| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / កង្ខាវិតរណី-អភិនវ-ដីកា • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
៤. ទុដ្ឋុល្លសិក្ខាបទវណ្ណនា
4. Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā
ចត្តារិ បារាជិកានិ អត្ថុទ្ធារវសេន បទភាជនិយំ ទស្សិតានីតិ អាហ ‘‘ទុដ្ឋុល្លន្តិ សង្ឃាទិសេសំ អធិប្បេត’’ន្តិ។ យេន កេនចិ ឧបាយេនាតិ ‘‘សាមំ វា ជានាតិ, អញ្ញេ វា តស្ស អារោចេន្តិ, សោ វា អារោចេតី’’តិ (បាចិ. ៣៩៩) វុត្តេសុ យេន កេនចិ ឧបាយេន។ បាចិត្តិយំ ធុរំ និក្ខិត្តមត្តេយេវាតិ អធិប្បាយោ។ សចេ បច្ឆាបិ អារោចេតិ, ធុរនិក្ខេបនេ អាបត្តិតោ ន មុច្ចតិ។ តេនាហ ‘‘សចេបី’’តិអាទិ។ សមណសតម្បិ អាបជ្ជតិយេវាតិ សមណសតម្បិ សុត្វា យទិ ឆាទេតិ, បាចិត្តិយំ អាបជ្ជតិយេវាតិ អត្ថោ។ យេនស្ស អារោចិតន្តិ យេន ទុតិយេន អស្ស តតិយស្ស អារោចិតំ។ តស្សេវាតិ តស្ស ទុតិយស្សេវ។ អារោចេតីតិ បដិច្ឆាទនត្ថមេវ ‘‘មា កស្សចិ អារោចេសី’’តិ វទតិ។ កោដិឆិន្នា ហោតីតិ (សារត្ថ. ដី. បាចិត្តិយ ៣.៣៩៩) យស្មា បដិច្ឆាទនបច្ចយា អាបត្តិំ អាបជ្ជិត្វាវ ទុតិយេន តតិយស្ស អារោចិតំ, តស្មា តប្បច្ចយា បុន តេន អាបជ្ជិតព្ពាបត្តិយា អភាវតោ អាបត្តិយា កោដិ ឆិន្នា នាម ហោតិ។
Cattāri pārājikāni atthuddhāravasena padabhājaniyaṃ dassitānīti āha ‘‘duṭṭhullanti saṅghādisesaṃ adhippeta’’nti. Yena kenaci upāyenāti ‘‘sāmaṃ vā jānāti, aññe vā tassa ārocenti, so vā ārocetī’’ti (pāci. 399) vuttesu yena kenaci upāyena. Pācittiyaṃ dhuraṃ nikkhittamatteyevāti adhippāyo. Sace pacchāpi āroceti, dhuranikkhepane āpattito na muccati. Tenāha ‘‘sacepī’’tiādi. Samaṇasatampi āpajjatiyevāti samaṇasatampi sutvā yadi chādeti, pācittiyaṃ āpajjatiyevāti attho. Yenassa ārocitanti yena dutiyena assa tatiyassa ārocitaṃ. Tassevāti tassa dutiyasseva. Ārocetīti paṭicchādanatthameva ‘‘mā kassaci ārocesī’’ti vadati. Koṭichinnā hotīti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.399) yasmā paṭicchādanapaccayā āpattiṃ āpajjitvāva dutiyena tatiyassa ārocitaṃ, tasmā tappaccayā puna tena āpajjitabbāpattiyā abhāvato āpattiyā koṭi chinnā nāma hoti.
អាទិបទេតិ ទុដ្ឋុល្លាបត្តិសញ្ញី, វេមតិកោ, អទុដ្ឋុល្លាបត្តិសញ្ញីតិ ឥមេសុ តីសុ ‘‘ទុដ្ឋុល្លាបត្តិសញ្ញី បដិច្ឆាទេតី’’តិ (បាចិ. ៤០០) ឥមស្មិំ បឋមបទេ។ ឥតរេសុ ទ្វីសូតិ ‘‘វេមតិកោ បដិច្ឆាទេតិ, អទុដ្ឋុល្លាបត្តិសញ្ញី បដិច្ឆាទេតី’’តិ ឥមេសុ បទេសុ។ អទុដ្ឋុល្លាយាតិ អវសេសបញ្ចាបត្តិក្ខន្ធេ។ អនុបសម្បន្នស្ស ទុដ្ឋុល្លេ វា អទុដ្ឋុល្លេ វា អជ្ឈាចារេតិ អនុបសម្បន្នស្ស បុរិមបញ្ចសិក្ខាបទវីតិក្កមសង្ខាតេ ទុដ្ឋុល្លេ វា ឥតរស្មិំ អទុដ្ឋុល្លេ វា អជ្ឈាចារេ។ យំ បន សមន្តបាសាទិកាយំ ‘‘អនុបសម្បន្នស្ស សុក្កវិសដ្ឋិ ច កាយសំសគ្គោ ចាតិ អយំ ទុដ្ឋុល្លអជ្ឈាចារោ នាមា’’តិ (បាចិ. អដ្ឋ. ៤០០) វុត្តំ, តំ ទុដ្ឋុល្លារោចនសិក្ខាបទដ្ឋកថាយ (បាចិ. អដ្ឋ. ៧៨ អាទយោ) ន សមេតិ, ន ចាបិ ឯវំ វត្តុំ យុជ្ជតិ ‘‘អារោចនេ អនុបសម្បន្នស្ស ទុដ្ឋុល្លំ អញ្ញថា អធិប្បេតំ, បដិច្ឆាទនេ អញ្ញថា’’តិ (សារត្ថ. ដី. បាចិត្តិយ ៤០០) វិសេសការណស្សានុបលព្ភនតោ, តស្មា តំ ឧបបរិក្ខិតព្ពំ។
Ādipadeti duṭṭhullāpattisaññī, vematiko, aduṭṭhullāpattisaññīti imesu tīsu ‘‘duṭṭhullāpattisaññī paṭicchādetī’’ti (pāci. 400) imasmiṃ paṭhamapade. Itaresu dvīsūti ‘‘vematiko paṭicchādeti, aduṭṭhullāpattisaññī paṭicchādetī’’ti imesu padesu. Aduṭṭhullāyāti avasesapañcāpattikkhandhe. Anupasampannassa duṭṭhulle vā aduṭṭhulle vā ajjhācāreti anupasampannassa purimapañcasikkhāpadavītikkamasaṅkhāte duṭṭhulle vā itarasmiṃ aduṭṭhulle vā ajjhācāre. Yaṃ pana samantapāsādikāyaṃ ‘‘anupasampannassa sukkavisaṭṭhi ca kāyasaṃsaggo cāti ayaṃ duṭṭhullaajjhācāro nāmā’’ti (pāci. aṭṭha. 400) vuttaṃ, taṃ duṭṭhullārocanasikkhāpadaṭṭhakathāya (pāci. aṭṭha. 78 ādayo) na sameti, na cāpi evaṃ vattuṃ yujjati ‘‘ārocane anupasampannassa duṭṭhullaṃ aññathā adhippetaṃ, paṭicchādane aññathā’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 400) visesakāraṇassānupalabbhanato, tasmā taṃ upaparikkhitabbaṃ.
ទុដ្ឋុល្លសិក្ខាបទវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
