| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
੯. ਦ੍વੇਧਾવਿਤਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā
੨੦੬. ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਭਾਗੇਤਿ ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਕਤ੍વਾ। ਕਾਮਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਂ ਏਕਂ ਭਾਗਮਕਾਸਿਂ, ਇਮਂ ਦੁਤਿਯਭਾਗਮਕਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ વਚਨਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ વਿਤਕ੍ਕਾ ਸਂਕਿਲੇਸવੋਦਾਨવਿਭਾਗੇਨ ਦ੍વੇવ ਭਾਗਾ ਕਤਾ, ਅਪਰਾਪਰੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨੇਤੇਸਂ ਅਭਿਣ੍ਹਾਚਾਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ‘‘ਦ੍વਿਧਾ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਆਮੇਡਿਤવਚਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਭਾਗੇ ਕਤ੍વਾ’’ਤਿ ਆਮੇਡਿਤવਚਨવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਥ વਾ ਭਾਗਦ੍વਯਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗਤਾਯ ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਦ੍વਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਉਜੁવਿਪਚ੍ਚਨੀਕਂ, ਤਂ ਤਂ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਗਹੇਤੁਕਾਮੋ ਭਗવਾ ਆਹ ‘‘ਦ੍વਿਧਾ ਕਤ੍વਾ વਿਤਕ੍ਕੇ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਨ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾવਿਤਕ੍ਕਾਨਞ੍ਚ ਅਨવਸੇਸਂ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਚ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਂ ਏਕਂ ਭਾਗਮਕਾਸਿਂ, ਇਮਂ ਦੁਤਿਯਭਾਗਮਕਾਸਿ’’ਨ੍ਤਿ ਅવੋਚ। ਕਾਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਮਰਾਗਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਮੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋ, ਕਾਮੇਨ ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ વਾ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨਾਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਦੋਸੋ। વਿਹਿਂਸਤਿ ਏਤਾਯ ਸਤ੍ਤੇ, વਿਹਿਂਸਨਂ વਾ ਤੇਸਂ ਏਤਨ੍ਤਿ વਿਹਿਂਸਾ, ਪਰੇਸਂ વਿਹੇਠਨਾਕਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਰੁਣਾਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਾਪਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਮਾਹ। ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ ਬਾਹਿਰਧਮ੍ਮਾਰਮ੍ਮਣਂ। ਓਲ਼ਾਰਿਕੋਤਿ ਬਹਲਕਾਮਰਾਗਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ। ਤਬ੍ਬਿਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸੁਖੁਮੋ। વਿਤਕ੍ਕੋ ਅਕੁਸਲਪਕ੍ਖਿਕੋਯੇવਾਤਿ ਇਮਿਨਾ વਿਤਕ੍ਕਭਾવਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਕੁਸਲਭਾવਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਏਕਭਾਗਕਰਣਂ, ਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਤਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
206.Dvedve bhāgeti dve dve koṭṭhāse katvā. Kāmañcettha ‘‘imaṃ ekaṃ bhāgamakāsiṃ, imaṃ dutiyabhāgamakāsi’’nti vacanato sabbepi vitakkā saṃkilesavodānavibhāgena dveva bhāgā katā, aparāparuppattiyā panetesaṃ abhiṇhācāraṃ upādāya pāḷiyaṃ ‘‘dvidhā katvā’’ti āmeḍitavacananti ‘‘dve dve bhāge katvā’’ti āmeḍitavacanavaseneva vutto. Atha vā bhāgadvayassa sappaṭibhāgatāya tattha yaṃ yaṃ dvayampi kho ujuvipaccanīkaṃ, taṃ taṃ visuṃ visuṃ gahetukāmo bhagavā āha ‘‘dvidhā katvā vitakke vihareyya’’nti. Evaṃ pana cintetvā tattha micchāvitakkānaṃ sammāvitakkānañca anavasesaṃ asaṅkarato ca gahitabhāvaṃ dassento ‘‘imaṃ ekaṃ bhāgamakāsiṃ, imaṃ dutiyabhāgamakāsi’’nti avoca. Kāmapaṭisaṃyuttoti kāmarāgasaṅkhātena kāmena sampayutto, kāmena paṭibaddho vā. Sesesupi eseva nayo. Ayaṃ pana viseso – byāpajjati cittaṃ etenāti byāpādo, doso. Vihiṃsati etāya satte, vihiṃsanaṃ vā tesaṃ etanti vihiṃsā, paresaṃ viheṭhanākārena pavattassa karuṇāpaṭipakkhassa pāpadhammassetaṃ adhivacanaṃ. Ajjhattanti ajjhattadhammārammaṇamāha. Bahiddhāti bāhiradhammārammaṇaṃ. Oḷārikoti bahalakāmarāgādipaṭisaṃyutto. Tabbipariyāyena sukhumo. Vitakkoakusalapakkhikoyevāti iminā vitakkabhāvasāmaññena tatthāpi akusalabhāvasāmaññena ekabhāgakaraṇaṃ, na ekacittuppādapariyāpannatādivasenāti dasseti.
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਲੋਭਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕੁਸਲਂ। ਇਧ ਪਨ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਆਹ ‘‘ਕਾਮੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਟੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ વਿਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ। ਸੋਤਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕੋ। ਯਾવ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਤਿ ਪਠਮਸਮਨ੍ਨਾਹਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ ਏਤ੍ਥੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮવਿਤਕ੍ਕੋਯੇવ। ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਚ ਇਦਂ ਤਤੋ ਪਰਂ વਿਤਕ੍ਕਾਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸ੍ਸ વਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਮੇਤ੍ਤਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਮੇਤ੍ਤਾਭਾવਨਾਰਮ੍ਭੋ। ਨ વਿਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਏਤਾਯ, વਿਹਿਂਸਾਯ વਾ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋਤਿ ਅવਿਹਿਂਸਾ, ਕਰੁਣਾਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ ਕਰੁਣਾਭਾવਨਾਰਮ੍ਭੋ।
Nekkhammaṃ vuccati lobhātikkantattā paṭhamajjhānaṃ, sabbākusalehi nikkhantattā sabbaṃ kusalaṃ. Idha pana kāmavitakkapaṭipakkhassa adhippetattā āha ‘‘kāmehi nissaṭo nekkhammapaṭisaṃyutto vitakko’’ti. Soti nekkhammavitakko. Yāva paṭhamajjhānāti paṭhamasamannāhārato paṭṭhāya yāva paṭhamajjhānaṃ etthuppanno vitakko nekkhammavitakkoyeva. Paṭhamajjhānanti ca idaṃ tato paraṃ vitakkābhāvato vuttaṃ. Na byāpajjati cittaṃ etena, byāpādassa vā paṭipakkhoti abyāpādo, mettāpubbabhāgo mettābhāvanārambho. Na vihiṃsanti etāya, vihiṃsāya vā paṭipakkhoti avihiṃsā, karuṇāpubbabhāgo karuṇābhāvanārambho.
ਮਹਾਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਲਦ੍ਧਾવਸਰਾ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਉਪਰੂਪਰਿ ਸવਿਸੇਸਂ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ…ਪੇ॰… ਪવਤ੍ਤਿਂਸੂ’’ਤਿ। ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਤ੍ਤਾ ਪੁਬ੍ਬવਾਸਨਾવਸੇਨ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਤੋ ਕਦਾਚਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਲੇਸੋਪਿ ਹੋਤਿਯੇવਾਤਿ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸੇਨ…ਪੇ॰… ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਥਾ ਨਿਚ੍ਚਪਿਹਿਤੇਪਿ ਗੇਹੇ ਕਦਾਚਿ વਾਤਪਾਨੇ વਿવਟਮਤ੍ਤੇ ਲਦ੍ਧਾવਸਰੋ વਾਤੋ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਗੁਤ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸવਸੇਨ ਲਦ੍ਧਾવਸਰੋ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਕੁਸਲવਾਰਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਤਂਮੁਹੁਤ੍ਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਮੇવ ਪਟਿવਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਾਯ ‘‘ਇਮੇ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਾ, ਇਮੇ ਸਮ੍ਮਾવਿਤਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਤੇ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਾਨਂ ਅવਸਰਂ ਅਦੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾવਿਤਕ੍ਕੇ ਪਰਿવਡ੍ਢੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਇਮੇ’’ਤਿਆਦਿ।
Mahābodhisattānaṃ mahābhinikkhamanaṃ nikkhantakālato paṭṭhāya laddhāvasarā sammāsaṅkappā uparūpari savisesaṃ pavattantīti āha ‘‘chabbassāni…pe… pavattiṃsū’’ti. Ñāṇassa aparipakkattā pubbavāsanāvasena satisammosato kadāci micchāvitakkalesopi hotiyevāti taṃ dassetuṃ ‘‘satisammosena…pe… tiṭṭhantī’’ti āha. Yathā niccapihitepi gehe kadāci vātapāne vivaṭamatte laddhāvasaro vāto anto paviseyya, evaṃ guttindriyepi bodhisattasantāne satisammosavasena laddhāvasaro akusalavitakko uppajji, uppanno ca kusalavāraṃ pacchinditvā aṭṭhāsi, atha mahāsatto taṃmuhuttuppannameva paṭivinodetvā tesaṃ āyatiṃ anuppādāya ‘‘ime micchāvitakkā, ime sammāvitakkā’’ti yāthāvato te paricchinditvā micchāvitakkānaṃ avasaraṃ adento sammāvitakke parivaḍḍhesi. Tena vuttaṃ ‘‘mayhaṃ ime’’tiādi.
੨੦੭. ਪਮਾਦੋ ਨਾਮ ਸਤਿવਿਪ੍ਪવਾਸੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤਿਯਾ ਅવਿਪ੍ਪવਾਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਆਤਾਪવੀਰਿਯવਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨવੀਰਿਯવਤੋ। ਪੇਸਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਭવવਿਮੋਕ੍ਖਾਯ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ। ‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਤ੍ਤਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਕਾਰਂ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਸੋਮਨਸ੍ਸਪਕ੍ਖਿਕਂ ਅਕਾਸਿ, ਪਞ੍ਞਾਮਹਨ੍ਤਤਾਯ ਸੁਖੁਮਦਸ੍ਸਿਤਾ।
207. Pamādo nāma sativippavāsoti āha ‘‘appamattassāti satiyā avippavāse ṭhitassā’’ti. Ātāpavīriyavantassāti kilesānaṃ niggaṇhanavīriyavato. Pesitacittassāti bhavavimokkhāya vissaṭṭhacittassa kāye ca jīvite ca nirapekkhassa. ‘‘Evaṃ paṭipākatiko jāto’’ti attano attabhāvaṃ nissāya pavattaṃ somanassākāraṃ gehassitasomanassapakkhikaṃ akāsi, paññāmahantatāya sukhumadassitā.
ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਂ ਠਿਤਸ੍ਸ, ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਪਰਿਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਤਕ੍ਕੋ…ਪੇ॰… ਏਤਾਨਿ ਤੀਣਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤੀਤਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕੋ ਯਥਾਰਹਂ ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਕੋ ਉਭਯਬ੍ਯਾਬਾਧਕੋ ਚ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਤਂ ਸਭਾવਾਨਤਿવਤ੍ਤਨਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੁਪ੍ਪਾਦਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਹਾਨਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਪਞ੍ਞਂ ਨਿਰੋਧੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਨਿਰੋਧਿਕੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨਤ੍ਥਿਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਬਲੇਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨਮਾਹ। ਨਿਰੁਜ੍ਝਤੀਤਿਆਦੀਹਿਪਿ ਤਦੇવ વਦਤਿ। વਿਗਤਨ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ ਪਨ ਸਮੂਲਂ ਉਦ੍ਧਟਂ વਿਯ ਤਦਾ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਕਂ ਅਕਾਸਿਨ੍ਤਿ વਦਤਿ।
Apariññāyaṃṭhitassāti na pariññāyaṃ ṭhitassa, apariggahitapariññassāti attho. Vitakko…pe… etāni tīṇi nāmāni labhatīti tādisassa uppanno micchāvitakko yathārahaṃ attabyābādhako ubhayabyābādhako ca na hotīti na vattabbo taṃ sabhāvānativattanatoti adhippāyo. Anuppannānuppādauppannaparihāninimittatāya paññaṃ nirodhetīti paññānirodhiko. Tenāha ‘‘anuppannāyā’’tiādi. Natthibhāvaṃ gacchatīti paṭisaṅkhānabalena vikkhambhanappahānamāha. Nirujjhatītiādīhipi tadeva vadati. Vigatantantiādīhi pana samūlaṃ uddhaṭaṃ viya tadā appavattanakaṃ akāsinti vadati.
੨੦੮. ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਣਾਮਭਾવੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਪਕਤਿਚਿਤ੍ਤવਿਗਮੋ। ਅਨੇਕਗ੍ਗਤਾਕਾਰੋ વਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਤਤ੍ਥ વਿਤਕ੍ਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਹਞ੍ਞਮਾਨਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ। ਕਾਰੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪਰਦੁਕ੍ਖਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਖੇਦਂ વਦਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਪਰਦੁਕ੍ਖੇ ਸਤਿ ਸਾਧੂਨਂ ਮਨਂ ਕਮ੍ਪੇਤੀਤਿ ਕਰੁਣਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੧.੧; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੧.੧.੧)। ਨ੍ਤਿ ਕਰੁਣਾਯਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਪਕਮ੍ਪਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕੋ’’ਤਿ ਆਹ, ਨ ਸਤ੍ਤੇਸੁ વਿਹਿਂਸਾ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
208.Cittavipariṇāmabhāvo cittassa aññathattaṃ pakaticittavigamo. Anekaggatākāro vikkhepo. Tattha vitakkena cittaṃ vihaññamānaṃ viya hotīti āha ‘‘taṃ gahetvā vihiṃsāvitakkaṃ akāsī’’ti. Kāruññanti paradukkhanimittaṃ cittakhedaṃ vadati. Tenevāha – ‘‘paradukkhe sati sādhūnaṃ manaṃ kampetīti karuṇā’’ti (ma. ni. ṭī. 1.1; saṃ. ni. ṭī. 1.1.1). Nti karuṇāyanavasena pavattacittapakampanaṃ sandhāya ‘‘uppajjati vihiṃsāvitakko’’ti āha, na sattesu vihiṃsā pavattatīti adhippāyo.
ਤੇਨ ਤੇਨ ਚਸ੍ਸਾਕਾਰੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਯੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕਿਤਂ ਅਨੁવਿਚਾਰਿਤਂ, ਤੇਨ ਤੇਨ ਆਕਾਰੇਨਸ੍ਸ ਚੇਤਸੋ ਨਤਿ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਾਦੀਸੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਪਹਾਸੀਤਿ ਕਾਲવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪਜਹਤੀ’’ਤਿ। ਪਹਾਨਂ ਪਨਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਮੇવ ਪਟਿਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਹਾਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਯਥਾ ‘‘ਅਸਾਮਿਭੋਗੇ ਗਾਮਿਕਾਆਦੀਯਿਂਸੂ’’ਤਿ। ਬਹੁਲਮਕਾਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਮੇવਂ ਨਮਤੀਤਿ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਸਮ੍ਪਯੋਗਾਕਾਰਮੇવ ਹੋਤਿ, ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਕਾਰੇਨ વਾ ਪਰਿਣਮਤਿ। ਕਸਨਂ ਕਿਟ੍ਠਂ, ਕਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਨ੍ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕਾਰਣੂਪਚਾਰੇਨ ਸਸ੍ਸਂ ‘‘ਕਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਸ੍ਸਸਮ੍ਬਾਧੇ’’ਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭਯਾਨੀਤਿ વਧਬਨ੍ਧਜਾਨਿਗਰਹਾਨਿ। ਉਪਦ੍ਦવਨ੍ਤਿ ਅਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਾਦਭਾવਂ। ਲਾਮਕਨ੍ਤਿ ਨਿਹੀਨਭਾવਂ। ਧਨ੍ਧੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਓਤਾਰਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ। ਸਂਕਿਲੇਸਤੋ વਿਸੁਜ੍ਝਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਸਾ ਏવ વੋਦਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘વੋਦਾਨਪਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨ’’ਨ੍ਤਿ।
Tena tena cassākārenāti yena yena ākārena bhikkhunā anuvitakkitaṃ anuvicāritaṃ, tena tena ākārenassa cetaso nati hoti. Tenevāha ‘‘kāmavitakkādīsū’’tiādi. Pahāsīti kālavipallāsena vuttanti āha ‘‘pajahatī’’ti. Pahānaṃ panassa siddhameva paṭipakkhassa siddhattāti dassetuṃ ‘‘pahāsī’’ti vuttaṃ yathā ‘‘asāmibhoge gāmikāādīyiṃsū’’ti. Bahulamakāsīti etthāpi eseva nayo. Evamevaṃ namatīti kāmavitakkasampayogākārameva hoti, kāmavitakkasampayuttākārena vā pariṇamati. Kasanaṃ kiṭṭhaṃ, kasīti attho, tannibbattattā pana kāraṇūpacārena sassaṃ ‘‘kiṭṭha’’nti vuttanti āha ‘‘sassasambādhe’’ti. Cattāri bhayānīti vadhabandhajānigarahāni. Upaddavanti anatthuppādabhāvaṃ. Lāmakanti nihīnabhāvaṃ. Dhandhesūti attano khandhesu. Otāranti anuppavesaṃ kilesānaṃ. Saṃkilesato visujjhanaṃ visuddhi, sā eva vodānanti āha ‘‘vodānapakkhanti idaṃ tasseva vevacana’’nti.
੨੦੯. ਸਬ੍ਬਕੁਸਲਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਪਟਿਪਕ੍ਖਤਾਯ ਤਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟਤ੍ਤਾ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਤੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਤੋ ਚ ਨਿਸ੍ਸਟਤ੍ਤਾ। ਕਿਟ੍ਠਸਮ੍ਬਾਧਂ વਿਯ ਰੂਪਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ ਪਮਾਦੇ ਸਤਿ ਅਨਤ੍ਥੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਭਾવਤੋ। ਕੂਟਗਾવੋ વਿਯ ਕੂਟਚਿਤ੍ਤਂ ਦੁਦ੍ਦਮਭਾવਤੋ। ਪਣ੍ਡਿਤਗੋਪਾਲਕੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਯੋਗਤੋ। ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਯਂ વਿਯ ਮਿਚ੍ਛਾવਿਤਕ੍ਕਾ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਭਾવਤੋ। ਪਞ੍ਞਾਯ વੁਦ੍ਧਿ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾવੁਦ੍ਧਿਕੋ। વਿਹਞ੍ਞਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਤੇਨਾਤਿ વਿਘਾਤੋ, ਚੇਤੋਦੁਕ੍ਖਂ, ਤਪ੍ਪਕ੍ਖਿਕੋ વਿਘਾਤਪਕ੍ਖਿਕੋ, ਨ વਿਘਾਤਪਕ੍ਖਿਕੋਤਿ ਅવਿਘਾਤਪਕ੍ਖਿਕੋ। ਨਿਬ੍ਬਾਨਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨવਹੋ। ਉਗ੍ਘਾਤੀਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਦ੍ਧਤਂ ਸਿਯਾ વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਣ੍ਠਪੇਮੀਤਿ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਟ੍ਠਪੇਮਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਠਪਿਤਂ ਸਣ੍ਠਪਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਮੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਮੀਤਿ ਸਮਾਧਿਪਟਿਪਕ੍ਖੇ ਕਿਲੇਸੇ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗੋਚਰਜ੍ਝਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਾਪੇਮਿ। ਅਬ੍ਯਗ੍ਗਭਾવਾਪਾਦਕੇਨ ਏਕਗ੍ਗਂ ਕਰੋਮਿ, ਯਥਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਪ੍ਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਆਦਹਾਮਿ ਸਮਾਹਿਤਂ ਕਰੋਮਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਤਥਾਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਰੋਪਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਿਪਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਰੋਪੇਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਮਾ ਉਗ੍ਘਾਤੀਯਿਤ੍ਤਾਤਿ ਮਾ ਹਞ੍ਞਿਤ੍ਥ, ਮਾ ਊਹਤਂ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
209.Sabbakusalaṃnekkhammaṃ sabbākusalapaṭipakkhatāya tato nissaṭattā. Nibbānameva nekkhammaṃ sabbakilesato sabbasaṅkhatato ca nissaṭattā. Kiṭṭhasambādhaṃ viya rūpādiārammaṇaṃ pamāde sati anatthuppattiṭṭhānabhāvato. Kūṭagāvo viya kūṭacittaṃ duddamabhāvato. Paṇḍitagopālako viya bodhisatto upāyakosallayogato. Catubbidhabhayaṃ viya micchāvitakkā sappaṭibhayabhāvato. Paññāya vuddhi etassa atthīti paññāvuddhiko. Vihaññati cittaṃ etenāti vighāto, cetodukkhaṃ, tappakkhiko vighātapakkhiko, na vighātapakkhikoti avighātapakkhiko. Nibbānasaṃvattaniko nibbānavaho. Ugghātīyeyyāti uddhataṃ siyā vikkhittañca bhaveyyāti attho. Saṇṭhapemīti sammadeva paṭṭhapemi. Yathā pana ṭhapitaṃ saṇṭhapitaṃ nāma hoti, taṃ dassetuṃ ‘‘sannisīdāpemī’’tiādi vuttaṃ. Sannisīdāpemīti samādhipaṭipakkhe kilese sannisīdāpento cittaṃ gocarajjhatte sannisīdāpemi. Abyaggabhāvāpādakena ekaggaṃ karomi, yathā ārammaṇe suṭṭhu appitaṃ hoti, evaṃ sammā sammadeva ādahāmi samāhitaṃ karomi, yasmā tathāsamāhitaṃ cittaṃ suṭṭhu ārammaṇe āropitaṃ nāma hoti, na tato paripatati, tasmā vuttaṃ ‘‘suṭṭhu āropemīti attho’’ti. Mā ugghātīyittāti mā haññittha, mā ūhataṃ atthāti attho.
੨੧੦. ਸੋਯੇવ…ਪੇ॰… વੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਏਕਂਯੇવ ਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ વਿਯ ਤਿવਿਧਤ੍ਤਸਮ੍ਭવਤੋ ਤਿવਿਧਨਾਮਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਿਤਂ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਏવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਬਨ੍ਧਪવਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਉਪਾਦਾਯ ਏਕਤ੍ਤਨਯੇਨ ‘‘ਸੋਯੇવ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਚ੍ਚਨੀਕਟ੍ਠੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕਜਾਤਿਯੇਸੁ ਹਿ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਿਤਕ੍ਕੋ ਸਮਾਨਾਕਾਰਤਾਯ ਸੋ ਏવਾਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਲਭਤਿ ਯਥਾ ‘‘ਸਾ ਏવ ਤਿਤ੍ਤਿਰੀ, ਤਾਨਿ ਏવ ਓਸਧਾਨੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਟੀ॰ ੨.੨.੧੯)। ਨ ਹਿ ਤਦਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਸੁਭਮੇਤ੍ਤਾਕਰੁਣਾਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾ ਤੇ વਿਤਕ੍ਕਾ ਏવਂ વੁਤ੍ਤਾਤਿ।
210.Soyeva…pe… vuttoti iminā kiñcāpi ekaṃyeva kusalavitakkaṃ maggakkhaṇe viya tividhattasambhavato tividhanāmikaṃ katvā dassitaṃ viya hoti, na kho panetaṃ evaṃ daṭṭhabbaṃ. Pabandhapavattañhi upādāya ekattanayena ‘‘soyeva byāpādapaccanīkaṭṭhenā’’tiādi vuttaṃ. Ekajātiyesu hi kusalacittesu uppanno vitakko samānākāratāya so evāti vattabbataṃ labhati yathā ‘‘sā eva tittirī, tāni eva osadhānī’’ti (saṃ. ni. ṭī. 2.2.19). Na hi tadā mahāpurisassa asubhamettākaruṇāsannissayā te vitakkā evaṃ vuttāti.
ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਿ ਤਰੁਣਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਕਾਯੋ ਕਿਲਮਤਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਤਰੁਣਤਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇਨਾਪਰਂ વਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਂ ਹਞ੍ਞਤਿ વਿਹਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ। વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਬਹੂਪਕਾਰਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਮਾਧਿਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਾવੇਥ, ਸਮਾਹਿਤੋ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੩.੫; ੪.੯੯; ੫.੧੦੭੧)।
Samāpattiṃnissāyāti samāpattiṃ samāpajjitvā, tato vuṭṭhahitvāti attho. Vipassanāpi taruṇāti yojanā. Kāyo kilamati samathavipassanānaṃ taruṇatāya bhāvanāya pubbenāparaṃ visesassa alabbhamānattā. Tenāha ‘‘cittaṃ haññati vihaññatī’’ti. Vipassanāyabahūpakārāsamāpatti, tathā hi vuttaṃ – ‘‘samādhiṃ, bhikkhave, bhāvetha, samāhito yathābhūtaṃ jānāti passatī’’ti (saṃ. ni. 3.5; 4.99; 5.1071).
ਯਥਾ વਿਸ੍ਸਮਟ੍ਠਾਨਂ ਯੋਧਾਨਂ ਪਰਿਸ੍ਸਮਂ વਿਨੋਦੇਤਿ, ਤਥਾ ਪਰਿਸ੍ਸਮવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ਫਲਕੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ વਿਸ੍ਸਮਟ੍ਠਾਨਂ ਫਲਕਕੋਟ੍ਠਕੋ, ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਬਹੁਕਾਰਤਰਾ ਸਮਾਧਿਪਰਿਪਨ੍ਥਕਾਨਂ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ વਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਿਮਥਨੇਨ ਦੁਬ੍ਬਲਭਾવਾਪਜ੍ਜਨਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਥਾਮਜਾਤਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਥਾਮਜਾਤਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਨਨੁ ਚੇવਂ ਇਤਰੀਤਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਦੋਸੋ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਨਯਿਦਮੇਕਨ੍ਤਿਕਂ, ਇਤਰੀਤਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਾਪਿ ਕਿਚ੍ਚਸਿਦ੍ਧਿ ਲੋਕੇ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਥਾ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Yathā vissamaṭṭhānaṃ yodhānaṃ parissamaṃ vinodeti, tathā parissamavinodanatthaṃ phalakehi kātabbaṃ vissamaṭṭhānaṃ phalakakoṭṭhako, samāpattiyā pana vipassanā bahukāratarā samādhiparipanthakānaṃ, sabbesampi vā kilesānaṃ vimathanena dubbalabhāvāpajjanato. Tenāha ‘‘vipassanā thāmajātā samāpattimpi rakkhati,thāmajātaṃ karotī’’ti. Nanu cevaṃ itarītarasannissayadoso āpajjatīti? Nayidamekantikaṃ, itarītarasannissayāpi kiccasiddhi loke labbhatīti dassetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ.
ਗਾਮਨ੍ਤਂ ਆਹਟੇਸੂਤਿ ਗਾਮਸਮੀਪਂ ਉਪਨੀਤੇਸੁ। ਏਤਾਗਾવੋਤਿ ਸਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਯਥਾ ਗਾવੋ ਰਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾ, ਤਦਭਾવਤੋ। ਤਦਾਤਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਥਾਮਜਾਤਕਾਲੇ। ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਨਂ ਲਹੁਂ ਲਹੁਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਮੇਨੇવ ਪਨ ਅਨੁਪਸ੍ਸਨਾਪਟਿਪਾਟਿਂ ਆਰੋਹਤਿ।
Gāmantaṃ āhaṭesūti gāmasamīpaṃ upanītesu. Etāgāvoti sati uppādanamattameva kātabbaṃ yathā gāvo rakkhitabbā, tadabhāvato. Tadāti samathavipassanānaṃ thāmajātakāle. Anupassanānaṃ lahuṃ lahuṃ uppattiṃ sandhāya ‘‘ekappahāreneva āruḷhova hotī’’ti vuttaṃ, kameneva pana anupassanāpaṭipāṭiṃ ārohati.
੨੧੫. ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦਪਟਿਪਦਂ, ਤਾਯ ਚ ਲਦ੍ਧਂ ਅਨਞ੍ਞਸਾਧਾਰਣਂ વਿਸੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਫਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਤੂਪਕਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਾਤਿ ਏવਂ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਰਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਯੋਗ੍ਗਮਤ੍ਤੇਨ ਅਰਞ੍ਞਂ। ਮਹਾવਨਤਾਯ ਪવਨਂ। ਪવਦ੍ਧਞ੍ਹਿ વਨਂ ਪવਨਂ। ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹੀਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਭਯਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਯੋਗੇਹਿ। ਖੇਮਂ ਅਨੁਪਦ੍ਦવਤਂ। ਸੁવਤ੍ਥਿਂ ਅਨੁਪਦ੍ਦવਂ ਆવਹਤੀਤਿ ਸੋવਤ੍ਥਿਕੋ। ਪੀਤਿਂ ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਗਮੇਤਿ ਉਪਨੇਤੀਤਿ ਪੀਤਿਗਮਨੀਯੋ। ਪੀਤਂ ਪਾਨਤਿਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪੀਤਗਮਨੀਯੋ। ਸਾਖਾਦੀਹੀਤਿ ਕਣ੍ਟਕਸਾਖਾਕਣ੍ਟਕਲਤਾવਨੇਹਿ। ਅਨਾਸਯਗਾਮਿਤਾਯ ਉਦਕਸਨ੍ਨਿਰੁਦ੍ਧੋਪਿ ਅਮਗ੍ਗੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਇਤਰਾਨਿ ਅਪੀਤਿਗਮਨੀਯਤਾਯਪਿ। ਆਦਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਗਹਨਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਓਕੇਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਸ੍ਸ ਗੋਚਰੇ ਚਰਤੀਤਿ ਓਕਚਰੋ, ਦੀਪਕਮਿਗੋ। ਅਰਞ੍ਞੇ ਮਿਗੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਲਾਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦੀਘਰਜ੍ਜੁਬਨ੍ਧਨਂ।
215. Evaṃ bhagavā attano appamādapaṭipadaṃ, tāya ca laddhaṃ anaññasādhāraṇaṃ visesaṃ dassento hetusampattiyā saddhiṃ phalasampattiṃ dassetvā idāni sattūpakārasampattiṃ dassetuṃ ‘‘seyyathāpī’’tiādimāhāti evaṃ ettha anusandhi veditabbā. Araññalakkhaṇayoggamattena araññaṃ. Mahāvanatāya pavanaṃ. Pavaddhañhi vanaṃ pavanaṃ. Catūhi yogehīti jighacchāpipāsābhayapaṭipattisaṅkhātayogehi. Khemaṃ anupaddavataṃ. Suvatthiṃ anupaddavaṃ āvahatīti sovatthiko. Pītiṃ kuṭṭhiṃ gameti upanetīti pītigamanīyo. Pītaṃ pānatitthaṃ gacchatīti pītagamanīyo. Sākhādīhīti kaṇṭakasākhākaṇṭakalatāvanehi. Anāsayagāmitāya udakasanniruddhopi amaggo vutto, itarāni apītigamanīyatāyapi. Ādi-saddena gahanaṃ pariggaṇhāti. Okemigaluddakassa gocare caratīti okacaro, dīpakamigo. Araññe mige disvā tehi saddhiṃ palāyeyyāti dīgharajjubandhanaṃ.
ਇਧ વਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਿਗਾਨਂ ਆਸਯਂ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਆਸਯਤੋ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚਰਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਗੋਚਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਿવਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਪਾਨਤਿਤ੍ਥੇ ਉਦਕਂ ਪਿવਨ੍ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪવਿਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਨਿਪਾਨਤਿਤ੍ਥਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਮਗ੍ਗਂ ਪਿਧਾਯਾਤਿ ਪਕਤਿਮਗ੍ਗਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ। ਨ ਤਾવ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰੋਤਿ ਅਨવਸੇਸੇ વਨਮਿਗੇ ਘਾਤੇਤੁਕਾਮੋ।
Idha vasantīti migānaṃ āsayaṃ vadati, tato āsayato iminā maggena nikkhamanti. Etthacarantīti etasmiṃ ṭhāne gocaraṃ gaṇhanti. Etthapivantīti etasmiṃ nipānatitthe udakaṃ pivanti. Iminā maggena pavisantīti iminā maggena nipānatitthaṃ pavisanti. Maggaṃ pidhāyāti pakatimaggaṃ pidahitvā. Na tāva kiñci karoti anavasese vanamige ghātetukāmo.
ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਅਞ੍ਞਾਣਾ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਨਿવੁਤਤ੍ਤਾ ਞਾਣਰਹਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ, ਨਨ੍ਦੀਰਾਗੇਨ ਉਪਨੀਤਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਦੀਨਿ ਆਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ। ਪਲੋਭਨਤੋ ਓਕਚਰਂ ਨਨ੍ਦੀਰਾਗੋਤਿ। ਬ੍ਯਾਮੋਹਨਤੋ ਓਕਚਾਰਿਕਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਓਕਚਰੋਕਚਾਰਿਕਾਨਂ। ਸਾਖਾਭਙ੍ਗੇਨਾਤਿ ਤਾਦਿਸੇਨ ਲੂਖਤਰਗਨ੍ਧੇਨ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗੇਨ। ਮਨੁਸ੍ਸਗਨ੍ਧਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੇਨ। ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤੋ ਬ੍ਯਾਮੁਞ੍ਛੋ।
Avijjāya aññāṇā hutvāti avijjāya nivutattā ñāṇarahitā hutvā, nandīrāgena upanītā rūpārammaṇādīni ābandhitvā. Palobhanato okacaraṃ nandīrāgoti. Byāmohanato okacārikaṃ avijjāti katvā dasseti. Tesanti okacarokacārikānaṃ. Sākhābhaṅgenāti tādisena lūkhataragandhena sākhābhaṅgena. Manussagandhaṃ apanetvā tassa sākhābhaṅgassa gandhena. Sammattoti sammajjito byāmuñcho.
ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਖੇਮਮਗ੍ਗવਿਚਰਣਂ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਪਿਧਾਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਲੋਕਸਾਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ વੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲਾਪੇਕ੍ਖਮੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਭਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਊਹਤੋਤਿ ਸਮੂਹਤੋ ਨੀਹਤੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਦ੍વੇਧਾ ਛੇਤ੍વਾ ਪਾਤਿਤੋ’’ਤਿ। ਨਾਸਿਤਾਤਿ ਅਦਸ੍ਸਨਂ ਗਮਿਤਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਟਿਤਾ’’ਤਿ। ਹਿਤੂਪਚਾਰਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਚਰਿਯਂ।
Buddhānaṃ khemamaggavicaraṇaṃ kummaggapidhānañca sabbalokasādhāraṇampi atthato veneyyapuggalāpekkhamevāti dassento ‘‘aññātakoṇḍaññādīnaṃ bhabbapuggalāna’’nti āha. Ūhatoti samūhato nīhatoti āha ‘‘dvedhā chetvā pātito’’ti. Nāsitāti adassanaṃ gamitāti āha ‘‘sabbena sabbaṃ samugghāṭitā’’ti. Hitūpacāranti sattānaṃ hitacariyaṃ.
ਦ੍વੇਧਾવਿਤਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੯. ਦ੍વੇਧਾવਿਤਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Dvedhāvitakkasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਦ੍વੇਧਾવਿਤਕ੍ਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Dvedhāvitakkasuttavaṇṇanā
