| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā
੨੮੩. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ। ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪਦਿਸਿਤ੍વਾ। વਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤੀਤਿਆਦੀਨਿ ਪਰਤੋ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਛਿਨ੍ਨਿਕਾਤਿ ਛਿਨ੍ਨਓਤ੍ਤਪ੍ਪਾ। ਧੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ ਸਠਾ। ਅਹਿਰਿਕਾਯੋਤਿ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜਾ । ਉਹਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨ੍ਦਹਸਿਤਂ ਹਸਨ੍ਤਿ। ਉਲ੍ਲਪਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਹੋ ਅਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਉਚ੍ਚਕਰਣਿਂ ਨਾਨਾવਿਧਂ ਪਲੋਭਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਉਜ੍ਜਗ੍ਘਨ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਹਸਿਤਂ ਹਸਨ੍ਤਿ। ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਣ੍ਡਕੋ ਅਯਂ, ਨਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
283.Tena samayena buddho bhagavāti duṭṭhullavācāsikkhāpadaṃ. Tattha ādissāti apadisitvā. Vaṇṇampi bhaṇatītiādīni parato āvi bhavissanti. Chinnikāti chinnaottappā. Dhuttikāti saṭhā. Ahirikāyoti nillajjā . Uhasantīti sitaṃ katvā mandahasitaṃ hasanti. Ullapantīti ‘‘aho ayyo’’tiādinā nayena uccakaraṇiṃ nānāvidhaṃ palobhanakathaṃ kathenti. Ujjagghantīti mahāhasitaṃ hasanti. Uppaṇḍentīti ‘‘paṇḍako ayaṃ, nāyaṃ puriso’’tiādinā nayena parihāsaṃ karonti.
੨੮੫. ਸਾਰਤ੍ਤੋਤਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਸ੍ਸਾਦਰਾਗੇਨ ਸਾਰਤ੍ਤੋ। ਅਪੇਕ੍ਖવਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ, ਕੇવਲਂ ਇਧ વਾਚਸ੍ਸਾਦਰਾਗੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਹਿ વਾਚਾਹੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਤੁਗਾਮੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞੂ ਪਟਿਬਲਾ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਜਾਨਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸਾਤ੍ਥਕਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਞ੍ਚ ਜਾਨਿਤੁਂ ਪਟਿਬਲਾ, ਅਯਂ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਯਾ ਪਨ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾਪਿ ਬਾਲਾ ਏਲਮੂਗਾ ਅਯਂ ਇਧ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
285.Sārattoti duṭṭhullavācassādarāgena sāratto. Apekkhavā paṭibaddhacittoti vuttanayameva, kevalaṃ idha vācassādarāgo yojetabbo. Mātugāmaṃ duṭṭhullāhi vācāhīti ettha adhippetaṃ mātugāmaṃ dassento ‘‘mātugāmo’’tiādimāha. Tattha viññū paṭibalā subhāsitadubbhāsitaṃ duṭṭhullāduṭṭhullaṃ ājānitunti yā paṇḍitā sātthakaniratthakakathaṃ asaddhammasaddhammapaṭisaṃyuttakathañca jānituṃ paṭibalā, ayaṃ idha adhippetā. Yā pana mahallikāpi bālā elamūgā ayaṃ idha anadhippetāti dasseti.
ਓਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅવਭਾਸੇਯ੍ਯ ਨਾਨਾਪ੍ਪਕਾਰਕਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਚਨਂ વਦੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇવਂ ਓਭਾਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੋ ਸੋ ਓਭਾਸੋ ਨਾਮ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ ਰਾਗવਸੇਨ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਞਮવੇਲਂ ਆਚਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਓਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਥਾ ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਯੁવਾ ਯੁવਤਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Obhāseyyāti avabhāseyya nānāppakārakaṃ asaddhammavacanaṃ vadeyya. Yasmā panevaṃ obhāsantassa yo so obhāso nāma, so atthato ajjhācāro hoti rāgavasena abhibhavitvā saññamavelaṃ ācāro, tasmā tamatthaṃ dassento ‘‘obhāseyyāti ajjhācāro vuccatī’’ti āha. Yathā tanti ettha tanti nipātamattaṃ, yathā yuvā yuvatinti attho.
ਦ੍વੇ ਮਗ੍ਗੇ ਆਦਿਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਓਭਾਸਤੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਮਗ੍ਗੇਤਿ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗਞ੍ਚ। ਸੇਸਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਤਾવ ਪਾਕਟਮੇવ। ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਥੋਮੇਤੀਤਿ ‘‘ਇਤ੍ਥਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸੁਭਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਸੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਨ ਤਾવ ਸੀਸਂ ਏਤਿ। ‘‘ਤવ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗੋ ਚ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੋ ਚ ਈਦਿਸੋ ਤੇਨ ਨਾਮ ਈਦਿਸੇਨ ਇਤ੍ਥਿਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸੁਭਲਕ੍ਖਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਸੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਸੀਸਂ ਏਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ। વਣ੍ਣੇਤਿ ਪਸਂਸਤੀਤਿ ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਥੋਮਨਪਦਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਾਨਿ।
Dve magge ādissātiādi yenākārena obhāsato saṅghādiseso hoti, taṃ dassetuṃ vuttaṃ. Tattha dve maggeti vaccamaggañca passāvamaggañca. Sesaṃ uddese tāva pākaṭameva. Niddese pana thometīti ‘‘itthilakkhaṇena subhalakkhaṇena samannāgatāsī’’ti vadati, na tāva sīsaṃ eti. ‘‘Tava vaccamaggo ca passāvamaggo ca īdiso tena nāma īdisena itthilakkhaṇena subhalakkhaṇena samannāgatāsī’’ti vadati, sīsaṃ eti, saṅghādiseso. Vaṇṇeti pasaṃsatīti imāni pana thomanapadasseva vevacanāni.
ਖੁਂਸੇਤੀਤਿ વਾਚਾਪਤੋਦੇਨ ਘਟ੍ਟੇਤਿ। વਮ੍ਭੇਤੀਤਿ ਅਪਸਾਦੇਤਿ। ਗਰਹਤੀਤਿ ਦੋਸਂ ਦੇਤਿ। ਪਰਤੋ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤੇਹਿ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸੀ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਏਕਾਦਸਹਿ ਪਦੇਹਿ ਅਘਟਿਤੇ ਸੀਸਂ ਨ ਏਤਿ, ਘਟਿਤੇਪਿ ਤੇਸੁ ਸਿਖਰਣੀਸਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਸਿ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਸੀਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਘਟਿਤੇਯੇવ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ।
Khuṃsetīti vācāpatodena ghaṭṭeti. Vambhetīti apasādeti. Garahatīti dosaṃ deti. Parato pana pāḷiyā āgatehi ‘‘animittāsī’’tiādīhi ekādasahi padehi aghaṭite sīsaṃ na eti, ghaṭitepi tesu sikharaṇīsi sambhinnāsi ubhatobyañjanāsīti imehi tīhi ghaṭiteyeva saṅghādiseso.
ਦੇਹਿ ਮੇਤਿ ਯਾਚਨਾਯਪਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਸੀਸਂ ਨ ਏਤਿ, ‘‘ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਨ ਘਟਿਤੇ ਏવ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ।
Dehi meti yācanāyapi ettakeneva sīsaṃ na eti, ‘‘methunaṃ dhammaṃ dehī’’ti evaṃ methunadhammena ghaṭite eva saṅghādiseso.
ਕਦਾ ਤੇ ਮਾਤਾ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਆਯਾਚਨવਚਨੇਸੁਪਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਸੀਸਂ ਨ ਏਤਿ, ‘‘ਕਦਾ ਤੇ ਮਾਤਾ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਦਾ ਤੇ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਤવ ਮਾਤਰਿ ਪਸਨ੍ਨਾਯ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ਆਦਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਨ ਘਟਿਤੇਯੇવ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ।
Kadā te mātā pasīdissatītiādīsu āyācanavacanesupi ettakeneva sīsaṃ na eti, ‘‘kadā te mātā pasīdissati, kadā te methunaṃ dhammaṃ labhissāmī’’ti vā ‘‘tava mātari pasannāya methunaṃ dhammaṃ labhissāmī’’ti vā ādinā pana nayena methunadhammena ghaṭiteyeva saṅghādiseso.
ਕਥਂ ਤ੍વਂ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਦੇਸੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪੁਚ੍ਛਾવਚਨੇਸੁਪਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ, ਨ ਇਤਰਥਾ। ਏવਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਦੇਸੀਤਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾવਚਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Kathaṃ tvaṃ sāmikassa desītiādīsu pucchāvacanesupi methunadhammanti vutteyeva saṅghādiseso, na itarathā. Evaṃ kira tvaṃ sāmikassa desīti paṭipucchāvacanesupi eseva nayo.
ਆਚਿਕ੍ਖਨਾਯ ਪੁਟ੍ਠੋ ਭਣਤੀਤਿ ‘‘ਕਥਂ ਦਦਮਾਨਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਪਿਯਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਏવਂ ਦੇਹਿ ਏવਂ ਦਦਮਾਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸੀਸਂ ਨ ਏਤਿ। ‘‘ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਏવਂ ਦੇਹਿ ਏવਂ ਉਪਨੇਹਿ ਏવਂ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਦਦਮਾਨਾ ਉਪਨਯਮਾਨਾ ਪਿਯਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਨ ਘਟਿਤੇਯੇવ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ। ਅਨੁਸਾਸਨੀવਚਨੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
Ācikkhanāya puṭṭho bhaṇatīti ‘‘kathaṃ dadamānā sāmikassa piyā hotī’’ti evaṃ puṭṭho ācikkhati. Ettha ca ‘‘evaṃ dehi evaṃ dadamānā’’ti vuttepi sīsaṃ na eti. ‘‘Methunadhammaṃ evaṃ dehi evaṃ upanehi evaṃ methunadhammaṃ dadamānā upanayamānā piyā hotī’’tiādinā pana nayena methunadhammena ghaṭiteyeva saṅghādiseso. Anusāsanīvacanesupi eseva nayo.
ਅਕ੍ਕੋਸਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸੀਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਰਹਿਤਾਸਿ, ਕੁਞ੍ਚਿਕਪਣਾਲਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਤવ ਦਕਸੋਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
Akkosaniddese – animittāsīti nimittarahitāsi, kuñcikapaṇālimattameva tava dakasotanti vuttaṃ hoti.
ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਸੀਤਿ ਤવ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਸਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਲੋਹਿਤਾਤਿ ਸੁਕ੍ਖਸੋਤਾ। ਧੁવਲੋਹਿਤਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਲੋਹਿਤਾ ਕਿਲਿਨ੍ਨਦਕਸੋਤਾ। ਧੁવਚੋਲ਼ਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਣਿਚੋਲ਼ਾ, ਸਦਾ ਆਣਿਚੋਲ਼ਕਂ ਸੇવਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤੀਤਿ ਸવਨ੍ਤੀ; ਸਦਾ ਤੇ ਮੁਤ੍ਤਂ ਸવਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਿਖਰਣੀਤਿ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਆਣਿਮਂਸਾ। ਇਤ੍ਥਿਪਣ੍ਡਕਾਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾવ વੁਚ੍ਚਤਿ। વੇਪੁਰਿਸਿਕਾਤਿ ਸਮਸ੍ਸੁਦਾਠਿਕਾ ਪੁਰਿਸਰੂਪਾ ਇਤ੍ਥੀ। ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਤਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨવਚ੍ਚਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗਾ। ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਚ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ ਚਾਤਿ ਉਭੋਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ।
Nimittamattāsīti tava itthinimittaṃ aparipuṇṇaṃ saññāmattamevāti vuttaṃ hoti. Alohitāti sukkhasotā. Dhuvalohitāti niccalohitā kilinnadakasotā. Dhuvacoḷāti niccapakkhittāṇicoḷā, sadā āṇicoḷakaṃ sevasīti vuttaṃ hoti. Paggharantīti savantī; sadā te muttaṃ savatīti vuttaṃ hoti. Sikharaṇīti bahinikkhantaāṇimaṃsā. Itthipaṇḍakāti animittāva vuccati. Vepurisikāti samassudāṭhikā purisarūpā itthī. Sambhinnāti sambhinnavaccamaggapassāvamaggā. Ubhatobyañjanāti itthinimittena ca purisanimittena cāti ubhohi byañjanehi samannāgatā.
ਇਮੇਸੁ ਚ ਪਨ ਏਕਾਦਸਸੁ ਪਦੇਸੁ ਸਿਖਰਣੀਸਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਸਿ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਸੀਤਿ ਇਮਾਨਿਯੇવ ਤੀਣਿ ਪਦਾਨਿ ਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਸੀਸਂ ਏਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਇਮਾਨਿ ਚ ਤੀਣਿ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਪਦਾਨਿ ਤੀਣੀਤਿ ਛ ਪਦਾਨਿ ਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾਨਿ। ਸੇਸਾਨਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਨਿ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਾ ਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੇਨ ਘਟਿਤਾਨੇવ ਆਪਤ੍ਤਿਕਰਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
Imesu ca pana ekādasasu padesu sikharaṇīsi sambhinnāsi ubhatobyañjanāsīti imāniyeva tīṇi padāni suddhāni sīsaṃ enti. Iti imāni ca tīṇi purimāni ca vaccamaggapassāvamaggamethunadhammapadāni tīṇīti cha padāni suddhāni āpattikarāni. Sesāni animittātiādīni ‘‘animitte methunadhammaṃ me dehī’’ti vā ‘‘animittāsi methunadhammaṃ me dehī’’ti vā ādinā nayena methunadhammena ghaṭitāneva āpattikarāni hontīti veditabbāni.
੨੮੬. ਇਦਾਨਿ ਯ੍વਾਯਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ વਿਪਰਿਣਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਓਭਾਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਚ੍ਚਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੇ ਆਦਿਸ੍ਸ ਏਤੇਸਂ વਣ੍ਣਭਣਨਾਦੀਨਂ વਸੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚ ਹੋਤਿ ਇਤ੍ਥਿਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
286. Idāni yvāyaṃ otiṇṇo vipariṇatena cittena obhāsati, tassa vaccamaggapassāvamagge ādissa etesaṃ vaṇṇabhaṇanādīnaṃ vasena vitthārato āpattibhedaṃ dassento ‘‘itthī ca hoti itthisaññī’’tiādimāha. Tesaṃ attho kāyasaṃsagge vuttanayeneva veditabbo.
ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਅਧਕ੍ਖਕਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਧੋ। ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਦ੍ਧਂ। ਉਬ੍ਭਕ੍ਖਕਨ੍ਤਿ ਅਕ੍ਖਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਦ੍ਧਂ। ਅਧੋ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਧੋ। ਅਕ੍ਖਕਂ ਪਨ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਞ੍ਚ ਏਤ੍ਥੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇ વਿਯ। ਨ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ ਗਰੁਕਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਾવਸੇਸਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀਤਿ। ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥਂ વਾ ਪੁਪ੍ਫਂ વਾ ਆਭਰਣਂ વਾ।
Ayaṃ pana viseso – adhakkhakanti akkhakato paṭṭhāya adho. Ubbhajāṇumaṇḍala jāṇumaṇḍalato paṭṭhāya uddhaṃ. Ubbhakkhakanti akkhakato paṭṭhāya uddhaṃ. Adho jāṇumaṇḍalanti jāṇumaṇḍalato paṭṭhāya adho. Akkhakaṃ pana jāṇumaṇḍalañca ettheva dukkaṭakkhette saṅgahaṃ gacchanti bhikkhuniyā kāyasaṃsagge viya. Na hi buddhā garukāpattiṃ sāvasesaṃ paññapentīti. Kāyappaṭibaddhanti vatthaṃ vā pupphaṃ vā ābharaṇaṃ vā.
੨੮੭. ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਨਂ ਪਦਾਨਂ ਅਤ੍ਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਟ੍ਠਕਥਂ વਾ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ।
287.Atthapurekkhārassāti animittātiādīnaṃ padānaṃ atthaṃ kathentassa, aṭṭhakathaṃ vā sajjhāyaṃ karontassa.
ਧਮ੍ਮਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪਾਲ਼ਿਂ વਾਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ। ਏવਂ ਅਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਚ ਧਮ੍ਮਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
Dhammapurekkhārassāti pāḷiṃ vācentassa vā sajjhāyantassa vā. Evaṃ atthañca dhammañca purakkhatvā bhaṇantassa atthapurekkhārassa ca dhammapurekkhārassa ca anāpatti.
ਅਨੁਸਾਸਨਿਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਇਦਾਨਿਪਿ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਸਿ ਉਭਤ੍ਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਸਿ ਅਪ੍ਪਮਾਦਂ ਇਦਾਨਿ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਯਥਾ ਆਯਤਿਮ੍ਪਿ ਏવਰੂਪਾ ਨ ਹੋਹਿਸੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਸਾਸਨਿਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਾਲ਼ਿਂ વਾਚੇਨ੍ਤੋ ਪਕਤਿવਾਚਨਾਮਗ੍ਗਂ ਪਹਾਯ ਹਸਨ੍ਤੋ ਹਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਿਖਰਣੀਸਿ ਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨਾਸਿ ਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭਣਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਇਧ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੋ ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸਾਤਿ।
Anusāsanipurekkhārassāti ‘‘idānipi animittāsi ubhattobyañjanāsi appamādaṃ idāni kareyyāsi, yathā āyatimpi evarūpā na hohisī’’ti evaṃ anusiṭṭhiṃ purakkhatvā bhaṇantassa anusāsanipurekkhārassa anāpatti. Yo pana bhikkhunīnaṃ pāḷiṃ vācento pakativācanāmaggaṃ pahāya hasanto hasanto ‘‘sikharaṇīsi sambhinnāsi ubhatobyañjanāsī’’ti punappunaṃ bhaṇati, tassa āpattiyeva. Ummattakassa anāpatti. Idha ādikammiko udāyitthero, tassa anāpatti ādikammikassāti.
ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ , ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍વਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ tisamuṭṭhānaṃ kāyacittato vācācittato kāyavācācittato ca samuṭṭhāti, kiriyaṃ, saññāvimokkhaṃ , sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, vacīkammaṃ, akusalacittaṃ, dvivedananti.
੨੮੮. વਿਨੀਤવਤ੍ਥੂਸੁ ਲੋਹਿਤવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਲੋਹਿਤਕਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ – ਇਤਰਾ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
288. Vinītavatthūsu lohitavatthusmiṃ so bhikkhu itthiyā lohitakaṃ nimittaṃ sandhāyāha – itarā na aññāsi, tasmā dukkaṭaṃ.
ਕਕ੍ਕਸਲੋਮਨ੍ਤਿ ਰਸ੍ਸਲੋਮੇਹਿ ਬਹੁਲੋਮਂ। ਆਕਿਣ੍ਣਲੋਮਨ੍ਤਿ ਜਟਿਤਲੋਮਂ। ਖਰਲੋਮਨ੍ਤਿ ਥਦ੍ਧਲੋਮਂ। ਦੀਘਲੋਮਨ੍ਤਿ ਅਰਸ੍ਸਲੋਮਂ। ਸਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
Kakkasalomanti rassalomehi bahulomaṃ. Ākiṇṇalomanti jaṭitalomaṃ. Kharalomanti thaddhalomaṃ. Dīghalomanti arassalomaṃ. Sabbaṃ itthinimittameva sandhāya vuttaṃ.
੨੮੯. વਾਪਿਤਂ ਖੋ ਤੇਤਿ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਸਾ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਨੋ ਚ ਖੋ ਪਟਿવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਪਟਿવੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਉਦਕવਪ੍ਪੇ ਬੀਜੇਹਿ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋਕਾਸੇ ਪਾਣਕੇਹਿ વਿਨਾਸਿਤਬੀਜੇ વਾ ਓਕਾਸੇ ਪੁਨ ਬੀਜਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕੇਨ ਆਸਿਤ੍ਤਂ, ਥਲવਪ੍ਪੇ વਿਸਮਪਤਿਤਾਨਂ વਾ ਬੀਜਾਨਂ ਸਮਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਪੁਨ ਅਟ੍ਠਦਨ੍ਤਕੇਨ ਸਮੀਕਤਂ, ਤੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਸਾ ਆਹ।
289.Vāpitaṃ kho teti asaddhammaṃ sandhāyāha, sā asallakkhetvā no ca kho paṭivuttanti āha. Paṭivuttaṃ nāma udakavappe bījehi appatiṭṭhitokāse pāṇakehi vināsitabīje vā okāse puna bījaṃ patiṭṭhāpetvā udakena āsittaṃ, thalavappe visamapatitānaṃ vā bījānaṃ samakaraṇatthāya puna aṭṭhadantakena samīkataṃ, tesu aññataraṃ sandhāya esā āha.
ਮਗ੍ਗવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਮਗ੍ਗੋ ਸਂਸੀਦਤੀਤਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤਮਗ੍ਗਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
Maggavatthusmiṃ maggo saṃsīdatīti aṅgajātamaggaṃ sandhāyāha. Sesaṃ uttānamevāti.
ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā
੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā
ਪਦਭਾਜਨੀਯવਣ੍ਣਨਾ • Padabhājanīyavaṇṇanā
વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ • Vinītavatthuvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ੩. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਾਚਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 3. Duṭṭhullavācāsikkhāpadavaṇṇanā
