Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౭. ఏకధమ్మసవనీయత్థేరగాథావణ్ణనా

    7. Ekadhammasavanīyattheragāthāvaṇṇanā

    కిలేసా ఝాపితా మయ్హన్తి ఆయస్మతో ఏకధమ్మసవనీయత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే రుక్ఖదేవతా హుత్వా నిబ్బత్తో కతిపయే భిక్ఖూ మగ్గమూళ్హే మహారఞ్ఞే విచరన్తే దిస్వా అనుకమ్పమానో అత్తనో భవనతో ఓతరిత్వా తే సమస్సాసేత్వా భోజేత్వా యథాధిప్పేతట్ఠానం పాపేసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో కస్సపే భగవతి లోకే ఉప్పజ్జిత్వా కతబుద్ధకిచ్చే పరినిబ్బుతే తస్మిం కాలే బారాణసిరాజా కికీ నామ అహోసి. తస్మిం కాలఙ్కతే తస్స పుథువిన్దరాజా నామ పుత్తో ఆసి. తస్స పుత్తో సుసామో నామ. తస్స పుత్తో కికీబ్రహ్మదత్తో నామ హుత్వా రజ్జం కారేన్తో సాసనే అన్తరహితే ధమ్మస్సవనం అలభన్తో, ‘‘యో ధమ్మం దేసేతి, తస్స సహస్సం దమ్మీ’’తి ఘోసాపేత్వా ఏకమ్పి ధమ్మకథికం అలభన్తో, ‘‘మయ్హం పితుపితామహాదీనం కాలే ధమ్మో సంవత్తతి, ధమ్మకథికా సులభా అహేసుం. ఇదాని పన చతుప్పదికగాథామత్తమ్పి కథేన్తో దుల్లభో. యావ ధమ్మసఞ్ఞా న వినస్సతి, తావదేవ పబ్బజిస్సామీ’’తి రజ్జం పహాయ హిమవన్తం ఉద్దిస్స గచ్ఛన్తం సక్కో దేవరాజా ఆగన్త్వా, ‘‘అనిచ్చా వత సఙ్ఖారా’’తి గాథాయ ధమ్మం కథేత్వా నివత్తేసి. సో నివత్తిత్వా బహుం పుఞ్ఞం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సేతబ్యనగరే సేట్ఠికులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో భగవతి సేతబ్యనగరే సింసపావనే విహరన్తే సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసీది. తస్స సత్థా అజ్ఝాసయం ఓలోకేత్వా, ‘‘అనిచ్చా వత సఙ్ఖారా’’తి ఇమాయ గాథాయ ధమ్మం దేసేసి. తస్స తత్థ కతాధికారతాయ సో అనిచ్చసఞ్ఞాయ పాకటతరం హుత్వా ఉపట్ఠితాయ పటిలద్ధసంవేగో పబ్బజిత్వా ధమ్మసమ్మసనం పట్ఠపేత్వా దుక్ఖసఞ్ఞం అనత్తసఞ్ఞఞ్చ మనసికరోన్తో విపస్సనం ఉస్సుక్కాపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౨.౬౬-౭౧) –

    Kilesājhāpitā mayhanti āyasmato ekadhammasavanīyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira padumuttarassa bhagavato kāle rukkhadevatā hutvā nibbatto katipaye bhikkhū maggamūḷhe mahāraññe vicarante disvā anukampamāno attano bhavanato otaritvā te samassāsetvā bhojetvā yathādhippetaṭṭhānaṃ pāpesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto kassape bhagavati loke uppajjitvā katabuddhakicce parinibbute tasmiṃ kāle bārāṇasirājā kikī nāma ahosi. Tasmiṃ kālaṅkate tassa puthuvindarājā nāma putto āsi. Tassa putto susāmo nāma. Tassa putto kikībrahmadatto nāma hutvā rajjaṃ kārento sāsane antarahite dhammassavanaṃ alabhanto, ‘‘yo dhammaṃ deseti, tassa sahassaṃ dammī’’ti ghosāpetvā ekampi dhammakathikaṃ alabhanto, ‘‘mayhaṃ pitupitāmahādīnaṃ kāle dhammo saṃvattati, dhammakathikā sulabhā ahesuṃ. Idāni pana catuppadikagāthāmattampi kathento dullabho. Yāva dhammasaññā na vinassati, tāvadeva pabbajissāmī’’ti rajjaṃ pahāya himavantaṃ uddissa gacchantaṃ sakko devarājā āgantvā, ‘‘aniccā vata saṅkhārā’’ti gāthāya dhammaṃ kathetvā nivattesi. So nivattitvā bahuṃ puññaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde setabyanagare seṭṭhikule nibbattitvā vayappatto bhagavati setabyanagare siṃsapāvane viharante satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā ekamantaṃ nisīdi. Tassa satthā ajjhāsayaṃ oloketvā, ‘‘aniccā vata saṅkhārā’’ti imāya gāthāya dhammaṃ desesi. Tassa tattha katādhikāratāya so aniccasaññāya pākaṭataraṃ hutvā upaṭṭhitāya paṭiladdhasaṃvego pabbajitvā dhammasammasanaṃ paṭṭhapetvā dukkhasaññaṃ anattasaññañca manasikaronto vipassanaṃ ussukkāpetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.12.66-71) –

    ‘‘పదుముత్తరబుద్ధస్స, సావకా వనచారినో;

    ‘‘Padumuttarabuddhassa, sāvakā vanacārino;

    విప్పనట్ఠా బ్రహారఞ్ఞే, అన్ధావ అనుసుయ్యరే.

    Vippanaṭṭhā brahāraññe, andhāva anusuyyare.

    ‘‘అనుస్సరిత్వా సమ్బుద్ధం, పదుముత్తరనాయకం;

    ‘‘Anussaritvā sambuddhaṃ, padumuttaranāyakaṃ;

    తస్స తే మునినో పుత్తా, విప్పనట్ఠా మహావనే.

    Tassa te munino puttā, vippanaṭṭhā mahāvane.

    ‘‘భవనా ఓరుహిత్వాన, అగమిం భిక్ఖుసన్తికం;

    ‘‘Bhavanā oruhitvāna, agamiṃ bhikkhusantikaṃ;

    తేసం మగ్గఞ్చ ఆచిక్ఖిం, భోజనఞ్చ అదాసహం.

    Tesaṃ maggañca ācikkhiṃ, bhojanañca adāsahaṃ.

    ‘‘తేన కమ్మేన ద్విపదిన్ద, లోకజేట్ఠ నరాసభ;

    ‘‘Tena kammena dvipadinda, lokajeṭṭha narāsabha;

    జాతియా సత్తవస్సోహం, అరహత్తమపాపుణిం.

    Jātiyā sattavassohaṃ, arahattamapāpuṇiṃ.

    ‘‘సచక్ఖూ నామ నామేన, ద్వాదస చక్కవత్తినో;

    ‘‘Sacakkhū nāma nāmena, dvādasa cakkavattino;

    సత్తరతనసమ్పన్నా, పఞ్చకప్పసతే ఇతో.

    Sattaratanasampannā, pañcakappasate ito.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    తస్స ఏకేనేవ ధమ్మస్సవనేన నిప్ఫన్నకిచ్చత్తా ఏకధమ్మసవనీయోత్వేవ సమఞ్ఞా అహోసి. సో అరహా హుత్వా అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –

    Tassa ekeneva dhammassavanena nipphannakiccattā ekadhammasavanīyotveva samaññā ahosi. So arahā hutvā aññaṃ byākaronto –

    ౬౭.

    67.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం, భవా సబ్బే సమూహతా;

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    విక్ఖీణో జాతిసంసారో, నత్థి దాని పునబ్భవో’’తి. – గాథం అభాసి;

    Vikkhīṇo jātisaṃsāro, natthi dāni punabbhavo’’ti. – gāthaṃ abhāsi;

    తత్థ కిలేసాతి యస్మిం సన్తానే ఉప్పన్నా, తం కిలేసేన్తి విబాధేన్తి ఉపతాపేన్తి వాతి కిలేసా, రాగాదయో. ఝాపితాతి ఇన్దగ్గినా వియ రుక్ఖగచ్ఛాదయో అరియమగ్గఞాణగ్గినా సమూలం దడ్ఢా. మయ్హన్తి మయా, మమ సన్తానే వా. భవా సబ్బే సమూహతాతి కామకమ్మభవాదయో సబ్బే భవా సముగ్ఘాటితా కిలేసానం ఝాపితత్తా. సతి హి కిలేసవట్టే కమ్మవట్టేన భవితబ్బం. కమ్మభవానం సమూహతత్తా ఏవ చ ఉపపత్తిభవాపి సమూహతా ఏవ అనుప్పత్తిధమ్మతాయ ఆపాదితత్తా. విక్ఖీణో జాతిసంసారోతి జాతిఆదికో –

    Tattha kilesāti yasmiṃ santāne uppannā, taṃ kilesenti vibādhenti upatāpenti vāti kilesā, rāgādayo. Jhāpitāti indagginā viya rukkhagacchādayo ariyamaggañāṇagginā samūlaṃ daḍḍhā. Mayhanti mayā, mama santāne vā. Bhavā sabbe samūhatāti kāmakammabhavādayo sabbe bhavā samugghāṭitā kilesānaṃ jhāpitattā. Sati hi kilesavaṭṭe kammavaṭṭena bhavitabbaṃ. Kammabhavānaṃ samūhatattā eva ca upapattibhavāpi samūhatā eva anuppattidhammatāya āpāditattā. Vikkhīṇo jātisaṃsāroti jātiādiko –

    ‘‘ఖన్ధానఞ్చ పటిపాటి, ధాతుఆయతనాన చ;

    ‘‘Khandhānañca paṭipāṭi, dhātuāyatanāna ca;

    అబ్బోచ్ఛిన్నం వత్తమానా, సంసారోతి పవుచ్చతీ’’తి. –

    Abbocchinnaṃ vattamānā, saṃsāroti pavuccatī’’ti. –

    వుత్తలక్ఖణో సంసారో విసేసతో ఖీణో, తస్మా నత్థి దాని పునబ్భవో. యస్మా ఆయతిం పునబ్భవో నత్థి, తస్మా విక్ఖీణో జాతిసంసారో. తస్మా చ పునబ్భవో నత్థి, యస్మా భవా సబ్బే సమూహతాతి ఆవత్తేత్వా వత్తబ్బం. అథ వా విక్ఖీణో జాతిసంసారో, తతో ఏవ నత్థి దాని పునబ్భవోతి యోజేతబ్బం.

    Vuttalakkhaṇo saṃsāro visesato khīṇo, tasmā natthi dāni punabbhavo. Yasmā āyatiṃ punabbhavo natthi, tasmā vikkhīṇo jātisaṃsāro. Tasmā ca punabbhavo natthi, yasmā bhavā sabbe samūhatāti āvattetvā vattabbaṃ. Atha vā vikkhīṇo jātisaṃsāro, tato eva natthi dāni punabbhavoti yojetabbaṃ.

    ఏకధమ్మసవనీయత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Ekadhammasavanīyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. ఏకధమ్మసవనీయత్థేరగాథా • 7. Ekadhammasavanīyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact