Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
੯. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
੭੮. ਨવਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਤੇਰਸ ਚ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਦ੍ਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਪਨ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਚਾਰਣਾ – ਸਚੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਸਮਾਨੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ-ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਦੇ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ; ਏવਮਿਧ ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਨਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਦ੍ਦੇ ਯਦਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ‘‘ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤਿ ਤੇਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ’’ਤਿ ਏਤਦੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਭવੇਯ੍ਯ ‘‘ਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਤੋ ਚੁਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਅਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વਦਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਓਮਸવਾਦਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੩੮੯)। ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਿਚਾਰਿਯਮਾਨਾਯ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾવ ਏਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ વਿਚਾਰਣਾ। ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਚ ਆવੋਚੁਮ੍ਹ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਧਮ੍ਮੋ વਿਨਯੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤਥੇવ ਞਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ)। ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ।
78. Navamasikkhāpade – duṭṭhullā nāma āpatti cattāri ca pārājikāni terasa ca saṅghādisesāti imissā pāḷiyā ‘‘pārājikāni duṭṭhullasaddatthadassanatthaṃ vuttāni, saṅghādisesaṃ pana idha adhippeta’’nti aṭṭhakathāsu vuttaṃ. Tatrāyaṃ vicāraṇā – sace pārājikaṃ ārocentassa pācittiyaṃ na bhaveyya, yathā samānepi bhikkhu-bhikkhunīnaṃ upasampannasadde yattha bhikkhunī anadhippetā hoti, tattha bhikkhuṃ ṭhapetvā avaseso anupasampannoti vuccati; evamidha samānepi pārājikasaṅghādisesānaṃ duṭṭhullasadde yadi pārājikaṃ anadhippetaṃ, ‘‘duṭṭhullā nāma āpatti terasa saṅghādisesā’’ti etadeva vattabbaṃ siyā. Tattha bhaveyya ‘‘yo pārājikaṃ āpanno, so bhikkhubhāvato cuto, tasmā tassa āpattiṃ ārocento dukkaṭaṃ āpajjatī’’ti. Evaṃ sati akkosantopi dukkaṭaṃ āpajjeyya, pācittiyameva ca āpajjati. Vuttañhetaṃ – ‘‘asuddho hoti puggalo aññataraṃ pārājikaṃ dhammaṃ ajjhāpanno, tañce asuddhadiṭṭhi samāno okāsaṃ kārāpetvā akkosādhippāyo vadati, āpatti omasavādassā’’ti (pārā. 389). Evaṃ pāḷiyā vicāriyamānāya pārājikaṃ ārocentassāpi pācittiyameva dissati. Kiñcāpi dissati, atha kho sabbaaṭṭhakathāsu vuttattā aṭṭhakathācariyāva ettha pamāṇaṃ, na aññā vicāraṇā. Pubbepi ca āvocumha – ‘‘buddhena dhammo vinayo ca vutto, yo tassa puttehi tatheva ñāto’’tiādi (pārā. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā). Aṭṭhakathācariyā hi buddhassa adhippāyaṃ jānanti.
ਇਮਿਨਾਪਿ ਚੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਚ ਆਰੋਚਨਂ ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰਤ੍ਥਾਯ ਪੁਨ ਤਥਾਰੂਪਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅવਣ੍ਣਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਸਾਸਨੇ ਚਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਾਯ , ਨ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੁਨ ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਦ੍ਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਪਨ ਇਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਂ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁવੁਤ੍ਤਮੇવ।
Imināpi cetaṃ pariyāyena veditabbaṃ. Aññatra bhikkhusammutiyāti hi vuttaṃ. Bhikkhusammutiyā ca ārocanaṃ āyatiṃ saṃvaratthāya puna tathārūpaṃ āpattiṃ anāpajjanatthāya bhagavatā anuññātaṃ, na tassa bhikkhuno avaṇṇamattappakāsanatthāya, sāsane cassa patiṭṭhānisedhanatthāya , na ca pārājikaṃ āpannassa puna tathārūpāya āpattiyā anāpajjanena bhikkhubhāvo nāma atthi. Tasmā ‘‘pārājikāni duṭṭhullasaddatthadassanatthaṃ vuttāni, saṅghādisesaṃ pana idhādhippeta’’nti yaṃ aṭṭhakathāsu vuttaṃ, taṃ suvuttameva.
੮੦. ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਯਾ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਆਗਤਾ, ਇਧ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਪਨ ਅਭਿਣ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਮੇਸ ਪਰੇਸੁ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨਾਪਿ ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਿਤੇਸਿਤਾਯ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ।
80.Atthibhikkhusammuti āpattipariyantātiādīsu pana yā ayaṃ bhikkhusammuti vuttā, sā na katthaci āgatā, idha vuttattāyeva pana abhiṇhāpattikaṃ bhikkhuṃ disvā evamesa paresu hirottappenāpi āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjissatīti tassa bhikkhuno hitesitāya tikkhattuṃ apaloketvā saṅghena kātabbāti veditabbāti.
੮੨. ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ વਾ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਤੋ ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋ ਨਾਮ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ, ਸੇਸਾਨਿ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋ। ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਅਤ੍ਤਕਾਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
82.Aduṭṭhullaṃ āpattiṃ āroceti āpatti dukkaṭassāti pañcapi āpattikkhandhe ārocentassa dukkaṭaṃ. Mahāpaccariyaṃ pana pārājikaṃ ārocentassāpi dukkaṭameva vuttaṃ. Anupasampannassa duṭṭhullaṃ vā aduṭṭhullaṃ vā ajjhācāranti ettha ādito pañca sikkhāpadāni duṭṭhullo nāma ajjhācāro, sesāni aduṭṭhullo. Sukkavissaṭṭhikāyasaṃsaggaduṭṭhullaattakāmā panassa ajjhācāro nāmāti vuttaṃ.
੮੩. વਤ੍ਥੁਂ ਆਰੋਚੇਤੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਤਕਾਮਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ‘‘ਅਯਂ ਅਸੁਚਿਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
83.Vatthuṃ ārocetīti ‘‘ayaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpanno, duṭṭhullaṃ āpanno, attakāmaṃ āpanno’’ kāyasaṃsaggaṃ āpannoti evaṃ vadantassa anāpatti. Āpattiṃ ārocetīti ettha ‘‘ayaṃ pārājikaṃ āpanno, saṅghādisesaṃ thullaccayaṃ pācittiyaṃ pāṭidesanīyaṃ dukkaṭaṃ dubbhāsitaṃ āpanno’’ti vadati anāpatti. ‘‘Ayaṃ asuciṃ mocetvā saṅghādisesaṃ āpanno’’tiādinā pana nayena vatthunā saddhiṃ āpattiṃ ghaṭetvā ārocentasseva āpatti. Sesamettha uttānameva.
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
Tisamuṭṭhānaṃ – kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dukkhavedananti.
ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
Duṭṭhullārocanasikkhāpadaṃ navamaṃ.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ • 1. Musāvādavaggo
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੯. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੯. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੯. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੯. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 9. Duṭṭhullārocanasikkhāpadaṃ