| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ទ្វាទសមចិត្តំ
Dvādasamacittaṃ
៤២៧. ទ្វាទសមស្ស សមយវវត្ថានេ ឧទ្ធច្ចេន សម្បយុត្តន្តិ ឧទ្ធច្ចសម្បយុត្តំ។ ឥទញ្ហិ ចិត្តំ ឆសុ អារម្មណេសុ វេទនាវសេន មជ្ឈត្តំ ហុត្វា ឧទ្ធតំ ហោតិ។ ឥធ ធម្មុទ្ទេសេ ‘វិចិកិច្ឆា’-ឋានេ ‘ឧទ្ធច្ចំ ហោតី’តិ អាគតំ។ បទបដិបាដិយា អដ្ឋវីសតិ បទានិ ហោន្តិ។ អគ្គហិតគ្គហណេន ចុទ្ទស។ តេសំ វសេន សវិភត្តិកាវិភត្តិករាសិវិធានំ វេទិតព្ពំ។ អធិមោក្ខោ មនសិការោតិ ទ្វេយេវ យេវាបនកា។
427. Dvādasamassa samayavavatthāne uddhaccena sampayuttanti uddhaccasampayuttaṃ. Idañhi cittaṃ chasu ārammaṇesu vedanāvasena majjhattaṃ hutvā uddhataṃ hoti. Idha dhammuddese ‘vicikicchā’-ṭhāne ‘uddhaccaṃ hotī’ti āgataṃ. Padapaṭipāṭiyā aṭṭhavīsati padāni honti. Aggahitaggahaṇena cuddasa. Tesaṃ vasena savibhattikāvibhattikarāsividhānaṃ veditabbaṃ. Adhimokkho manasikāroti dveyeva yevāpanakā.
៤២៩. និទ្ទេសវារស្ស ឧទ្ធច្ចនិទ្ទេសេ ចិត្តស្សាតិ ន សត្តស្ស, ន បោសស្ស។ ឧទ្ធច្ចន្តិ ឧទ្ធតាការោ។ ន វូបសមោតិ អវូបសមោ។ ចេតោ វិក្ខិបតីតិ ចេតសោវិក្ខេបោ។ ភន្តត្តំ ចិត្តស្សាតិ ចិត្តស្ស ភន្តភាវោ, ភន្តយានភន្តគោណាទីនិ វិយ។ ឥមិនា ឯការម្មណស្មិំយេវ វិប្ផន្ទនំ កថិតំ។ ឧទ្ធច្ចញ្ហិ ឯការម្មណេ វិប្ផន្ទតិ, វិចិកិច្ឆា នានារម្មណេ។ សេសំ សព្ពវារេសុ ហេដ្ឋា វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
429. Niddesavārassa uddhaccaniddese cittassāti na sattassa, na posassa. Uddhaccanti uddhatākāro. Na vūpasamoti avūpasamo. Ceto vikkhipatīti cetasovikkhepo. Bhantattaṃ cittassāti cittassa bhantabhāvo, bhantayānabhantagoṇādīni viya. Iminā ekārammaṇasmiṃyeva vipphandanaṃ kathitaṃ. Uddhaccañhi ekārammaṇe vipphandati, vicikicchā nānārammaṇe. Sesaṃ sabbavāresu heṭṭhā vuttanayeneva veditabbaṃ.
ឥទានិ ឥមស្មិំ ចិត្តទ្វយេ បកិណ្ណកវិនិច្ឆយោ ហោតិ។ ‘អារម្មណេ បវដ្ដនកចិត្តានិ នាម កតី’តិ? ហិ វុត្តេ ‘ឥមានេវ ទ្វេ’តិ វត្តព្ពំ។ តត្ថ វិចិកិច្ឆាសហគតំ ឯកន្តេន បវដ្ដតិ, ឧទ្ធច្ចសហគតំ បន លទ្ធាធិមោក្ខត្តា លទ្ធបតិដ្ឋំ បវដ្ដតិ។ យថា ហិ វដ្ដចតុរស្សេសុ ទ្វីសុ មណីសុ បព្ភារដ្ឋានេ បវដ្ដេត្វា វិស្សដ្ឋេសុ វដ្ដមណិ ឯកន្តេនេវ បវដ្ដតិ, ចតុរស្សោ បតិដ្ឋាយ បតិដ្ឋាយ បវដ្ដតិ, ឯវំសម្បទមិទំ វេទិតព្ពំ។ សព្ពេសុបិ ហីនាទិភេទោ ន ឧទ្ធដោ, សព្ពេសំ ឯកន្តហីនត្តា។ សហជាតាធិបតិ លព្ភមានោបិ ន ឧទ្ធដោ, ហេដ្ឋា ទស្សិតនយត្តា។ ញាណាភាវតោ បនេត្ថ វីមំសាធិបតិ នាម នត្ថិ។ បច្ឆិមទ្វយេ សេសោបិ នត្ថិ ឯវ។ កស្មា? កញ្ចិ ធម្មំ ធុរំ កត្វា អនុប្បជ្ជនតោ, បដ្ឋានេ ច បដិសិទ្ធតោ។
Idāni imasmiṃ cittadvaye pakiṇṇakavinicchayo hoti. ‘Ārammaṇe pavaṭṭanakacittāni nāma katī’ti? Hi vutte ‘imāneva dve’ti vattabbaṃ. Tattha vicikicchāsahagataṃ ekantena pavaṭṭati, uddhaccasahagataṃ pana laddhādhimokkhattā laddhapatiṭṭhaṃ pavaṭṭati. Yathā hi vaṭṭacaturassesu dvīsu maṇīsu pabbhāraṭṭhāne pavaṭṭetvā vissaṭṭhesu vaṭṭamaṇi ekanteneva pavaṭṭati, caturasso patiṭṭhāya patiṭṭhāya pavaṭṭati, evaṃsampadamidaṃ veditabbaṃ. Sabbesupi hīnādibhedo na uddhaṭo, sabbesaṃ ekantahīnattā. Sahajātādhipati labbhamānopi na uddhaṭo, heṭṭhā dassitanayattā. Ñāṇābhāvato panettha vīmaṃsādhipati nāma natthi. Pacchimadvaye sesopi natthi eva. Kasmā? Kañci dhammaṃ dhuraṃ katvā anuppajjanato, paṭṭhāne ca paṭisiddhato.
ឥមេហិ បន ទ្វាទសហិបិ អកុសលចិត្តេហិ កម្មេ អាយូហិតេ, ឋបេត្វា ឧទ្ធច្ចសហគតំ, សេសានិ ឯកាទសេវ បដិសន្ធិំ អាកឌ្ឍន្តិ។ វិចិកិច្ឆាសហគតេ អលទ្ធាធិមោក្ខេ ទុព្ពលេបិ បដិសន្ធិំ អាកឌ្ឍមានេ ឧទ្ធច្ចសហគតំ លទ្ធាធិមោក្ខំ ពលវំ កស្មា នាកឌ្ឍតីតិ? ទស្សនេន បហាតព្ពាភាវតោ។ យទិ ហិ អាកឌ្ឍេយ្យ ‘ទស្សនេនបហាតព្ព’-បទវិភង្គេ អាគច្ឆេយ្យ, តស្មា, ឋបេត្វា តំ, សេសានិ ឯកាទស អាកឌ្ឍន្តិ។ តេសុ ហិ យេន កេនចិ កម្មេ អាយូហិតេ តាយ ចេតនាយ ចតូសុ អបាយេសុ បដិសន្ធិ ហោតិ។ អកុសលវិបាកេសុ អហេតុកមនោវិញ្ញាណធាតុឧបេក្ខាសហគតាយ បដិសន្ធិំ គណ្ហាតិ។ ឥតរស្សាបិ ឯត្ថេវ បដិសន្ធិទានំ ភវេយ្យ។ យស្មា បនេតំ នត្ថិ, តស្មា ‘ទស្សនេនបហាតព្ព’-បទវិភង្គេ នាគតន្តិ។
Imehi pana dvādasahipi akusalacittehi kamme āyūhite, ṭhapetvā uddhaccasahagataṃ, sesāni ekādaseva paṭisandhiṃ ākaḍḍhanti. Vicikicchāsahagate aladdhādhimokkhe dubbalepi paṭisandhiṃ ākaḍḍhamāne uddhaccasahagataṃ laddhādhimokkhaṃ balavaṃ kasmā nākaḍḍhatīti? Dassanena pahātabbābhāvato. Yadi hi ākaḍḍheyya ‘dassanenapahātabba’-padavibhaṅge āgaccheyya, tasmā, ṭhapetvā taṃ, sesāni ekādasa ākaḍḍhanti. Tesu hi yena kenaci kamme āyūhite tāya cetanāya catūsu apāyesu paṭisandhi hoti. Akusalavipākesu ahetukamanoviññāṇadhātuupekkhāsahagatāya paṭisandhiṃ gaṇhāti. Itarassāpi ettheva paṭisandhidānaṃ bhaveyya. Yasmā panetaṃ natthi, tasmā ‘dassanenapahātabba’-padavibhaṅge nāgatanti.
អកុសលា ធម្មាតិបទស្ស វណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Akusalā dhammātipadassa vaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ទ្វាទស អកុសលានិ • Dvādasa akusalāni
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ទ្វាទសមចិត្តវណ្ណនា • Dvādasamacittavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ទ្វាទសមចិត្តវណ្ណនា • Dvādasamacittavaṇṇanā
