| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā |
๗. เอกจฺจํอตฺถีติกถา
7. Ekaccaṃatthītikathā
๑. อตีตาทิเอกจฺจกถาวณฺณนา
1. Atītādiekaccakathāvaṇṇanā
๒๙๙. เย กตูปจิตา กุสลากุสลา ธมฺมา วิปากทานาย อกโตกาสา, กโตกาสา จ เย ‘‘โอกาสกตุปฺปนฺนา’’ติ วุจฺจนฺติฯ เย จ วิปฺปกตวิปากา, เต สเพฺพปิ ‘‘อวิปกฺกวิปากา’’ติ เวทิตพฺพาฯ เตสํ วิปากทานสามตฺถิยํ อนปคตนฺติ อธิปฺปาเยน ปรวาที อตฺถิตํ อิจฺฉติฯ เย ปน ปรวาที สเพฺพน สพฺพํ วิปกฺกวิปากา กุสลากุสลา ธมฺมา, เตสํ อปคตนฺติ นตฺถิตํ อิจฺฉติฯ เตนาห ‘‘อตฺถีติ เอกจฺจํ อตฺถิ เอกจฺจํ นตฺถี’’ติอาทิฯ เอวํ อิจฺฉนฺตสฺส ปน ปรวาทิโน ยถา อวิปาเกสุปิ เอกจฺจํ นตฺถีติ อาปชฺชติ, เอวํ วิปกฺกวิปาเกสุ อวิปกฺกวิปาเกสุ จ อาปชฺชเตวาติ ทเสฺสตุํ ‘‘อวิปกฺกวิปากา ธมฺมา เอกเจฺจ’’ติอาทินา ปาฬิ ปวตฺตาฯ เตน วุตฺตํ ‘‘ติณฺณํ ราสีนํ วเสนา’’ติอาทิฯ โวหารวเสนาติ ผลสฺส อนุปรมโวหารวเสน, เหตุกิจฺจํ ปน อนุปรตํ อนุปจฺฉินฺนํ อตฺถีติ ลทฺธิยํ ฐิตตฺตา โจเทตโพฺพวฯ อวิเจฺฉทวเสน ปวตฺตมานญฺหิ ผลสฺส ปพนฺธโวหารํ ปรวาที โวหารโต อตฺถีติ อิจฺฉติ, เหตุ ปนสฺส กมฺมํ ปรมตฺถโต จ กมฺมูปจยวาทิภาวโต ปตฺติอปฺปตฺติสภาวตาทโย วิย จิตฺตวิปฺปยุโตฺต กมฺมูปจโย นาม เอโก สงฺขารธโมฺม อวิปโนฺน, โสปิ ตเสฺสว เววจนนฺติ ปรวาทีฯ ยํ สนฺธายาห –
299. Ye katūpacitā kusalākusalā dhammā vipākadānāya akatokāsā, katokāsā ca ye ‘‘okāsakatuppannā’’ti vuccanti. Ye ca vippakatavipākā, te sabbepi ‘‘avipakkavipākā’’ti veditabbā. Tesaṃ vipākadānasāmatthiyaṃ anapagatanti adhippāyena paravādī atthitaṃ icchati. Ye pana paravādī sabbena sabbaṃ vipakkavipākā kusalākusalā dhammā, tesaṃ apagatanti natthitaṃ icchati. Tenāha ‘‘atthīti ekaccaṃ atthi ekaccaṃ natthī’’tiādi. Evaṃ icchantassa pana paravādino yathā avipākesupi ekaccaṃ natthīti āpajjati, evaṃ vipakkavipākesu avipakkavipākesu ca āpajjatevāti dassetuṃ ‘‘avipakkavipākā dhammā ekacce’’tiādinā pāḷi pavattā. Tena vuttaṃ ‘‘tiṇṇaṃ rāsīnaṃ vasenā’’tiādi. Vohāravasenāti phalassa anuparamavohāravasena, hetukiccaṃ pana anuparataṃ anupacchinnaṃ atthīti laddhiyaṃ ṭhitattā codetabbova. Avicchedavasena pavattamānañhi phalassa pabandhavohāraṃ paravādī vohārato atthīti icchati, hetu panassa kammaṃ paramatthato ca kammūpacayavādibhāvato pattiappattisabhāvatādayo viya cittavippayutto kammūpacayo nāma eko saṅkhāradhammo avipanno, sopi tasseva vevacananti paravādī. Yaṃ sandhāyāha –
‘‘นปฺปจยนฺติ กมฺมานิ, อปิ กปฺปสหสฺสโต;
‘‘Nappacayanti kammāni, api kappasahassato;
ปตฺวา ปจฺจยสามคฺคิํ, กาเล ปจฺจนฺติ ปาณิน’’นฺติฯ
Patvā paccayasāmaggiṃ, kāle paccanti pāṇina’’nti.
ยญฺจ สนฺธาย ปรโต ปริโภคมยปุญฺญกถาย ‘‘ปริโภคมยํ ปน จิตฺตวิปฺปยุตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ ลทฺธิยา ปฎิชานาตี’’ติ วกฺขติฯ
Yañca sandhāya parato paribhogamayapuññakathāya ‘‘paribhogamayaṃ pana cittavippayuttaṃ uppajjatīti laddhiyā paṭijānātī’’ti vakkhati.
เอกจฺจํอตฺถีติกถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Ekaccaṃatthītikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / ๗. เอกจฺจํ อตฺถีติกถา • 7. Ekaccaṃ atthītikathā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / อภิธมฺมปิฎก (อฎฺฐกถา) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ๗. เอกจฺจํอตฺถีติกถา • 7. Ekaccaṃatthītikathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๗. เอกจฺจํอตฺถีติกถา • 7. Ekaccaṃatthītikathā
