| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៤. ឯកពីជិសុត្តវណ្ណនា
4. Ekabījisuttavaṇṇanā
៤៩៤. វិបស្សនតោ និស្សក្កន្តិ វិបស្សនិន្ទ្រិយេហិ និស្សក្កំ។ ឥទានិ តមេវ សង្ខេបតោ វុត្តមត្ថំ វិវរន្តោ ‘‘សមត្តានី’’តិអាទិមាហ។ តីណិ និស្សក្កានិ ឯវមិធ បញ្ច និស្សក្កានិ នីហរិតព្ពានិ ឯកពីជិអាទិវិភាវនតោ។ តេនាហ ‘‘សកទាគាមិមគ្គស្ស ហី’’តិអាទិ។ សោតាបត្តិមគ្គស្ស វិបស្សនិន្ទ្រិយានិ នាម តេនត្តភាវេន សកទាគាមិមគ្គំ បត្តុំ គច្ឆន្តស្ស សោតាបន្នស្ស វិបស្សនិន្ទ្រិយានិ។ បញ្ចបិ តេ សោតាបត្តិមគ្គស្ស ភេទាយេវាតិ ‘‘សកទាគាមិមគ្គេ ឋត្វា នីហរិតព្ពានី’’តិ វុត្តំ។
494.Vipassanatonissakkanti vipassanindriyehi nissakkaṃ. Idāni tameva saṅkhepato vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘samattānī’’tiādimāha. Tīṇi nissakkāni evamidha pañca nissakkāni nīharitabbāni ekabījiādivibhāvanato. Tenāha ‘‘sakadāgāmimaggassa hī’’tiādi. Sotāpattimaggassa vipassanindriyāni nāma tenattabhāvena sakadāgāmimaggaṃ pattuṃ gacchantassa sotāpannassa vipassanindriyāni. Pañcapi te sotāpattimaggassa bhedāyevāti ‘‘sakadāgāmimagge ṭhatvā nīharitabbānī’’ti vuttaṃ.
ឯកពីជីតិ ឯត្ថ ខន្ធពីជំ នាម កថិតំ។ យស្ស ហិ សោតាបន្នស្ស ឯកំ ខន្ធពីជំ អត្ថិ, ឯកំ អត្តភាវគ្គហណំ, សោ ឯកពីជិ នាម។ តេនាហ – ‘‘សោតាបន្នោ ហុត្វា’’តិអាទិ។ មានុសកំ ភវន្តិ ឥទំ បនេត្ថ ទេសនាមត្តំ, ទេវភវំ និព្ពត្តេតីតិបិ វត្តុំ វដ្ដតិយេវ។ ភគវតា គហិតនាមានេតានិ។ ឯត្តកញ្ហិ បមាណំ គតោ សត្តក្ខត្តុបរមោ នាម ហោតិ, ឯត្តកំ កោលំកោលោ, ឯត្តកំ ឯកពីជីតិ ភគវតា ឯតេសំ នាមំ គហិតំ។
Ekabījīti ettha khandhabījaṃ nāma kathitaṃ. Yassa hi sotāpannassa ekaṃ khandhabījaṃ atthi, ekaṃ attabhāvaggahaṇaṃ, so ekabīji nāma. Tenāha – ‘‘sotāpanno hutvā’’tiādi. Mānusakaṃbhavanti idaṃ panettha desanāmattaṃ, devabhavaṃ nibbattetītipi vattuṃ vaṭṭatiyeva. Bhagavatā gahitanāmānetāni. Ettakañhi pamāṇaṃ gato sattakkhattuparamo nāma hoti, ettakaṃ kolaṃkolo, ettakaṃ ekabījīti bhagavatā etesaṃ nāmaṃ gahitaṃ.
ទ្វេ តយោ ភវេតិ ទេវមនុស្សេសុ ឯវ ទ្វេ តយោ ភវេ។ សម្ពោធិចតុសច្ចធម្មោ បរំ អយនំ និស្សយោ គតិ ឯតស្សាតិ សម្ពោធិបរាយណោ។ កុលតោ កុលំ គច្ឆតីតិ កោលំកោលោ។ សោតាបត្តិផលសច្ឆិកិរិយតោ បដ្ឋាយ ហិ នីចកុលេ ឧប្បត្តិ នាម នត្ថិ, មហាភោគេសុ កុលេសុ ឯវ និព្ពត្តតីតិ អត្ថោ។ កេវលោបិ ហិ កុល-សទ្ទោ មហាភោគកុលមេវ វទតិ។ ទ្វេ វា តីណិ វា កុលានីតិ ទេវមនុស្សវសេន ទ្វេ វា តយោ វា ភវេតិ អយម្បិ មិស្សកភវេន កថិតោ។ ជាតស្ស កុមារស្ស វិយ អរិយាយ ជាតិយា ជាតស្ស នាមមេតំ, យទិទំ និយតោតិ សត្តក្ខត្តុបរមាទិកោតិ ច សមញ្ញាតិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘ភគវតា គហិតនាមវសេនេវា’’តិអាទិ។
Dve tayo bhaveti devamanussesu eva dve tayo bhave. Sambodhicatusaccadhammo paraṃ ayanaṃ nissayo gati etassāti sambodhiparāyaṇo. Kulato kulaṃ gacchatīti kolaṃkolo. Sotāpattiphalasacchikiriyato paṭṭhāya hi nīcakule uppatti nāma natthi, mahābhogesu kulesu eva nibbattatīti attho. Kevalopi hi kula-saddo mahābhogakulameva vadati. Dve vā tīṇi vā kulānīti devamanussavasena dve vā tayo vā bhaveti ayampi missakabhavena kathito. Jātassa kumārassa viya ariyāya jātiyā jātassa nāmametaṃ, yadidaṃ niyatoti sattakkhattuparamādikoti ca samaññāti dassento āha ‘‘bhagavatā gahitanāmavasenevā’’tiādi.
យទិ បុព្ពហេតុនិយមតោ សោតាបន្នោ ច និយតោតិ សោតាបត្តិមគ្គតោ ឧទ្ធំ តិណ្ណំ មគ្គានំ ឧបនិស្សយាភាវតោ បុព្ពហេតុកិច្ចំ នត្ថីតិ សោតាបត្តិមគ្គស្ស ឧបនិស្សយភាវោ អាបជ្ជតិ។ យទិ តស្សបិ បុព្ពហេតុឧបនិស្សយោ សិយា, តាវ និយមតោ សោតាបត្តិមគ្គុប្បត្តិតោ បុព្ពេ ឯវ និយមិតោ, យាវញ្ច អកនិដ្ឋំ តស្ស បុព្ពហេតុ នាម , អហេតុកតា អាបន្នា, ឥច្ចស្ស អហេតុ អប្បច្ចយា និប្ផត្តិ បាបុណាតិ។ កិញ្ច ហេតុ ចេ? និយមតោ សោតាបន្នោ ច និយតោតិ បឋមមគ្គាធិគមេនេវ អនុក្កមេន ឧបរិ តិណ្ណំ មគ្គានំ កិច្ចានិ និប្ផជ្ជន្តិ, ឯវំ សត្តក្ខត្តុបរមតាទិនិយមេ សតិ សត្តមភវាទិតោ ឧទ្ធំ បវត្តតាយ ទុក្ខស្ស មូលភូតា កិលេសា បឋមមគ្គេនេវ ខីណាតិ ឧបរិ តយោ មគ្គា អកិច្ចា សិយុំ។ តេនាហ ‘‘បឋមមគ្គស្ស ឧបនិស្សយោ កតោ នាមា’’តិអាទិ។
Yadi pubbahetuniyamato sotāpanno ca niyatoti sotāpattimaggato uddhaṃ tiṇṇaṃ maggānaṃ upanissayābhāvato pubbahetukiccaṃ natthīti sotāpattimaggassa upanissayabhāvo āpajjati. Yadi tassapi pubbahetuupanissayo siyā, tāva niyamato sotāpattimagguppattito pubbe eva niyamito, yāvañca akaniṭṭhaṃ tassa pubbahetu nāma , ahetukatā āpannā, iccassa ahetu appaccayā nipphatti pāpuṇāti. Kiñca hetu ce? Niyamato sotāpanno ca niyatoti paṭhamamaggādhigameneva anukkamena upari tiṇṇaṃ maggānaṃ kiccāni nipphajjanti, evaṃ sattakkhattuparamatādiniyame sati sattamabhavādito uddhaṃ pavattatāya dukkhassa mūlabhūtā kilesā paṭhamamaggeneva khīṇāti upari tayo maggā akiccā siyuṃ. Tenāha ‘‘paṭhamamaggassa upanissayo kato nāmā’’tiādi.
យទិ ឧបរិ តយោ មគ្គា សត្តក្ខត្តុបរមាទិតំ និយមេន្តិ, តតោ ច អញ្ញោ សោតាបន្នោ នត្ថីតិ សោតាបត្តិមគ្គស្ស អកិច្ចកតា និប្បយោជនតា អាបជ្ជេយ្យ។ អថ សក្កាយទិដ្ឋិអាទិប្បហានំ តស្ស កិច្ចំ, តេសំ តេសំ បហានេន សត្តក្ខត្តុបរមាទិនិយមតាយ។ ភវិតព្ពំ, យាវ ឧបរិមគ្គា ឯវ ហោន្តីតិ សត្តភវាទិតោ ឧទ្ធមបវត្តនតោ តេន វិនានេន សក្កាយទិដ្ឋិអាទិប្បហានេន ច តេន វិនា ភវិតព្ពន្តិ អាហ – ‘‘បឋមមគ្គេ អនុប្បន្នេវ ឧបរិ តយោ មគ្គា ឧប្បន្នាតិ អាបជ្ជតី’’តិ។ តិណ្ណំ មគ្គានន្តិ ឧបរិ តិណ្ណំ មគ្គានំ។ វិបស្សនា និយមេតីតិ យុជ្ជតីតិ វុត្តមត្ថំ វិវរន្តោ ‘‘សចេ ហី’’តិអាទិមាហ។
Yadi upari tayo maggā sattakkhattuparamāditaṃ niyamenti, tato ca añño sotāpanno natthīti sotāpattimaggassa akiccakatā nippayojanatā āpajjeyya. Atha sakkāyadiṭṭhiādippahānaṃ tassa kiccaṃ, tesaṃ tesaṃ pahānena sattakkhattuparamādiniyamatāya. Bhavitabbaṃ, yāva uparimaggā eva hontīti sattabhavādito uddhamapavattanato tena vinānena sakkāyadiṭṭhiādippahānena ca tena vinā bhavitabbanti āha – ‘‘paṭhamamagge anuppanneva upari tayo maggā uppannāti āpajjatī’’ti. Tiṇṇaṃ maggānanti upari tiṇṇaṃ maggānaṃ. Vipassanā niyametīti yujjatīti vuttamatthaṃ vivaranto ‘‘sace hī’’tiādimāha.
សោតាបន្នោ វដ្ដជ្ឈាសយោ។ តត្រេកច្ចេ បាកដេ បញ្ញាតេ ទស្សេន្តោ ‘‘អនាថបិណ្ឌិកោ’’តិអាទិមាហ។ ឥធដ្ឋកវោកិណ្ណសុក្ខវិបស្សកស្សាតិ យោ ឥមស្មិំ កាមភវេ ឋិតោ មនុស្សទេវវសេន វោកិណ្ណភវូបបត្តិកោ សុក្ខវិបស្សកោ ច, តស្ស វសេន។ នាមំ កថិតន្តិ សត្តក្ខត្តុបរមោតិ នាមំ កថិតំ។ កេចិ បន ‘‘កាមភវេ សត្តក្ខត្តុំយេវ ឧប្បជ្ជតិ, ន តតោ’’តិ វទន្តិ, តំ វីមំសិតព្ពំ។
Sotāpanno vaṭṭajjhāsayo. Tatrekacce pākaṭe paññāte dassento ‘‘anāthapiṇḍiko’’tiādimāha. Idhaṭṭhakavokiṇṇasukkhavipassakassāti yo imasmiṃ kāmabhave ṭhito manussadevavasena vokiṇṇabhavūpapattiko sukkhavipassako ca, tassa vasena. Nāmaṃ kathitanti sattakkhattuparamoti nāmaṃ kathitaṃ. Keci pana ‘‘kāmabhave sattakkhattuṃyeva uppajjati, na tato’’ti vadanti, taṃ vīmaṃsitabbaṃ.
សោធេស្សាមីតិ ជម្ពុទីបេ កេនចិ តេបិដកេន ភិក្ខុនា សទ្ធិំ បិដកត្តយមេវ មយ្ហំ ឧគ្គហបរិបុច្ឆាវសេន សោធេយ្យាមីតិ បរតីរំ ជម្ពុទីបំ គតោ។ យោ ភិក្ខុ សក្កោតីតិ យោជនា។ អនិច្ចានុបស្សនាទីសុ ឯកមុខេន អភិនិវិដ្ឋេនបិ អភិធម្មបរិយាយេន តីហិ ឯវ វិមោក្ខេហិ មគ្គំ លភតីតិ អភិនិវេសភេទេន តយោ បុគ្គលា សុញ្ញតតោ វុដ្ឋិតា, តថា តយោ អប្បណិហិតតោ វុដ្ឋិតាតិ ឆ ហោន្តិ, តេវ សទ្ធាធុរបញ្ញាធុរវសេន ទ្វាទស សកទាគាមិនោ។ តថា អរហន្តោ, តយោ អន្តរាបរិនិព្ពាយិនោ ឯកោ ឧបហច្ចបរិនិព្ពាយី ឯកោ ឧទ្ធំសោតោ អកនិដ្ឋគាមីតិ បញ្ច, តេ អសង្ខារសសង្ខារបរិនិព្ពាយិភេទេន ទសាតិ អវិហាទីសុ ចតូសុបិ ចត្តាលីស, អកនិដ្ឋេ បន ឧទ្ធំសោតោ នត្ថីតិ អដ្ឋចត្តាលីស អនាគាមិនោ។ វិបស្សនា កថិតា សម្មសនចារស្ស កថិតត្តា។
Sodhessāmīti jambudīpe kenaci tepiṭakena bhikkhunā saddhiṃ piṭakattayameva mayhaṃ uggahaparipucchāvasena sodheyyāmīti paratīraṃ jambudīpaṃ gato. Yo bhikkhu sakkotīti yojanā. Aniccānupassanādīsu ekamukhena abhiniviṭṭhenapi abhidhammapariyāyena tīhi eva vimokkhehi maggaṃ labhatīti abhinivesabhedena tayo puggalā suññatato vuṭṭhitā, tathā tayo appaṇihitato vuṭṭhitāti cha honti, teva saddhādhurapaññādhuravasena dvādasa sakadāgāmino. Tathā arahanto, tayo antarāparinibbāyino eko upahaccaparinibbāyī eko uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīti pañca, te asaṅkhārasasaṅkhāraparinibbāyibhedena dasāti avihādīsu catūsupi cattālīsa, akaniṭṭhe pana uddhaṃsoto natthīti aṭṭhacattālīsa anāgāmino. Vipassanā kathitā sammasanacārassa kathitattā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៤. ឯកពីជីសុត្តំ • 4. Ekabījīsuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៤. ឯកពីជីសុត្តវណ្ណនា • 4. Ekabījīsuttavaṇṇanā
