| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
4. දුට්‌ඨුල්‌ලසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
4. Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā
චත්‌තාරි පාරාජිකානි අත්‌ථුද්‌ධාරවසෙන පදභාජනියං දස්‌සිතානීති ආහ ‘‘දුට්‌ඨුල්‌ලන්‌ති සඞ්‌ඝාදිසෙසං අධිප්‌පෙත’’න්‌ති. යෙන කෙනචි උපායෙනාති ‘‘සාමං වා ජානාති, අඤ්‌ඤෙ වා තස්‌ස ආරොචෙන්‌ති, සො වා ආරොචෙතී’’ති (පාචි. 399) වුත්‌තෙසු යෙන කෙනචි උපායෙන. පාචිත්‌තියං ධුරං නික්‌ඛිත්‌තමත්‌තෙයෙවාති අධිප්‌පායො. සචෙ පච්‌ඡාපි ආරොචෙති, ධුරනික්‌ඛෙපනෙ ආපත්‌තිතො න මුච්‌චති. තෙනාහ ‘‘සචෙපී’’තිආදි. සමණසතම්‌පි ආපජ්‌ජතියෙවාති සමණසතම්‌පි සුත්‌වා යදි ඡාදෙති, පාචිත්‌තියං ආපජ්‌ජතියෙවාති අත්‌ථො. යෙනස්‌ස ආරොචිතන්‌ති යෙන දුතියෙන අස්‌ස තතියස්‌ස ආරොචිතං. තස්‌සෙවාති තස්‌ස දුතියස්‌සෙව. ආරොචෙතීති පටිච්‌ඡාදනත්‌ථමෙව ‘‘මා කස්‌සචි ආරොචෙසී’’ති වදති. කොටිඡින්‌නා හොතීති (සාරත්‌ථ. ටී. පාචිත්‌තිය 3.399) යස්‌මා පටිච්‌ඡාදනපච්‌චයා ආපත්‌තිං ආපජ්‌ජිත්‌වාව දුතියෙන තතියස්‌ස ආරොචිතං, තස්‌මා තප්‌පච්‌චයා පුන තෙන ආපජ්‌ජිතබ්‌බාපත්‌තියා අභාවතො ආපත්‌තියා කොටි ඡින්‌නා නාම හොති.
Cattāri pārājikāni atthuddhāravasena padabhājaniyaṃ dassitānīti āha ‘‘duṭṭhullanti saṅghādisesaṃ adhippeta’’nti. Yena kenaci upāyenāti ‘‘sāmaṃ vā jānāti, aññe vā tassa ārocenti, so vā ārocetī’’ti (pāci. 399) vuttesu yena kenaci upāyena. Pācittiyaṃ dhuraṃ nikkhittamatteyevāti adhippāyo. Sace pacchāpi āroceti, dhuranikkhepane āpattito na muccati. Tenāha ‘‘sacepī’’tiādi. Samaṇasatampi āpajjatiyevāti samaṇasatampi sutvā yadi chādeti, pācittiyaṃ āpajjatiyevāti attho. Yenassa ārocitanti yena dutiyena assa tatiyassa ārocitaṃ. Tassevāti tassa dutiyasseva. Ārocetīti paṭicchādanatthameva ‘‘mā kassaci ārocesī’’ti vadati. Koṭichinnā hotīti (sārattha. ṭī. pācittiya 3.399) yasmā paṭicchādanapaccayā āpattiṃ āpajjitvāva dutiyena tatiyassa ārocitaṃ, tasmā tappaccayā puna tena āpajjitabbāpattiyā abhāvato āpattiyā koṭi chinnā nāma hoti.
ආදිපදෙති දුට්‌ඨුල්‌ලාපත්‌තිසඤ්‌ඤී, වෙමතිකො, අදුට්‌ඨුල්‌ලාපත්‌තිසඤ්‌ඤීති ඉමෙසු තීසු ‘‘දුට්‌ඨුල්‌ලාපත්‌තිසඤ්‌ඤී පටිච්‌ඡාදෙතී’’ති (පාචි. 400) ඉමස්‌මිං පඨමපදෙ. ඉතරෙසු ද්‌වීසූති ‘‘වෙමතිකො පටිච්‌ඡාදෙති, අදුට්‌ඨුල්‌ලාපත්‌තිසඤ්‌ඤී පටිච්‌ඡාදෙතී’’ති ඉමෙසු පදෙසු. අදුට්‌ඨුල්‌ලායාති අවසෙසපඤ්‌චාපත්‌තික්‌ඛන්‌ධෙ. අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස දුට්‌ඨුල්‌ලෙ වා අදුට්‌ඨුල්‌ලෙ වා අජ්‌ඣාචාරෙති අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස පුරිමපඤ්‌චසික්‌ඛාපදවීතික්‌කමසඞ්‌ඛාතෙ දුට්‌ඨුල්‌ලෙ වා ඉතරස්‌මිං අදුට්‌ඨුල්‌ලෙ වා අජ්‌ඣාචාරෙ. යං පන සමන්‌තපාසාදිකායං ‘‘අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස සුක්‌කවිසට්‌ඨි ච කායසංසග්‌ගො චාති අයං දුට්‌ඨුල්‌ලඅජ්‌ඣාචාරො නාමා’’ති (පාචි. අට්‌ඨ. 400) වුත්‌තං, තං දුට්‌ඨුල්‌ලාරොචනසික්‌ඛාපදට්‌ඨකථාය (පාචි. අට්‌ඨ. 78 ආදයො) න සමෙති, න චාපි එවං වත්‌තුං යුජ්‌ජති ‘‘ආරොචනෙ අනුපසම්‌පන්‌නස්‌ස දුට්‌ඨුල්‌ලං අඤ්‌ඤථා අධිප්‌පෙතං, පටිච්‌ඡාදනෙ අඤ්‌ඤථා’’ති (සාරත්‌ථ. ටී. පාචිත්‌තිය 400) විසෙසකාරණස්‌සානුපලබ්‌භනතො, තස්‌මා තං උපපරික්‌ඛිතබ්‌බං.
Ādipadeti duṭṭhullāpattisaññī, vematiko, aduṭṭhullāpattisaññīti imesu tīsu ‘‘duṭṭhullāpattisaññī paṭicchādetī’’ti (pāci. 400) imasmiṃ paṭhamapade. Itaresu dvīsūti ‘‘vematiko paṭicchādeti, aduṭṭhullāpattisaññī paṭicchādetī’’ti imesu padesu. Aduṭṭhullāyāti avasesapañcāpattikkhandhe. Anupasampannassa duṭṭhulle vā aduṭṭhulle vā ajjhācāreti anupasampannassa purimapañcasikkhāpadavītikkamasaṅkhāte duṭṭhulle vā itarasmiṃ aduṭṭhulle vā ajjhācāre. Yaṃ pana samantapāsādikāyaṃ ‘‘anupasampannassa sukkavisaṭṭhi ca kāyasaṃsaggo cāti ayaṃ duṭṭhullaajjhācāro nāmā’’ti (pāci. aṭṭha. 400) vuttaṃ, taṃ duṭṭhullārocanasikkhāpadaṭṭhakathāya (pāci. aṭṭha. 78 ādayo) na sameti, na cāpi evaṃ vattuṃ yujjati ‘‘ārocane anupasampannassa duṭṭhullaṃ aññathā adhippetaṃ, paṭicchādane aññathā’’ti (sārattha. ṭī. pācittiya 400) visesakāraṇassānupalabbhanato, tasmā taṃ upaparikkhitabbaṃ.
දුට්‌ඨුල්‌ලසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Duṭṭhullasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
