Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / విమానవత్థు-అట్ఠకథా • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ౫. ద్వారపాలకవిమానవణ్ణనా

    5. Dvārapālakavimānavaṇṇanā

    ఉచ్చమిదం మణిథూణన్తి ద్వారపాలకవిమానం. తస్స కా ఉప్పత్తి? భగవా రాజగహే విహరతి వేళువనే. తేన చ సమయేన రాజగహే అఞ్ఞతరో ఉపాసకో చత్తారి నిచ్చభత్తాని సఙ్ఘస్స దేతి. తస్స పన గేహం పరియన్తే ఠితం చోరభయేన యేభుయ్యేన పిహితద్వారమేవ హోతి. భిక్ఖూ గన్త్వా కదాచి ద్వారస్స పిహితత్తా భత్తం అలద్ధావ పటిగచ్ఛన్తి. ఉపాసకో భరియం ఆహ ‘‘కిం, భద్దే, అయ్యానం సక్కచ్చం భిక్ఖా దీయతీ’’తి? సా ఆహ ‘‘ఏకేసు దివసేసు అయ్యా నాగమింసూ’’తి. ‘‘కిం కారణ’’న్తి? ‘‘ద్వారస్స పిహితత్తా మఞ్ఞే’’తి. తం సుత్వా ఉపాసకో సంవేగప్పత్తో హుత్వా ఏకం పురిసం ద్వారపాలం కత్వా ఠపేసి ‘‘త్వం అజ్జతో పట్ఠాయ ద్వారం రక్ఖన్తో నిసీద, యదా చ అయ్యా ఆగమిస్సన్తి, తదా తే పవేసేత్వా పవిట్ఠానం నేసం పత్తపటిగ్గహణఆసనపఞ్ఞాపనాది సబ్బం యుత్తపయుత్తం జానాహీ’’తి. సో ‘‘సాధూ’’తి తథా కరోన్తో భిక్ఖూనం సన్తికే ధమ్మం సుత్వా ఉప్పన్నసద్ధో కమ్మఫలం సద్దహిత్వా సరణేసు చ సీలేసు చ పతిట్ఠహి, సక్కచ్చం భిక్ఖూ ఉపట్ఠహి.

    Uccamidaṃmaṇithūṇanti dvārapālakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena ca samayena rājagahe aññataro upāsako cattāri niccabhattāni saṅghassa deti. Tassa pana gehaṃ pariyante ṭhitaṃ corabhayena yebhuyyena pihitadvārameva hoti. Bhikkhū gantvā kadāci dvārassa pihitattā bhattaṃ aladdhāva paṭigacchanti. Upāsako bhariyaṃ āha ‘‘kiṃ, bhadde, ayyānaṃ sakkaccaṃ bhikkhā dīyatī’’ti? Sā āha ‘‘ekesu divasesu ayyā nāgamiṃsū’’ti. ‘‘Kiṃ kāraṇa’’nti? ‘‘Dvārassa pihitattā maññe’’ti. Taṃ sutvā upāsako saṃvegappatto hutvā ekaṃ purisaṃ dvārapālaṃ katvā ṭhapesi ‘‘tvaṃ ajjato paṭṭhāya dvāraṃ rakkhanto nisīda, yadā ca ayyā āgamissanti, tadā te pavesetvā paviṭṭhānaṃ nesaṃ pattapaṭiggahaṇaāsanapaññāpanādi sabbaṃ yuttapayuttaṃ jānāhī’’ti. So ‘‘sādhū’’ti tathā karonto bhikkhūnaṃ santike dhammaṃ sutvā uppannasaddho kammaphalaṃ saddahitvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhahi, sakkaccaṃ bhikkhū upaṭṭhahi.

    అపరభాగే నిచ్చభత్తదాయకో ఉపాసకో కాలం కత్వా యామేసు నిబ్బత్తి. ద్వారపాలో పన సక్కచ్చం భిక్ఖూనం ఉపట్ఠహిత్వా పరస్స పరిచ్చాగే వేయ్యావచ్చకరణేన అనుమోదనేన చ తావతింసేసు ఉప్పజ్జి. తస్స ద్వాదసయోజనికం కనకవిమానన్తిఆది సబ్బం కక్కటకవిమానే వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. పుచ్ఛావిస్సజ్జనగాథా ఏవమాగతా –

    Aparabhāge niccabhattadāyako upāsako kālaṃ katvā yāmesu nibbatti. Dvārapālo pana sakkaccaṃ bhikkhūnaṃ upaṭṭhahitvā parassa pariccāge veyyāvaccakaraṇena anumodanena ca tāvatiṃsesu uppajji. Tassa dvādasayojanikaṃ kanakavimānantiādi sabbaṃ kakkaṭakavimāne vuttanayeneva veditabbaṃ. Pucchāvissajjanagāthā evamāgatā –

    ౯౧౮.

    918.

    ‘‘ఉచ్చమిదం మణిథూణం విమానం, సమన్తతో ద్వాదస యోజనాని;

    ‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ, samantato dvādasa yojanāni;

    కూటాగారా సత్తసతా ఉళారా, వేళురియథమ్భా రుచకత్థతా సుభా.

    Kūṭāgārā sattasatā uḷārā, veḷuriyathambhā rucakatthatā subhā.

    ౯౧౯.

    919.

    ‘‘తత్థచ్ఛసి పివసి ఖాదసి చ, దిబ్బా చ వీణా పవదన్తి వగ్గుం;

    ‘‘Tatthacchasi pivasi khādasi ca, dibbā ca vīṇā pavadanti vagguṃ;

    దిబ్బా రసా కామగుణేత్థ పఞ్చ, నారియో చ నచ్చన్తి సువణ్ణఛన్నా.

    Dibbā rasā kāmaguṇettha pañca, nāriyo ca naccanti suvaṇṇachannā.

    ౯౨౦. ‘‘కేన తేతాదిసో వణ్ణో…పే॰… వణ్ణో చ తే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

    920. ‘‘Kena tetādiso vaṇṇo…pe… vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.

    ౯౨౨. ‘‘సో దేవపుత్తో అత్తమనో…పే॰… యస్స కమ్మస్సిదం ఫలం’’.

    922. ‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.

    ౯౨౩.

    923.

    ‘‘దిబ్బం మమం వస్ససహస్సమాయు, వాచాభిగీతం మనసా పవత్తితం;

    ‘‘Dibbaṃ mamaṃ vassasahassamāyu, vācābhigītaṃ manasā pavattitaṃ;

    ఏత్తావతా ఠస్సతి పుఞ్ఞకమ్మో, దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గిభూతో.

    Ettāvatā ṭhassati puññakammo, dibbehi kāmehi samaṅgibhūto.

    ౯౨౪.

    924.

    ‘‘తేన మేతాదిసో వణ్ణో…పే॰…

    ‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…

    వణ్ణో చ మే సబ్బదిసా పభాసతీ’’తి.

    Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.

    ౯౨౩. తత్థ దిబ్బం మమం వస్ససహస్సమాయూతి యస్మిం దేవనికాయే సయం ఉప్పన్నో, తేసం తావతింసదేవానం ఆయుప్పమాణమేవ వదతి. తేసఞ్హి మనుస్సానం గణనాయ వస్ససతం ఏకో రత్తిదివో, తాయ రత్తియా తింసరత్తికో మాసో, తేన మాసేన ద్వాదసమాసికో సంవచ్ఛరో, తేన సంవచ్ఛరేన సహస్ససంవచ్ఛరాని ఆయు, తం మనుస్సానం గణనాయ తిస్సో వస్సకోటియో సట్ఠి చ వస్ససతసహస్సాని హోన్తి. వాచాభిగీతన్తి వాచాయ అభిగీతం, ‘‘ఆగచ్ఛన్తు అయ్యా, ఇదం ఆసనం పఞ్ఞత్తం, ఇధ నిసీదథా’’తిఆదినా, ‘‘కిం అయ్యానం సరీరస్స ఆరోగ్యం, కిం వసనట్ఠానం ఫాసుక’’న్తిఆదినా పటిసన్థారవసేన చ వాచాయ కథితమత్తం . మనసా పవత్తితన్తి ‘‘ఇమే అయ్యా పేసలా బ్రహ్మచారినో ధమ్మచారినో’’తిఆదినా చిత్తేన పవత్తితం పసాదమత్తం, న పన మమ సన్తకం కిఞ్చి పరిచ్చత్తం అత్థీతి దస్సేతి. ఏత్తావతాతి ఏత్తకేన ఏవం కథనమత్తేన పసాదమత్తేనపి. ఠస్సతి పుఞ్ఞకమ్మోతి కతపుఞ్ఞో నామ హుత్వా దేవలోకే ఠస్సతి చిరం పవత్తిస్సతి, తిట్ఠన్తో చ దిబ్బేహి కామేహి సమఙ్గీభూతో తస్మిం దేవనికాయే దేవానం వలఞ్జనియామేనేవ దిబ్బేహి పఞ్చహి కామగుణేహి సమఙ్గీభూతో సమన్నాగతో హుత్వా ఇన్ద్రియాని పరిచారేన్తో విహరతీతి అత్థో. సేసం వుత్తనయమేవ.

    923. Tattha dibbaṃ mamaṃ vassasahassamāyūti yasmiṃ devanikāye sayaṃ uppanno, tesaṃ tāvatiṃsadevānaṃ āyuppamāṇameva vadati. Tesañhi manussānaṃ gaṇanāya vassasataṃ eko rattidivo, tāya rattiyā tiṃsarattiko māso, tena māsena dvādasamāsiko saṃvaccharo, tena saṃvaccharena sahassasaṃvaccharāni āyu, taṃ manussānaṃ gaṇanāya tisso vassakoṭiyo saṭṭhi ca vassasatasahassāni honti. Vācābhigītanti vācāya abhigītaṃ, ‘‘āgacchantu ayyā, idaṃ āsanaṃ paññattaṃ, idha nisīdathā’’tiādinā, ‘‘kiṃ ayyānaṃ sarīrassa ārogyaṃ, kiṃ vasanaṭṭhānaṃ phāsuka’’ntiādinā paṭisanthāravasena ca vācāya kathitamattaṃ . Manasā pavattitanti ‘‘ime ayyā pesalā brahmacārino dhammacārino’’tiādinā cittena pavattitaṃ pasādamattaṃ, na pana mama santakaṃ kiñci pariccattaṃ atthīti dasseti. Ettāvatāti ettakena evaṃ kathanamattena pasādamattenapi. Ṭhassati puññakammoti katapuñño nāma hutvā devaloke ṭhassati ciraṃ pavattissati, tiṭṭhanto ca dibbehi kāmehi samaṅgībhūto tasmiṃ devanikāye devānaṃ valañjaniyāmeneva dibbehi pañcahi kāmaguṇehi samaṅgībhūto samannāgato hutvā indriyāni paricārento viharatīti attho. Sesaṃ vuttanayameva.

    ద్వారపాలకవిమానవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Dvārapālakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / విమానవత్థుపాళి • Vimānavatthupāḷi / ౫. ద్వారపాలవిమానవత్థు • 5. Dvārapālavimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact