Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā)

    ၉. ဒ္ဝေဓာဝိတက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ

    9. Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā

    ၂၀၆. မေ သုတန္တိ ဒ္ဝေဓာဝိတက္ကသုတ္တံ။ တတ္ထ ဒ္ဝိဓာ ကတ္ဝာ ဒ္ဝိဓာ ကတ္ဝာတိ ဒ္ဝေ ဒ္ဝေ ဘာဂေ ကတ္ဝာ။ ကာမဝိတက္ကောတိ ကာမပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကောတိ ဗ္ယာပာဒပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကောတိ ဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော။ ဧကံ ဘာဂန္တိ အဇ္ဈတ္တံ ဝာ ဗဟိဒ္ဓာ ဝာ ဩဠာရိကော ဝာ သုခုမော ဝာ သဗ္ဗော ပာယံ ဝိတက္ကော အကုသလပက္ခိကောယေဝာတိ တယောပိ ကာမဗ္ယာပာဒဝိဟိံသာဝိတက္ကေ ဧကံ ကောဋ္ဌာသမကာသိံ။ ကာမေဟိ နိသ္သဋော နေက္ခမ္မပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော နေက္ခမ္မဝိတက္ကော နာမ, သော ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနာ ဝဋ္ဋတိ။ အဗ္ယာပာဒပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော, သော မေတ္တာပုဗ္ဗဘာဂတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနာ ဝဋ္ဋတိ။ အဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော အဝိဟိံသာဝိတက္ကော, သော ကရုဏာပုဗ္ဗဘာဂတော ပဋ္ဌာယ ယာဝ ပဌမဇ္ဈာနာ ဝဋ္ဋတိ။ ဒုတိယံ ဘာဂန္တိ သဗ္ဗောပာယံ ကုသလပက္ခိကောယေဝာတိ ဒုတိယံ ကောဋ္ဌာသမကာသိံ။ ဣမိနာ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဝိတက္ကနိဂ္ဂဟဏကာလော ကထိတော။

    206.Me sutanti dvedhāvitakkasuttaṃ. Tattha dvidhā katvā dvidhā katvāti dve dve bhāge katvā. Kāmavitakkoti kāmapaṭisaṃyutto vitakko. Byāpādavitakkoti byāpādapaṭisaṃyutto vitakko. Vihiṃsāvitakkoti vihiṃsāpaṭisaṃyutto vitakko. Ekaṃ bhāganti ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷāriko vā sukhumo vā sabbo pāyaṃ vitakko akusalapakkhikoyevāti tayopi kāmabyāpādavihiṃsāvitakke ekaṃ koṭṭhāsamakāsiṃ. Kāmehi nissaṭo nekkhammapaṭisaṃyutto vitakko nekkhammavitakko nāma, so yāva paṭhamajjhānā vaṭṭati. Abyāpādapaṭisaṃyutto vitakko abyāpādavitakko, so mettāpubbabhāgato paṭṭhāya yāva paṭhamajjhānā vaṭṭati. Avihiṃsāpaṭisaṃyutto vitakko avihiṃsāvitakko, so karuṇāpubbabhāgato paṭṭhāya yāva paṭhamajjhānā vaṭṭati. Dutiyaṃ bhāganti sabbopāyaṃ kusalapakkhikoyevāti dutiyaṃ koṭṭhāsamakāsiṃ. Iminā bodhisattassa vitakkaniggahaṇakālo kathito.

    ဗောဓိသတ္တသ္သ ဟိ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ပဓာနံ ပဒဟန္တသ္သ နေက္ခမ္မဝိတက္ကာဒယော ပုဉ္ဇပုဉ္ဇာ မဟာနဒိယံ ဩဃာ ဝိယ ပဝတ္တိံသု။ သတိသမ္မောသေန ပန သဟသာ ကာမဝိတက္ကာဒယော ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ ကုသလဝာရံ ပစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ သယံ အကုသလဇဝနဝာရာ ဟုတ္ဝာ တိဋ္ဌန္တိ။ တတော ဗောဓိသတ္တော စိန္တေသိ – ‘‘မယ္ဟံ ဣမေ ကာမဝိတက္ကာဒယော ကုသလဝာရံ ပစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ တိဋ္ဌန္တိ, ဟန္ဒာဟံ ဣမေ ဝိတက္ကေ ဒ္ဝေ ဘာဂေ ကတ္ဝာ ဝိဟရာမီ’’တိ ကာမဝိတက္ကာဒယော အကုသလပက္ခိကာတိ ဧကံ ဘာဂံ ကရောတိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကာဒယော ကုသလပက္ခိကာတိ ဧကံ။ အထ ပုန စိန္တေသိ – ‘‘အကုသလပက္ခတော အာဂတံ ဝိတက္ကံ မန္တေန ကဏ္ဟသပ္ပံ ဥပ္ပီဠေတ္ဝာ ဂဏ္ဟန္တော ဝိယ အမိတ္တံ ဂီဝာယ အက္ကမန္တော ဝိယ စ နိဂ္ဂဟေသ္သာမိ, နာသ္သ ဝဍ္ဎိတုံ ဒသ္သာမိ။ ကုသလပက္ခတော အာဂတံ ဝိတက္ကံ မေဃသမယေ မေဃံ ဝိယ သုခေတ္တေ သာလကလ္ယာဏိပောတကံ ဝိယ စ သီဃံ ဝဍ္ဎေသ္သာမီ’’တိ။ သော တထာ ကတ္ဝာ အကုသလဝိတက္ကေ နိဂ္ဂဏ္ဟိ, ကုသလဝိတက္ကေ ဝဍ္ဎေသိ။ ဧဝံ ဣမိနာ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဝိတက္ကနိဂ္ဂဟဏနကာလော ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Bodhisattassa hi chabbassāni padhānaṃ padahantassa nekkhammavitakkādayo puñjapuñjā mahānadiyaṃ oghā viya pavattiṃsu. Satisammosena pana sahasā kāmavitakkādayo uppajjitvā kusalavāraṃ pacchinditvā sayaṃ akusalajavanavārā hutvā tiṭṭhanti. Tato bodhisatto cintesi – ‘‘mayhaṃ ime kāmavitakkādayo kusalavāraṃ pacchinditvā tiṭṭhanti, handāhaṃ ime vitakke dve bhāge katvā viharāmī’’ti kāmavitakkādayo akusalapakkhikāti ekaṃ bhāgaṃ karoti nekkhammavitakkādayo kusalapakkhikāti ekaṃ. Atha puna cintesi – ‘‘akusalapakkhato āgataṃ vitakkaṃ mantena kaṇhasappaṃ uppīḷetvā gaṇhanto viya amittaṃ gīvāya akkamanto viya ca niggahessāmi, nāssa vaḍḍhituṃ dassāmi. Kusalapakkhato āgataṃ vitakkaṃ meghasamaye meghaṃ viya sukhette sālakalyāṇipotakaṃ viya ca sīghaṃ vaḍḍhessāmī’’ti. So tathā katvā akusalavitakke niggaṇhi, kusalavitakke vaḍḍhesi. Evaṃ iminā bodhisattassa vitakkaniggahaṇanakālo kathitoti veditabbo.

