| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
දුවිධරූපසඞ්‌ගහො
Duvidharūpasaṅgaho
තත්‍රායං නයො – දුතියසඞ්‌ගහෙ තාව සතං චත්‌තාරො ච දුකා. තත්‌ථ අත්‌ථි රූපං උපාදා, අත්‌ථි රූපං නොඋපාදාතිආදයො ආදිම්‌හි චුද්‌දස දුකා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤසම්‌බන්‌ධාභාවතො පකිණ්‌ණකදුකා නාම. තතො අත්‌ථි රූපං චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සස්‌ස වත්‌ථූතිආදයො පඤ්‌චවීසති දුකා වත්‌ථුඅවත්‌ථුඋපපරික්‌ඛණවසෙන පවත්‌තත්‌තා වත්‌ථුදුකා නාම. තතො අත්‌ථි රූපං චක්‌ඛුසම්‌ඵස්‌සස්‌ස ආරම්‌මණන්‌තිආදයො පඤ්‌චවීසති ආරම්‌මණානාරම්‌මණඋපපරික්‌ඛණවසෙන පවත්‌තත්‌තා ආරම්‌මණදුකා නාම. තතො අත්‌ථි රූපං චක්‌ඛායතනන්‌ති ආදයො දස ආයතනානායතනඋපපරික්‌ඛණවසෙන පවත්‌තත්‌තා ආයතනදුකා නාම. තතො අත්‌ථි රූපං චක්‌ඛුධාතූතිආදයො දස ධාතුඅධාතුඋපපරික්‌ඛණවසෙන පවත්‌තත්‌තා ධාතුදුකා නාම. තතො අත්‌ථි රූපං චක්‌ඛුන්‌ද්‍රියන්‌තිආදයො අට්‌ඨ ඉන්‌ද්‍රියානින්‌ද්‍රියඋපපරික්‌ඛණවසෙන පවත්‌තත්‌තා ඉන්‌ද්‍රියදුකා නාම. තතො අත්‌ථි රූපං කායවිඤ්‌ඤත්‌තීතිආදයො ද්‌වාදස සුඛුමාසුඛුමරූපඋපපරික්‌ඛණවසෙන පවත්‌තත්‌තා සුඛුමරූපදුකා නාමාති. ඉදං දුතියසඞ්‌ගහෙ පාළිවවත්‌ථානං.
Tatrāyaṃ nayo – dutiyasaṅgahe tāva sataṃ cattāro ca dukā. Tattha atthi rūpaṃ upādā, atthi rūpaṃ noupādātiādayo ādimhi cuddasa dukā aññamaññasambandhābhāvato pakiṇṇakadukā nāma. Tato atthi rūpaṃ cakkhusamphassassa vatthūtiādayo pañcavīsati dukā vatthuavatthuupaparikkhaṇavasena pavattattā vatthudukā nāma. Tato atthi rūpaṃ cakkhusamphassassa ārammaṇantiādayo pañcavīsati ārammaṇānārammaṇaupaparikkhaṇavasena pavattattā ārammaṇadukā nāma. Tato atthi rūpaṃ cakkhāyatananti ādayo dasa āyatanānāyatanaupaparikkhaṇavasena pavattattā āyatanadukā nāma. Tato atthi rūpaṃ cakkhudhātūtiādayo dasa dhātuadhātuupaparikkhaṇavasena pavattattā dhātudukā nāma. Tato atthi rūpaṃ cakkhundriyantiādayo aṭṭha indriyānindriyaupaparikkhaṇavasena pavattattā indriyadukā nāma. Tato atthi rūpaṃ kāyaviññattītiādayo dvādasa sukhumāsukhumarūpaupaparikkhaṇavasena pavattattā sukhumarūpadukā nāmāti. Idaṃ dutiyasaṅgahe pāḷivavatthānaṃ.
