| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
ឯកាទសមចិត្តំ
Ekādasamacittaṃ
៤២២. ឯកាទសមំ ឆសុ អារម្មណេសុ វេទនាវសេន មជ្ឈត្តស្ស កង្ខាបវត្តិកាលេ ឧប្បជ្ជតិ។ តស្ស សមយវវត្ថានេ វិចិកិច្ឆាសម្បយុត្តន្តិ បទំ អបុព្ពំ។ តស្សត្ថោ – វិចិកិច្ឆាយ សម្បយុត្តន្តិ វិចិកិច្ឆាសម្បយុត្តំ។ ធម្មុទ្ទេសេ ‘វិចិកិច្ឆា ហោតី’តិ បទមេវ វិសេសោ។ តត្ថ វិគតា ចិកិច្ឆាតិ វិចិកិច្ឆា។ សភាវំ វា វិចិនន្តោ ឯតាយ កិច្ឆតិ កិលមតីតិ វិចិកិច្ឆា។ សា សំសយលក្ខណា, កម្បនរសា, អនិច្ឆយបច្ចុបដ្ឋានា អនេកំសគាហបច្ចុបដ្ឋានា វា, អយោនិសោមនសិការបទដ្ឋានា។ បដិបត្តិអន្តរាយករាតិ ទដ្ឋព្ពា។
422. Ekādasamaṃ chasu ārammaṇesu vedanāvasena majjhattassa kaṅkhāpavattikāle uppajjati. Tassa samayavavatthāne vicikicchāsampayuttanti padaṃ apubbaṃ. Tassattho – vicikicchāya sampayuttanti vicikicchāsampayuttaṃ. Dhammuddese ‘vicikicchā hotī’ti padameva viseso. Tattha vigatā cikicchāti vicikicchā. Sabhāvaṃ vā vicinanto etāya kicchati kilamatīti vicikicchā. Sā saṃsayalakkhaṇā, kampanarasā, anicchayapaccupaṭṭhānā anekaṃsagāhapaccupaṭṭhānā vā, ayonisomanasikārapadaṭṭhānā. Paṭipattiantarāyakarāti daṭṭhabbā.
ឥធ បទបដិបាដិយា តេវីសតិ បទានិ ហោន្តិ។ អគ្គហិតគ្គហណេន ចុទ្ទស។ តេសំ វសេន សវិភត្តិកាវិភត្តិករាសិវិនិច្ឆយោ វេទិតព្ពោ។ មនសិការោ ឧទ្ធច្ចន្តិ ទ្វេយេវ យេវាបនកា។
Idha padapaṭipāṭiyā tevīsati padāni honti. Aggahitaggahaṇena cuddasa. Tesaṃ vasena savibhattikāvibhattikarāsivinicchayo veditabbo. Manasikāro uddhaccanti dveyeva yevāpanakā.
៤២៤. និទ្ទេសវារស្ស ចិត្តស្សេកគ្គតានិទ្ទេសេ យស្មា ឥទំ ទុព្ពលំ ចិត្តំ បវត្តិដ្ឋិតិមត្តកមេវេត្ថ ហោតិ, តស្មា ‘សណ្ឋិតី’តិអាទីនិ អវត្វា ចិត្តស្ស ‘ឋិតី’តិ ឯកមេវ បទំ វុត្តំ។ តេនេវ ច ការណេន ឧទ្ទេសវារេបិ ‘សមាធិន្ទ្រិយ’ន្តិអាទិ ន វុត្តំ។
424. Niddesavārassa cittassekaggatāniddese yasmā idaṃ dubbalaṃ cittaṃ pavattiṭṭhitimattakamevettha hoti, tasmā ‘saṇṭhitī’tiādīni avatvā cittassa ‘ṭhitī’ti ekameva padaṃ vuttaṃ. Teneva ca kāraṇena uddesavārepi ‘samādhindriya’ntiādi na vuttaṃ.
៤២៥. វិចិកិច្ឆានិទ្ទេសេ កង្ខនវសេន កង្ខា។ កង្ខាយ អាយនាតិ កង្ខាយនា។ បុរិមកង្ខា ហិ ឧត្តរកង្ខំ អានេតិ នាម។ អាការវសេន វា ឯតំ វុត្តំ។ កង្ខាសមង្គិចិត្តំ កង្ខាយ អាយិតត្តា កង្ខាយិតំ នាម។ តស្ស ភាវោ កង្ខាយិតត្តំ។ វិមតីតិ នមតិ។ វិចិកិច្ឆា វុត្តត្ថា ឯវ។ កម្បនដ្ឋេន ទ្វិធា ឯឡយតីតិ ទ្វេឡ្ហកំ។ បដិបត្តិនិវារណេន ទ្វិធាបថោ វិយាតិ ទ្វេធាបថោ។ ‘និច្ចំ នុ ខោ ឥទំ, អនិច្ចំ នុ ខោ’តិអាទិបវត្តិយា ឯកស្មិំ អាការេ សណ្ឋាតុំ អសមត្ថតាយ សមន្តតោ សេតីតិ សំសយោ។ ឯកំសំ គហេតុំ អសមត្ថតាយ ន ឯកំសគ្គាហោតិ អនេកំសគ្គាហោ ។ និច្ឆេតុំ អសក្កោន្តី អារម្មណតោ ឱសក្កតីតិ អាសប្បនា។ ឱគាហិតុំ អសក្កោន្តី បរិសមន្តតោ សប្បតីតិ បរិសប្បនា។ បរិយោគាហិតុំ អសមត្ថតាយ អបរិយោគាហនា។ និច្ឆយវសេន អារម្មណេ បវត្តិតុំ អសមត្ថតាយ ថម្ភិតត្តំ; ចិត្តស្ស ថទ្ធភាវោតិ អត្ថោ។ វិចិកិច្ឆា ហិ ឧប្បជ្ជិត្វា ចិត្តំ ថទ្ធំ ករោតិ។ យស្មា បនេសា ឧប្បជ្ជមានា អារម្មណំ គហេត្វា មនំ វិលិខន្តី វិយ, តស្មា មនោវិលេខោតិ វុត្តា។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវ។
425. Vicikicchāniddese kaṅkhanavasena kaṅkhā. Kaṅkhāya āyanāti kaṅkhāyanā. Purimakaṅkhā hi uttarakaṅkhaṃ āneti nāma. Ākāravasena vā etaṃ vuttaṃ. Kaṅkhāsamaṅgicittaṃ kaṅkhāya āyitattā kaṅkhāyitaṃ nāma. Tassa bhāvo kaṅkhāyitattaṃ. Vimatīti namati. Vicikicchā vuttatthā eva. Kampanaṭṭhena dvidhā eḷayatīti dveḷhakaṃ. Paṭipattinivāraṇena dvidhāpatho viyāti dvedhāpatho. ‘Niccaṃ nu kho idaṃ, aniccaṃ nu kho’tiādipavattiyā ekasmiṃ ākāre saṇṭhātuṃ asamatthatāya samantato setīti saṃsayo. Ekaṃsaṃ gahetuṃ asamatthatāya na ekaṃsaggāhoti anekaṃsaggāho. Nicchetuṃ asakkontī ārammaṇato osakkatīti āsappanā. Ogāhituṃ asakkontī parisamantato sappatīti parisappanā. Pariyogāhituṃ asamatthatāya apariyogāhanā. Nicchayavasena ārammaṇe pavattituṃ asamatthatāya thambhitattaṃ; cittassa thaddhabhāvoti attho. Vicikicchā hi uppajjitvā cittaṃ thaddhaṃ karoti. Yasmā panesā uppajjamānā ārammaṇaṃ gahetvā manaṃ vilikhantī viya, tasmā manovilekhoti vuttā. Sesaṃ sabbattha uttānatthameva.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / ទ្វាទស អកុសលានិ • Dvādasa akusalāni
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ឯកាទសមចិត្តវណ្ណនា • Ekādasamacittavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ឯកាទសមចិត្តវណ្ណនា • Ekādasamacittavaṇṇanā