    ၂၀၇. ဣဒာနိ ယထာသ္သ တေ ဝိတက္ကာ ဥပ္ပဇ္ဇိံသု, ယထာ စ နေ နိဂ္ဂဟေသိ, တံ ဒသ္သေန္တော တသ္သ မယ္ဟံ, ဘိက္ခဝေတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ အပ္ပမတ္တသ္သာတိ သတိယာ အဝိပ္ပဝာသေ ဌိတသ္သ။ အာတာပိနောတိ အာတာပဝီရိယဝန္တသ္သ။ ပဟိတတ္တသ္သာတိ ပေသိတစိတ္တသ္သ။ ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကောတိ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ပဓာနံ ပဒဟတော ရဇ္ဇသုခံ ဝာ အာရဗ္ဘ, ပာသာဒေ ဝာ နာဋကာနိ ဝာ ဩရောဓေ ဝာ ကိဉ္စိဒေဝ ဝာ သမ္ပတ္တိံ အာရဗ္ဘ ကာမဝိတက္ကော နာမ န ဥပ္ပန္နပုဗ္ဗော။ ဒုက္ကရကာရိကာယ ပနသ္သ အာဟာရူပစ္ဆေဒေန အဓိမတ္တကသိမာနံ ပတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘န သက္ကာ အာဟာရူပစ္ဆေဒေန ဝိသေသံ နိဗ္ဗတ္တေတုံ, ယံနူနာဟံ ဩဠာရိကံ အာဟာရံ အာဟာရေယ္ယ’’န္တိ။ သော ဥရုဝေလံ ပိဏ္ဍာယ ပာဝိသိ။ မနုသ္သာ – ‘‘မဟာပုရိသော ပုဗ္ဗေ အာဟရိတ္ဝာ ဒိန္နမ္ပိ န ဂဏ္ဟိ, အဒ္ဓာသ္သ ဣဒာနိ မနောရထော မတ္ထကံ ပတ္တော, တသ္မာ သယမေဝ အာဂတော’’တိ ပဏီတပဏီတံ အာဟာရံ ဥပဟရိံသု။ ဗောဓိသတ္တသ္သ အတ္တဘာဝော နစိရသ္သေဝ ပာကတိကော အဟောသိ။ ဇရာဇိဏ္ဏတ္တဘာဝော ဟိ သပ္ပာယဘောဇနံ လဘိတ္ဝာပိ ပာကတိကော န ဟောတိ။ ဗောဓိသတ္တော ပန ဒဟရော။ တေနသ္သ သပ္ပာယဘောဇနံ ဘုဉ္ဇတော အတ္တဘာဝော န စိရသ္သေဝ ပာကတိကော ဇာတော, ဝိပ္ပသန္နာနိ ဣန္ဒ္ရိယာနိ, ပရိသုဒ္ဓော ဆဝိဝဏ္ဏော, သမုဂ္ဂတတာရာဂဏံ ဝိယ နဘံ ပရိပုဏ္ဏဒ္ဝတ္တိံသမဟာပုရိသလက္ခဏပ္ပဋိမဏ္ဍိတသရီရံ အဟောသိ။ သော တံ ဩလောကေတ္ဝာ ‘‘တာဝ ကိလန္တော နာမ အတ္တဘာဝော ဧဝံ ပဋိပာကတိကော ဇာတော’’တိ စိန္တေတ္ဝာ အတ္တနော ပညာမဟန္တတာယ ဧဝံ ပရိတ္တကမ္ပိ ဝိတက္ကံ ဂဟေတ္ဝာ ကာမဝိတက္ကောတိ အကာသိ။

    207. Idāni yathāssa te vitakkā uppajjiṃsu, yathā ca ne niggahesi, taṃ dassento tassa mayhaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tattha appamattassāti satiyā avippavāse ṭhitassa. Ātāpinoti ātāpavīriyavantassa. Pahitattassāti pesitacittassa. Uppajjati kāmavitakkoti bodhisattassa chabbassāni padhānaṃ padahato rajjasukhaṃ vā ārabbha, pāsāde vā nāṭakāni vā orodhe vā kiñcideva vā sampattiṃ ārabbha kāmavitakko nāma na uppannapubbo. Dukkarakārikāya panassa āhārūpacchedena adhimattakasimānaṃ pattassa etadahosi – ‘‘na sakkā āhārūpacchedena visesaṃ nibbattetuṃ, yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyya’’nti. So uruvelaṃ piṇḍāya pāvisi. Manussā – ‘‘mahāpuriso pubbe āharitvā dinnampi na gaṇhi, addhāssa idāni manoratho matthakaṃ patto, tasmā sayameva āgato’’ti paṇītapaṇītaṃ āhāraṃ upahariṃsu. Bodhisattassa attabhāvo nacirasseva pākatiko ahosi. Jarājiṇṇattabhāvo hi sappāyabhojanaṃ labhitvāpi pākatiko na hoti. Bodhisatto pana daharo. Tenassa sappāyabhojanaṃ bhuñjato attabhāvo na cirasseva pākatiko jāto, vippasannāni indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo, samuggatatārāgaṇaṃ viya nabhaṃ paripuṇṇadvattiṃsamahāpurisalakkhaṇappaṭimaṇḍitasarīraṃ ahosi. So taṃ oloketvā ‘‘tāva kilanto nāma attabhāvo evaṃ paṭipākatiko jāto’’ti cintetvā attano paññāmahantatāya evaṃ parittakampi vitakkaṃ gahetvā kāmavitakkoti akāsi.

    ပဏ္ဏသာလာယ ပုရတော နိသိန္နော စမရပသဒဂဝယရောဟိတမိဂာဒိကေ မဂဂဏေ မနုညသဒ္ဒရဝနေ မောရဝနကုက္ကုဋာဒိကေ ပက္ခိဂဏေ နီလုပ္ပလကုမုဒကမလာဒိသဉ္ဆန္နာနိ ပလ္လလာနိ နာနာကုသုမသဉ္ဆန္နဝိဋပာ ဝနရာဇိယော မဏိက္ခန္ဓနိမ္မလဇလပဝာဟဉ္စ နဒိံ နေရဉ္ဇရံ ပသ္သတိ။ တသ္သ ဧဝံ ဟောတိ ‘‘သောဘနာ ဝတိမေ မိဂဇာတာ ပက္ခိဂဏာ ပလ္လလာနိ ဝနရာဇိယော နဒီ နေရဉ္ဇရာ’’တိ။ သော တမ္ပိ ဧဝံ ပရိတ္တကံ ဝိတက္ကံ ဂဟေတ္ဝာ ကာမဝိတက္ကမကာသိ, တေနာဟ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတိ ကာမဝိတက္ကော’’တိ။

    Paṇṇasālāya purato nisinno camarapasadagavayarohitamigādike magagaṇe manuññasaddaravane moravanakukkuṭādike pakkhigaṇe nīluppalakumudakamalādisañchannāni pallalāni nānākusumasañchannaviṭapā vanarājiyo maṇikkhandhanimmalajalapavāhañca nadiṃ nerañjaraṃ passati. Tassa evaṃ hoti ‘‘sobhanā vatime migajātā pakkhigaṇā pallalāni vanarājiyo nadī nerañjarā’’ti. So tampi evaṃ parittakaṃ vitakkaṃ gahetvā kāmavitakkamakāsi, tenāha ‘‘uppajjati kāmavitakko’’ti.

    အတ္တဗ္ယာဗာဓာယပီတိ အတ္တဒုက္ခာယပိ။ ဧသေဝနယော သဗ္ဗတ္ထ။ ကိံ ပန မဟာသတ္တသ္သ ဥဘယဒုက္ခာယ သံဝတ္တနကဝိတက္ကော နာမ အတ္ထီတိ? နတ္ထိ။ အပရိညာယံ ဌိတသ္သ ပန ဝိတက္ကော ယာဝ ဥဘယဗ္ယာဗာဓာယ သံဝတ္တတီတိ ဧတာနိ တီဏိ နာမာနိ လဘတိ, တသ္မာ ဧဝမာဟ။ ပညာနိရောဓိကောတိ အနုပ္ပန္နာယ လောကိယလောကုတ္တရာယ ပညာယ ဥပ္ပဇ္ဇိတုံ န ဒေတိ, လောကိယပညံ ပန အဋ္ဌသမာပတ္တိပဉ္စာဘိညာဝသေန ဥပ္ပန္နမ္ပိ သမုစ္ဆိန္ဒိတ္ဝာ ခိပတီတိ ပညာနိရောဓိကော။ ဝိဃာတပက္ခိကောတိ ဒုက္ခကောဋ္ဌာသိကော။ အသင္ခတံ နိဗ္ဗာနံ နာမ, တံ ပစ္စက္ခံ ကာတုံ န ဒေတီတိ အနိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ အဗ္ဘတ္ထံ ဂစ္ဆတီတိ ခယံ နတ္ထိဘာဝံ ဂစ္ဆတိ။ ဥဒကပုပ္ဖုဠကော ဝိယ နိရုဇ္ဈတိ။ ပဇဟမေဝာတိ ပဇဟိမေဝ။ ဝိနောဒမေဝာတိ နီဟရိမေဝ။ ဗ္ယန္တမေဝ နံ အကာသိန္တိ ဝိဂတန္တံ နိသ္သေသံ ပရိဝဋုမံ ပရိစ္ဆိန္နမေဝ နံ အကာသိံ။

    Attabyābādhāyapīti attadukkhāyapi. Esevanayo sabbattha. Kiṃ pana mahāsattassa ubhayadukkhāya saṃvattanakavitakko nāma atthīti? Natthi. Apariññāyaṃ ṭhitassa pana vitakko yāva ubhayabyābādhāya saṃvattatīti etāni tīṇi nāmāni labhati, tasmā evamāha. Paññānirodhikoti anuppannāya lokiyalokuttarāya paññāya uppajjituṃ na deti, lokiyapaññaṃ pana aṭṭhasamāpattipañcābhiññāvasena uppannampi samucchinditvā khipatīti paññānirodhiko. Vighātapakkhikoti dukkhakoṭṭhāsiko. Asaṅkhataṃ nibbānaṃ nāma, taṃ paccakkhaṃ kātuṃ na detīti anibbānasaṃvattaniko. Abbhatthaṃ gacchatīti khayaṃ natthibhāvaṃ gacchati. Udakapupphuḷako viya nirujjhati. Pajahamevāti pajahimeva. Vinodamevāti nīharimeva. Byantameva naṃ akāsinti vigatantaṃ nissesaṃ parivaṭumaṃ paricchinnameva naṃ akāsiṃ.

    ၂၀၈. ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကောတိ န ဗောဓိသတ္တသ္သ ပရူပဃာတပ္ပဋိသံယုတ္တော နာမ ဝိတက္ကော စိတ္တေ ဥပ္ပဇ္ဇတိ, အထသ္သ အတိဝသ္သအစ္စုဏ္ဟအတိသီတာဒီနိ ပန ပဋိစ္စ စိတ္တဝိပရိဏာမဘာဝော ဟောတိ, တံ သန္ဓာယ ‘‘ဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော’’တိ အာဟ။ ဝိဟိံသာဝိတက္ကောတိ န မဟာသတ္တသ္သ ပရေသံ ဒုက္ခုပ္ပာဒနပ္ပဋိသံယုတ္တော ဝိတက္ကော ဥပ္ပဇ္ဇတိ, စိတ္တေ ပန ဥဒ္ဓတာကာရော အနေကဂ္ဂတာကာရော ဟောတိ, တံ ဂဟေတ္ဝာ ဝိဟိံသာဝိတက္ကမကာသိ။ ပဏ္ဏသာလာဒ္ဝာရေ နိသိန္နော ဟိ သီဟဗ္ယဂ္ဃာဒိကေ ဝာဠမိဂေ သူကရာဒယော ခုဒ္ဒမိဂေ ဝိဟိံသန္တေ ပသ္သတိ။ အထ ဗောဓိသတ္တော ဣမသ္မိမ္ပိ နာမ အကုတောဘယေ အရညေ ဣမေသံ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ပစ္စတ္ထိကာ ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဗလဝန္တော ဒုဗ္ဗလေ ခာဒန္တိ, ဗလဝန္တခာဒိတာ ဝတ္တန္တီတိ ကာရုညံ ဥပ္ပာဒေတိ။ အညေပိ ဗိဠာရာဒယော ကုက္ကုဋမူသိကာဒီနိ ခာဒန္တေ ပသ္သတိ, ဂာမံ ပိဏ္ဍာယ ပဝိဋ္ဌော မနုသ္သေ ရာဇကမ္မိကေဟိ ဥပဒ္ဒုတေ ဝဓဗန္ဓာဒီနိ အနုဘဝန္တေ အတ္တနော ကသိဝဏိဇ္ဇာဒီနိ ကမ္မာနိ ကတ္ဝာ ဇီဝိတုံ န လဘန္တီတိ ကာရုညံ ဥပ္ပာဒေတိ, တံ သန္ဓာယ ‘‘ဥပ္ပဇ္ဇတိ ဝိဟိံသာဝိတက္ကော’’တိ အာဟ။ တထာ တထာတိ တေန တေန အာကာရေန။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ကာမဝိတက္ကာဒီသု ယံ ယံ ဝိတက္ကေတိ, ယံ ယံ ဝိတက္ကံ ပဝတ္တေတိ, တေန တေနေ စသ္သာကာရေန ကာမဝိတက္ကာဒိဘာဝော စေတသော န ဟိ ဟောတီတိ။ ပဟာသိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကန္တိ နေက္ခမ္မဝိတက္ကံ ပဇဟတိ။ ဗဟုလမကာသီတိ ဗဟုလံ ကရောတိ။ တသ္သ တံ ကာမဝိတက္ကာယ စိတ္တန္တိ တသ္သ တံ စိတ္တံ ကာမဝိတက္ကတ္ထာယ။ ယထာ ကာမဝိတက္ကသမ္ပယုတ္တံ ဟောတိ, ဧဝမေဝံ နမတီတိ အတ္ထော။ သေသပဒေသုပိ ဧသေဝ နယော။

    208.Byāpādavitakkoti na bodhisattassa parūpaghātappaṭisaṃyutto nāma vitakko citte uppajjati, athassa ativassaaccuṇhaatisītādīni pana paṭicca cittavipariṇāmabhāvo hoti, taṃ sandhāya ‘‘byāpādavitakko’’ti āha. Vihiṃsāvitakkoti na mahāsattassa paresaṃ dukkhuppādanappaṭisaṃyutto vitakko uppajjati, citte pana uddhatākāro anekaggatākāro hoti, taṃ gahetvā vihiṃsāvitakkamakāsi. Paṇṇasālādvāre nisinno hi sīhabyagghādike vāḷamige sūkarādayo khuddamige vihiṃsante passati. Atha bodhisatto imasmimpi nāma akutobhaye araññe imesaṃ tiracchānagatānaṃ paccatthikā uppajjanti, balavanto dubbale khādanti, balavantakhāditā vattantīti kāruññaṃ uppādeti. Aññepi biḷārādayo kukkuṭamūsikādīni khādante passati, gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho manusse rājakammikehi upaddute vadhabandhādīni anubhavante attano kasivaṇijjādīni kammāni katvā jīvituṃ na labhantīti kāruññaṃ uppādeti, taṃ sandhāya ‘‘uppajjati vihiṃsāvitakko’’ti āha. Tathā tathāti tena tena ākārena. Idaṃ vuttaṃ hoti – kāmavitakkādīsu yaṃ yaṃ vitakketi, yaṃ yaṃ vitakkaṃ pavatteti, tena tene cassākārena kāmavitakkādibhāvo cetaso na hi hotīti. Pahāsi nekkhammavitakkanti nekkhammavitakkaṃ pajahati. Bahulamakāsīti bahulaṃ karoti. Tassa taṃ kāmavitakkāya cittanti tassa taṃ cittaṃ kāmavitakkatthāya. Yathā kāmavitakkasampayuttaṃ hoti, evamevaṃ namatīti attho. Sesapadesupi eseva nayo.

    ဣဒာနိ အတ္ထဒီပိကံ ဥပမံ ဒသ္သေန္တော သေယ္ယထာပီ တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓေတိ သသ္သသမ္ဗာဓေ။ အာကောဋေယ္ယာတိ ဥဇုကံ ပိဋ္ဌိယံ ပဟရေယ္ယ။ ပဋိကောဋေယ္ယာတိ တိရိယံ ဖာသုကာသု ပဟရေယ္ယ။ သန္နိရုန္ဓေယ္ယာတိ အာဝရိတ္ဝာ တိဋ္ဌေယ္ယ။ သန္နိဝာရေယ္ယာတိ ဣတော စိတော စ ဂန္တုံ န ဒဒေယ္ယ ။ တတောနိဒာနန္တိ တေန ကာရဏေန, ဧဝံ အရက္ခိတာနံ ဂုန္နံ ပရေသံ သသ္သခာဒနကာရဏေနာတိ အတ္ထော။ ဗာလော ဟိ ဂောပာလောကော ဧဝံ ဂာဝော အရက္ခမာနော ‘‘အယံ အမ္ဟာကံ ဘတ္တဝေတနံ ခာဒတိ, ဥဇုံ ဂာဝော ရက္ခိတုမ္ပိ န သက္ကောတိ, ကုလေဟိ သဒ္ဓိံ ဝေရံ ဂဏ္ဟာပေတီ’’တိ ဂောသာမိကာနမ္ပိ သန္တိကာ ဝဓာဒီနိ ပာပုဏာတိ, ကိဋ္ဌသာမိကာနမ္ပိ။ ပဏ္ဍိတော ပန ဣမာနိ စတ္တာရိ ဘယာနိ သမ္ပသ္သန္တော ဂာဝော သာဓုကံ ရက္ခတိ, တံ သန္ဓာယေတံ ဝုတ္တံ။ အာဒီနဝန္တိ ဥပဒ္ဒဝံ။ ဩကာရန္တိ လာမကံ, ခန္ဓေသု ဝာ ဩတာရံ။ သံကိလေသန္တိ ကိလိဋ္ဌဘာဝံ။ နေက္ခမ္မေတိ နေက္ခမ္မမ္ဟိ။ အာနိသံသန္တိ ဝိသုဒ္ဓိပက္ခံ။ ဝောဒာနပက္ခန္တိ ဣဒံ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ, ကုသလာနံ ဓမ္မာနံ နေက္ခမ္မမ္ဟိ ဝိသုဒ္ဓိပက္ခံ အဒ္ဒသန္တိ အတ္ထော။

    Idāni atthadīpikaṃ upamaṃ dassento seyyathāpī tiādimāha. Tattha kiṭṭhasambādheti sassasambādhe. Ākoṭeyyāti ujukaṃ piṭṭhiyaṃ pahareyya. Paṭikoṭeyyāti tiriyaṃ phāsukāsu pahareyya. Sannirundheyyāti āvaritvā tiṭṭheyya. Sannivāreyyāti ito cito ca gantuṃ na dadeyya . Tatonidānanti tena kāraṇena, evaṃ arakkhitānaṃ gunnaṃ paresaṃ sassakhādanakāraṇenāti attho. Bālo hi gopāloko evaṃ gāvo arakkhamāno ‘‘ayaṃ amhākaṃ bhattavetanaṃ khādati, ujuṃ gāvo rakkhitumpi na sakkoti, kulehi saddhiṃ veraṃ gaṇhāpetī’’ti gosāmikānampi santikā vadhādīni pāpuṇāti, kiṭṭhasāmikānampi. Paṇḍito pana imāni cattāri bhayāni sampassanto gāvo sādhukaṃ rakkhati, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ādīnavanti upaddavaṃ. Okāranti lāmakaṃ, khandhesu vā otāraṃ. Saṃkilesanti kiliṭṭhabhāvaṃ. Nekkhammeti nekkhammamhi. Ānisaṃsanti visuddhipakkhaṃ. Vodānapakkhanti idaṃ tasseva vevacanaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhammamhi visuddhipakkhaṃ addasanti attho.

    ၂၀၉. နေက္ခမ္မန္တိ စ ကာမေဟိ နိသ္သဋံ သဗ္ဗကုသလံ, ဧကဓမ္မေ သင္ဂယ္ဟမာနေ နိဗ္ဗာနမေဝ။ တတ္ရိဒံ ဩပမ္မသံသန္ဒနံ – ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓံ ဝိယ ဟိ ရူပာဒိအာရမ္မဏံ, ကူဋဂာဝော ဝိယ ကူဋစိတ္တံ, ပဏ္ဍိတဂောပာလကော ဝိယ ဗောဓိသတ္တော, စတုဗ္ဗိဓဘယံ ဝိယ အတ္တပရူဘယဗ္ယာဗာဓာယ သံဝတ္တနဝိတက္ကော, ပဏ္ဍိတဂောပာလကသ္သ စတုဗ္ဗိဓံ ဘယံ ဒိသ္ဝာ ကိဋ္ဌသမ္ဗာဓေ အပ္ပမာဒေန ဂောရက္ခဏံ ဝိယ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဆဗ္ဗသ္သာနိ ပဓာနံ ပဒဟတော အတ္တဗ္ယာဗာဓာဒိဘယံ ဒိသ္ဝာ ရူပာဒီသု အာရမ္မဏေသု ယထာ ကာမဝိတက္ကာဒယော န ဥပ္ပဇ္ဇန္တိ, ဧဝံ စိတ္တရက္ခဏံ။ ပညာဝုဒ္ဓိကောတိအာဒီသု အနုပ္ပန္နာယ လောကိယလောကုတ္တရပညာယ ဥပ္ပာဒာယ, ဥပ္ပန္နာယ စ ဝုဒ္ဓိယာ သံဝတ္တတီတိ ပညာဝုဒ္ဓိကော။ န ဒုက္ခကောဋ္ဌာသာယ သံဝတ္တတီတိ အဝိဃာတပက္ခိကော။ နိဗ္ဗာနဓာတုသစ္ဆိကိရိယာယ သံဝတ္တတီတိ နိဗ္ဗာနသံဝတ္တနိကော။ ရတ္တိံ စေပိ နံ, ဘိက္ခဝေ, အနုဝိတက္ကေယ္ယန္တိ သကလရတ္တိံ စေပိ တံ ဝိတက္ကံ ပဝတ္တေယ္ယံ။ တတောနိဒာနန္တိ တံမူလကံ။ ဩဟညေယ္ယာတိ ဥဂ္ဃာတီယေယ္ယ, ဥဒ္ဓစ္စာယ သံဝတ္တေယ္ယာတိ အတ္ထော။ အာရာတိ ဒူရေ။ သမာဓိမ္ဟာတိ ဥပစာရသမာဓိတောပိ အပ္ပနာသမာဓိတောပိ။ သော ခော အဟံ, ဘိက္ခဝေ, အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တန္တိ သော အဟံ, ဘိက္ခဝေ, မာ မေ စိတ္တံ သမာဓိမ္ဟာ ဒူရေ ဟောတူတိ အဇ္ဈတ္တမေဝ စိတ္တံ သဏ္ဌပေမိ, ဂောစရဇ္ဈတ္တေ ဌပေမီတိ အတ္ထော။ သန္နိသာဒေမီတိ တတ္ထေဝ စ နံ သန္နိသီဒာပေမိ။ ဧကောဒိံ ကရောမီတိ ဧကဂ္ဂံ ကရောမိ။ သမာဒဟာမီတိ သမ္မာ အာဒဟာမိ, သုဋ္ဌု အာရောပေမီတိ အတ္ထော။ မာ မေ စိတ္တံ ဦဟညီတိ မာ မယ္ဟံ စိတ္တံ ဥဂ္ဃာတီယိတ္ထ, မာ ဥဒ္ဓစ္စာယ သံဝတ္တတူတိ အတ္ထော။

    209.Nekkhammanti ca kāmehi nissaṭaṃ sabbakusalaṃ, ekadhamme saṅgayhamāne nibbānameva. Tatridaṃ opammasaṃsandanaṃ – kiṭṭhasambādhaṃ viya hi rūpādiārammaṇaṃ, kūṭagāvo viya kūṭacittaṃ, paṇḍitagopālako viya bodhisatto, catubbidhabhayaṃ viya attaparūbhayabyābādhāya saṃvattanavitakko, paṇḍitagopālakassa catubbidhaṃ bhayaṃ disvā kiṭṭhasambādhe appamādena gorakkhaṇaṃ viya bodhisattassa chabbassāni padhānaṃ padahato attabyābādhādibhayaṃ disvā rūpādīsu ārammaṇesu yathā kāmavitakkādayo na uppajjanti, evaṃ cittarakkhaṇaṃ. Paññāvuddhikotiādīsu anuppannāya lokiyalokuttarapaññāya uppādāya, uppannāya ca vuddhiyā saṃvattatīti paññāvuddhiko. Na dukkhakoṭṭhāsāya saṃvattatīti avighātapakkhiko. Nibbānadhātusacchikiriyāya saṃvattatīti nibbānasaṃvattaniko. Rattiṃ cepi naṃ, bhikkhave, anuvitakkeyyanti sakalarattiṃ cepi taṃ vitakkaṃ pavatteyyaṃ. Tatonidānanti taṃmūlakaṃ. Ohaññeyyāti ugghātīyeyya, uddhaccāya saṃvatteyyāti attho. Ārāti dūre. Samādhimhāti upacārasamādhitopi appanāsamādhitopi. So kho ahaṃ, bhikkhave, ajjhattameva cittanti so ahaṃ, bhikkhave, mā me cittaṃ samādhimhā dūre hotūti ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi, gocarajjhatte ṭhapemīti attho. Sannisādemīti tattheva ca naṃ sannisīdāpemi. Ekodiṃ karomīti ekaggaṃ karomi. Samādahāmīti sammā ādahāmi, suṭṭhu āropemīti attho. Mā me cittaṃ ūhaññīti mā mayhaṃ cittaṃ ugghātīyittha, mā uddhaccāya saṃvattatūti attho.

    ၂၁၀. ဥပ္ပဇ္ဇတိ အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကော။ပေ.။ အဝိဟိံသာဝိတက္ကောတိ ဧတ္ထ ယော သော ဣမာယ ဟေဋ္ဌာ ဝုတ္တတရုဏဝိပသ္သနာယ သဒ္ဓိံ ဥပ္ပန္နဝိတက္ကော ကာမပစ္စနီကဋ္ဌေန နေက္ခမ္မဝိတက္ကောတိ ဝုတ္တော။ သောယေဝ ဗ္ယာပာဒပစ္စနီကဋ္ဌေန အဗ္ယာပာဒဝိတက္ကောတိ စ ဝိဟိံသာပစ္စနီကဋ္ဌေန အဝိဟိံသာဝိတက္ကောတိ စ ဝုတ္တော။

    210.Uppajjati abyāpādavitakko…pe… avihiṃsāvitakkoti ettha yo so imāya heṭṭhā vuttataruṇavipassanāya saddhiṃ uppannavitakko kāmapaccanīkaṭṭhena nekkhammavitakkoti vutto. Soyeva byāpādapaccanīkaṭṭhena abyāpādavitakkoti ca vihiṃsāpaccanīkaṭṭhena avihiṃsāvitakkoti ca vutto.

    ဧတ္တာဝတာ ဗောဓိသတ္တသ္သ သမာပတ္တိံ နိသ္သာယ ဝိပသ္သနာပဋ္ဌပနကာလော ကထိတော။ ယသ္သ ဟိ သမာဓိပိ တရုဏော, ဝိပသ္သနာပိ။ တသ္သ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ အတိစိရံ နိသိန္နသ္သ ကာယော ကိလမတိ, အန္တော အဂ္ဂိ ဝိယ ဥဋ္ဌဟတိ, ကစ္ဆေဟိ သေဒာ မုစ္စန္တိ, မတ္ထကတော ဥသုမဝဋ္ဋိ ဝိယ ဥဋ္ဌဟတိ, စိတ္တံ ဟညတိ ဝိဟညတိ ဝိပ္ဖန္ဒတိ။ သော ပုန သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ တံ ပရိဒမေတ္ဝာ မုဒုကံ ကတ္ဝာ သမသ္သာသေတ္ဝာ ပုန ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတိ။ တသ္သ ပုန အတိစိရံ နိသိန္နသ္သ တထေဝ ဟောတိ။ သော ပုန သမာပတ္တိံ သမာပဇ္ဇိတ္ဝာ တထေဝ ကရောတိ။ ဝိပသ္သနာယ ဟိ ဗဟူပကာရာ သမာပတ္တိ။

    Ettāvatā bodhisattassa samāpattiṃ nissāya vipassanāpaṭṭhapanakālo kathito. Yassa hi samādhipi taruṇo, vipassanāpi. Tassa vipassanaṃ paṭṭhapetvā aticiraṃ nisinnassa kāyo kilamati, anto aggi viya uṭṭhahati, kacchehi sedā muccanti, matthakato usumavaṭṭi viya uṭṭhahati, cittaṃ haññati vihaññati vipphandati. So puna samāpattiṃ samāpajjitvā taṃ paridametvā mudukaṃ katvā samassāsetvā puna vipassanaṃ paṭṭhapeti. Tassa puna aticiraṃ nisinnassa tatheva hoti. So puna samāpattiṃ samāpajjitvā tatheva karoti. Vipassanāya hi bahūpakārā samāpatti.

    ယထာ ယောဓသ္သ ဖလကကောဋ္ဌကော နာမ ဗဟူပကာရော ဟောတိ, သော တံ နိသ္သာယ သင္ဂာမံ ပဝိသတိ, တတ္ထ ဟတ္ထီဟိပိ အသ္သေဟိပိ ယောဓေဟိပိ သဒ္ဓိံ ကမ္မံ ကတ္ဝာ အာဝုဓေသု ဝာ ခီဏေသု ဘုဉ္ဇိတုကာမတာဒိဘာဝေ ဝာ သတိ နိဝတ္တိတ္ဝာ ဖလကကောဋ္ဌကံ ပဝိသိတ္ဝာ အာဝုဓာနိပိ ဂဏ္ဟာတိ, ဝိသ္သမတိပိ, ဘုဉ္ဇတိပိ, ပာနီယမ္ပိ ပိဝတိ, သန္နာဟမ္ပိ ပဋိသန္နယ္ဟတိ, တံ တံ ကတ္ဝာ ပုန သင္ဂာမံ ပဝိသတိ, တတ္ထ ကမ္မံ ကတ္ဝာ ပုန ဥစ္စာရာဒိပီဠိတော ဝာ ကေနစိဒေဝ ဝာ ကရဏီယေန ဖလကကောဋ္ဌကံ ပဝိသတိ။ တတ္ထ သန္ထမ္ဘိတ္ဝာ ပုန သင္ဂာမံ ပဝိသတိ, ဧဝံ ယောဓသ္သ ဖလကကောဋ္ဌကော ဝိယ ဝိပသ္သနာယ ဗဟူပကာရာ သမာပတ္တိ။

    Yathā yodhassa phalakakoṭṭhako nāma bahūpakāro hoti, so taṃ nissāya saṅgāmaṃ pavisati, tattha hatthīhipi assehipi yodhehipi saddhiṃ kammaṃ katvā āvudhesu vā khīṇesu bhuñjitukāmatādibhāve vā sati nivattitvā phalakakoṭṭhakaṃ pavisitvā āvudhānipi gaṇhāti, vissamatipi, bhuñjatipi, pānīyampi pivati, sannāhampi paṭisannayhati, taṃ taṃ katvā puna saṅgāmaṃ pavisati, tattha kammaṃ katvā puna uccārādipīḷito vā kenacideva vā karaṇīyena phalakakoṭṭhakaṃ pavisati. Tattha santhambhitvā puna saṅgāmaṃ pavisati, evaṃ yodhassa phalakakoṭṭhako viya vipassanāya bahūpakārā samāpatti.

    သမာပတ္တိယာ ပန သင္ဂာမနိတ္ထရဏကယောဓသ္သ ဖလကကောဋ္ဌကတောပိ ဝိပသ္သနာ ဗဟူပကာရတရာ။ ကိဉ္စာပိ ဟိ သမာပတ္တိံ နိသ္သာယ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတိ, ဝိပသ္သနာ ပန ထာမဇာတာ သမာပတ္တိမ္ပိ ရက္ခတိ။ ထာမဇာတံ ကရောတိ။

    Samāpattiyā pana saṅgāmanittharaṇakayodhassa phalakakoṭṭhakatopi vipassanā bahūpakāratarā. Kiñcāpi hi samāpattiṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapeti, vipassanā pana thāmajātā samāpattimpi rakkhati. Thāmajātaṃ karoti.

    ယထာ ဟိ ထလေ နာဝမ္ပိ နာဝာယ ဘဏ္ဍမ္ပိ သကဋဘာရံ ကရောန္တိ။ ဥဒကံ ပတ္ဝာ ပန သကဋမ္ပိ သကဋဘဏ္ဍမ္ပိ ယုတ္တဂောဏေပိ နာဝာဘာရံ ကရောန္တိ။ နာဝာ တိရိယံ သောတံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ သောတ္ထိနာ သုပဋ္ဋနံ ဂစ္ဆတိ, ဧဝမေဝံ ကိဉ္စာပိ သမာပတ္တိံ နိသ္သာယ ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတိ, ဝိပသ္သနာ ပန ထာမဇာတာ သမာပတ္တိမ္ပိ ရက္ခတိ, ထာမဇာတံ ကရောတိ။ ထလံ ပတ္ဝာ သကဋံ ဝိယ ဟိ သမာပတ္တိ။ ဥဒကံ ပတ္ဝာ နာဝာ ဝိယ ဝိပသ္သနာ။ ဣတိ ဗောဓိသတ္တသ္သ ဧတ္တာဝတာ သမာပတ္တိံ နိသ္သာယ ဝိပသ္သနာပဋ္ဌပနကာလော ကထိတောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။

    Yathā hi thale nāvampi nāvāya bhaṇḍampi sakaṭabhāraṃ karonti. Udakaṃ patvā pana sakaṭampi sakaṭabhaṇḍampi yuttagoṇepi nāvābhāraṃ karonti. Nāvā tiriyaṃ sotaṃ chinditvā sotthinā supaṭṭanaṃ gacchati, evamevaṃ kiñcāpi samāpattiṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapeti, vipassanā pana thāmajātā samāpattimpi rakkhati, thāmajātaṃ karoti. Thalaṃ patvā sakaṭaṃ viya hi samāpatti. Udakaṃ patvā nāvā viya vipassanā. Iti bodhisattassa ettāvatā samāpattiṃ nissāya vipassanāpaṭṭhapanakālo kathitoti veditabbo.

    ယညဒေဝာတိအာဒိ ကဏ္ဟပက္ခေ ဝုတ္တာနုသာရေနေဝ ဝေဒိတဗ္ဗံ, ဣဓာပိ အတ္ထဒီပိကံ ဥပမံ ဒသ္သေတုံ သေယ္ယထာပီတိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ဂာမန္တသမ္ဘတေသူတိ ဂာမန္တံ အာဟဋေသု။ သတိကရဏီယမေဝ ဟောတီတိ ဧတာ ဂာဝောတိ သတိဥပ္ပာဒနမတ္တမေဝ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဣတော စိတော စ ဂန္တ္ဝာ အာကောဋနာဒိကိစ္စံ နတ္ထိ။ ဧတေ ဓမ္မာတိ ဧတေ သမထဝိပသ္သနာ ဓမ္မာတိ သတုပ္ပာဒနမတ္တမေဝ ကာတဗ္ဗံ ဟောတိ။ ဣမိနာ ဗောဓိသတ္တသ္သ သမထဝိပသ္သနာနံ ထာမဇာတကာလော ကထိတော။ တဒာ ကိရသ္သ သမာပတ္တိံ အပ္ပနတ္ထာယ နိသိန္နသ္သ အဋ္ဌ သမာပတ္တိယော ဧကာဝဇ္ဇနေန အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တိ, ဝိပသ္သနံ ပဋ္ဌပေတ္ဝာ နိသိန္နော သတ္တ အနုပသ္သနာ ဧကပ္ပဟာရေနေဝ အာရုဠ္ဟော ဟောတိ။

    Yaññadevātiādi kaṇhapakkhe vuttānusāreneva veditabbaṃ, idhāpi atthadīpikaṃ upamaṃ dassetuṃ seyyathāpītiādimāha. Tattha gāmantasambhatesūti gāmantaṃ āhaṭesu. Satikaraṇīyameva hotīti etā gāvoti satiuppādanamattameva kātabbaṃ hoti. Ito cito ca gantvā ākoṭanādikiccaṃ natthi. Ete dhammāti ete samathavipassanā dhammāti satuppādanamattameva kātabbaṃ hoti. Iminā bodhisattassa samathavipassanānaṃ thāmajātakālo kathito. Tadā kirassa samāpattiṃ appanatthāya nisinnassa aṭṭha samāpattiyo ekāvajjanena āpāthaṃ āgacchanti, vipassanaṃ paṭṭhapetvā nisinno satta anupassanā ekappahāreneva āruḷho hoti.

    ၂၁၅. သေယ္ယထာပီတိ ဣဓ ကိံ ဒသ္သေတိ? အယံ ပာဋိယေက္ကော အနုသန္ဓိ, သတ္တာနဉ္ဟိ ဟိတူပစာရံ အတ္တနော သတ္ထုဘာဝသမ္ပဒဉ္စ ဒသ္သေန္တော ဘဂဝာ ဣမံ ဒေသနံ အာရဘိ။ တတ္ထ အရညေတိ အဋဝိယံ။ ပဝနေတိ ဝနသဏ္ဍေ။ အတ္ထတော ဟိ ဣဒံ ဒ္ဝယံ ဧကမေဝ, ပဌမသ္သ ပန ဒုတိယံ ဝေဝစနံ။ အယောဂက္ခေမကာမောတိ စတူဟိ ယောဂေဟိ ခေမံ နိဗ္ဘယဋ္ဌာနံ အနိစ္ဆန္တော ဘယမေဝ ဣစ္ဆန္တော ။ သောဝတ္ထိကောတိ သုဝတ္ထိဘာဝာဝဟော။ ပီတိဂမနီယောတိ တုဋ္ဌိံ ဂမနီယော။ ‘‘ပီတဂမနီယော’’တိ ဝာ ပာဌော။ ပိဒဟေယ္ယာတိ သာခာဒီဟိ ထကေယ္ယ။ ဝိဝရေယ္ယာတိ ဝိသဒမုခံ ကတ္ဝာ ဝိဝဋံ ကရေယ္ယ။ ကုမ္မဂ္ဂန္တိ ဥဒကဝနပဗ္ဗတာဒီဟိ သန္နိရုဒ္ဓံ အမဂ္ဂံ။ ဩဒဟေယ္ယ ဩကစရန္တိ တေသံ ဩကေ စရမာနံ ဝိယ ဧကံ ဒီပကမိဂံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌပေယ္ယ။ ဩကစာရိကန္တိ ဒီဃရဇ္ဇုယာ ဗန္ဓိတံယေဝ မိဂိံ။

    215.Seyyathāpīti idha kiṃ dasseti? Ayaṃ pāṭiyekko anusandhi, sattānañhi hitūpacāraṃ attano satthubhāvasampadañca dassento bhagavā imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha araññeti aṭaviyaṃ. Pavaneti vanasaṇḍe. Atthato hi idaṃ dvayaṃ ekameva, paṭhamassa pana dutiyaṃ vevacanaṃ. Ayogakkhemakāmoti catūhi yogehi khemaṃ nibbhayaṭṭhānaṃ anicchanto bhayameva icchanto . Sovatthikoti suvatthibhāvāvaho. Pītigamanīyoti tuṭṭhiṃ gamanīyo. ‘‘Pītagamanīyo’’ti vā pāṭho. Pidaheyyāti sākhādīhi thakeyya. Vivareyyāti visadamukhaṃ katvā vivaṭaṃ kareyya. Kummagganti udakavanapabbatādīhi sanniruddhaṃ amaggaṃ. Odaheyya okacaranti tesaṃ oke caramānaṃ viya ekaṃ dīpakamigaṃ ekasmiṃ ṭhāne ṭhapeyya. Okacārikanti dīgharajjuyā bandhitaṃyeva migiṃ.

    မိဂလုဒ္ဒကော ဟိ အရညံ မိဂာနံ ဝသနဋ္ဌာနံ ဂန္တ္ဝာ ‘‘ဣဓ ဝသန္တိ, ဣမိနာ မဂ္ဂေန နိက္ခမန္တိ, ဧတ္ထ စရန္တိ, ဧတ္ထ ပိဝန္တိ, ဣမိနာ မဂ္ဂေန ပဝိသန္တီ’’တိ သလ္လက္ခေတ္ဝာ မဂ္ဂံ ပိဓာယ ကုမ္မဂ္ဂံ ဝိဝရိတ္ဝာ ဩကစရဉ္စ ဩကစာရိကဉ္စ ဌပေတ္ဝာ သယံ ပဋိစ္ဆန္နဋ္ဌာနေ သတ္တိံ ဂဟေတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ။ အထ သာယန္ဟသမယေ မိဂာ အကုတောဘယေ အရညေ စရိတ္ဝာ ပာနီယံ ပိဝိတ္ဝာ မိဂပောတကေဟိ သဒ္ဓိံ ကီဠမာနာ ဝသနဋ္ဌာနသန္တိကံ အာဂန္တ္ဝာ ဩကစရဉ္စ ဩကစာရိကဉ္စ ဒိသ္ဝာ ‘‘သဟာယကာ နော အာဂတာ ဘဝိသ္သန္တီ’’တိ နိရာသင္ကာ ပဝိသန္တိ, တေ မဂ္ဂံ ပိဟိတံ ဒိသ္ဝာ ‘‘နာယံ မဂ္ဂော, အယံ မဂ္ဂော ဘဝိသ္သတီ’’တိ ကုမ္မဂ္ဂံ ပဋိပဇ္ဇန္တိ။ မိဂလုဒ္ဒကော န တာဝ ကိဉ္စိ ကရောတိ, ပဝိဋ္ဌေသု ပန သဗ္ဗပစ္ဆိမံ သဏိကံ ပဟရတိ။ သော ဥတ္တသတိ, တတော သဗ္ဗေ ဥတ္တသိတ္ဝာ ‘‘ဘယံ ဥပ္ပန္န’’န္တိ ပုရတော ဩလောကေန္တာ ဥဒကေန ဝာ ဝနေန ဝာ ပဗ္ဗတေန ဝာ သန္နိရုဒ္ဓံ မဂ္ဂံ ဒိသ္ဝာ ဥဘောဟိ ပသ္သေဟိ အင္ဂုလိသင္ခလိကံ ဝိယ ဂဟနဝနံ ပဝိသိတုံ အသက္ကောန္တာ ပဝိဋ္ဌမဂ္ဂေနေဝ နိက္ခမိတုံ အာရဘန္တိ။ လုဒ္ဒကော တေသံ နိဝတ္တနဘာဝံ ဉတ္ဝာ အာဒိတော ပဋ္ဌာယ တိံသမ္ပိ စတ္တာလီသမ္ပိ မိဂေ ဃာတေတိ။ ဣဒံ သန္ဓာယ ဧဝဉ္ဟိ သော, ဘိက္ခဝေ, မဟာမိဂသင္ဃော အပရေန သမယေန အနယဗ္ယသနံ အာပဇ္ဇေယ္ယာတိ ဝုတ္တံ။

    Migaluddako hi araññaṃ migānaṃ vasanaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘idha vasanti, iminā maggena nikkhamanti, ettha caranti, ettha pivanti, iminā maggena pavisantī’’ti sallakkhetvā maggaṃ pidhāya kummaggaṃ vivaritvā okacarañca okacārikañca ṭhapetvā sayaṃ paṭicchannaṭṭhāne sattiṃ gahetvā tiṭṭhati. Atha sāyanhasamaye migā akutobhaye araññe caritvā pānīyaṃ pivitvā migapotakehi saddhiṃ kīḷamānā vasanaṭṭhānasantikaṃ āgantvā okacarañca okacārikañca disvā ‘‘sahāyakā no āgatā bhavissantī’’ti nirāsaṅkā pavisanti, te maggaṃ pihitaṃ disvā ‘‘nāyaṃ maggo, ayaṃ maggo bhavissatī’’ti kummaggaṃ paṭipajjanti. Migaluddako na tāva kiñci karoti, paviṭṭhesu pana sabbapacchimaṃ saṇikaṃ paharati. So uttasati, tato sabbe uttasitvā ‘‘bhayaṃ uppanna’’nti purato olokentā udakena vā vanena vā pabbatena vā sanniruddhaṃ maggaṃ disvā ubhohi passehi aṅgulisaṅkhalikaṃ viya gahanavanaṃ pavisituṃ asakkontā paviṭṭhamaggeneva nikkhamituṃ ārabhanti. Luddako tesaṃ nivattanabhāvaṃ ñatvā ādito paṭṭhāya tiṃsampi cattālīsampi mige ghāteti. Idaṃ sandhāya evañhi so, bhikkhave, mahāmigasaṅgho aparena samayena anayabyasanaṃ āpajjeyyāti vuttaṃ.

    ‘‘နန္ဒီရာဂသ္သေတံ အဓိဝစနံ, အဝိဇ္ဇာယေတံ အဓိဝစန’’န္တိ ဧတ္ထ ယသ္မာ ဣမေ သတ္တာ အဝိဇ္ဇာယ အညာဏာ ဟုတ္ဝာ နန္ဒီရာဂေန အာဗန္ဓိတ္ဝာ ရူပာရမ္မဏာဒီနိ ဥပနီတာ ဝဋ္ဋဒုက္ခသတ္တိယာ ဃာတံ လဘန္တိ။ တသ္မာ ဘဂဝာ ဩကစရံ နန္ဒီရာဂောတိ, ဩကစာရိကံ အဝိဇ္ဇာတိ ကတ္ဝာ ဒသ္သေသိ။

    ‘‘Nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ, avijjāyetaṃ adhivacana’’nti ettha yasmā ime sattā avijjāya aññāṇā hutvā nandīrāgena ābandhitvā rūpārammaṇādīni upanītā vaṭṭadukkhasattiyā ghātaṃ labhanti. Tasmā bhagavā okacaraṃ nandīrāgoti, okacārikaṃ avijjāti katvā dassesi.

    မိဂလုဒ္ဒကော ဟိ ဧကဒာပိ တေသံ သာခာဘင္ဂေန သရီရံ ပုဉ္ဆိတ္ဝာ မနုသ္သဂန္ဓံ အပနေတ္ဝာ ဩကစရံ ဧကသ္မိံ ဌာနေ ဌပေတ္ဝာ ဩကစာရိကံ သဟ ရဇ္ဇုယာ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ အတ္တာနံ ပဋိစ္ဆာဒေတ္ဝာ သတ္တိံ အာဒာယ ဩကစရသ္သ သန္တိကေ တိဋ္ဌတိ, ဩကစာရိကာ မိဂဂဏသ္သ စရဏဋ္ဌာနာဘိမုခီ ဂစ္ဆတိ ။ တံ ဒိသ္ဝာ မိဂာ သီသာနိ ဥက္ခိပိတ္ဝာ တိဋ္ဌန္တိ, သာပိ သီသံ ဥက္ခိပိတ္ဝာ တိဋ္ဌတိ, တေ ‘‘အမ္ဟာကံ သမဇာတိကာ အယ’’န္တိ ဂောစရံ ဂဏ္ဟန္တိ။ သာပိ တိဏာနိ ခာဒန္တီ ဝိယ သဏိကံ ဥပဂစ္ဆတိ။ အာရညိကော ယူထပတိမိဂော တသ္သာ ဝာတံ လဘိတ္ဝာ သကဘရိယံ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ တဒဘိမုခော ဟောတိ။

    Migaluddako hi ekadāpi tesaṃ sākhābhaṅgena sarīraṃ puñchitvā manussagandhaṃ apanetvā okacaraṃ ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā okacārikaṃ saha rajjuyā vissajjetvā attānaṃ paṭicchādetvā sattiṃ ādāya okacarassa santike tiṭṭhati, okacārikā migagaṇassa caraṇaṭṭhānābhimukhī gacchati . Taṃ disvā migā sīsāni ukkhipitvā tiṭṭhanti, sāpi sīsaṃ ukkhipitvā tiṭṭhati, te ‘‘amhākaṃ samajātikā aya’’nti gocaraṃ gaṇhanti. Sāpi tiṇāni khādantī viya saṇikaṃ upagacchati. Āraññiko yūthapatimigo tassā vātaṃ labhitvā sakabhariyaṃ vissajjetvā tadabhimukho hoti.

    သတ္တာနဉ္ဟိ နဝနဝမေဝ ပိယံ ဟောတိ။ ဩကစာရိကာ အာရညိကသ္သ မိဂသ္သ အစ္စာသန္နဘာဝံ အဒတ္ဝာ တဒဘိမုခီဝ ပစ္ဆတော ပဋိက္ကမိတ္ဝာ ဩကစရသ္သ သန္တိကံ ဂစ္ဆတိ, ယတ္ထ ယတ္ထသ္သာ ရဇ္ဇု လဂ္ဂတိ, တတ္ထ တတ္ထ ခုရေန ပဟရိတ္ဝာ မောစေတိ, အာရညိကော မိဂော ဩကစရံ ဒိသ္ဝာ ဩကစာရိကာယ သမ္မတ္တော ဟုတ္ဝာ ဩကစရေ ဥသူယံ ကတ္ဝာ ပိဋ္ဌိံ နာမေတ္ဝာ သီသံ ကမ္ပေန္တော တိဋ္ဌတိ, တသ္မိံ ခဏေ သတ္တိံ ဇိဝ္ဟာယ လေဟန္တောပိ ‘‘ကိံ ဧတ’’န္တိ န ဇာနာတိ, ဩကစရောပိ သစသ္သ ဥပရိဘာဂေန တံ မိဂံ ပဟရိတုံ သုခံ ဟောတိ, ပိဋ္ဌိံ နာမေတိ။ သစသ္သ ဟေဋ္ဌာဘာဂေန ပဟရိတုံ သုခံ ဟောတိ, ဟဒယံ ဥန္နာမေတိ။ အထ လုဒ္ဒကော အာရညိကံ မိဂံ သတ္တိယာ ပဟရိတ္ဝာ တတ္ထေဝ ဃာတေတ္ဝာ မံသံ အာဒာယ ဂစ္ဆတိ။ ဧဝမေဝ ယထာ သော မိဂော ဩကစာရိကာယ သမ္မတ္တော ဩကစရေ ဥသူယံ ကတ္ဝာ သတ္တိံ ဇိဝ္ဟာယ လေဟန္တောပိ ကိဉ္စိ န ဇာနာတိ, တထာ ဣမေ သတ္တာ အဝိဇ္ဇာယ သမ္မတ္တာ အန္ဓဘူတာ ကိဉ္စိ အဇာနန္တာ ရူပာဒီသု နန္ဒီရာဂံ ဥပဂမ္မ ဝဋ္ဋဒုက္ခသတ္တိယာ ဝဓံ လဘန္တီတိ ဘဂဝာ ဩကစရံ နန္ဒီရာဂောတိ, ဩကစာရိကံ အဝိဇ္ဇာတိ ကတ္ဝာ ဒသ္သေသိ။

    Sattānañhi navanavameva piyaṃ hoti. Okacārikā āraññikassa migassa accāsannabhāvaṃ adatvā tadabhimukhīva pacchato paṭikkamitvā okacarassa santikaṃ gacchati, yattha yatthassā rajju laggati, tattha tattha khurena paharitvā moceti, āraññiko migo okacaraṃ disvā okacārikāya sammatto hutvā okacare usūyaṃ katvā piṭṭhiṃ nāmetvā sīsaṃ kampento tiṭṭhati, tasmiṃ khaṇe sattiṃ jivhāya lehantopi ‘‘kiṃ eta’’nti na jānāti, okacaropi sacassa uparibhāgena taṃ migaṃ paharituṃ sukhaṃ hoti, piṭṭhiṃ nāmeti. Sacassa heṭṭhābhāgena paharituṃ sukhaṃ hoti, hadayaṃ unnāmeti. Atha luddako āraññikaṃ migaṃ sattiyā paharitvā tattheva ghātetvā maṃsaṃ ādāya gacchati. Evameva yathā so migo okacārikāya sammatto okacare usūyaṃ katvā sattiṃ jivhāya lehantopi kiñci na jānāti, tathā ime sattā avijjāya sammattā andhabhūtā kiñci ajānantā rūpādīsu nandīrāgaṃ upagamma vaṭṭadukkhasattiyā vadhaṃ labhantīti bhagavā okacaraṃ nandīrāgoti, okacārikaṃ avijjāti katvā dassesi.

    ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, ဝိဝဋော မယာ ခေမော မဂ္ဂောတိ ဣတိ ခော, ဘိက္ခဝေ, မယာ ဣမေသံ သတ္တာနံ ဟိတစရဏေန သမ္မာသမ္ဗောဓိံ ပတ္ဝာ အဟံ ဗုဒ္ဓောသ္မီတိ တုဏ္ဟီဘူတေန အနိသီဒိတ္ဝာ ဓမ္မစက္ကပ္ပဝတ္တနတော ပဋ္ဌာယ ဓမ္မံ ဒေသေန္တေန ဝိဝဋော ခေမော အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော, ပိဟိတော ကုမ္မဂ္ဂော , အညာတကောဏ္ဍညာဒီနံ ဘဗ္ဗပုဂ္ဂလာနံ ဦဟတော ဩကစရော နန္ဒီရာဂော ဒ္ဝေဓာ ဆေတ္ဝာ ပာတိတော, နာသိတာ ဩကစာရိကာ အဝိဇ္ဇာ သဗ္ဗေန သဗ္ဗံ သမုဂ္ဃာတိတာတိ အတ္တနော ဟိတူပစာရံ ဒသ္သေသိ။ သေသံ သဗ္ဗတ္ထ ဥတ္တာနတ္ထမေဝာတိ။

    Iti kho, bhikkhave, vivaṭo mayā khemo maggoti iti kho, bhikkhave, mayā imesaṃ sattānaṃ hitacaraṇena sammāsambodhiṃ patvā ahaṃ buddhosmīti tuṇhībhūtena anisīditvā dhammacakkappavattanato paṭṭhāya dhammaṃ desentena vivaṭo khemo ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, pihito kummaggo , aññātakoṇḍaññādīnaṃ bhabbapuggalānaṃ ūhato okacaro nandīrāgo dvedhā chetvā pātito, nāsitā okacārikā avijjā sabbena sabbaṃ samugghātitāti attano hitūpacāraṃ dassesi. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

    ပပဉ္စသူဒနိယာ မဇ္ဈိမနိကာယဋ္ဌကထာယ

    Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya

    ဒ္ဝေဓာဝိတက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / မဇ္ဈိမနိကာယ • Majjhimanikāya / ၉. ဒ္ဝေဓာဝိတက္ကသုတ္တံ • 9. Dvedhāvitakkasuttaṃ

    ဋီကာ • Tīkā / သုတ္တပိဋက (ဋီကာ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / မဇ္ဈိမနိကာယ (ဋီကာ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ၉. ဒ္ဝေဓာဝိတက္ကသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 9. Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact