| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पञ्चपकरण-अनुटीका • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
७. एकच्चंअत्थीतिकथा
7. Ekaccaṃatthītikathā
१. अतीतादिएकच्चकथावण्णना
1. Atītādiekaccakathāvaṇṇanā
२९९. ये कतूपचिता कुसलाकुसला धम्मा विपाकदानाय अकतोकासा, कतोकासा च ये ‘‘ओकासकतुप्पन्ना’’ति वुच्चन्ति। ये च विप्पकतविपाका, ते सब्बेपि ‘‘अविपक्कविपाका’’ति वेदितब्बा। तेसं विपाकदानसामत्थियं अनपगतन्ति अधिप्पायेन परवादी अत्थितं इच्छति। ये पन परवादी सब्बेन सब्बं विपक्कविपाका कुसलाकुसला धम्मा, तेसं अपगतन्ति नत्थितं इच्छति। तेनाह ‘‘अत्थीति एकच्चं अत्थि एकच्चं नत्थी’’तिआदि। एवं इच्छन्तस्स पन परवादिनो यथा अविपाकेसुपि एकच्चं नत्थीति आपज्जति, एवं विपक्कविपाकेसु अविपक्कविपाकेसु च आपज्जतेवाति दस्सेतुं ‘‘अविपक्कविपाका धम्मा एकच्चे’’तिआदिना पाळि पवत्ता। तेन वुत्तं ‘‘तिण्णं रासीनं वसेना’’तिआदि। वोहारवसेनाति फलस्स अनुपरमवोहारवसेन, हेतुकिच्चं पन अनुपरतं अनुपच्छिन्नं अत्थीति लद्धियं ठितत्ता चोदेतब्बोव। अविच्छेदवसेन पवत्तमानञ्हि फलस्स पबन्धवोहारं परवादी वोहारतो अत्थीति इच्छति, हेतु पनस्स कम्मं परमत्थतो च कम्मूपचयवादिभावतो पत्तिअप्पत्तिसभावतादयो विय चित्तविप्पयुत्तो कम्मूपचयो नाम एको सङ्खारधम्मो अविपन्नो, सोपि तस्सेव वेवचनन्ति परवादी। यं सन्धायाह –
299. Ye katūpacitā kusalākusalā dhammā vipākadānāya akatokāsā, katokāsā ca ye ‘‘okāsakatuppannā’’ti vuccanti. Ye ca vippakatavipākā, te sabbepi ‘‘avipakkavipākā’’ti veditabbā. Tesaṃ vipākadānasāmatthiyaṃ anapagatanti adhippāyena paravādī atthitaṃ icchati. Ye pana paravādī sabbena sabbaṃ vipakkavipākā kusalākusalā dhammā, tesaṃ apagatanti natthitaṃ icchati. Tenāha ‘‘atthīti ekaccaṃ atthi ekaccaṃ natthī’’tiādi. Evaṃ icchantassa pana paravādino yathā avipākesupi ekaccaṃ natthīti āpajjati, evaṃ vipakkavipākesu avipakkavipākesu ca āpajjatevāti dassetuṃ ‘‘avipakkavipākā dhammā ekacce’’tiādinā pāḷi pavattā. Tena vuttaṃ ‘‘tiṇṇaṃ rāsīnaṃ vasenā’’tiādi. Vohāravasenāti phalassa anuparamavohāravasena, hetukiccaṃ pana anuparataṃ anupacchinnaṃ atthīti laddhiyaṃ ṭhitattā codetabbova. Avicchedavasena pavattamānañhi phalassa pabandhavohāraṃ paravādī vohārato atthīti icchati, hetu panassa kammaṃ paramatthato ca kammūpacayavādibhāvato pattiappattisabhāvatādayo viya cittavippayutto kammūpacayo nāma eko saṅkhāradhammo avipanno, sopi tasseva vevacananti paravādī. Yaṃ sandhāyāha –
‘‘नप्पचयन्ति कम्मानि, अपि कप्पसहस्सतो।
‘‘Nappacayanti kammāni, api kappasahassato;
पत्वा पच्चयसामग्गिं, काले पच्चन्ति पाणिन’’न्ति॥
Patvā paccayasāmaggiṃ, kāle paccanti pāṇina’’nti.
यञ्च सन्धाय परतो परिभोगमयपुञ्ञकथाय ‘‘परिभोगमयं पन चित्तविप्पयुत्तं उप्पज्जतीति लद्धिया पटिजानाती’’ति वक्खति।
Yañca sandhāya parato paribhogamayapuññakathāya ‘‘paribhogamayaṃ pana cittavippayuttaṃ uppajjatīti laddhiyā paṭijānātī’’ti vakkhati.
एकच्चंअत्थीतिकथावण्णना निट्ठिता।
Ekaccaṃatthītikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / कथावत्थुपाळि • Kathāvatthupāḷi / ७. एकच्चं अत्थीतिकथा • 7. Ekaccaṃ atthītikathā
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / अभिधम्मपिटक (अट्ठकथा) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / पञ्चपकरण-अट्ठकथा • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ७. एकच्चंअत्थीतिकथा • 7. Ekaccaṃatthītikathā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / पञ्चपकरण-मूलटीका • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ७. एकच्चंअत्थीतिकथा • 7. Ekaccaṃatthītikathā
