| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
೯. ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā
೨೦೬. ಮೇ ಸುತನ್ತಿ ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾ ದ್ವಿಧಾ ಕತ್ವಾತಿ ದ್ವೇ ದ್ವೇ ಭಾಗೇ ಕತ್ವಾ। ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋತಿ ಕಾಮಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ। ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋತಿ ಬ್ಯಾಪಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ। ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋತಿ ವಿಹಿಂಸಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ। ಏಕಂ ಭಾಗನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ವಾ ಬಹಿದ್ಧಾ ವಾ ಓಳಾರಿಕೋ ವಾ ಸುಖುಮೋ ವಾ ಸಬ್ಬೋ ಪಾಯಂ ವಿತಕ್ಕೋ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕೋಯೇವಾತಿ ತಯೋಪಿ ಕಾಮಬ್ಯಾಪಾದವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೇ ಏಕಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಮಕಾಸಿಂ। ಕಾಮೇಹಿ ನಿಸ್ಸಟೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋ ನಾಮ, ಸೋ ಯಾವ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾ ವಟ್ಟತಿ। ಅಬ್ಯಾಪಾದಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಅಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ, ಸೋ ಮೇತ್ತಾಪುಬ್ಬಭಾಗತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾ ವಟ್ಟತಿ। ಅವಿಹಿಂಸಾಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ, ಸೋ ಕರುಣಾಪುಬ್ಬಭಾಗತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಪಠಮಜ್ಝಾನಾ ವಟ್ಟತಿ। ದುತಿಯಂ ಭಾಗನ್ತಿ ಸಬ್ಬೋಪಾಯಂ ಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕೋಯೇವಾತಿ ದುತಿಯಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಮಕಾಸಿಂ। ಇಮಿನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕನಿಗ್ಗಹಣಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ।
206.Me sutanti dvedhāvitakkasuttaṃ. Tattha dvidhā katvā dvidhā katvāti dve dve bhāge katvā. Kāmavitakkoti kāmapaṭisaṃyutto vitakko. Byāpādavitakkoti byāpādapaṭisaṃyutto vitakko. Vihiṃsāvitakkoti vihiṃsāpaṭisaṃyutto vitakko. Ekaṃ bhāganti ajjhattaṃ vā bahiddhā vā oḷāriko vā sukhumo vā sabbo pāyaṃ vitakko akusalapakkhikoyevāti tayopi kāmabyāpādavihiṃsāvitakke ekaṃ koṭṭhāsamakāsiṃ. Kāmehi nissaṭo nekkhammapaṭisaṃyutto vitakko nekkhammavitakko nāma, so yāva paṭhamajjhānā vaṭṭati. Abyāpādapaṭisaṃyutto vitakko abyāpādavitakko, so mettāpubbabhāgato paṭṭhāya yāva paṭhamajjhānā vaṭṭati. Avihiṃsāpaṭisaṃyutto vitakko avihiṃsāvitakko, so karuṇāpubbabhāgato paṭṭhāya yāva paṭhamajjhānā vaṭṭati. Dutiyaṃ bhāganti sabbopāyaṃ kusalapakkhikoyevāti dutiyaṃ koṭṭhāsamakāsiṃ. Iminā bodhisattassa vitakkaniggahaṇakālo kathito.
ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ಪಧಾನಂ ಪದಹನ್ತಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಪುಞ್ಜಪುಞ್ಜಾ ಮಹಾನದಿಯಂ ಓಘಾ ವಿಯ ಪವತ್ತಿಂಸು। ಸತಿಸಮ್ಮೋಸೇನ ಪನ ಸಹಸಾ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಕುಸಲವಾರಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಯಂ ಅಕುಸಲಜವನವಾರಾ ಹುತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ। ತತೋ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಇಮೇ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಕುಸಲವಾರಂ ಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಹನ್ದಾಹಂ ಇಮೇ ವಿತಕ್ಕೇ ದ್ವೇ ಭಾಗೇ ಕತ್ವಾ ವಿಹರಾಮೀ’’ತಿ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಅಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕಾತಿ ಏಕಂ ಭಾಗಂ ಕರೋತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ಕುಸಲಪಕ್ಖಿಕಾತಿ ಏಕಂ। ಅಥ ಪುನ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅಕುಸಲಪಕ್ಖತೋ ಆಗತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಮನ್ತೇನ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪಂ ಉಪ್ಪೀಳೇತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತೋ ವಿಯ ಅಮಿತ್ತಂ ಗೀವಾಯ ಅಕ್ಕಮನ್ತೋ ವಿಯ ಚ ನಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮಿ, ನಾಸ್ಸ ವಡ್ಢಿತುಂ ದಸ್ಸಾಮಿ। ಕುಸಲಪಕ್ಖತೋ ಆಗತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಮೇಘಸಮಯೇ ಮೇಘಂ ವಿಯ ಸುಖೇತ್ತೇ ಸಾಲಕಲ್ಯಾಣಿಪೋತಕಂ ವಿಯ ಚ ಸೀಘಂ ವಡ್ಢೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೋ ತಥಾ ಕತ್ವಾ ಅಕುಸಲವಿತಕ್ಕೇ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿ, ಕುಸಲವಿತಕ್ಕೇ ವಡ್ಢೇಸಿ। ಏವಂ ಇಮಿನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕನಿಗ್ಗಹಣನಕಾಲೋ ಕಥಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Bodhisattassa hi chabbassāni padhānaṃ padahantassa nekkhammavitakkādayo puñjapuñjā mahānadiyaṃ oghā viya pavattiṃsu. Satisammosena pana sahasā kāmavitakkādayo uppajjitvā kusalavāraṃ pacchinditvā sayaṃ akusalajavanavārā hutvā tiṭṭhanti. Tato bodhisatto cintesi – ‘‘mayhaṃ ime kāmavitakkādayo kusalavāraṃ pacchinditvā tiṭṭhanti, handāhaṃ ime vitakke dve bhāge katvā viharāmī’’ti kāmavitakkādayo akusalapakkhikāti ekaṃ bhāgaṃ karoti nekkhammavitakkādayo kusalapakkhikāti ekaṃ. Atha puna cintesi – ‘‘akusalapakkhato āgataṃ vitakkaṃ mantena kaṇhasappaṃ uppīḷetvā gaṇhanto viya amittaṃ gīvāya akkamanto viya ca niggahessāmi, nāssa vaḍḍhituṃ dassāmi. Kusalapakkhato āgataṃ vitakkaṃ meghasamaye meghaṃ viya sukhette sālakalyāṇipotakaṃ viya ca sīghaṃ vaḍḍhessāmī’’ti. So tathā katvā akusalavitakke niggaṇhi, kusalavitakke vaḍḍhesi. Evaṃ iminā bodhisattassa vitakkaniggahaṇanakālo kathitoti veditabbo.
೨೦೭. ಇದಾನಿ ಯಥಾಸ್ಸ ತೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಂಸು, ಯಥಾ ಚ ನೇ ನಿಗ್ಗಹೇಸಿ, ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ತಸ್ಸ ಮಯ್ಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಪ್ಪಮತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಸತಿಯಾ ಅವಿಪ್ಪವಾಸೇ ಠಿತಸ್ಸ। ಆತಾಪಿನೋತಿ ಆತಾಪವೀರಿಯವನ್ತಸ್ಸ। ಪಹಿತತ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪೇಸಿತಚಿತ್ತಸ್ಸ। ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ಪಧಾನಂ ಪದಹತೋ ರಜ್ಜಸುಖಂ ವಾ ಆರಬ್ಭ, ಪಾಸಾದೇ ವಾ ನಾಟಕಾನಿ ವಾ ಓರೋಧೇ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ವಾ ಸಮ್ಪತ್ತಿಂ ಆರಬ್ಭ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ ನಾಮ ನ ಉಪ್ಪನ್ನಪುಬ್ಬೋ। ದುಕ್ಕರಕಾರಿಕಾಯ ಪನಸ್ಸ ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದೇನ ಅಧಿಮತ್ತಕಸಿಮಾನಂ ಪತ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ನ ಸಕ್ಕಾ ಆಹಾರೂಪಚ್ಛೇದೇನ ವಿಸೇಸಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತುಂ, ಯಂನೂನಾಹಂ ಓಳಾರಿಕಂ ಆಹಾರಂ ಆಹಾರೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಸೋ ಉರುವೇಲಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪಾವಿಸಿ। ಮನುಸ್ಸಾ – ‘‘ಮಹಾಪುರಿಸೋ ಪುಬ್ಬೇ ಆಹರಿತ್ವಾ ದಿನ್ನಮ್ಪಿ ನ ಗಣ್ಹಿ, ಅದ್ಧಾಸ್ಸ ಇದಾನಿ ಮನೋರಥೋ ಮತ್ಥಕಂ ಪತ್ತೋ, ತಸ್ಮಾ ಸಯಮೇವ ಆಗತೋ’’ತಿ ಪಣೀತಪಣೀತಂ ಆಹಾರಂ ಉಪಹರಿಂಸು। ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತಭಾವೋ ನಚಿರಸ್ಸೇವ ಪಾಕತಿಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಜರಾಜಿಣ್ಣತ್ತಭಾವೋ ಹಿ ಸಪ್ಪಾಯಭೋಜನಂ ಲಭಿತ್ವಾಪಿ ಪಾಕತಿಕೋ ನ ಹೋತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಪನ ದಹರೋ। ತೇನಸ್ಸ ಸಪ್ಪಾಯಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತೋ ಅತ್ತಭಾವೋ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಪಾಕತಿಕೋ ಜಾತೋ, ವಿಪ್ಪಸನ್ನಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಪರಿಸುದ್ಧೋ ಛವಿವಣ್ಣೋ, ಸಮುಗ್ಗತತಾರಾಗಣಂ ವಿಯ ನಭಂ ಪರಿಪುಣ್ಣದ್ವತ್ತಿಂಸಮಹಾಪುರಿಸಲಕ್ಖಣಪ್ಪಟಿಮಣ್ಡಿತಸರೀರಂ ಅಹೋಸಿ। ಸೋ ತಂ ಓಲೋಕೇತ್ವಾ ‘‘ತಾವ ಕಿಲನ್ತೋ ನಾಮ ಅತ್ತಭಾವೋ ಏವಂ ಪಟಿಪಾಕತಿಕೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಞ್ಞಾಮಹನ್ತತಾಯ ಏವಂ ಪರಿತ್ತಕಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋತಿ ಅಕಾಸಿ।
207. Idāni yathāssa te vitakkā uppajjiṃsu, yathā ca ne niggahesi, taṃ dassento tassa mayhaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tattha appamattassāti satiyā avippavāse ṭhitassa. Ātāpinoti ātāpavīriyavantassa. Pahitattassāti pesitacittassa. Uppajjati kāmavitakkoti bodhisattassa chabbassāni padhānaṃ padahato rajjasukhaṃ vā ārabbha, pāsāde vā nāṭakāni vā orodhe vā kiñcideva vā sampattiṃ ārabbha kāmavitakko nāma na uppannapubbo. Dukkarakārikāya panassa āhārūpacchedena adhimattakasimānaṃ pattassa etadahosi – ‘‘na sakkā āhārūpacchedena visesaṃ nibbattetuṃ, yaṃnūnāhaṃ oḷārikaṃ āhāraṃ āhāreyya’’nti. So uruvelaṃ piṇḍāya pāvisi. Manussā – ‘‘mahāpuriso pubbe āharitvā dinnampi na gaṇhi, addhāssa idāni manoratho matthakaṃ patto, tasmā sayameva āgato’’ti paṇītapaṇītaṃ āhāraṃ upahariṃsu. Bodhisattassa attabhāvo nacirasseva pākatiko ahosi. Jarājiṇṇattabhāvo hi sappāyabhojanaṃ labhitvāpi pākatiko na hoti. Bodhisatto pana daharo. Tenassa sappāyabhojanaṃ bhuñjato attabhāvo na cirasseva pākatiko jāto, vippasannāni indriyāni, parisuddho chavivaṇṇo, samuggatatārāgaṇaṃ viya nabhaṃ paripuṇṇadvattiṃsamahāpurisalakkhaṇappaṭimaṇḍitasarīraṃ ahosi. So taṃ oloketvā ‘‘tāva kilanto nāma attabhāvo evaṃ paṭipākatiko jāto’’ti cintetvā attano paññāmahantatāya evaṃ parittakampi vitakkaṃ gahetvā kāmavitakkoti akāsi.
ಪಣ್ಣಸಾಲಾಯ ಪುರತೋ ನಿಸಿನ್ನೋ ಚಮರಪಸದಗವಯರೋಹಿತಮಿಗಾದಿಕೇ ಮಗಗಣೇ ಮನುಞ್ಞಸದ್ದರವನೇ ಮೋರವನಕುಕ್ಕುಟಾದಿಕೇ ಪಕ್ಖಿಗಣೇ ನೀಲುಪ್ಪಲಕುಮುದಕಮಲಾದಿಸಞ್ಛನ್ನಾನಿ ಪಲ್ಲಲಾನಿ ನಾನಾಕುಸುಮಸಞ್ಛನ್ನವಿಟಪಾ ವನರಾಜಿಯೋ ಮಣಿಕ್ಖನ್ಧನಿಮ್ಮಲಜಲಪವಾಹಞ್ಚ ನದಿಂ ನೇರಞ್ಜರಂ ಪಸ್ಸತಿ। ತಸ್ಸ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಸೋಭನಾ ವತಿಮೇ ಮಿಗಜಾತಾ ಪಕ್ಖಿಗಣಾ ಪಲ್ಲಲಾನಿ ವನರಾಜಿಯೋ ನದೀ ನೇರಞ್ಜರಾ’’ತಿ। ಸೋ ತಮ್ಪಿ ಏವಂ ಪರಿತ್ತಕಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಮಕಾಸಿ, ತೇನಾಹ ‘‘ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಕಾಮವಿತಕ್ಕೋ’’ತಿ।
Paṇṇasālāya purato nisinno camarapasadagavayarohitamigādike magagaṇe manuññasaddaravane moravanakukkuṭādike pakkhigaṇe nīluppalakumudakamalādisañchannāni pallalāni nānākusumasañchannaviṭapā vanarājiyo maṇikkhandhanimmalajalapavāhañca nadiṃ nerañjaraṃ passati. Tassa evaṃ hoti ‘‘sobhanā vatime migajātā pakkhigaṇā pallalāni vanarājiyo nadī nerañjarā’’ti. So tampi evaṃ parittakaṃ vitakkaṃ gahetvā kāmavitakkamakāsi, tenāha ‘‘uppajjati kāmavitakko’’ti.
ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾಯಪೀತಿ ಅತ್ತದುಕ್ಖಾಯಪಿ। ಏಸೇವನಯೋ ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಕಿಂ ಪನ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಉಭಯದುಕ್ಖಾಯ ಸಂವತ್ತನಕವಿತಕ್ಕೋ ನಾಮ ಅತ್ಥೀತಿ? ನತ್ಥಿ। ಅಪರಿಞ್ಞಾಯಂ ಠಿತಸ್ಸ ಪನ ವಿತಕ್ಕೋ ಯಾವ ಉಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತತೀತಿ ಏತಾನಿ ತೀಣಿ ನಾಮಾನಿ ಲಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏವಮಾಹ। ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕೋತಿ ಅನುಪ್ಪನ್ನಾಯ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಾಯ ಪಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಂ ನ ದೇತಿ, ಲೋಕಿಯಪಞ್ಞಂ ಪನ ಅಟ್ಠಸಮಾಪತ್ತಿಪಞ್ಚಾಭಿಞ್ಞಾವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನಮ್ಪಿ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಖಿಪತೀತಿ ಪಞ್ಞಾನಿರೋಧಿಕೋ। ವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋತಿ ದುಕ್ಖಕೋಟ್ಠಾಸಿಕೋ। ಅಸಙ್ಖತಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ನಾಮ, ತಂ ಪಚ್ಚಕ್ಖಂ ಕಾತುಂ ನ ದೇತೀತಿ ಅನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ। ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಖಯಂ ನತ್ಥಿಭಾವಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಉದಕಪುಪ್ಫುಳಕೋ ವಿಯ ನಿರುಜ್ಝತಿ। ಪಜಹಮೇವಾತಿ ಪಜಹಿಮೇವ। ವಿನೋದಮೇವಾತಿ ನೀಹರಿಮೇವ। ಬ್ಯನ್ತಮೇವ ನಂ ಅಕಾಸಿನ್ತಿ ವಿಗತನ್ತಂ ನಿಸ್ಸೇಸಂ ಪರಿವಟುಮಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಮೇವ ನಂ ಅಕಾಸಿಂ।
Attabyābādhāyapīti attadukkhāyapi. Esevanayo sabbattha. Kiṃ pana mahāsattassa ubhayadukkhāya saṃvattanakavitakko nāma atthīti? Natthi. Apariññāyaṃ ṭhitassa pana vitakko yāva ubhayabyābādhāya saṃvattatīti etāni tīṇi nāmāni labhati, tasmā evamāha. Paññānirodhikoti anuppannāya lokiyalokuttarāya paññāya uppajjituṃ na deti, lokiyapaññaṃ pana aṭṭhasamāpattipañcābhiññāvasena uppannampi samucchinditvā khipatīti paññānirodhiko. Vighātapakkhikoti dukkhakoṭṭhāsiko. Asaṅkhataṃ nibbānaṃ nāma, taṃ paccakkhaṃ kātuṃ na detīti anibbānasaṃvattaniko. Abbhatthaṃ gacchatīti khayaṃ natthibhāvaṃ gacchati. Udakapupphuḷako viya nirujjhati. Pajahamevāti pajahimeva. Vinodamevāti nīharimeva. Byantameva naṃ akāsinti vigatantaṃ nissesaṃ parivaṭumaṃ paricchinnameva naṃ akāsiṃ.
೨೦೮. ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋತಿ ನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಪರೂಪಘಾತಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ನಾಮ ವಿತಕ್ಕೋ ಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಅತಿವಸ್ಸಅಚ್ಚುಣ್ಹಅತಿಸೀತಾದೀನಿ ಪನ ಪಟಿಚ್ಚ ಚಿತ್ತವಿಪರಿಣಾಮಭಾವೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ’’ತಿ ಆಹ। ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋತಿ ನ ಮಹಾಸತ್ತಸ್ಸ ಪರೇಸಂ ದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದನಪ್ಪಟಿಸಂಯುತ್ತೋ ವಿತಕ್ಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಚಿತ್ತೇ ಪನ ಉದ್ಧತಾಕಾರೋ ಅನೇಕಗ್ಗತಾಕಾರೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಮಕಾಸಿ। ಪಣ್ಣಸಾಲಾದ್ವಾರೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಾದಿಕೇ ವಾಳಮಿಗೇ ಸೂಕರಾದಯೋ ಖುದ್ದಮಿಗೇ ವಿಹಿಂಸನ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ। ಅಥ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಇಮಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ನಾಮ ಅಕುತೋಭಯೇ ಅರಞ್ಞೇ ಇಮೇಸಂ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಬಲವನ್ತೋ ದುಬ್ಬಲೇ ಖಾದನ್ತಿ, ಬಲವನ್ತಖಾದಿತಾ ವತ್ತನ್ತೀತಿ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ। ಅಞ್ಞೇಪಿ ಬಿಳಾರಾದಯೋ ಕುಕ್ಕುಟಮೂಸಿಕಾದೀನಿ ಖಾದನ್ತೇ ಪಸ್ಸತಿ, ಗಾಮಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಪವಿಟ್ಠೋ ಮನುಸ್ಸೇ ರಾಜಕಮ್ಮಿಕೇಹಿ ಉಪದ್ದುತೇ ವಧಬನ್ಧಾದೀನಿ ಅನುಭವನ್ತೇ ಅತ್ತನೋ ಕಸಿವಣಿಜ್ಜಾದೀನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತ್ವಾ ಜೀವಿತುಂ ನ ಲಭನ್ತೀತಿ ಕಾರುಞ್ಞಂ ಉಪ್ಪಾದೇತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋ’’ತಿ ಆಹ। ತಥಾ ತಥಾತಿ ತೇನ ತೇನ ಆಕಾರೇನ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದೀಸು ಯಂ ಯಂ ವಿತಕ್ಕೇತಿ, ಯಂ ಯಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇತಿ, ತೇನ ತೇನೇ ಚಸ್ಸಾಕಾರೇನ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಿಭಾವೋ ಚೇತಸೋ ನ ಹಿ ಹೋತೀತಿ। ಪಹಾಸಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕನ್ತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕಂ ಪಜಹತಿ। ಬಹುಲಮಕಾಸೀತಿ ಬಹುಲಂ ಕರೋತಿ। ತಸ್ಸ ತಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾಯ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ತಸ್ಸ ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕತ್ಥಾಯ। ಯಥಾ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ಹೋತಿ, ಏವಮೇವಂ ನಮತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಪದೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
208.Byāpādavitakkoti na bodhisattassa parūpaghātappaṭisaṃyutto nāma vitakko citte uppajjati, athassa ativassaaccuṇhaatisītādīni pana paṭicca cittavipariṇāmabhāvo hoti, taṃ sandhāya ‘‘byāpādavitakko’’ti āha. Vihiṃsāvitakkoti na mahāsattassa paresaṃ dukkhuppādanappaṭisaṃyutto vitakko uppajjati, citte pana uddhatākāro anekaggatākāro hoti, taṃ gahetvā vihiṃsāvitakkamakāsi. Paṇṇasālādvāre nisinno hi sīhabyagghādike vāḷamige sūkarādayo khuddamige vihiṃsante passati. Atha bodhisatto imasmimpi nāma akutobhaye araññe imesaṃ tiracchānagatānaṃ paccatthikā uppajjanti, balavanto dubbale khādanti, balavantakhāditā vattantīti kāruññaṃ uppādeti. Aññepi biḷārādayo kukkuṭamūsikādīni khādante passati, gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭho manusse rājakammikehi upaddute vadhabandhādīni anubhavante attano kasivaṇijjādīni kammāni katvā jīvituṃ na labhantīti kāruññaṃ uppādeti, taṃ sandhāya ‘‘uppajjati vihiṃsāvitakko’’ti āha. Tathā tathāti tena tena ākārena. Idaṃ vuttaṃ hoti – kāmavitakkādīsu yaṃ yaṃ vitakketi, yaṃ yaṃ vitakkaṃ pavatteti, tena tene cassākārena kāmavitakkādibhāvo cetaso na hi hotīti. Pahāsi nekkhammavitakkanti nekkhammavitakkaṃ pajahati. Bahulamakāsīti bahulaṃ karoti. Tassa taṃ kāmavitakkāya cittanti tassa taṃ cittaṃ kāmavitakkatthāya. Yathā kāmavitakkasampayuttaṃ hoti, evamevaṃ namatīti attho. Sesapadesupi eseva nayo.
ಇದಾನಿ ಅತ್ಥದೀಪಿಕಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀ ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧೇತಿ ಸಸ್ಸಸಮ್ಬಾಧೇ। ಆಕೋಟೇಯ್ಯಾತಿ ಉಜುಕಂ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪಹರೇಯ್ಯ। ಪಟಿಕೋಟೇಯ್ಯಾತಿ ತಿರಿಯಂ ಫಾಸುಕಾಸು ಪಹರೇಯ್ಯ। ಸನ್ನಿರುನ್ಧೇಯ್ಯಾತಿ ಆವರಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ। ಸನ್ನಿವಾರೇಯ್ಯಾತಿ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಗನ್ತುಂ ನ ದದೇಯ್ಯ । ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ತೇನ ಕಾರಣೇನ, ಏವಂ ಅರಕ್ಖಿತಾನಂ ಗುನ್ನಂ ಪರೇಸಂ ಸಸ್ಸಖಾದನಕಾರಣೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬಾಲೋ ಹಿ ಗೋಪಾಲೋಕೋ ಏವಂ ಗಾವೋ ಅರಕ್ಖಮಾನೋ ‘‘ಅಯಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭತ್ತವೇತನಂ ಖಾದತಿ, ಉಜುಂ ಗಾವೋ ರಕ್ಖಿತುಮ್ಪಿ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಕುಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವೇರಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತೀ’’ತಿ ಗೋಸಾಮಿಕಾನಮ್ಪಿ ಸನ್ತಿಕಾ ವಧಾದೀನಿ ಪಾಪುಣಾತಿ, ಕಿಟ್ಠಸಾಮಿಕಾನಮ್ಪಿ। ಪಣ್ಡಿತೋ ಪನ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಭಯಾನಿ ಸಮ್ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಗಾವೋ ಸಾಧುಕಂ ರಕ್ಖತಿ, ತಂ ಸನ್ಧಾಯೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಆದೀನವನ್ತಿ ಉಪದ್ದವಂ। ಓಕಾರನ್ತಿ ಲಾಮಕಂ, ಖನ್ಧೇಸು ವಾ ಓತಾರಂ। ಸಂಕಿಲೇಸನ್ತಿ ಕಿಲಿಟ್ಠಭಾವಂ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಮ್ಹಿ। ಆನಿಸಂಸನ್ತಿ ವಿಸುದ್ಧಿಪಕ್ಖಂ। ವೋದಾನಪಕ್ಖನ್ತಿ ಇದಂ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ, ಕುಸಲಾನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಮ್ಹಿ ವಿಸುದ್ಧಿಪಕ್ಖಂ ಅದ್ದಸನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Idāni atthadīpikaṃ upamaṃ dassento seyyathāpī tiādimāha. Tattha kiṭṭhasambādheti sassasambādhe. Ākoṭeyyāti ujukaṃ piṭṭhiyaṃ pahareyya. Paṭikoṭeyyāti tiriyaṃ phāsukāsu pahareyya. Sannirundheyyāti āvaritvā tiṭṭheyya. Sannivāreyyāti ito cito ca gantuṃ na dadeyya . Tatonidānanti tena kāraṇena, evaṃ arakkhitānaṃ gunnaṃ paresaṃ sassakhādanakāraṇenāti attho. Bālo hi gopāloko evaṃ gāvo arakkhamāno ‘‘ayaṃ amhākaṃ bhattavetanaṃ khādati, ujuṃ gāvo rakkhitumpi na sakkoti, kulehi saddhiṃ veraṃ gaṇhāpetī’’ti gosāmikānampi santikā vadhādīni pāpuṇāti, kiṭṭhasāmikānampi. Paṇḍito pana imāni cattāri bhayāni sampassanto gāvo sādhukaṃ rakkhati, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Ādīnavanti upaddavaṃ. Okāranti lāmakaṃ, khandhesu vā otāraṃ. Saṃkilesanti kiliṭṭhabhāvaṃ. Nekkhammeti nekkhammamhi. Ānisaṃsanti visuddhipakkhaṃ. Vodānapakkhanti idaṃ tasseva vevacanaṃ, kusalānaṃ dhammānaṃ nekkhammamhi visuddhipakkhaṃ addasanti attho.
೨೦೯. ನೇಕ್ಖಮ್ಮನ್ತಿ ಚ ಕಾಮೇಹಿ ನಿಸ್ಸಟಂ ಸಬ್ಬಕುಸಲಂ, ಏಕಧಮ್ಮೇ ಸಙ್ಗಯ್ಹಮಾನೇ ನಿಬ್ಬಾನಮೇವ। ತತ್ರಿದಂ ಓಪಮ್ಮಸಂಸನ್ದನಂ – ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧಂ ವಿಯ ಹಿ ರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಂ, ಕೂಟಗಾವೋ ವಿಯ ಕೂಟಚಿತ್ತಂ, ಪಣ್ಡಿತಗೋಪಾಲಕೋ ವಿಯ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ, ಚತುಬ್ಬಿಧಭಯಂ ವಿಯ ಅತ್ತಪರೂಭಯಬ್ಯಾಬಾಧಾಯ ಸಂವತ್ತನವಿತಕ್ಕೋ, ಪಣ್ಡಿತಗೋಪಾಲಕಸ್ಸ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಭಯಂ ದಿಸ್ವಾ ಕಿಟ್ಠಸಮ್ಬಾಧೇ ಅಪ್ಪಮಾದೇನ ಗೋರಕ್ಖಣಂ ವಿಯ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಛಬ್ಬಸ್ಸಾನಿ ಪಧಾನಂ ಪದಹತೋ ಅತ್ತಬ್ಯಾಬಾಧಾದಿಭಯಂ ದಿಸ್ವಾ ರೂಪಾದೀಸು ಆರಮ್ಮಣೇಸು ಯಥಾ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಾದಯೋ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವಂ ಚಿತ್ತರಕ್ಖಣಂ। ಪಞ್ಞಾವುದ್ಧಿಕೋತಿಆದೀಸು ಅನುಪ್ಪನ್ನಾಯ ಲೋಕಿಯಲೋಕುತ್ತರಪಞ್ಞಾಯ ಉಪ್ಪಾದಾಯ, ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಚ ವುದ್ಧಿಯಾ ಸಂವತ್ತತೀತಿ ಪಞ್ಞಾವುದ್ಧಿಕೋ। ನ ದುಕ್ಖಕೋಟ್ಠಾಸಾಯ ಸಂವತ್ತತೀತಿ ಅವಿಘಾತಪಕ್ಖಿಕೋ। ನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಸಂವತ್ತತೀತಿ ನಿಬ್ಬಾನಸಂವತ್ತನಿಕೋ। ರತ್ತಿಂ ಚೇಪಿ ನಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನುವಿತಕ್ಕೇಯ್ಯನ್ತಿ ಸಕಲರತ್ತಿಂ ಚೇಪಿ ತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಪವತ್ತೇಯ್ಯಂ। ತತೋನಿದಾನನ್ತಿ ತಂಮೂಲಕಂ। ಓಹಞ್ಞೇಯ್ಯಾತಿ ಉಗ್ಘಾತೀಯೇಯ್ಯ, ಉದ್ಧಚ್ಚಾಯ ಸಂವತ್ತೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆರಾತಿ ದೂರೇ। ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾತಿ ಉಪಚಾರಸಮಾಧಿತೋಪಿ ಅಪ್ಪನಾಸಮಾಧಿತೋಪಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಸೋ ಅಹಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಾ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾ ದೂರೇ ಹೋತೂತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸಣ್ಠಪೇಮಿ, ಗೋಚರಜ್ಝತ್ತೇ ಠಪೇಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸನ್ನಿಸಾದೇಮೀತಿ ತತ್ಥೇವ ಚ ನಂ ಸನ್ನಿಸೀದಾಪೇಮಿ। ಏಕೋದಿಂ ಕರೋಮೀತಿ ಏಕಗ್ಗಂ ಕರೋಮಿ। ಸಮಾದಹಾಮೀತಿ ಸಮ್ಮಾ ಆದಹಾಮಿ, ಸುಟ್ಠು ಆರೋಪೇಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಾ ಮೇ ಚಿತ್ತಂ ಊಹಞ್ಞೀತಿ ಮಾ ಮಯ್ಹಂ ಚಿತ್ತಂ ಉಗ್ಘಾತೀಯಿತ್ಥ, ಮಾ ಉದ್ಧಚ್ಚಾಯ ಸಂವತ್ತತೂತಿ ಅತ್ಥೋ।
209.Nekkhammanti ca kāmehi nissaṭaṃ sabbakusalaṃ, ekadhamme saṅgayhamāne nibbānameva. Tatridaṃ opammasaṃsandanaṃ – kiṭṭhasambādhaṃ viya hi rūpādiārammaṇaṃ, kūṭagāvo viya kūṭacittaṃ, paṇḍitagopālako viya bodhisatto, catubbidhabhayaṃ viya attaparūbhayabyābādhāya saṃvattanavitakko, paṇḍitagopālakassa catubbidhaṃ bhayaṃ disvā kiṭṭhasambādhe appamādena gorakkhaṇaṃ viya bodhisattassa chabbassāni padhānaṃ padahato attabyābādhādibhayaṃ disvā rūpādīsu ārammaṇesu yathā kāmavitakkādayo na uppajjanti, evaṃ cittarakkhaṇaṃ. Paññāvuddhikotiādīsu anuppannāya lokiyalokuttarapaññāya uppādāya, uppannāya ca vuddhiyā saṃvattatīti paññāvuddhiko. Na dukkhakoṭṭhāsāya saṃvattatīti avighātapakkhiko. Nibbānadhātusacchikiriyāya saṃvattatīti nibbānasaṃvattaniko. Rattiṃ cepi naṃ, bhikkhave, anuvitakkeyyanti sakalarattiṃ cepi taṃ vitakkaṃ pavatteyyaṃ. Tatonidānanti taṃmūlakaṃ. Ohaññeyyāti ugghātīyeyya, uddhaccāya saṃvatteyyāti attho. Ārāti dūre. Samādhimhāti upacārasamādhitopi appanāsamādhitopi. So kho ahaṃ, bhikkhave, ajjhattameva cittanti so ahaṃ, bhikkhave, mā me cittaṃ samādhimhā dūre hotūti ajjhattameva cittaṃ saṇṭhapemi, gocarajjhatte ṭhapemīti attho. Sannisādemīti tattheva ca naṃ sannisīdāpemi. Ekodiṃ karomīti ekaggaṃ karomi. Samādahāmīti sammā ādahāmi, suṭṭhu āropemīti attho. Mā me cittaṃ ūhaññīti mā mayhaṃ cittaṃ ugghātīyittha, mā uddhaccāya saṃvattatūti attho.
೨೧೦. ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ ಅಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋ…ಪೇ॰… ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋತಿ ಏತ್ಥ ಯೋ ಸೋ ಇಮಾಯ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತರುಣವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನವಿತಕ್ಕೋ ಕಾಮಪಚ್ಚನೀಕಟ್ಠೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಿತಕ್ಕೋತಿ ವುತ್ತೋ। ಸೋಯೇವ ಬ್ಯಾಪಾದಪಚ್ಚನೀಕಟ್ಠೇನ ಅಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕೋತಿ ಚ ವಿಹಿಂಸಾಪಚ್ಚನೀಕಟ್ಠೇನ ಅವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕೋತಿ ಚ ವುತ್ತೋ।
210.Uppajjati abyāpādavitakko…pe… avihiṃsāvitakkoti ettha yo so imāya heṭṭhā vuttataruṇavipassanāya saddhiṃ uppannavitakko kāmapaccanīkaṭṭhena nekkhammavitakkoti vutto. Soyeva byāpādapaccanīkaṭṭhena abyāpādavitakkoti ca vihiṃsāpaccanīkaṭṭhena avihiṃsāvitakkoti ca vutto.
ಏತ್ತಾವತಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟ್ಠಪನಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ। ಯಸ್ಸ ಹಿ ಸಮಾಧಿಪಿ ತರುಣೋ, ವಿಪಸ್ಸನಾಪಿ। ತಸ್ಸ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಅತಿಚಿರಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಕಾಯೋ ಕಿಲಮತಿ, ಅನ್ತೋ ಅಗ್ಗಿ ವಿಯ ಉಟ್ಠಹತಿ, ಕಚ್ಛೇಹಿ ಸೇದಾ ಮುಚ್ಚನ್ತಿ, ಮತ್ಥಕತೋ ಉಸುಮವಟ್ಟಿ ವಿಯ ಉಟ್ಠಹತಿ, ಚಿತ್ತಂ ಹಞ್ಞತಿ ವಿಹಞ್ಞತಿ ವಿಪ್ಫನ್ದತಿ। ಸೋ ಪುನ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಂ ಪರಿದಮೇತ್ವಾ ಮುದುಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಸ್ಸಾಸೇತ್ವಾ ಪುನ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ। ತಸ್ಸ ಪುನ ಅತಿಚಿರಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ತಥೇವ ಹೋತಿ। ಸೋ ಪುನ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ತಥೇವ ಕರೋತಿ। ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಹಿ ಬಹೂಪಕಾರಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ।
Ettāvatā bodhisattassa samāpattiṃ nissāya vipassanāpaṭṭhapanakālo kathito. Yassa hi samādhipi taruṇo, vipassanāpi. Tassa vipassanaṃ paṭṭhapetvā aticiraṃ nisinnassa kāyo kilamati, anto aggi viya uṭṭhahati, kacchehi sedā muccanti, matthakato usumavaṭṭi viya uṭṭhahati, cittaṃ haññati vihaññati vipphandati. So puna samāpattiṃ samāpajjitvā taṃ paridametvā mudukaṃ katvā samassāsetvā puna vipassanaṃ paṭṭhapeti. Tassa puna aticiraṃ nisinnassa tatheva hoti. So puna samāpattiṃ samāpajjitvā tatheva karoti. Vipassanāya hi bahūpakārā samāpatti.
ಯಥಾ ಯೋಧಸ್ಸ ಫಲಕಕೋಟ್ಠಕೋ ನಾಮ ಬಹೂಪಕಾರೋ ಹೋತಿ, ಸೋ ತಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಸಙ್ಗಾಮಂ ಪವಿಸತಿ, ತತ್ಥ ಹತ್ಥೀಹಿಪಿ ಅಸ್ಸೇಹಿಪಿ ಯೋಧೇಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಆವುಧೇಸು ವಾ ಖೀಣೇಸು ಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮತಾದಿಭಾವೇ ವಾ ಸತಿ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಫಲಕಕೋಟ್ಠಕಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಆವುಧಾನಿಪಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ವಿಸ್ಸಮತಿಪಿ, ಭುಞ್ಜತಿಪಿ, ಪಾನೀಯಮ್ಪಿ ಪಿವತಿ, ಸನ್ನಾಹಮ್ಪಿ ಪಟಿಸನ್ನಯ್ಹತಿ, ತಂ ತಂ ಕತ್ವಾ ಪುನ ಸಙ್ಗಾಮಂ ಪವಿಸತಿ, ತತ್ಥ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಪುನ ಉಚ್ಚಾರಾದಿಪೀಳಿತೋ ವಾ ಕೇನಚಿದೇವ ವಾ ಕರಣೀಯೇನ ಫಲಕಕೋಟ್ಠಕಂ ಪವಿಸತಿ। ತತ್ಥ ಸನ್ಥಮ್ಭಿತ್ವಾ ಪುನ ಸಙ್ಗಾಮಂ ಪವಿಸತಿ, ಏವಂ ಯೋಧಸ್ಸ ಫಲಕಕೋಟ್ಠಕೋ ವಿಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ಬಹೂಪಕಾರಾ ಸಮಾಪತ್ತಿ।
Yathā yodhassa phalakakoṭṭhako nāma bahūpakāro hoti, so taṃ nissāya saṅgāmaṃ pavisati, tattha hatthīhipi assehipi yodhehipi saddhiṃ kammaṃ katvā āvudhesu vā khīṇesu bhuñjitukāmatādibhāve vā sati nivattitvā phalakakoṭṭhakaṃ pavisitvā āvudhānipi gaṇhāti, vissamatipi, bhuñjatipi, pānīyampi pivati, sannāhampi paṭisannayhati, taṃ taṃ katvā puna saṅgāmaṃ pavisati, tattha kammaṃ katvā puna uccārādipīḷito vā kenacideva vā karaṇīyena phalakakoṭṭhakaṃ pavisati. Tattha santhambhitvā puna saṅgāmaṃ pavisati, evaṃ yodhassa phalakakoṭṭhako viya vipassanāya bahūpakārā samāpatti.
ಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಪನ ಸಙ್ಗಾಮನಿತ್ಥರಣಕಯೋಧಸ್ಸ ಫಲಕಕೋಟ್ಠಕತೋಪಿ ವಿಪಸ್ಸನಾ ಬಹೂಪಕಾರತರಾ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪನ ಥಾಮಜಾತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಮ್ಪಿ ರಕ್ಖತಿ। ಥಾಮಜಾತಂ ಕರೋತಿ।
Samāpattiyā pana saṅgāmanittharaṇakayodhassa phalakakoṭṭhakatopi vipassanā bahūpakāratarā. Kiñcāpi hi samāpattiṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapeti, vipassanā pana thāmajātā samāpattimpi rakkhati. Thāmajātaṃ karoti.
ಯಥಾ ಹಿ ಥಲೇ ನಾವಮ್ಪಿ ನಾವಾಯ ಭಣ್ಡಮ್ಪಿ ಸಕಟಭಾರಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಉದಕಂ ಪತ್ವಾ ಪನ ಸಕಟಮ್ಪಿ ಸಕಟಭಣ್ಡಮ್ಪಿ ಯುತ್ತಗೋಣೇಪಿ ನಾವಾಭಾರಂ ಕರೋನ್ತಿ। ನಾವಾ ತಿರಿಯಂ ಸೋತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸೋತ್ಥಿನಾ ಸುಪಟ್ಟನಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಮೇವಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಾ ಪನ ಥಾಮಜಾತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಮ್ಪಿ ರಕ್ಖತಿ, ಥಾಮಜಾತಂ ಕರೋತಿ। ಥಲಂ ಪತ್ವಾ ಸಕಟಂ ವಿಯ ಹಿ ಸಮಾಪತ್ತಿ। ಉದಕಂ ಪತ್ವಾ ನಾವಾ ವಿಯ ವಿಪಸ್ಸನಾ। ಇತಿ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಏತ್ತಾವತಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಿಪಸ್ಸನಾಪಟ್ಠಪನಕಾಲೋ ಕಥಿತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Yathā hi thale nāvampi nāvāya bhaṇḍampi sakaṭabhāraṃ karonti. Udakaṃ patvā pana sakaṭampi sakaṭabhaṇḍampi yuttagoṇepi nāvābhāraṃ karonti. Nāvā tiriyaṃ sotaṃ chinditvā sotthinā supaṭṭanaṃ gacchati, evamevaṃ kiñcāpi samāpattiṃ nissāya vipassanaṃ paṭṭhapeti, vipassanā pana thāmajātā samāpattimpi rakkhati, thāmajātaṃ karoti. Thalaṃ patvā sakaṭaṃ viya hi samāpatti. Udakaṃ patvā nāvā viya vipassanā. Iti bodhisattassa ettāvatā samāpattiṃ nissāya vipassanāpaṭṭhapanakālo kathitoti veditabbo.
ಯಞ್ಞದೇವಾತಿಆದಿ ಕಣ್ಹಪಕ್ಖೇ ವುತ್ತಾನುಸಾರೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ಇಧಾಪಿ ಅತ್ಥದೀಪಿಕಂ ಉಪಮಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಗಾಮನ್ತಸಮ್ಭತೇಸೂತಿ ಗಾಮನ್ತಂ ಆಹಟೇಸು। ಸತಿಕರಣೀಯಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಏತಾ ಗಾವೋತಿ ಸತಿಉಪ್ಪಾದನಮತ್ತಮೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಗನ್ತ್ವಾ ಆಕೋಟನಾದಿಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಏತೇ ಧಮ್ಮಾತಿ ಏತೇ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾ ಧಮ್ಮಾತಿ ಸತುಪ್ಪಾದನಮತ್ತಮೇವ ಕಾತಬ್ಬಂ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಸಮಥವಿಪಸ್ಸನಾನಂ ಥಾಮಜಾತಕಾಲೋ ಕಥಿತೋ। ತದಾ ಕಿರಸ್ಸ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಅಪ್ಪನತ್ಥಾಯ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಅಟ್ಠ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಏಕಾವಜ್ಜನೇನ ಆಪಾಥಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಿ, ವಿಪಸ್ಸನಂ ಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಸತ್ತ ಅನುಪಸ್ಸನಾ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಆರುಳ್ಹೋ ಹೋತಿ।
Yaññadevātiādi kaṇhapakkhe vuttānusāreneva veditabbaṃ, idhāpi atthadīpikaṃ upamaṃ dassetuṃ seyyathāpītiādimāha. Tattha gāmantasambhatesūti gāmantaṃ āhaṭesu. Satikaraṇīyameva hotīti etā gāvoti satiuppādanamattameva kātabbaṃ hoti. Ito cito ca gantvā ākoṭanādikiccaṃ natthi. Ete dhammāti ete samathavipassanā dhammāti satuppādanamattameva kātabbaṃ hoti. Iminā bodhisattassa samathavipassanānaṃ thāmajātakālo kathito. Tadā kirassa samāpattiṃ appanatthāya nisinnassa aṭṭha samāpattiyo ekāvajjanena āpāthaṃ āgacchanti, vipassanaṃ paṭṭhapetvā nisinno satta anupassanā ekappahāreneva āruḷho hoti.
೨೧೫. ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿ ಇಧ ಕಿಂ ದಸ್ಸೇತಿ? ಅಯಂ ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕೋ ಅನುಸನ್ಧಿ, ಸತ್ತಾನಞ್ಹಿ ಹಿತೂಪಚಾರಂ ಅತ್ತನೋ ಸತ್ಥುಭಾವಸಮ್ಪದಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ಇಮಂ ದೇಸನಂ ಆರಭಿ। ತತ್ಥ ಅರಞ್ಞೇತಿ ಅಟವಿಯಂ। ಪವನೇತಿ ವನಸಣ್ಡೇ। ಅತ್ಥತೋ ಹಿ ಇದಂ ದ್ವಯಂ ಏಕಮೇವ, ಪಠಮಸ್ಸ ಪನ ದುತಿಯಂ ವೇವಚನಂ। ಅಯೋಗಕ್ಖೇಮಕಾಮೋತಿ ಚತೂಹಿ ಯೋಗೇಹಿ ಖೇಮಂ ನಿಬ್ಭಯಟ್ಠಾನಂ ಅನಿಚ್ಛನ್ತೋ ಭಯಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತೋ । ಸೋವತ್ಥಿಕೋತಿ ಸುವತ್ಥಿಭಾವಾವಹೋ। ಪೀತಿಗಮನೀಯೋತಿ ತುಟ್ಠಿಂ ಗಮನೀಯೋ। ‘‘ಪೀತಗಮನೀಯೋ’’ತಿ ವಾ ಪಾಠೋ। ಪಿದಹೇಯ್ಯಾತಿ ಸಾಖಾದೀಹಿ ಥಕೇಯ್ಯ। ವಿವರೇಯ್ಯಾತಿ ವಿಸದಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ವಿವಟಂ ಕರೇಯ್ಯ। ಕುಮ್ಮಗ್ಗನ್ತಿ ಉದಕವನಪಬ್ಬತಾದೀಹಿ ಸನ್ನಿರುದ್ಧಂ ಅಮಗ್ಗಂ। ಓದಹೇಯ್ಯ ಓಕಚರನ್ತಿ ತೇಸಂ ಓಕೇ ಚರಮಾನಂ ವಿಯ ಏಕಂ ದೀಪಕಮಿಗಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಪೇಯ್ಯ। ಓಕಚಾರಿಕನ್ತಿ ದೀಘರಜ್ಜುಯಾ ಬನ್ಧಿತಂಯೇವ ಮಿಗಿಂ।
215.Seyyathāpīti idha kiṃ dasseti? Ayaṃ pāṭiyekko anusandhi, sattānañhi hitūpacāraṃ attano satthubhāvasampadañca dassento bhagavā imaṃ desanaṃ ārabhi. Tattha araññeti aṭaviyaṃ. Pavaneti vanasaṇḍe. Atthato hi idaṃ dvayaṃ ekameva, paṭhamassa pana dutiyaṃ vevacanaṃ. Ayogakkhemakāmoti catūhi yogehi khemaṃ nibbhayaṭṭhānaṃ anicchanto bhayameva icchanto . Sovatthikoti suvatthibhāvāvaho. Pītigamanīyoti tuṭṭhiṃ gamanīyo. ‘‘Pītagamanīyo’’ti vā pāṭho. Pidaheyyāti sākhādīhi thakeyya. Vivareyyāti visadamukhaṃ katvā vivaṭaṃ kareyya. Kummagganti udakavanapabbatādīhi sanniruddhaṃ amaggaṃ. Odaheyya okacaranti tesaṃ oke caramānaṃ viya ekaṃ dīpakamigaṃ ekasmiṃ ṭhāne ṭhapeyya. Okacārikanti dīgharajjuyā bandhitaṃyeva migiṃ.
ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ಹಿ ಅರಞ್ಞಂ ಮಿಗಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಇಧ ವಸನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗೇನ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಏತ್ಥ ಚರನ್ತಿ, ಏತ್ಥ ಪಿವನ್ತಿ, ಇಮಿನಾ ಮಗ್ಗೇನ ಪವಿಸನ್ತೀ’’ತಿ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಪಿಧಾಯ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಂ ವಿವರಿತ್ವಾ ಓಕಚರಞ್ಚ ಓಕಚಾರಿಕಞ್ಚ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಸತ್ತಿಂ ಗಹೇತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ। ಅಥ ಸಾಯನ್ಹಸಮಯೇ ಮಿಗಾ ಅಕುತೋಭಯೇ ಅರಞ್ಞೇ ಚರಿತ್ವಾ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವಿತ್ವಾ ಮಿಗಪೋತಕೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಕೀಳಮಾನಾ ವಸನಟ್ಠಾನಸನ್ತಿಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಓಕಚರಞ್ಚ ಓಕಚಾರಿಕಞ್ಚ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಸಹಾಯಕಾ ನೋ ಆಗತಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ನಿರಾಸಙ್ಕಾ ಪವಿಸನ್ತಿ, ತೇ ಮಗ್ಗಂ ಪಿಹಿತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ನಾಯಂ ಮಗ್ಗೋ, ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಕುಮ್ಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ನ ತಾವ ಕಿಞ್ಚಿ ಕರೋತಿ, ಪವಿಟ್ಠೇಸು ಪನ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಂ ಸಣಿಕಂ ಪಹರತಿ। ಸೋ ಉತ್ತಸತಿ, ತತೋ ಸಬ್ಬೇ ಉತ್ತಸಿತ್ವಾ ‘‘ಭಯಂ ಉಪ್ಪನ್ನ’’ನ್ತಿ ಪುರತೋ ಓಲೋಕೇನ್ತಾ ಉದಕೇನ ವಾ ವನೇನ ವಾ ಪಬ್ಬತೇನ ವಾ ಸನ್ನಿರುದ್ಧಂ ಮಗ್ಗಂ ದಿಸ್ವಾ ಉಭೋಹಿ ಪಸ್ಸೇಹಿ ಅಙ್ಗುಲಿಸಙ್ಖಲಿಕಂ ವಿಯ ಗಹನವನಂ ಪವಿಸಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಪವಿಟ್ಠಮಗ್ಗೇನೇವ ನಿಕ್ಖಮಿತುಂ ಆರಭನ್ತಿ। ಲುದ್ದಕೋ ತೇಸಂ ನಿವತ್ತನಭಾವಂ ಞತ್ವಾ ಆದಿತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಿಂಸಮ್ಪಿ ಚತ್ತಾಲೀಸಮ್ಪಿ ಮಿಗೇ ಘಾತೇತಿ। ಇದಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಹಾಮಿಗಸಙ್ಘೋ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಅನಯಬ್ಯಸನಂ ಆಪಜ್ಜೇಯ್ಯಾತಿ ವುತ್ತಂ।
Migaluddako hi araññaṃ migānaṃ vasanaṭṭhānaṃ gantvā ‘‘idha vasanti, iminā maggena nikkhamanti, ettha caranti, ettha pivanti, iminā maggena pavisantī’’ti sallakkhetvā maggaṃ pidhāya kummaggaṃ vivaritvā okacarañca okacārikañca ṭhapetvā sayaṃ paṭicchannaṭṭhāne sattiṃ gahetvā tiṭṭhati. Atha sāyanhasamaye migā akutobhaye araññe caritvā pānīyaṃ pivitvā migapotakehi saddhiṃ kīḷamānā vasanaṭṭhānasantikaṃ āgantvā okacarañca okacārikañca disvā ‘‘sahāyakā no āgatā bhavissantī’’ti nirāsaṅkā pavisanti, te maggaṃ pihitaṃ disvā ‘‘nāyaṃ maggo, ayaṃ maggo bhavissatī’’ti kummaggaṃ paṭipajjanti. Migaluddako na tāva kiñci karoti, paviṭṭhesu pana sabbapacchimaṃ saṇikaṃ paharati. So uttasati, tato sabbe uttasitvā ‘‘bhayaṃ uppanna’’nti purato olokentā udakena vā vanena vā pabbatena vā sanniruddhaṃ maggaṃ disvā ubhohi passehi aṅgulisaṅkhalikaṃ viya gahanavanaṃ pavisituṃ asakkontā paviṭṭhamaggeneva nikkhamituṃ ārabhanti. Luddako tesaṃ nivattanabhāvaṃ ñatvā ādito paṭṭhāya tiṃsampi cattālīsampi mige ghāteti. Idaṃ sandhāya evañhi so, bhikkhave, mahāmigasaṅgho aparena samayena anayabyasanaṃ āpajjeyyāti vuttaṃ.
‘‘ನನ್ದೀರಾಗಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ, ಅವಿಜ್ಜಾಯೇತಂ ಅಧಿವಚನ’’ನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಅಞ್ಞಾಣಾ ಹುತ್ವಾ ನನ್ದೀರಾಗೇನ ಆಬನ್ಧಿತ್ವಾ ರೂಪಾರಮ್ಮಣಾದೀನಿ ಉಪನೀತಾ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸತ್ತಿಯಾ ಘಾತಂ ಲಭನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಓಕಚರಂ ನನ್ದೀರಾಗೋತಿ, ಓಕಚಾರಿಕಂ ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ।
‘‘Nandīrāgassetaṃ adhivacanaṃ, avijjāyetaṃ adhivacana’’nti ettha yasmā ime sattā avijjāya aññāṇā hutvā nandīrāgena ābandhitvā rūpārammaṇādīni upanītā vaṭṭadukkhasattiyā ghātaṃ labhanti. Tasmā bhagavā okacaraṃ nandīrāgoti, okacārikaṃ avijjāti katvā dassesi.
ಮಿಗಲುದ್ದಕೋ ಹಿ ಏಕದಾಪಿ ತೇಸಂ ಸಾಖಾಭಙ್ಗೇನ ಸರೀರಂ ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಮನುಸ್ಸಗನ್ಧಂ ಅಪನೇತ್ವಾ ಓಕಚರಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಓಕಚಾರಿಕಂ ಸಹ ರಜ್ಜುಯಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅತ್ತಾನಂ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇತ್ವಾ ಸತ್ತಿಂ ಆದಾಯ ಓಕಚರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ತಿಟ್ಠತಿ, ಓಕಚಾರಿಕಾ ಮಿಗಗಣಸ್ಸ ಚರಣಟ್ಠಾನಾಭಿಮುಖೀ ಗಚ್ಛತಿ । ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಮಿಗಾ ಸೀಸಾನಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಸಾಪಿ ಸೀಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠತಿ, ತೇ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಮಜಾತಿಕಾ ಅಯ’’ನ್ತಿ ಗೋಚರಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಸಾಪಿ ತಿಣಾನಿ ಖಾದನ್ತೀ ವಿಯ ಸಣಿಕಂ ಉಪಗಚ್ಛತಿ। ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಯೂಥಪತಿಮಿಗೋ ತಸ್ಸಾ ವಾತಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಸಕಭರಿಯಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ತದಭಿಮುಖೋ ಹೋತಿ।
Migaluddako hi ekadāpi tesaṃ sākhābhaṅgena sarīraṃ puñchitvā manussagandhaṃ apanetvā okacaraṃ ekasmiṃ ṭhāne ṭhapetvā okacārikaṃ saha rajjuyā vissajjetvā attānaṃ paṭicchādetvā sattiṃ ādāya okacarassa santike tiṭṭhati, okacārikā migagaṇassa caraṇaṭṭhānābhimukhī gacchati . Taṃ disvā migā sīsāni ukkhipitvā tiṭṭhanti, sāpi sīsaṃ ukkhipitvā tiṭṭhati, te ‘‘amhākaṃ samajātikā aya’’nti gocaraṃ gaṇhanti. Sāpi tiṇāni khādantī viya saṇikaṃ upagacchati. Āraññiko yūthapatimigo tassā vātaṃ labhitvā sakabhariyaṃ vissajjetvā tadabhimukho hoti.
ಸತ್ತಾನಞ್ಹಿ ನವನವಮೇವ ಪಿಯಂ ಹೋತಿ। ಓಕಚಾರಿಕಾ ಆರಞ್ಞಿಕಸ್ಸ ಮಿಗಸ್ಸ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನಭಾವಂ ಅದತ್ವಾ ತದಭಿಮುಖೀವ ಪಚ್ಛತೋ ಪಟಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಓಕಚರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಯತ್ಥ ಯತ್ಥಸ್ಸಾ ರಜ್ಜು ಲಗ್ಗತಿ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಖುರೇನ ಪಹರಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಆರಞ್ಞಿಕೋ ಮಿಗೋ ಓಕಚರಂ ದಿಸ್ವಾ ಓಕಚಾರಿಕಾಯ ಸಮ್ಮತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಓಕಚರೇ ಉಸೂಯಂ ಕತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಂ ನಾಮೇತ್ವಾ ಸೀಸಂ ಕಮ್ಪೇನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಸತ್ತಿಂ ಜಿವ್ಹಾಯ ಲೇಹನ್ತೋಪಿ ‘‘ಕಿಂ ಏತ’’ನ್ತಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ಓಕಚರೋಪಿ ಸಚಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗೇನ ತಂ ಮಿಗಂ ಪಹರಿತುಂ ಸುಖಂ ಹೋತಿ, ಪಿಟ್ಠಿಂ ನಾಮೇತಿ। ಸಚಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇನ ಪಹರಿತುಂ ಸುಖಂ ಹೋತಿ, ಹದಯಂ ಉನ್ನಾಮೇತಿ। ಅಥ ಲುದ್ದಕೋ ಆರಞ್ಞಿಕಂ ಮಿಗಂ ಸತ್ತಿಯಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಘಾತೇತ್ವಾ ಮಂಸಂ ಆದಾಯ ಗಚ್ಛತಿ। ಏವಮೇವ ಯಥಾ ಸೋ ಮಿಗೋ ಓಕಚಾರಿಕಾಯ ಸಮ್ಮತ್ತೋ ಓಕಚರೇ ಉಸೂಯಂ ಕತ್ವಾ ಸತ್ತಿಂ ಜಿವ್ಹಾಯ ಲೇಹನ್ತೋಪಿ ಕಿಞ್ಚಿ ನ ಜಾನಾತಿ, ತಥಾ ಇಮೇ ಸತ್ತಾ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಸಮ್ಮತ್ತಾ ಅನ್ಧಭೂತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಅಜಾನನ್ತಾ ರೂಪಾದೀಸು ನನ್ದೀರಾಗಂ ಉಪಗಮ್ಮ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸತ್ತಿಯಾ ವಧಂ ಲಭನ್ತೀತಿ ಭಗವಾ ಓಕಚರಂ ನನ್ದೀರಾಗೋತಿ, ಓಕಚಾರಿಕಂ ಅವಿಜ್ಜಾತಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ।
Sattānañhi navanavameva piyaṃ hoti. Okacārikā āraññikassa migassa accāsannabhāvaṃ adatvā tadabhimukhīva pacchato paṭikkamitvā okacarassa santikaṃ gacchati, yattha yatthassā rajju laggati, tattha tattha khurena paharitvā moceti, āraññiko migo okacaraṃ disvā okacārikāya sammatto hutvā okacare usūyaṃ katvā piṭṭhiṃ nāmetvā sīsaṃ kampento tiṭṭhati, tasmiṃ khaṇe sattiṃ jivhāya lehantopi ‘‘kiṃ eta’’nti na jānāti, okacaropi sacassa uparibhāgena taṃ migaṃ paharituṃ sukhaṃ hoti, piṭṭhiṃ nāmeti. Sacassa heṭṭhābhāgena paharituṃ sukhaṃ hoti, hadayaṃ unnāmeti. Atha luddako āraññikaṃ migaṃ sattiyā paharitvā tattheva ghātetvā maṃsaṃ ādāya gacchati. Evameva yathā so migo okacārikāya sammatto okacare usūyaṃ katvā sattiṃ jivhāya lehantopi kiñci na jānāti, tathā ime sattā avijjāya sammattā andhabhūtā kiñci ajānantā rūpādīsu nandīrāgaṃ upagamma vaṭṭadukkhasattiyā vadhaṃ labhantīti bhagavā okacaraṃ nandīrāgoti, okacārikaṃ avijjāti katvā dassesi.
ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ವಿವಟೋ ಮಯಾ ಖೇಮೋ ಮಗ್ಗೋತಿ ಇತಿ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಮಯಾ ಇಮೇಸಂ ಸತ್ತಾನಂ ಹಿತಚರಣೇನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಂ ಪತ್ವಾ ಅಹಂ ಬುದ್ಧೋಸ್ಮೀತಿ ತುಣ್ಹೀಭೂತೇನ ಅನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇನ್ತೇನ ವಿವಟೋ ಖೇಮೋ ಅರಿಯೋ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕೋ ಮಗ್ಗೋ, ಪಿಹಿತೋ ಕುಮ್ಮಗ್ಗೋ , ಅಞ್ಞಾತಕೋಣ್ಡಞ್ಞಾದೀನಂ ಭಬ್ಬಪುಗ್ಗಲಾನಂ ಊಹತೋ ಓಕಚರೋ ನನ್ದೀರಾಗೋ ದ್ವೇಧಾ ಛೇತ್ವಾ ಪಾತಿತೋ, ನಾಸಿತಾ ಓಕಚಾರಿಕಾ ಅವಿಜ್ಜಾ ಸಬ್ಬೇನ ಸಬ್ಬಂ ಸಮುಗ್ಘಾತಿತಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಹಿತೂಪಚಾರಂ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಸೇಸಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವಾತಿ।
Iti kho, bhikkhave, vivaṭo mayā khemo maggoti iti kho, bhikkhave, mayā imesaṃ sattānaṃ hitacaraṇena sammāsambodhiṃ patvā ahaṃ buddhosmīti tuṇhībhūtena anisīditvā dhammacakkappavattanato paṭṭhāya dhammaṃ desentena vivaṭo khemo ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, pihito kummaggo , aññātakoṇḍaññādīnaṃ bhabbapuggalānaṃ ūhato okacaro nandīrāgo dvedhā chetvā pātito, nāsitā okacārikā avijjā sabbena sabbaṃ samugghātitāti attano hitūpacāraṃ dassesi. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.
ಪಪಞ್ಚಸೂದನಿಯಾ ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯಟ್ಠಕಥಾಯ
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೯. ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತಂ • 9. Dvedhāvitakkasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ದ್ವೇಧಾವಿತಕ್ಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā
