Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సుత్తనిపాత-అట్ఠకథా • Suttanipāta-aṭṭhakathā

    ౧౨. ద్వయతానుపస్సనాసుత్తవణ్ణనా

    12. Dvayatānupassanāsuttavaṇṇanā

    ఏవం మే సుతన్తి ద్వయతానుపస్సనాసుత్తం. కా ఉప్పత్తి? ఇమస్స సుత్తస్స అత్తజ్ఝాసయతో ఉప్పత్తి. అత్తజ్ఝాసయేన హి భగవా ఇమం సుత్తం దేసేసి. అయమేత్థ సఙ్ఖేపో, విత్థారో పనస్స అత్థవణ్ణనాయమేవ ఆవి భవిస్సతి. తత్థ ఏవం మే సుతన్తిఆదీని వుత్తనయానేవ. పుబ్బారామేతి సావత్థినగరస్స పురత్థిమదిసాయం ఆరామే. మిగారమాతు పాసాదేతి ఏత్థ విసాఖా ఉపాసికా అత్తనో ససురేన మిగారేన సేట్ఠినా మాతుట్ఠానే ఠపితత్తా ‘‘మిగారమాతా’’తి వుచ్చతి. తాయ మిగారమాతుయా నవకోటిఅగ్ఘనకం మహాలతాపిళన్ధనం విస్సజ్జేత్వా కారాపితో పాసాదో హేట్ఠా చ ఉపరి చ పఞ్చ పఞ్చ గబ్భసతాని కత్వా సహస్సకూటాగారగబ్భో, సో ‘‘మిగారమాతుపాసాదో’’తి వుచ్చతి. తస్మిం మిగారమాతు పాసాదే.

    Evaṃme sutanti dvayatānupassanāsuttaṃ. Kā uppatti? Imassa suttassa attajjhāsayato uppatti. Attajjhāsayena hi bhagavā imaṃ suttaṃ desesi. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro panassa atthavaṇṇanāyameva āvi bhavissati. Tattha evaṃ me sutantiādīni vuttanayāneva. Pubbārāmeti sāvatthinagarassa puratthimadisāyaṃ ārāme. Migāramātu pāsādeti ettha visākhā upāsikā attano sasurena migārena seṭṭhinā mātuṭṭhāne ṭhapitattā ‘‘migāramātā’’ti vuccati. Tāya migāramātuyā navakoṭiagghanakaṃ mahālatāpiḷandhanaṃ vissajjetvā kārāpito pāsādo heṭṭhā ca upari ca pañca pañca gabbhasatāni katvā sahassakūṭāgāragabbho, so ‘‘migāramātupāsādo’’ti vuccati. Tasmiṃ migāramātu pāsāde.

    తేన ఖో పన సమయేన భగవాతి యం సమయం భగవా సావత్థిం నిస్సాయ పుబ్బారామే మిగారమాతు పాసాదే విహరతి, తేన సమయేన. తదహుపోసథేతి తస్మిం అహు ఉపోసథే, ఉపోసథదివసేతి వుత్తం హోతి. పన్నరసేతి ఇదం ఉపోసథగ్గహణేన సమ్పత్తావసేసుపోసథపటిక్ఖేపవచనం. పుణ్ణాయ పుణ్ణమాయ రత్తియాతి పన్నరసదివసత్తా దివసగణనాయ అబ్భాదిఉపక్కిలేసవిరహత్తా రత్తిగుణసమ్పత్తియా చ పుణ్ణత్తా పుణ్ణాయ, పరిపుణ్ణచన్దత్తా పుణ్ణమాయ చ రత్తియా. భిక్ఖుసఙ్ఘపరివుతోతి భిక్ఖుసఙ్ఘేన పరివుతో. అబ్భోకాసే నిసిన్నో హోతీతి మిగారమాతు రతనపాసాదపరివేణే అబ్భోకాసే ఉపరి అప్పటిచ్ఛన్నే ఓకాసే పఞ్ఞత్తవరబుద్ధాసనే నిసిన్నో హోతి. తుణ్హీభూతం తుణ్హీభూతన్తి అతీవ తుణ్హీభూతం, యతో యతో వా అనువిలోకేతి , తతో తతో తుణ్హీభూతం, తుణ్హీభూతం వాచాయ, పున తుణ్హీభూతం కాయేన. భిక్ఖుసఙ్ఘం అనువిలోకేత్వాతి తం పరివారేత్వా నిసిన్నం అనేకసహస్సభిక్ఖుపరిమాణం తుణ్హీభూతం తుణ్హీభూతం భిక్ఖుసఙ్ఘం ‘‘ఏత్తకా ఏత్థ సోతాపన్నా, ఏత్తకా సకదాగామినో, ఏత్తకా అనాగామినో ఏత్తకా ఆరద్ధవిపస్సకా కల్యాణపుథుజ్జనా, ఇమస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స కీదిసీ ధమ్మదేసనా సప్పాయా’’తి సప్పాయధమ్మదేసనాపరిచ్ఛేదనత్థం ఇతో చితో చ విలోకేత్వా.

    Tena kho pana samayena bhagavāti yaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiṃ nissāya pubbārāme migāramātu pāsāde viharati, tena samayena. Tadahuposatheti tasmiṃ ahu uposathe, uposathadivaseti vuttaṃ hoti. Pannaraseti idaṃ uposathaggahaṇena sampattāvasesuposathapaṭikkhepavacanaṃ. Puṇṇāya puṇṇamāya rattiyāti pannarasadivasattā divasagaṇanāya abbhādiupakkilesavirahattā rattiguṇasampattiyā ca puṇṇattā puṇṇāya, paripuṇṇacandattā puṇṇamāya ca rattiyā. Bhikkhusaṅghaparivutoti bhikkhusaṅghena parivuto. Abbhokāse nisinno hotīti migāramātu ratanapāsādapariveṇe abbhokāse upari appaṭicchanne okāse paññattavarabuddhāsane nisinno hoti. Tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtanti atīva tuṇhībhūtaṃ, yato yato vā anuviloketi , tato tato tuṇhībhūtaṃ, tuṇhībhūtaṃ vācāya, puna tuṇhībhūtaṃ kāyena. Bhikkhusaṅghaṃ anuviloketvāti taṃ parivāretvā nisinnaṃ anekasahassabhikkhuparimāṇaṃ tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṅghaṃ ‘‘ettakā ettha sotāpannā, ettakā sakadāgāmino, ettakā anāgāmino ettakā āraddhavipassakā kalyāṇaputhujjanā, imassa bhikkhusaṅghassa kīdisī dhammadesanā sappāyā’’ti sappāyadhammadesanāparicchedanatthaṃ ito cito ca viloketvā.

    యే తే, భిక్ఖవే, కుసలా ధమ్మాతి యే తే ఆరోగ్యట్ఠేన అనవజ్జట్ఠేన ఇట్ఠఫలట్ఠేన కోసల్లసమ్భూతట్ఠేన చ కుసలా సత్తతింసబోధిపక్ఖియధమ్మా, తజ్జోతకా వా పరియత్తిధమ్మా. అరియా నియ్యానికా సమ్బోధగామినోతి ఉపగన్తబ్బట్ఠేన అరియా, లోకతో నియ్యానట్ఠేన నియ్యానికా, సమ్బోధసఙ్ఖాతం అరహత్తం గమనట్ఠేన సమ్బోధగామినో. తేసం వో భిక్ఖవే…పే॰… సవనాయ, తేసం భిక్ఖవే కుసలానం…పే॰… సమ్బోధగామీనం కా ఉపనిసా, కిం కారణం, కిం పయోజనం తుమ్హాకం సవనాయ, కిమత్థం తుమ్హే తే ధమ్మే సుణాథాతి వుత్తం హోతి. యావదేవ ద్వయతానం ధమ్మానం యథాభూతం ఞాణాయాతి ఏత్థ యావదేవాతి పరిచ్ఛేదావధారణవచనం. ద్వే అవయవా ఏతేసన్తి ద్వయా, ద్వయా ఏవ ద్వయతా, తేసం ద్వయతానం. ‘‘ద్వయాన’’న్తిపి పాఠో. యథాభూతం ఞాణాయాతి అవిపరీతఞాణాయ. కిం వుత్తం హోతి? యదేతం లోకియలోకుత్తరాదిభేదేన ద్విధా వవత్థితానం ధమ్మానం విపస్సనాసఙ్ఖాతం యథాభూతఞాణం, ఏతదత్థాయ న ఇతో భియ్యోతి, సవనేన హి ఏత్తకం హోతి, తదుత్తరి విసేసాధిగమో భావనాయాతి. కిఞ్చ ద్వయతం వదేథాతి ఏత్థ పన సచే, వో భిక్ఖవే, సియా, కిఞ్చ తుమ్హే, భన్తే, ద్వయతం వదేథాతి అయమధిప్పాయో. పదత్థో పన ‘‘కిఞ్చ ద్వయతాభావం వదేథా’’తి.

    Yete, bhikkhave, kusalā dhammāti ye te ārogyaṭṭhena anavajjaṭṭhena iṭṭhaphalaṭṭhena kosallasambhūtaṭṭhena ca kusalā sattatiṃsabodhipakkhiyadhammā, tajjotakā vā pariyattidhammā. Ariyāniyyānikā sambodhagāminoti upagantabbaṭṭhena ariyā, lokato niyyānaṭṭhena niyyānikā, sambodhasaṅkhātaṃ arahattaṃ gamanaṭṭhena sambodhagāmino. Tesaṃ vo bhikkhave…pe… savanāya, tesaṃ bhikkhave kusalānaṃ…pe… sambodhagāmīnaṃ kā upanisā, kiṃ kāraṇaṃ, kiṃ payojanaṃ tumhākaṃ savanāya, kimatthaṃ tumhe te dhamme suṇāthāti vuttaṃ hoti. Yāvadeva dvayatānaṃ dhammānaṃ yathābhūtaṃ ñāṇāyāti ettha yāvadevāti paricchedāvadhāraṇavacanaṃ. Dve avayavā etesanti dvayā, dvayā eva dvayatā, tesaṃ dvayatānaṃ. ‘‘Dvayāna’’ntipi pāṭho. Yathābhūtaṃ ñāṇāyāti aviparītañāṇāya. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yadetaṃ lokiyalokuttarādibhedena dvidhā vavatthitānaṃ dhammānaṃ vipassanāsaṅkhātaṃ yathābhūtañāṇaṃ, etadatthāya na ito bhiyyoti, savanena hi ettakaṃ hoti, taduttari visesādhigamo bhāvanāyāti. Kiñca dvayataṃ vadethāti ettha pana sace, vo bhikkhave, siyā, kiñca tumhe, bhante, dvayataṃ vadethāti ayamadhippāyo. Padattho pana ‘‘kiñca dvayatābhāvaṃ vadethā’’ti.

    (౧) తతో భగవా ద్వయతం దస్సేన్తో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి ఏవమాదిమాహ. తత్థ ద్వయతానం చతుసచ్చధమ్మానం ‘‘ఇదం దుక్ఖం, అయం దుక్ఖసముదయో’’తి ఏవం లోకియస్స ఏకస్స అవయవస్స సహేతుకస్స వా దుక్ఖస్స దస్సనేన అయం ఏకానుపస్సనా, ఇతరా లోకుత్తరస్స దుతియస్స అవయవస్స సఉపాయస్స వా నిరోధస్స దస్సనేన దుతియానుపస్సనా. పఠమా చేత్థ తతియచతుత్థవిసుద్ధీహి హోతి, దుతియా పఞ్చమవిసుద్ధియా. ఏవం సమ్మా ద్వయతానుపస్సినోతి ఇమినా వుత్తనయేన సమ్మా ద్వయధమ్మే అనుపస్సన్తస్స సతియా అవిప్పవాసేన అప్పమత్తస్స, కాయికచేతసికవీరియాతాపేన ఆతాపినో కాయే చ జీవితే చ నిరపేక్ఖత్తా , పహితత్తస్స. పాటికఙ్ఖన్తి ఇచ్ఛితబ్బం. దిట్ఠేవ ధమ్మే అఞ్ఞాతి అస్మింయేవ అత్తభావే అరహత్తం. సతి వా ఉపాదిసేసే అనాగామితాతి ‘‘ఉపాదిసేస’’న్తి పునబ్భవవసేన ఉపాదాతబ్బక్ఖన్ధసేసం వుచ్చతి, తస్మిం వా సతి అనాగామిభావో పటికఙ్ఖోతి దస్సేతి. తత్థ కిఞ్చాపి హేట్ఠిమఫలానిపి ఏవం ద్వయతానుపస్సినోవ హోన్తి, ఉపరిమఫలేసు పన ఉస్సాహం జనేన్తో ఏవమాహ.

    (1) Tato bhagavā dvayataṃ dassento ‘‘idaṃ dukkha’’nti evamādimāha. Tattha dvayatānaṃ catusaccadhammānaṃ ‘‘idaṃ dukkhaṃ, ayaṃ dukkhasamudayo’’ti evaṃ lokiyassa ekassa avayavassa sahetukassa vā dukkhassa dassanena ayaṃ ekānupassanā, itarā lokuttarassa dutiyassa avayavassa saupāyassa vā nirodhassa dassanena dutiyānupassanā. Paṭhamā cettha tatiyacatutthavisuddhīhi hoti, dutiyā pañcamavisuddhiyā. Evaṃ sammā dvayatānupassinoti iminā vuttanayena sammā dvayadhamme anupassantassa satiyā avippavāsena appamattassa, kāyikacetasikavīriyātāpena ātāpino kāye ca jīvite ca nirapekkhattā , pahitattassa. Pāṭikaṅkhanti icchitabbaṃ. Diṭṭheva dhamme aññāti asmiṃyeva attabhāve arahattaṃ. Sati vā upādisese anāgāmitāti ‘‘upādisesa’’nti punabbhavavasena upādātabbakkhandhasesaṃ vuccati, tasmiṃ vā sati anāgāmibhāvo paṭikaṅkhoti dasseti. Tattha kiñcāpi heṭṭhimaphalānipi evaṃ dvayatānupassinova honti, uparimaphalesu pana ussāhaṃ janento evamāha.

    ఇదమవోచాతిఆది సఙ్గీతికారానం వచనం. తత్థ ఇదన్తి ‘‘యే తే, భిక్ఖవే’’తిఆదివుత్తనిదస్సనం. ఏతన్తి ఇదాని ‘‘యే దుక్ఖ’’న్తి ఏవమాదివత్తబ్బగాథాబన్ధనిదస్సనం. ఇమా చ గాథా చతుసచ్చదీపకత్తా వుత్తత్థదీపికా ఏవ, ఏవం సన్తేపి గాథారుచికానం పచ్ఛా ఆగతానం పుబ్బే వుత్తం అసమత్థతాయ అనుగ్గహేత్వా ‘‘ఇదాని యది వదేయ్య సున్దర’’న్తి ఆకఙ్ఖన్తానం విక్ఖిత్తచిత్తానఞ్చ అత్థాయ వుత్తా. విసేసత్థదీపికా వాతి అవిపస్సకే విపస్సకే చ దస్సేత్వా తేసం వట్టవివట్టదస్సనతో, తస్మా విసేసత్థదస్సనత్థమేవ వుత్తా. ఏస నయో ఇతో పరమ్పి గాథావచనేసు.

    Idamavocātiādi saṅgītikārānaṃ vacanaṃ. Tattha idanti ‘‘ye te, bhikkhave’’tiādivuttanidassanaṃ. Etanti idāni ‘‘ye dukkha’’nti evamādivattabbagāthābandhanidassanaṃ. Imā ca gāthā catusaccadīpakattā vuttatthadīpikā eva, evaṃ santepi gāthārucikānaṃ pacchā āgatānaṃ pubbe vuttaṃ asamatthatāya anuggahetvā ‘‘idāni yadi vadeyya sundara’’nti ākaṅkhantānaṃ vikkhittacittānañca atthāya vuttā. Visesatthadīpikā vāti avipassake vipassake ca dassetvā tesaṃ vaṭṭavivaṭṭadassanato, tasmā visesatthadassanatthameva vuttā. Esa nayo ito parampi gāthāvacanesu.

    ౭౩౦. తత్థ యత్థ చాతి నిబ్బానం దస్సేతి. నిబ్బానే హి దుక్ఖం సబ్బసో ఉపరుజ్ఝతి, సబ్బప్పకారం ఉపరుజ్ఝతి, సహేతుకం ఉపరుజ్ఝతి, అసేసఞ్చ ఉపరుజ్ఝతి. తఞ్చ మగ్గన్తి తఞ్చ అట్ఠఙ్గికం మగ్గం.

    730. Tattha yattha cāti nibbānaṃ dasseti. Nibbāne hi dukkhaṃ sabbaso uparujjhati, sabbappakāraṃ uparujjhati, sahetukaṃ uparujjhati, asesañca uparujjhati. Tañca magganti tañca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ.

    ౭౩౧-౩. చేతోవిముత్తిహీనా తే, అథో పఞ్ఞావిముత్తియాతి ఏత్థ అరహత్తఫలసమాధి రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి, అరహత్తఫలపఞ్ఞా అవిజ్జావిరాగా పఞ్ఞావిముత్తీతి వేదితబ్బా. తణ్హాచరితేన వా అప్పనాఝానబలేన కిలేసే విక్ఖమ్భేత్వా అధిగతం అరహత్తఫలం రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి, దిట్ఠిచరితేన ఉపచారజ్ఝానమత్తం నిబ్బత్తేత్వా విపస్సిత్వా అధిగతం అరహత్తఫలం అవిజ్జావిరాగా పఞ్ఞావిముత్తి. అనాగామిఫలం వా కామరాగం సన్ధాయ రాగవిరాగా చేతోవిముత్తి, అరహత్తఫలం సబ్బప్పకారతో అవిజ్జావిరాగా పఞ్ఞావిముత్తీతి. అన్తకిరియాయాతి వట్టదుక్ఖస్స అన్తకరణత్థాయ . జాతిజరూపగాతి జాతిజరం ఉపగతా, జాతిజరాయ వా ఉపగతా, న పరిముచ్చన్తి జాతిజరాయాతి ఏవం వేదితబ్బా. సేసమేత్థ ఆదితో పభుతి పాకటమేవ. గాథాపరియోసానే చ సట్ఠిమత్తా భిక్ఖూ తం దేసనం ఉగ్గహేత్వా విపస్సిత్వా తస్మింయేవ ఆసనే అరహత్తం పాపుణింసు. యథా చేత్థ, ఏవం సబ్బవారేసు.

    731-3.Cetovimuttihīnā te, atho paññāvimuttiyāti ettha arahattaphalasamādhi rāgavirāgā cetovimutti, arahattaphalapaññā avijjāvirāgā paññāvimuttīti veditabbā. Taṇhācaritena vā appanājhānabalena kilese vikkhambhetvā adhigataṃ arahattaphalaṃ rāgavirāgā cetovimutti, diṭṭhicaritena upacārajjhānamattaṃ nibbattetvā vipassitvā adhigataṃ arahattaphalaṃ avijjāvirāgā paññāvimutti. Anāgāmiphalaṃ vā kāmarāgaṃ sandhāya rāgavirāgā cetovimutti, arahattaphalaṃ sabbappakārato avijjāvirāgā paññāvimuttīti. Antakiriyāyāti vaṭṭadukkhassa antakaraṇatthāya . Jātijarūpagāti jātijaraṃ upagatā, jātijarāya vā upagatā, na parimuccanti jātijarāyāti evaṃ veditabbā. Sesamettha ādito pabhuti pākaṭameva. Gāthāpariyosāne ca saṭṭhimattā bhikkhū taṃ desanaṃ uggahetvā vipassitvā tasmiṃyeva āsane arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Yathā cettha, evaṃ sabbavāresu.

    (౨) అతో ఏవ భగవా ‘‘సియా అఞ్ఞేనపి పరియాయేనా’’తిఆదినా నయేన నానప్పకారతో ద్వయతానుపస్సనం ఆహ. తత్థ దుతియవారే ఉపధిపచ్చయాతి సాసవకమ్మపచ్చయా. సాసవకమ్మఞ్హి ఇధ ‘‘ఉపధీ’’తి అధిప్పేతం. అసేసవిరాగనిరోధాతి అసేసం విరాగేన నిరోధా, అసేసవిరాగసఙ్ఖాతా వా నిరోధా.

    (2) Ato eva bhagavā ‘‘siyā aññenapi pariyāyenā’’tiādinā nayena nānappakārato dvayatānupassanaṃ āha. Tattha dutiyavāre upadhipaccayāti sāsavakammapaccayā. Sāsavakammañhi idha ‘‘upadhī’’ti adhippetaṃ. Asesavirāganirodhāti asesaṃ virāgena nirodhā, asesavirāgasaṅkhātā vā nirodhā.

    ౭౩౪. ఉపధినిదానాతి కమ్మపచ్చయా. దుక్ఖస్స జాతిప్పభవానుపస్సీతి వట్టదుక్ఖస్స జాతికారణం ‘‘ఉపధీ’’తి అనుపస్సన్తో. సేసమేత్థ పాకటమేవ. ఏవం అయమ్పి వారో చత్తారి సచ్చాని దీపేత్వా అరహత్తనికూటేనేవ వుత్తో. యథా చాయం, ఏవం సబ్బవారా.

    734.Upadhinidānāti kammapaccayā. Dukkhassa jātippabhavānupassīti vaṭṭadukkhassa jātikāraṇaṃ ‘‘upadhī’’ti anupassanto. Sesamettha pākaṭameva. Evaṃ ayampi vāro cattāri saccāni dīpetvā arahattanikūṭeneva vutto. Yathā cāyaṃ, evaṃ sabbavārā.

    (౩) తత్థ తతియవారే అవిజ్జాపచ్చయాతి భవగామికమ్మసమ్భారఅవిజ్జాపచ్చయా. దుక్ఖం పన సబ్బత్థ వట్టదుక్ఖమేవ.

    (3) Tattha tatiyavāre avijjāpaccayāti bhavagāmikammasambhāraavijjāpaccayā. Dukkhaṃ pana sabbattha vaṭṭadukkhameva.

    ౭౩౫. జాతిమరణసంసారన్తి ఖన్ధనిబ్బత్తిం జాతిం ఖన్ధభేదం మరణం ఖన్ధపటిపాటిం సంసారఞ్చ. వజన్తీతి గచ్ఛన్తి ఉపేన్తి. ఇత్థభావఞ్ఞథాభావన్తి ఇమం మనుస్సభావం ఇతో అవసేసఅఞ్ఞనికాయభావఞ్చ. గతీతి పచ్చయభావో.

    735.Jātimaraṇasaṃsāranti khandhanibbattiṃ jātiṃ khandhabhedaṃ maraṇaṃ khandhapaṭipāṭiṃ saṃsārañca. Vajantīti gacchanti upenti. Itthabhāvaññathābhāvanti imaṃ manussabhāvaṃ ito avasesaaññanikāyabhāvañca. Gatīti paccayabhāvo.

    ౭౩౬. అవిజ్జా హాయన్తి అవిజ్జా హి అయం. విజ్జాగతా చ యే సత్తాతి యే చ అరహత్తమగ్గవిజ్జాయ కిలేసే విజ్ఝిత్వా గతా ఖీణాసవసత్తా. సేసముత్తానత్థమేవ.

    736.Avijjā hāyanti avijjā hi ayaṃ. Vijjāgatā ca ye sattāti ye ca arahattamaggavijjāya kilese vijjhitvā gatā khīṇāsavasattā. Sesamuttānatthameva.

    (౪) చతుత్థవారే సఙ్ఖారపచ్చయాతి పుఞ్ఞాపుఞ్ఞానేఞ్జాభిసఙ్ఖారపచ్చయా.

    (4) Catutthavāre saṅkhārapaccayāti puññāpuññāneñjābhisaṅkhārapaccayā.

    ౭౩౮-౯. ఏతమాదీనవం ఞత్వాతి యదిదం దుక్ఖం సఙ్ఖారపచ్చయా, ఏతం ఆదీనవన్తి ఞత్వా. సబ్బసఙ్ఖారసమథాతి సబ్బేసం వుత్తప్పకారానం సఙ్ఖారానం మగ్గఞాణేన సమథా, ఉపహతతాయ ఫలసమత్థతాయాతి వుత్తం హోతి. సఞ్ఞానన్తి కామసఞ్ఞాదీనం మగ్గేనేవ ఉపరోధనా. ఏతం ఞత్వా యథాతథన్తి ఏతం దుక్ఖక్ఖయం అవిపరీతం ఞత్వా. సమ్మద్దసాతి సమ్మాదస్సనా. సమ్మదఞ్ఞాయాతి సఙ్ఖతం అనిచ్చాదితో, అసఙ్ఖతఞ్చ నిచ్చాదితో ఞత్వా. మారసంయోగన్తి తేభూమకవట్టం. సేసముత్తానత్థమేవ.

    738-9.Etamādīnavaṃ ñatvāti yadidaṃ dukkhaṃ saṅkhārapaccayā, etaṃ ādīnavanti ñatvā. Sabbasaṅkhārasamathāti sabbesaṃ vuttappakārānaṃ saṅkhārānaṃ maggañāṇena samathā, upahatatāya phalasamatthatāyāti vuttaṃ hoti. Saññānanti kāmasaññādīnaṃ maggeneva uparodhanā. Etaṃ ñatvā yathātathanti etaṃ dukkhakkhayaṃ aviparītaṃ ñatvā. Sammaddasāti sammādassanā. Sammadaññāyāti saṅkhataṃ aniccādito, asaṅkhatañca niccādito ñatvā. Mārasaṃyoganti tebhūmakavaṭṭaṃ. Sesamuttānatthameva.

    (౫) పఞ్చమవారే విఞ్ఞాణపచ్చయాతి కమ్మసహజాతఅభిసఙ్ఖారవిఞ్ఞాణపచ్చయా.

    (5) Pañcamavāre viññāṇapaccayāti kammasahajātaabhisaṅkhāraviññāṇapaccayā.

    ౭౪౧. నిచ్ఛాతోతి నిత్తణ్హో. పరినిబ్బుతోతి కిలేసపరినిబ్బానేన పరినిబ్బుతో హోతి. సేసం పాకటమేవ.

    741.Nicchātoti nittaṇho. Parinibbutoti kilesaparinibbānena parinibbuto hoti. Sesaṃ pākaṭameva.

    (౬) ఛట్ఠవారే ఫస్సపచ్చయాతి అభిసఙ్ఖారవిఞ్ఞాణసమ్పయుత్తఫస్సపచ్చయాతి అత్థో. ఏవం ఏత్థ పదపటిపాటియా వత్తబ్బాని నామరూపసళాయతనాని అవత్వా ఫస్సో వుత్తో. తాని హి రూపమిస్సకత్తా కమ్మసమ్పయుత్తానేవ న హోన్తి, ఇదఞ్చ వట్టదుక్ఖం కమ్మతో వా సమ్భవేయ్య కమ్మసమ్పయుత్తధమ్మతో వాతి.

    (6) Chaṭṭhavāre phassapaccayāti abhisaṅkhāraviññāṇasampayuttaphassapaccayāti attho. Evaṃ ettha padapaṭipāṭiyā vattabbāni nāmarūpasaḷāyatanāni avatvā phasso vutto. Tāni hi rūpamissakattā kammasampayuttāneva na honti, idañca vaṭṭadukkhaṃ kammato vā sambhaveyya kammasampayuttadhammato vāti.

    ౭౪౨-౩. భవసోతానుసారినన్తి తణ్హానుసారినం. పరిఞ్ఞాయాతి తీహి పరిఞ్ఞాహి పరిజానిత్వా. అఞ్ఞాయాతి అరహత్తమగ్గపఞ్ఞాయ ఞత్వా. ఉపసమే రతాతి ఫలసమాపత్తివసేన నిబ్బానే రతా. ఫస్సాభిసమయాతి ఫస్సనిరోధా. సేసం పాకటమేవ.

    742-3.Bhavasotānusārinanti taṇhānusārinaṃ. Pariññāyāti tīhi pariññāhi parijānitvā. Aññāyāti arahattamaggapaññāya ñatvā. Upasame ratāti phalasamāpattivasena nibbāne ratā. Phassābhisamayāti phassanirodhā. Sesaṃ pākaṭameva.

    (౭) సత్తమవారే వేదనాపచ్చయాతి కమ్మసమ్పయుత్తవేదనాపచ్చయా.

    (7) Sattamavāre vedanāpaccayāti kammasampayuttavedanāpaccayā.

    ౭౪౪-౫. అదుక్ఖమసుఖం సహాతి అదుక్ఖమసుఖేన సహ. ఏతం దుక్ఖన్తి ఞత్వానాతి ఏతం సబ్బం వేదయితం ‘‘దుక్ఖకారణ’’న్తి ఞత్వా, విపరిణామట్ఠితిఅఞ్ఞాణదుక్ఖతాహి వా దుక్ఖం ఞత్వా. మోసధమ్మన్తి నస్సనధమ్మం. పలోకినన్తి జరామరణేహి పలుజ్జనధమ్మం. ఫుస్స ఫుస్సాతి ఉదయబ్బయఞాణేన ఫుసిత్వా ఫుసిత్వా. వయం పస్సన్తి అన్తే భఙ్గమేవ పస్సన్తో. ఏవం తత్థ విజానతీతి ఏవం తా వేదనా విజానాతి, తత్థ వా దుక్ఖభావం విజానాతి. వేదనానం ఖయాతి తతో పరం మగ్గఞాణేన కమ్మసమ్పయుత్తానం వేదనానం ఖయా. సేసముత్తానమేవ.

    744-5.Adukkhamasukhaṃ sahāti adukkhamasukhena saha. Etaṃ dukkhanti ñatvānāti etaṃ sabbaṃ vedayitaṃ ‘‘dukkhakāraṇa’’nti ñatvā, vipariṇāmaṭṭhitiaññāṇadukkhatāhi vā dukkhaṃ ñatvā. Mosadhammanti nassanadhammaṃ. Palokinanti jarāmaraṇehi palujjanadhammaṃ. Phussa phussāti udayabbayañāṇena phusitvā phusitvā. Vayaṃ passanti ante bhaṅgameva passanto. Evaṃ tattha vijānatīti evaṃ tā vedanā vijānāti, tattha vā dukkhabhāvaṃ vijānāti. Vedanānaṃ khayāti tato paraṃ maggañāṇena kammasampayuttānaṃ vedanānaṃ khayā. Sesamuttānameva.

    (౮) అట్ఠమవారే తణ్హాపచ్చయాతి కమ్మసమ్భారతణ్హాపచ్చయా .

    (8) Aṭṭhamavāre taṇhāpaccayāti kammasambhārataṇhāpaccayā .

    ౭౪౭. ఏతమాదీనవం ఞత్వా, తణ్హం దుక్ఖస్స సమ్భవన్తి ఏతం దుక్ఖస్స సమ్భవం తణ్హాయ ఆదీనవం ఞత్వా. సేసముత్తానమేవ.

    747.Etamādīnavaṃ ñatvā, taṇhaṃ dukkhassa sambhavanti etaṃ dukkhassa sambhavaṃ taṇhāya ādīnavaṃ ñatvā. Sesamuttānameva.

    (౯) నవమవారే ఉపాదానపచ్చయాతి కమ్మసమ్భారఉపాదానపచ్చయా.

    (9) Navamavāre upādānapaccayāti kammasambhāraupādānapaccayā.

    ౭౪౮-౯. భవోతి విపాకభవో ఖన్ధపాతుభావో. భూతో దుక్ఖన్తి భూతో సమ్భూతో వట్టదుక్ఖం నిగచ్ఛతి. జాతస్స మరణన్తి యత్రాపి ‘‘భూతో సుఖం నిగచ్ఛతీ’’తి బాలా మఞ్ఞన్తి, తత్రాపి దుక్ఖమేవ దస్సేన్తో ఆహ – ‘‘జాతస్స మరణం హోతీ’’తి. దుతియగాథాయ యోజనా – అనిచ్చాదీహి సమ్మదఞ్ఞాయ పణ్డితా ఉపాదానక్ఖయా జాతిక్ఖయం నిబ్బానం అభిఞ్ఞాయ న గచ్ఛన్తి పునబ్భవన్తి.

    748-9.Bhavoti vipākabhavo khandhapātubhāvo. Bhūto dukkhanti bhūto sambhūto vaṭṭadukkhaṃ nigacchati. Jātassa maraṇanti yatrāpi ‘‘bhūto sukhaṃ nigacchatī’’ti bālā maññanti, tatrāpi dukkhameva dassento āha – ‘‘jātassa maraṇaṃ hotī’’ti. Dutiyagāthāya yojanā – aniccādīhi sammadaññāya paṇḍitā upādānakkhayā jātikkhayaṃ nibbānaṃ abhiññāya na gacchanti punabbhavanti.

    (౧౦) దసమవారే ఆరమ్భపచ్చయాతి కమ్మసమ్పయుత్తవీరియపచ్చయా.

    (10) Dasamavāre ārambhapaccayāti kammasampayuttavīriyapaccayā.

    ౭౫౧. అనారమ్భే విముత్తినోతి అనారమ్భే నిబ్బానే విముత్తస్స. సేసముత్తానమేవ.

    751.Anārambhe vimuttinoti anārambhe nibbāne vimuttassa. Sesamuttānameva.

    (౧౧) ఏకాదసమవారే ఆహారపచ్చయాతి కమ్మసమ్పయుత్తాహారపచ్చయా. అపరో నయో – చతుబ్బిధా సత్తా రూపూపగా, వేదనూపగా, సఞ్ఞూపగా, సఙ్ఖారూపగాతి. తత్థ ఏకాదసవిధాయ కామధాతుయా సత్తా రూపూపగా కబళీకారాహారసేవనతో. రూపధాతుయా సత్తా అఞ్ఞత్ర అసఞ్ఞేహి వేదనూపగా ఫస్సాహారసేవనతో. హేట్ఠా తివిధాయ అరూపధాతుయా సత్తా సఞ్ఞూపగా సఞ్ఞాభినిబ్బత్తమనోసఞ్చేతనాహారసేవనతో . భవగ్గే సత్తా సఙ్ఖారూపగా సఙ్ఖారాభినిబ్బత్తవిఞ్ఞాణాహారసేవనతోతి. ఏవమ్పి యం కిఞ్చి దుక్ఖం సమ్భోతి, సబ్బం ఆహారపచ్చయాతి వేదితబ్బం.

    (11) Ekādasamavāre āhārapaccayāti kammasampayuttāhārapaccayā. Aparo nayo – catubbidhā sattā rūpūpagā, vedanūpagā, saññūpagā, saṅkhārūpagāti. Tattha ekādasavidhāya kāmadhātuyā sattā rūpūpagā kabaḷīkārāhārasevanato. Rūpadhātuyā sattā aññatra asaññehi vedanūpagā phassāhārasevanato. Heṭṭhā tividhāya arūpadhātuyā sattā saññūpagā saññābhinibbattamanosañcetanāhārasevanato . Bhavagge sattā saṅkhārūpagā saṅkhārābhinibbattaviññāṇāhārasevanatoti. Evampi yaṃ kiñci dukkhaṃ sambhoti, sabbaṃ āhārapaccayāti veditabbaṃ.

    ౭౫౫. ఆరోగ్యన్తి నిబ్బానం. సఙ్ఖాయ సేవీతి చత్తారో పచ్చయే పచ్చవేక్ఖిత్వా సేవమానో, ‘‘పఞ్చక్ఖన్ధా ద్వాదసాయతనాని అట్ఠారసధాతుయో’’తి ఏవం వా లోకం సఙ్ఖాయ ‘‘అనిచ్చం దుక్ఖం అనత్తా’’తి ఞాణేన సేవమానో. ధమ్మట్ఠోతి చతుసచ్చధమ్మే ఠితో. సఙ్ఖ్యం నోపేతీతి ‘‘దేవో’’తి వా ‘‘మనుస్సో’’తి వా ఆదికం సఙ్ఖ్యం న గచ్ఛతి. సేసముత్తానమేవ.

    755.Ārogyanti nibbānaṃ. Saṅkhāya sevīti cattāro paccaye paccavekkhitvā sevamāno, ‘‘pañcakkhandhā dvādasāyatanāni aṭṭhārasadhātuyo’’ti evaṃ vā lokaṃ saṅkhāya ‘‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’’ti ñāṇena sevamāno. Dhammaṭṭhoti catusaccadhamme ṭhito. Saṅkhyaṃ nopetīti ‘‘devo’’ti vā ‘‘manusso’’ti vā ādikaṃ saṅkhyaṃ na gacchati. Sesamuttānameva.

    (౧౨) ద్వాదసమవారే ఇఞ్జితపచ్చయాతి తణ్హామానదిట్ఠికమ్మకిలేసఇఞ్జితేసు యతో కుతోచి కమ్మసమ్భారిఞ్జితపచ్చయా.

    (12) Dvādasamavāre iñjitapaccayāti taṇhāmānadiṭṭhikammakilesaiñjitesu yato kutoci kammasambhāriñjitapaccayā.

    ౭౫౭. ఏజం వోస్సజ్జాతి తణ్హం చజిత్వా. సఙ్ఖారే ఉపరున్ధియాతి కమ్మం కమ్మసమ్పయుత్తే చ సఙ్ఖారే నిరోధేత్వా. సేసముత్తానమేవ.

    757.Ejaṃ vossajjāti taṇhaṃ cajitvā. Saṅkhāre uparundhiyāti kammaṃ kammasampayutte ca saṅkhāre nirodhetvā. Sesamuttānameva.

    (౧౩) తేరసమవారే నిస్సితస్స చలితన్తి తణ్హాయ తణ్హాదిట్ఠిమానేహి వా ఖన్ధే నిస్సితస్స సీహసుత్తే (సం॰ ని॰ ౩.౭౮) దేవానం వియ భయచలనం హోతి. సేసముత్తానమేవ.

    (13) Terasamavāre nissitassa calitanti taṇhāya taṇhādiṭṭhimānehi vā khandhe nissitassa sīhasutte (saṃ. ni. 3.78) devānaṃ viya bhayacalanaṃ hoti. Sesamuttānameva.

    (౧౪) చుద్దసమవారే రూపేహీతి రూపభవేహి రూపసమాపత్తీహి వా. అరూపాతి అరూపభవా అరూపసమాపత్తియో వా. నిరోధోతి నిబ్బానం.

    (14) Cuddasamavāre rūpehīti rūpabhavehi rūpasamāpattīhi vā. Arūpāti arūpabhavā arūpasamāpattiyo vā. Nirodhoti nibbānaṃ.

    ౭౬౧. మచ్చుహాయినోతి మరణమచ్చు కిలేసమచ్చు దేవపుత్తమచ్చుహాయినో, తివిధమ్పి తం మచ్చుం హిత్వా గామినోతి వుత్తం హోతి. సేసముత్తానమేవ.

    761.Maccuhāyinoti maraṇamaccu kilesamaccu devaputtamaccuhāyino, tividhampi taṃ maccuṃ hitvā gāminoti vuttaṃ hoti. Sesamuttānameva.

    (౧౫) పన్నరసమవారే న్తి నామరూపం సన్ధాయాహ. తఞ్హి లోకేన ధువసుభసుఖత్తవసేన ‘‘ఇదం సచ్చ’’న్తి ఉపనిజ్ఝాయితం దిట్ఠమాలోకితం. తదమరియానన్తి ఇదం అరియానం, అనునాసికఇకారలోపం కత్వా వుత్తం. ఏతం ముసాతి ఏతం ధువాదివసేన గహితమ్పి ముసా, న తాదిసం హోతీతి. పున న్తి నిబ్బానం సన్ధాయాహ. తఞ్హి లోకేన రూపవేదనాదీనమభావతో ‘‘ఇదం ముసా నత్థి కిఞ్చీ’’తి ఉపనిజ్ఝాయితం. తదమరియానం ఏతం సచ్చన్తి తం ఇదం అరియానం ఏతం నిక్కిలేససఙ్ఖాతా సుభభావా, పవత్తిదుక్ఖపటిపక్ఖసఙ్ఖాతా సుఖభావా, అచ్చన్తసన్తిసఙ్ఖాతా నిచ్చభావా చ అనపగమనేన పరమత్థతో ‘‘సచ్చ’’న్తి యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం.

    (15) Pannarasamavāre yanti nāmarūpaṃ sandhāyāha. Tañhi lokena dhuvasubhasukhattavasena ‘‘idaṃ sacca’’nti upanijjhāyitaṃ diṭṭhamālokitaṃ. Tadamariyānanti idaṃ ariyānaṃ, anunāsikaikāralopaṃ katvā vuttaṃ. Etaṃ musāti etaṃ dhuvādivasena gahitampi musā, na tādisaṃ hotīti. Puna yanti nibbānaṃ sandhāyāha. Tañhi lokena rūpavedanādīnamabhāvato ‘‘idaṃ musā natthi kiñcī’’ti upanijjhāyitaṃ. Tadamariyānaṃ etaṃ saccanti taṃ idaṃ ariyānaṃ etaṃ nikkilesasaṅkhātā subhabhāvā, pavattidukkhapaṭipakkhasaṅkhātā sukhabhāvā, accantasantisaṅkhātā niccabhāvā ca anapagamanena paramatthato ‘‘sacca’’nti yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ.

    ౭౬౨-౩. అనత్తని అత్తమానిన్తి అనత్తని నామరూపే అత్తమానిం. ఇదం సచ్చన్తి మఞ్ఞతీతి ఇదం నామరూపం ధువాదివసేన ‘‘సచ్చ’’న్తి మఞ్ఞతి. యేన యేన హీతి యేన యేన రూపే వా వేదనాయ వా ‘‘మమ రూపం, మమ వేదనా’’తిఆదినా నయేన మఞ్ఞన్తి. తతో తన్తి తతో మఞ్ఞితాకారా తం నామరూపం హోతి అఞ్ఞథా. కిం కారణం? తఞ్హి తస్స ముసా హోతి, యస్మా తం యథామఞ్ఞితాకారా ముసా హోతి, తస్మా అఞ్ఞథా హోతీతి అత్థో. కస్మా పన ముసా హోతీతి? మోసధమ్మఞ్హి ఇత్తరం, యస్మా యం ఇత్తరం పరిత్తపచ్చుపట్ఠానం, తం మోసధమ్మం నస్సనధమ్మం హోతి, తథారూపఞ్చ నామరూపన్తి. సచ్చాభిసమయాతి సచ్చావబోధా. సేసముత్తానమేవ.

    762-3.Anattani attamāninti anattani nāmarūpe attamāniṃ. Idaṃ saccanti maññatīti idaṃ nāmarūpaṃ dhuvādivasena ‘‘sacca’’nti maññati. Yena yena hīti yena yena rūpe vā vedanāya vā ‘‘mama rūpaṃ, mama vedanā’’tiādinā nayena maññanti. Tato tanti tato maññitākārā taṃ nāmarūpaṃ hoti aññathā. Kiṃ kāraṇaṃ? Tañhi tassa musā hoti, yasmā taṃ yathāmaññitākārā musā hoti, tasmā aññathā hotīti attho. Kasmā pana musā hotīti? Mosadhammañhi ittaraṃ, yasmā yaṃ ittaraṃ parittapaccupaṭṭhānaṃ, taṃ mosadhammaṃ nassanadhammaṃ hoti, tathārūpañca nāmarūpanti. Saccābhisamayāti saccāvabodhā. Sesamuttānameva.

    (౧౬) సోళసమవారే న్తి ఛబ్బిధమిట్ఠారమ్మణం సన్ధాయాహ. తఞ్హి లోకేన సలభమచ్ఛమక్కటాదీహి పదీపబళిసలేపాదయో వియ ‘‘ఇదం సుఖ’’న్తి ఉపనిజ్ఝాయితం. తదమరియానం ఏతం దుక్ఖన్తి తం ఇదం అరియానం ‘‘కామా హి చిత్రా మధురా మనోరమా, విరూపరూపేన మథేన్తి చిత్త’’న్తిఆదినా (సు॰ ని॰ ౫౦; చూళని॰ ఖగ్గవిసాణసుత్తనిద్దేస ౧౩౬) నయేన ‘‘ఏతం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం. పున న్తి నిబ్బానమేవ సన్ధాయాహ. తఞ్హి లోకేన కామగుణాభావా ‘‘దుక్ఖ’’న్తి ఉపనిజ్ఝాయితం. తదమరియానన్తి తం ఇదం అరియానం పరమత్థసుఖతో ‘‘ఏతం సుఖ’’న్తి యథాభూతం సమ్మప్పఞ్ఞాయ సుదిట్ఠం.

    (16) Soḷasamavāre yanti chabbidhamiṭṭhārammaṇaṃ sandhāyāha. Tañhi lokena salabhamacchamakkaṭādīhi padīpabaḷisalepādayo viya ‘‘idaṃ sukha’’nti upanijjhāyitaṃ. Tadamariyānaṃ etaṃ dukkhanti taṃ idaṃ ariyānaṃ ‘‘kāmā hi citrā madhurā manoramā, virūparūpena mathenti citta’’ntiādinā (su. ni. 50; cūḷani. khaggavisāṇasuttaniddesa 136) nayena ‘‘etaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ. Puna yanti nibbānameva sandhāyāha. Tañhi lokena kāmaguṇābhāvā ‘‘dukkha’’nti upanijjhāyitaṃ. Tadamariyānanti taṃ idaṃ ariyānaṃ paramatthasukhato ‘‘etaṃ sukha’’nti yathābhūtaṃ sammappaññāya sudiṭṭhaṃ.

    ౭౬౫-౬. కేవలాతి అనవసేసా. ఇట్ఠాతి ఇచ్ఛితా పత్థితా. కన్తాతి పియా. మనాపాతి మనవుడ్ఢికరా. యావతత్థీతి వుచ్చతీతి యావతా ఏతే ఛ ఆరమ్మణా అత్థీతి వుచ్చన్తి. వచనబ్యత్తయో వేదితబ్బో. ఏతే వోతి ఏత్థ వోతి నిపాతమత్తం.

    765-6.Kevalāti anavasesā. Iṭṭhāti icchitā patthitā. Kantāti piyā. Manāpāti manavuḍḍhikarā. Yāvatatthīti vuccatīti yāvatā ete cha ārammaṇā atthīti vuccanti. Vacanabyattayo veditabbo. Ete voti ettha voti nipātamattaṃ.

    ౭౬౭-౮. సుఖన్తి దిట్ఠమరియేహి, సక్కాయస్సుపరోధనన్తి ‘‘సుఖ’’మితి అరియేహి పఞ్చక్ఖన్ధనిరోధో దిట్ఠో, నిబ్బానన్తి వుత్తం హోతి. పచ్చనీకమిదం హోతీతి పటిలోమమిదం దస్సనం హోతి. పస్సతన్తి పస్సన్తానం, పణ్డితానన్తి వుత్తం హోతి. యం పరేతి ఏత్థ న్తి వత్థుకామే సన్ధాయాహ. పున యం పరేతి ఏత్థ నిబ్బానం.

    767-8.Sukhanti diṭṭhamariyehi, sakkāyassuparodhananti ‘‘sukha’’miti ariyehi pañcakkhandhanirodho diṭṭho, nibbānanti vuttaṃ hoti. Paccanīkamidaṃ hotīti paṭilomamidaṃ dassanaṃ hoti. Passatanti passantānaṃ, paṇḍitānanti vuttaṃ hoti. Yaṃ pareti ettha yanti vatthukāme sandhāyāha. Puna yaṃ pareti ettha nibbānaṃ.

    ౭౬౯-౭౧. పస్సాతి సోతారం ఆలపతి. ధమ్మన్తి నిబ్బానధమ్మం. సమ్పమూళ్హేత్థవిద్దసూతి సమ్పమూళ్హా ఏత్థ అవిద్దసూ బాలా. కింకారణం సమ్పమూళ్హా? నివుతానం తమో హోతి , అన్ధకారో అపస్సతం , బాలానం అవిజ్జాయ నివుతానం ఓత్థటానం అన్ధభావకరణో తమో హోతి, యేన నిబ్బానధమ్మం దట్ఠుం న సక్కోన్తి. సతఞ్చ వివటం హోతి, ఆలోకో పస్సతామివాతి సతఞ్చ సప్పురిసానం పఞ్ఞాదస్సనేన పస్సతం ఆలోకోవ వివటం హోతి నిబ్బానం. సన్తికే న విజానన్తి, మగా ధమ్మస్సకోవిదాతి యం అత్తనో సరీరే తచపఞ్చకమత్తం పరిచ్ఛిన్దిత్వా అనన్తరమేవ అధిగన్తబ్బతో, అత్తనో ఖన్ధానం వా నిరోధమత్తతో సన్తికే నిబ్బానం, తం ఏవం సన్తికే సన్తమ్పి న విజానన్తి మగభూతా జనా మగ్గామగ్గధమ్మస్స సచ్చధమ్మస్స వా అకోవిదా, సబ్బథా భవరాగ…పే॰… సుసమ్బుధో. తత్థ మారధేయ్యానుపన్నేహీతి తేభూమకవట్టం అనుపన్నేహి.

    769-71.Passāti sotāraṃ ālapati. Dhammanti nibbānadhammaṃ. Sampamūḷhetthaviddasūti sampamūḷhā ettha aviddasū bālā. Kiṃkāraṇaṃ sampamūḷhā? Nivutānaṃ tamo hoti, andhakāro apassataṃ, bālānaṃ avijjāya nivutānaṃ otthaṭānaṃ andhabhāvakaraṇo tamo hoti, yena nibbānadhammaṃ daṭṭhuṃ na sakkonti. Satañca vivaṭaṃ hoti, āloko passatāmivāti satañca sappurisānaṃ paññādassanena passataṃ ālokova vivaṭaṃ hoti nibbānaṃ. Santike na vijānanti, magā dhammassakovidāti yaṃ attano sarīre tacapañcakamattaṃ paricchinditvā anantarameva adhigantabbato, attano khandhānaṃ vā nirodhamattato santike nibbānaṃ, taṃ evaṃ santike santampi na vijānanti magabhūtā janā maggāmaggadhammassa saccadhammassa vā akovidā, sabbathā bhavarāga…pe… susambudho. Tattha māradheyyānupannehīti tebhūmakavaṭṭaṃ anupannehi.

    ౭౭౨. పచ్ఛిమగాథాయ సమ్బన్ధో ‘‘ఏవం అసుసమ్బుధం కో ను అఞ్ఞత్ర మరియేహీ’’తి. తస్సత్థో – ఠపేత్వా అరియే కో ను అఞ్ఞో నిబ్బానపదం జానితుం అరహతి, యం పదం చతుత్థేన అరియమగ్గేన సమ్మదఞ్ఞాయ అనన్తరమేవ అనాసవా హుత్వా కిలేసపరినిబ్బానేన పరినిబ్బన్తి, సమ్మదఞ్ఞాయ వా అనాసవా హుత్వా అన్తే అనుపాదిసేసాయ నిబ్బానధాతుయా పరినిబ్బన్తీతి అరహత్తనికూటేన దేసనం నిట్ఠాపేసి.

    772. Pacchimagāthāya sambandho ‘‘evaṃ asusambudhaṃ ko nu aññatra mariyehī’’ti. Tassattho – ṭhapetvā ariye ko nu añño nibbānapadaṃ jānituṃ arahati, yaṃ padaṃ catutthena ariyamaggena sammadaññāya anantarameva anāsavā hutvā kilesaparinibbānena parinibbanti, sammadaññāya vā anāsavā hutvā ante anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbantīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi.

    అత్తమనాతి తుట్ఠమనా. అభినన్దున్తి అభినన్దింసు. ఇమస్మిఞ్చ పన వేయ్యాకరణస్మిన్తి ఇమస్మిం సోళసమే వేయ్యాకరణే. భఞ్ఞమానేతి భణియమానే. సేసం పాకటమేవ.

    Attamanāti tuṭṭhamanā. Abhinandunti abhinandiṃsu. Imasmiñca pana veyyākaraṇasminti imasmiṃ soḷasame veyyākaraṇe. Bhaññamāneti bhaṇiyamāne. Sesaṃ pākaṭameva.

    ఏవం సబ్బేసుపి సోళససు వేయ్యాకరణేసు సట్ఠిమత్తే సట్ఠిమత్తే కత్వా సట్ఠిఅధికానం నవన్నం భిక్ఖుసతానం అనుపాదాయ ఆసవేహి చిత్తాని విముచ్చింసు, సోళసక్ఖత్తుం చత్తారి చత్తారి కత్వా చతుసట్ఠి సచ్చానేత్థ వేనేయ్యవసేన నానప్పకారతో దేసితానీతి.

    Evaṃ sabbesupi soḷasasu veyyākaraṇesu saṭṭhimatte saṭṭhimatte katvā saṭṭhiadhikānaṃ navannaṃ bhikkhusatānaṃ anupādāya āsavehi cittāni vimucciṃsu, soḷasakkhattuṃ cattāri cattāri katvā catusaṭṭhi saccānettha veneyyavasena nānappakārato desitānīti.

    పరమత్థజోతికాయ ఖుద్దక-అట్ఠకథాయ

    Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya

    సుత్తనిపాత-అట్ఠకథాయ ద్వయతానుపస్సనాసుత్తవణ్ణనా

    Suttanipāta-aṭṭhakathāya dvayatānupassanāsuttavaṇṇanā

    నిట్ఠిత్తా.

    Niṭṭhittā.

    నిట్ఠితో చ తతియో వగ్గో అత్థవణ్ణనానయతో, నామేన

    Niṭṭhito ca tatiyo vaggo atthavaṇṇanānayato, nāmena

    మహావగ్గోతి.

    Mahāvaggoti.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / సుత్తనిపాతపాళి • Suttanipātapāḷi / ౧౨. ద్వయతానుపస్సనాసుత్తం • 12. Dvayatānupassanāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact