| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
७. एकच्चंअत्थीतिकथा
7. Ekaccaṃatthītikathā
१. अतीतादिएकच्चकथावण्णना
1. Atītādiekaccakathāvaṇṇanā
२९९. इदानि एकच्चं अत्थीति कथा होति। तत्थ ये ‘‘एकच्चं अतीतं अत्थी’’ति मञ्ञन्ति, सेय्यथापि कस्सपिका; तेसं लद्धिभिन्दनत्थं अतीतं अत्थीति पुच्छा सकवादिस्स, एकच्चं अत्थीति विस्सज्जनं परवादिस्स। अयञ्हि अधिप्पायो – अविपक्कविपाकं अत्थि, विपक्कविपाकं नत्थीति। एकच्चं निरुद्धन्ति अनुयोगो सकवादिस्स। तस्सत्थो – यदि ते अतीतं एकच्चं अत्थि एकच्चं नत्थि, एवं सन्ते एकच्चं अतीतं निरुद्धं, एकच्चं अतीतं अनिरुद्धं, तथेव ठितन्ति आपज्जति। विगतन्तिआदीसुपि एसेव नयो।
299. Idāni ekaccaṃ atthīti kathā hoti. Tattha ye ‘‘ekaccaṃ atītaṃ atthī’’ti maññanti, seyyathāpi kassapikā; tesaṃ laddhibhindanatthaṃ atītaṃ atthīti pucchā sakavādissa, ekaccaṃ atthīti vissajjanaṃ paravādissa. Ayañhi adhippāyo – avipakkavipākaṃ atthi, vipakkavipākaṃ natthīti. Ekaccaṃ niruddhanti anuyogo sakavādissa. Tassattho – yadi te atītaṃ ekaccaṃ atthi ekaccaṃ natthi, evaṃ sante ekaccaṃ atītaṃ niruddhaṃ, ekaccaṃ atītaṃ aniruddhaṃ, tatheva ṭhitanti āpajjati. Vigatantiādīsupi eseva nayo.
अविपक्कविपाकधम्मा एकच्चेति इदं यस्मा येसं सो अविपक्कविपाकानं अत्थितं इच्छति, तेपि अतीतायेव। तस्मा यथा ते अतीतं एकच्चं अत्थि, किं तथा अविपक्कविपाकापि धम्मा एकच्चे अत्थी एकच्चे नत्थीति चोदेतुं वुत्तं। विपक्कविपाकाति इदं येसं सो नत्थितं इच्छति, तेसं वसेन चोदेतुं वुत्तं। अविपाकाति इदं अब्याकतानं वसेन चोदेतुं वुत्तं। इति इमेसं तिण्णं रासीनं वसेन सब्बेसु अनुलोमपटिलोमेसु पटिञ्ञा च पटिक्खेपो च वेदितब्बा। अतीता एकदेसं विपक्कविपाका, एकदेसं अविपक्कविपाकाति विप्पकतविपाका वुच्चन्ति। येन हि कम्मेन पटिसन्धि निब्बत्तिता, भवङ्गम्पि चुतिपि तस्सेव विपाको। तस्मा पटिसन्धितो याव चुति, ताव तं विप्पकतविपाकं नाम होति। तथारूपे धम्मे सन्धायेतं वुत्तं।
Avipakkavipākadhammā ekacceti idaṃ yasmā yesaṃ so avipakkavipākānaṃ atthitaṃ icchati, tepi atītāyeva. Tasmā yathā te atītaṃ ekaccaṃ atthi, kiṃ tathā avipakkavipākāpi dhammā ekacce atthī ekacce natthīti codetuṃ vuttaṃ. Vipakkavipākāti idaṃ yesaṃ so natthitaṃ icchati, tesaṃ vasena codetuṃ vuttaṃ. Avipākāti idaṃ abyākatānaṃ vasena codetuṃ vuttaṃ. Iti imesaṃ tiṇṇaṃ rāsīnaṃ vasena sabbesu anulomapaṭilomesu paṭiññā ca paṭikkhepo ca veditabbā. Atītā ekadesaṃ vipakkavipākā, ekadesaṃ avipakkavipākāti vippakatavipākā vuccanti. Yena hi kammena paṭisandhi nibbattitā, bhavaṅgampi cutipi tasseva vipāko. Tasmā paṭisandhito yāva cuti, tāva taṃ vippakatavipākaṃ nāma hoti. Tathārūpe dhamme sandhāyetaṃ vuttaṃ.
विपच्चिस्सन्तीति कत्वा ते अत्थीति पुच्छा सकवादिस्स। यथा धम्मधरस्स पुग्गलस्स निद्दायन्तस्सापि बहुपवत्तिनो धम्मा अत्थीति वुच्चन्ति, एवं लोकवोहारवसेन अत्थितं सन्धाय पटिञ्ञा परवादिस्स। विपच्चिस्सन्तीति कत्वा पच्चुपन्नाति दुतियपञ्हे ‘‘कम्मानं अविनाससङ्खातो कम्मूपचयो नामेको अत्थी’’ति लद्धियं ठत्वा पटिञ्ञा परवादिस्स।
Vipaccissantīti katvā te atthīti pucchā sakavādissa. Yathā dhammadharassa puggalassa niddāyantassāpi bahupavattino dhammā atthīti vuccanti, evaṃ lokavohāravasena atthitaṃ sandhāya paṭiññā paravādissa. Vipaccissantīti katvā paccupannāti dutiyapañhe ‘‘kammānaṃ avināsasaṅkhāto kammūpacayo nāmeko atthī’’ti laddhiyaṃ ṭhatvā paṭiññā paravādissa.
२. अनागतादिएकच्चकथावण्णना
2. Anāgatādiekaccakathāvaṇṇanā
३००. अनागतं अत्थीतिआदीसुपि एकच्चं अत्थीति उप्पादिनो धम्मे सन्धाय वदति। सेसं सब्बत्थ हेट्ठा वुत्तनयत्ता उत्तानत्थमेवाति।
300. Anāgataṃatthītiādīsupi ekaccaṃ atthīti uppādino dhamme sandhāya vadati. Sesaṃ sabbattha heṭṭhā vuttanayattā uttānatthamevāti.
एकच्चंअत्थीतिकथावण्णना।
Ekaccaṃatthītikathāvaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / ७. एकच्चं अत्थीतिकथा • 7. Ekaccaṃ atthītikathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ७. एकच्चंअत्थीतिकथा • 7. Ekaccaṃatthītikathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ७. एकच्चंअत्थीतिकथा • 7. Ekaccaṃatthītikathā
