Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ကင္ခာဝိတရဏီ-ပုရာဏ-ဋီကာ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
၃. ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ
3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā
‘‘ကဒာ တေ မာတာ ပသီဒိသ္သတီ’’တိ အာယာစနံ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာယ သိခာပတ္တလက္ခဏဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ, န မေထုနုပသံဟိတေယေဝ ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာတိ ဒသ္သနတ္ထံ။ ‘‘ဥဘတောဗ္ယဉ္ဇနကာသီ’’တိ ဝစနံ ပန ပုရိသနိမိတ္တေန အသင္ဃာဒိသေသဝတ္ထုနာ မိသ္သဝစနံ, ပုရိသဥဘတောဗ္ယဉ္ဇနကသ္သ စ ဣတ္ထိနိမိတ္တံ ပဋိစ္ဆန္နံ, ဣတရံ ပာကဋံ။ ယဒိ တမ္ပိ ဇနေတိ, ကထံ ‘အနိမိတ္တာသီ’တိအာဒီနိ ပဒာနိ န သင္ဃာဒိသေသံ ဇနေန္တီ’’တိ ဧကေ, တံ န ယုတ္တံ ပုရိသသ္သာပိ နိမိတ္တာဓိဝစနတ္တာ။ ‘‘မေထုနုပသံဟိတာဟိ သင္ဃာဒိသေသော’’တိ (ပာရာ. ၂၄၈) မာတိကာယံ လက္ခဏသ္သ ဝုတ္တတ္တာ စ မေထုနုပသံဟိတာဟိ ဩဘာသနေ ပဋိဝိဇာနန္တိယာ သင္ဃာဒိသေသော, အပ္ပဋိဝိဇာနန္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ, ဣတရေဟိ ဩဘာသနေ ပဋိဝိဇာနန္တိယာ ထုလ္လစ္စယံ, အပ္ပဋိဝိဇာနန္တိယာ ဒုက္ကဋန္တိ ဧကေ, ဝိစာရေတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထာဟ – ‘‘သိခရဏီ’’တိအာဒီဟိ အက္ကောသန္တသ္သ ပဋိဃစိတ္တံ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, ကသ္မာ ‘‘တိဝေဒန’’န္တိ အဝတ္ဝာ ‘‘ဒ္ဝိဝေဒန’’န္တိ ဝုတ္တန္တိ? ရာဂဝသေန အယံ အာပတ္တိ, န ပဋိဃဝသေန။ တသ္မာ ရာဂဝသေနေဝ ပဝတ္တော အက္ကောသော ဣဓ အဓိပ္ပေတော။ တသ္မာ ‘‘ဒ္ဝိဝေဒန’’န္တိ ဝစနံ သုဝုတ္တမေဝ။
‘‘Kadā te mātā pasīdissatī’’ti āyācanaṃ duṭṭhullavācāya sikhāpattalakkhaṇadassanatthaṃ vuttaṃ, na methunupasaṃhiteyeva duṭṭhullavācāti dassanatthaṃ. ‘‘Ubhatobyañjanakāsī’’ti vacanaṃ pana purisanimittena asaṅghādisesavatthunā missavacanaṃ, purisaubhatobyañjanakassa ca itthinimittaṃ paṭicchannaṃ, itaraṃ pākaṭaṃ. Yadi tampi janeti, kathaṃ ‘animittāsī’tiādīni padāni na saṅghādisesaṃ janentī’’ti eke, taṃ na yuttaṃ purisassāpi nimittādhivacanattā. ‘‘Methunupasaṃhitāhi saṅghādiseso’’ti (pārā. 248) mātikāyaṃ lakkhaṇassa vuttattā ca methunupasaṃhitāhi obhāsane paṭivijānantiyā saṅghādiseso, appaṭivijānantiyā thullaccayaṃ, itarehi obhāsane paṭivijānantiyā thullaccayaṃ, appaṭivijānantiyā dukkaṭanti eke, vicāretvā gahetabbaṃ. Etthāha – ‘‘sikharaṇī’’tiādīhi akkosantassa paṭighacittaṃ uppajjati, kasmā ‘‘tivedana’’nti avatvā ‘‘dvivedana’’nti vuttanti? Rāgavasena ayaṃ āpatti, na paṭighavasena. Tasmā rāgavaseneva pavatto akkoso idha adhippeto. Tasmā ‘‘dvivedana’’nti vacanaṃ suvuttameva.
ဒုဋ္ဌုလ္လဝာစာသိက္ခာပဒဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.