌ඛු දුක්‌කටං ආපජ්‌ජතී’’ති වදන්‌ති. ඉධ පන අනුපසම්‌පන්‌නග්‌ගහණෙන සාමණෙරසාමණෙරීසික්‌ඛමානානං ගහණං වෙදිතබ්‌බං. සෙසමෙත්‌ථ උත්‌තානමෙව. අන්‌තිමවත්‌ථුං අනජ්‌ඣාපන්‌නස්‌ස භික්‌ඛුනො සවත්‌ථුකො සඞ්‌ඝාදිසෙසො, අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස ආරොචනං, භික්‌ඛුසම්‌මුතියා අභාවොති ඉමානි පනෙත්‌ථ තීණි අඞ්‌ගානි.
Tesaṃ paññattesuyeva sikkhāpadesu duṭṭhullāduṭṭhullavicāraṇā kātabbā, na ca sukkavissaṭṭhiādīni visuṃ tesaṃ paññattāni atthīti. Atha bhikkhuno duṭṭhullasaṅkhātāni sukkavissaṭṭhiādīni anupasampannassa kiṃ nāma hontīti āha ‘‘sukkavissaṭṭhi…pe… ajjhācāro nāmāti vutta’’nti. Imināpi cetaṃ siddhaṃ ‘‘anupasampannassa sukkavissaṭṭhiādi duṭṭhullaṃ nāma na hotī’’ti. Ajjhācāro nāmāti hi vadanto anupasampannassa sukkavissaṭṭhiādi kevalaṃ ajjhācāro nāma hoti, na pana duṭṭhullo nāma ajjhācāroti dīpeti. ‘‘Ajjhācāro nāmāti ca aṭṭhakathāyaṃ vuttattā akattabbarūpattā ca anupasampannassa sukkavissaṭṭhiādīni daṇḍakammavatthupakkhaṃ bhajanti, tāni ca aññassa anupasampannassa avaṇṇakāmatāya ārocento bhikkhu dukkaṭaṃ āpajjatī’’ti vadanti. Idha pana anupasampannaggahaṇena sāmaṇerasāmaṇerīsikkhamānānaṃ gahaṇaṃ veditabbaṃ. Sesamettha uttānameva. Antimavatthuṃ anajjhāpannassa bhikkhuno savatthuko saṅghādiseso, anupasampannassa ārocanaṃ, bhikkhusammutiyā abhāvoti imāni panettha tīṇi aṅgāni.
දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / මහාවිභඞ්‌ග • Mahāvibhaṅga / 1. මුසාවාදවග්‌ගො • 1. Musāvādavaggo
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / 9. දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / 9. දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 9. දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 9. දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදං • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadaṃ
