Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణి-అట్ఠకథా • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā

    ద్వాదసమచిత్తం

    Dvādasamacittaṃ

    ౪౨౭. ద్వాదసమస్స సమయవవత్థానే ఉద్ధచ్చేన సమ్పయుత్తన్తి ఉద్ధచ్చసమ్పయుత్తం. ఇదఞ్హి చిత్తం ఛసు ఆరమ్మణేసు వేదనావసేన మజ్ఝత్తం హుత్వా ఉద్ధతం హోతి. ఇధ ధమ్ముద్దేసే ‘విచికిచ్ఛా’-ఠానే ‘ఉద్ధచ్చం హోతీ’తి ఆగతం. పదపటిపాటియా అట్ఠవీసతి పదాని హోన్తి. అగ్గహితగ్గహణేన చుద్దస. తేసం వసేన సవిభత్తికావిభత్తికరాసివిధానం వేదితబ్బం. అధిమోక్ఖో మనసికారోతి ద్వేయేవ యేవాపనకా.

    427. Dvādasamassa samayavavatthāne uddhaccena sampayuttanti uddhaccasampayuttaṃ. Idañhi cittaṃ chasu ārammaṇesu vedanāvasena majjhattaṃ hutvā uddhataṃ hoti. Idha dhammuddese ‘vicikicchā’-ṭhāne ‘uddhaccaṃ hotī’ti āgataṃ. Padapaṭipāṭiyā aṭṭhavīsati padāni honti. Aggahitaggahaṇena cuddasa. Tesaṃ vasena savibhattikāvibhattikarāsividhānaṃ veditabbaṃ. Adhimokkho manasikāroti dveyeva yevāpanakā.

    ౪౨౯. నిద్దేసవారస్స ఉద్ధచ్చనిద్దేసే చిత్తస్సాతి న సత్తస్స, న పోసస్స. ఉద్ధచ్చన్తి ఉద్ధతాకారో. న వూపసమోతి అవూపసమో. చేతో విక్ఖిపతీతి చేతసోవిక్ఖేపో. భన్తత్తం చిత్తస్సాతి చిత్తస్స భన్తభావో, భన్తయానభన్తగోణాదీని వియ. ఇమినా ఏకారమ్మణస్మింయేవ విప్ఫన్దనం కథితం. ఉద్ధచ్చఞ్హి ఏకారమ్మణే విప్ఫన్దతి, విచికిచ్ఛా నానారమ్మణే. సేసం సబ్బవారేసు హేట్ఠా వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం.

    429. Niddesavārassa uddhaccaniddese cittassāti na sattassa, na posassa. Uddhaccanti uddhatākāro. Na vūpasamoti avūpasamo. Ceto vikkhipatīti cetasovikkhepo. Bhantattaṃ cittassāti cittassa bhantabhāvo, bhantayānabhantagoṇādīni viya. Iminā ekārammaṇasmiṃyeva vipphandanaṃ kathitaṃ. Uddhaccañhi ekārammaṇe vipphandati, vicikicchā nānārammaṇe. Sesaṃ sabbavāresu heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.

    ఇదాని ఇమస్మిం చిత్తద్వయే పకిణ్ణకవినిచ్ఛయో హోతి. ‘ఆరమ్మణే పవట్టనకచిత్తాని నామ కతీ’తి? హి వుత్తే ‘ఇమానేవ ద్వే’తి వత్తబ్బం. తత్థ విచికిచ్ఛాసహగతం ఏకన్తేన పవట్టతి, ఉద్ధచ్చసహగతం పన లద్ధాధిమోక్ఖత్తా లద్ధపతిట్ఠం పవట్టతి. యథా హి వట్టచతురస్సేసు ద్వీసు మణీసు పబ్భారట్ఠానే పవట్టేత్వా విస్సట్ఠేసు వట్టమణి ఏకన్తేనేవ పవట్టతి, చతురస్సో పతిట్ఠాయ పతిట్ఠాయ పవట్టతి, ఏవంసమ్పదమిదం వేదితబ్బం. సబ్బేసుపి హీనాదిభేదో న ఉద్ధటో, సబ్బేసం ఏకన్తహీనత్తా. సహజాతాధిపతి లబ్భమానోపి న ఉద్ధటో, హేట్ఠా దస్సితనయత్తా. ఞాణాభావతో పనేత్థ వీమంసాధిపతి నామ నత్థి. పచ్ఛిమద్వయే సేసోపి నత్థి ఏవ. కస్మా? కఞ్చి ధమ్మం ధురం కత్వా అనుప్పజ్జనతో, పట్ఠానే చ పటిసిద్ధతో.

    Idāni imasmiṃ cittadvaye pakiṇṇakavinicchayo hoti. ‘Ārammaṇe pavaṭṭanakacittāni nāma katī’ti? Hi vutte ‘imāneva dve’ti vattabbaṃ. Tattha vicikicchāsahagataṃ ekantena pavaṭṭati, uddhaccasahagataṃ pana laddhādhimokkhattā laddhapatiṭṭhaṃ pavaṭṭati. Yathā hi vaṭṭacaturassesu dvīsu maṇīsu pabbhāraṭṭhāne pavaṭṭetvā vissaṭṭhesu vaṭṭamaṇi ekanteneva pavaṭṭati, caturasso patiṭṭhāya patiṭṭhāya pavaṭṭati, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Sabbesupi hīnādibhedo na uddhaṭo, sabbesaṃ ekantahīnattā. Sahajātādhipati labbhamānopi na uddhaṭo, heṭṭhā dassitanayattā. Ñāṇābhāvato panettha vīmaṃsādhipati nāma natthi. Pacchimadvaye sesopi natthi eva. Kasmā? Kañci dhammaṃ dhuraṃ katvā anuppajjanato, paṭṭhāne ca paṭisiddhato.

    ఇమేహి పన ద్వాదసహిపి అకుసలచిత్తేహి కమ్మే ఆయూహితే, ఠపేత్వా ఉద్ధచ్చసహగతం, సేసాని ఏకాదసేవ పటిసన్ధిం ఆకడ్ఢన్తి. విచికిచ్ఛాసహగతే అలద్ధాధిమోక్ఖే దుబ్బలేపి పటిసన్ధిం ఆకడ్ఢమానే ఉద్ధచ్చసహగతం లద్ధాధిమోక్ఖం బలవం కస్మా నాకడ్ఢతీతి? దస్సనేన పహాతబ్బాభావతో. యది హి ఆకడ్ఢేయ్య ‘దస్సనేనపహాతబ్బ’-పదవిభఙ్గే ఆగచ్ఛేయ్య, తస్మా, ఠపేత్వా తం, సేసాని ఏకాదస ఆకడ్ఢన్తి. తేసు హి యేన కేనచి కమ్మే ఆయూహితే తాయ చేతనాయ చతూసు అపాయేసు పటిసన్ధి హోతి. అకుసలవిపాకేసు అహేతుకమనోవిఞ్ఞాణధాతుఉపేక్ఖాసహగతాయ పటిసన్ధిం గణ్హాతి. ఇతరస్సాపి ఏత్థేవ పటిసన్ధిదానం భవేయ్య. యస్మా పనేతం నత్థి, తస్మా ‘దస్సనేనపహాతబ్బ’-పదవిభఙ్గే నాగతన్తి.

    Imehi pana dvādasahipi akusalacittehi kamme āyūhite, ṭhapetvā uddhaccasahagataṃ, sesāni ekādaseva paṭisandhiṃ ākaḍḍhanti. Vicikicchāsahagate aladdhādhimokkhe dubbalepi paṭisandhiṃ ākaḍḍhamāne uddhaccasahagataṃ laddhādhimokkhaṃ balavaṃ kasmā nākaḍḍhatīti? Dassanena pahātabbābhāvato. Yadi hi ākaḍḍheyya ‘dassanenapahātabba’-padavibhaṅge āgaccheyya, tasmā, ṭhapetvā taṃ, sesāni ekādasa ākaḍḍhanti. Tesu hi yena kenaci kamme āyūhite tāya cetanāya catūsu apāyesu paṭisandhi hoti. Akusalavipākesu ahetukamanoviññāṇadhātuupekkhāsahagatāya paṭisandhiṃ gaṇhāti. Itarassāpi ettheva paṭisandhidānaṃ bhaveyya. Yasmā panetaṃ natthi, tasmā ‘dassanenapahātabba’-padavibhaṅge nāgatanti.

    అకుసలా ధమ్మాతిపదస్స వణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Akusalā dhammātipadassa vaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / అభిధమ్మపిటక • Abhidhammapiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీపాళి • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ద్వాదస అకుసలాని • Dvādasa akusalāni

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ద్వాదసమచిత్తవణ్ణనా • Dvādasamacittavaṇṇanā

    టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ద్వాదసమచిత్తవణ్ణనా • Dvādasamacittavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact