Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / ஸம்மோஹவினோத³னீ-அட்ட²கதா² • Sammohavinodanī-aṭṭhakathā

    17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³

    17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    1. ஏககமாதிகாதி³வண்ணனா

    1. Ekakamātikādivaṇṇanā

    832. இதா³னி தத³னந்தரே கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கே³பி பட²மங் மாதிகங் ட²பெத்வா நிக்கி²த்தபதா³னுக்கமேன நித்³தே³ஸோ கதோ. தத்ராயங் நிக்கே²பபரிச்சே²தோ³. ஆதி³தோ தாவ ஜாதிமதோ³திஆத³யோ தேஸத்ததி ஏககா நிக்கி²த்தா, ததோ கோதோ⁴ ச உபனாஹோ சாதிஆத³யோ அட்டா²ரஸ து³கா, அகுஸலமூலாத³யோ பஞ்சதிங்ஸ திகா, ஆஸவசதுக்காத³யோ சுத்³த³ஸ சதுக்கா, ஓரம்பா⁴கி³யஸங்யோஜனாத³யோ பன்னரஸ பஞ்சகா, விவாத³மூலாத³யோ சுத்³த³ஸ ச²க்கா, அனுஸயாத³யோ ஸத்த ஸத்தகா, கிலேஸவத்து²ஆத³யோ அட்ட² அட்ட²கா, ஆகா⁴தவத்து²ஆத³யோ நவ நவகா, கிலேஸவத்து²ஆத³யோ ஸத்த த³ஸகா, அஜ்ஜ²த்திகஸ்ஸ உபாதா³ய அட்டா²ரஸ தண்ஹாவிசரிதானீதிஆத³யோ ச² அட்டா²ரஸகாதி ஸப்³பா³னிபி ஏதானி அட்ட² கிலேஸஸதானி நிக்கி²த்தானீதி வேதி³தப்³பா³னி. அயங் தாவ நிக்கே²பபரிச்சே²தோ³.

    832. Idāni tadanantare khuddakavatthuvibhaṅgepi paṭhamaṃ mātikaṃ ṭhapetvā nikkhittapadānukkamena niddeso kato. Tatrāyaṃ nikkhepaparicchedo. Ādito tāva jātimadotiādayo tesattati ekakā nikkhittā, tato kodho ca upanāho cātiādayo aṭṭhārasa dukā, akusalamūlādayo pañcatiṃsa tikā, āsavacatukkādayo cuddasa catukkā, orambhāgiyasaṃyojanādayo pannarasa pañcakā, vivādamūlādayo cuddasa chakkā, anusayādayo satta sattakā, kilesavatthuādayo aṭṭha aṭṭhakā, āghātavatthuādayo nava navakā, kilesavatthuādayo satta dasakā, ajjhattikassa upādāya aṭṭhārasa taṇhāvicaritānītiādayo cha aṭṭhārasakāti sabbānipi etāni aṭṭha kilesasatāni nikkhittānīti veditabbāni. Ayaṃ tāva nikkhepaparicchedo.

    (1.) ஏககனித்³தே³ஸவண்ணனா

    (1.) Ekakaniddesavaṇṇanā

    843-844. இதா³னி யதா²னிக்கி²த்தாய மாதிகாய தத்த² கதமோ ஜாதிமதோ³திஆதி³னா நயேன ஆரத்³தே⁴ நித்³தே³ஸவாரே ஜாதிங் படிச்சாதி ஜாதிங் நிஸ்ஸாய. எத்த² ச அத்தி²படிச்சங் நாம கதி²தங், தஸ்மா ஜாதியா ஸதீதி அயமெத்த² அத்தோ². கொ³த்தங் படிச்சாதிஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. மத³னவஸேன மதோ³. மஜ்ஜனாகாரோ மஜ்ஜனா. மஜ்ஜிதபா⁴வோ மஜ்ஜிதத்தங். மானோ மஞ்ஞனாதிஆதீ³னி ஹெட்டா² த⁴ம்மஸங்க³ஹட்ட²கதா²யங் (த⁴॰ ஸ॰ அட்ட²॰ 1121) வுத்தத்தா²னேவ. அயங் வுச்சதீதி அயங் ஏவங் ஜாதியா ஸதி தங் ஜாதிங் நிஸ்ஸாய உப்பன்னோ மஜ்ஜனாகாரப்பவத்தோ மானோ ஜாதிமதோ³தி வுச்சதி. ஸ்வாயங் க²த்தியாதீ³னங் சதுன்னம்பி வண்ணானங் உப்பஜ்ஜதி. ஜாதிஸம்பன்னோ ஹி க²த்தியோ ‘மாதி³ஸோ அஞ்ஞோ நத்தி². அவஸேஸா அந்தரா உட்டா²ய க²த்தியா ஜாதா. அஹங் பன வங்ஸாக³தக²த்தியோ’தி மானங் கரோதி. ப்³ராஹ்மணாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ. கொ³த்தமத³னித்³தே³ஸாதீ³ஸுபி இமினாவுபாயேன அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. க²த்தியோபி ஹி ‘அஹங் கொண்ட³ஞ்ஞகொ³த்தோ, அஹங் ஆதி³ச்சகொ³த்தோ’தி மானங் கரோதி. ப்³ராஹ்மணோபி ‘அஹங் கஸ்ஸபகொ³த்தோ , அஹங் பா⁴ரத்³வாஜகொ³த்தோ’தி மானங் கரோதி. வெஸ்ஸோபி ஸுத்³தோ³பி அத்தனோ அத்தனோ குலகொ³த்தங் நிஸ்ஸாய மானங் கரோதி. அட்டா²ரஸாபி ஸேணியோ ‘ஏகிஸ்ஸா ஸேணியா ஜாதம்ஹா’தி மானங் கரொந்தியேவ.

    843-844. Idāni yathānikkhittāya mātikāya tattha katamo jātimadotiādinā nayena āraddhe niddesavāre jātiṃ paṭiccāti jātiṃ nissāya. Ettha ca atthipaṭiccaṃ nāma kathitaṃ, tasmā jātiyā satīti ayamettha attho. Gottaṃ paṭiccātiādīsupi eseva nayo. Madanavasena mado. Majjanākāro majjanā. Majjitabhāvo majjitattaṃ. Māno maññanātiādīni heṭṭhā dhammasaṅgahaṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭha. 1121) vuttatthāneva. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evaṃ jātiyā sati taṃ jātiṃ nissāya uppanno majjanākārappavatto māno jātimadoti vuccati. Svāyaṃ khattiyādīnaṃ catunnampi vaṇṇānaṃ uppajjati. Jātisampanno hi khattiyo ‘mādiso añño natthi. Avasesā antarā uṭṭhāya khattiyā jātā. Ahaṃ pana vaṃsāgatakhattiyo’ti mānaṃ karoti. Brāhmaṇādīsupi eseva nayo. Gottamadaniddesādīsupi imināvupāyena attho veditabbo. Khattiyopi hi ‘ahaṃ koṇḍaññagotto, ahaṃ ādiccagotto’ti mānaṃ karoti. Brāhmaṇopi ‘ahaṃ kassapagotto , ahaṃ bhāradvājagotto’ti mānaṃ karoti. Vessopi suddopi attano attano kulagottaṃ nissāya mānaṃ karoti. Aṭṭhārasāpi seṇiyo ‘ekissā seṇiyā jātamhā’ti mānaṃ karontiyeva.

    ஆரொக்³யமதா³தீ³ஸு ‘அஹங் அரோகோ³, அவஸேஸா ரோக³ப³ஹுலா, க³த்³து³ஹனமத்தம்பி மய்ஹங் ப்³யாதி⁴ நாம நத்தீ²’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஆரொக்³யமதோ³ நாம.

    Ārogyamadādīsu ‘ahaṃ arogo, avasesā rogabahulā, gadduhanamattampi mayhaṃ byādhi nāma natthī’ti majjanavasena uppanno māno ārogyamado nāma.

    ‘அஹங் தருணோ, அவஸேஸஸத்தானங் அத்தபா⁴வோ பபாதே டி²தருக்க²ஸதி³ஸோ, அஹங் பன பட²மவயே டி²தோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ யொப்³ப³னமதோ³ நாம.

    ‘Ahaṃ taruṇo, avasesasattānaṃ attabhāvo papāte ṭhitarukkhasadiso, ahaṃ pana paṭhamavaye ṭhito’ti majjanavasena uppanno māno yobbanamado nāma.

    ‘அஹங் சிரங் ஜீவிங், சிரங் ஜீவாமி, சிரங் ஜீவிஸ்ஸாமி; ஸுக²ங் ஜீவிங், ஸுக²ங் ஜீவாமி, ஸுக²ங் ஜீவிஸ்ஸாமீ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஜீவிதமதோ³ நாம.

    ‘Ahaṃ ciraṃ jīviṃ, ciraṃ jīvāmi, ciraṃ jīvissāmi; sukhaṃ jīviṃ, sukhaṃ jīvāmi, sukhaṃ jīvissāmī’ti majjanavasena uppanno māno jīvitamado nāma.

    ‘அஹங் லாபீ⁴, அவஸேஸா ஸத்தா அப்பலாபா⁴, மய்ஹங் பன லாப⁴ஸ்ஸ பமாணங் நாம நத்தீ²’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ லாப⁴மதோ³ நாம.

    ‘Ahaṃ lābhī, avasesā sattā appalābhā, mayhaṃ pana lābhassa pamāṇaṃ nāma natthī’ti majjanavasena uppanno māno lābhamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா யங் வா தங் வா லப⁴ந்தி, அஹங் பன ஸுகதங் பணீதங் சீவராதி³பச்சயங் லபா⁴மீ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஸக்காரமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā yaṃ vā taṃ vā labhanti, ahaṃ pana sukataṃ paṇītaṃ cīvarādipaccayaṃ labhāmī’ti majjanavasena uppanno māno sakkāramado nāma.

    ‘அவஸேஸபி⁴க்கூ²னங் பாத³பிட்டி²யங் அக்கமித்வா க³ச்ச²ந்தா மனுஸ்ஸா அயங் ஸமணோதிபி ந வந்த³ந்தி, மங் பன தி³ஸ்வாவ வந்த³ந்தி, பாஸாணச்ச²த்தங் விய க³ருங் கத்வா அக்³கி³க்க²ந்த⁴ங் விய ச து³ராஸத³ங் கத்வா மஞ்ஞந்தீ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ க³ருகாரமதோ³ நாம.

    ‘Avasesabhikkhūnaṃ pādapiṭṭhiyaṃ akkamitvā gacchantā manussā ayaṃ samaṇotipi na vandanti, maṃ pana disvāva vandanti, pāsāṇacchattaṃ viya garuṃ katvā aggikkhandhaṃ viya ca durāsadaṃ katvā maññantī’ti majjanavasena uppanno māno garukāramado nāma.

    ‘உப்பன்னோ பஞ்ஹோ மய்ஹமேவ முகே²ன சி²ஜ்ஜதி, பி⁴க்கா²சாரங் க³ச்ச²ந்தாபி மமேவ புரதோ கத்வா பரிவாரெத்வா க³ச்ச²ந்தீ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ புரெக்கா²ரமதோ³ நாம.

    ‘Uppanno pañho mayhameva mukhena chijjati, bhikkhācāraṃ gacchantāpi mameva purato katvā parivāretvā gacchantī’ti majjanavasena uppanno māno purekkhāramado nāma.

    அகா³ரிகஸ்ஸ தாவ மஹாபரிவாரஸ்ஸ ‘புரிஸஸதம்பி புரிஸஸஹஸ்ஸம்பி மங் பரிவாரேதி,’ அனகா³ரியஸ்ஸ பன ‘ஸமணஸதம்பி ஸமணஸஹஸ்ஸம்பி மங் பரிவாரேதி, ஸேஸா அப்பபரிவாரா, அஹங் மஹாபரிவாரோ சேவ ஸுசிபரிவாரோ சா’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ பரிவாரமதோ³ நாம.

    Agārikassa tāva mahāparivārassa ‘purisasatampi purisasahassampi maṃ parivāreti,’ anagāriyassa pana ‘samaṇasatampi samaṇasahassampi maṃ parivāreti, sesā appaparivārā, ahaṃ mahāparivāro ceva suciparivāro cā’ti majjanavasena uppanno māno parivāramado nāma.

    போ⁴கோ³ பன கிஞ்சாபி லாப⁴க்³க³ஹணேனேவ க³ஹிதோ ஹோதி, இமஸ்மிங் பன டா²னே நிக்கே²பராஸி நாம க³ஹிதோ; தஸ்மா ‘அவஸேஸா ஸத்தா அத்தனோ பரிபோ⁴க³மத்தம்பி ந லப⁴ந்தி, மய்ஹங் பன நிதா⁴னக³தஸ்ஸேவ த⁴னஸ்ஸ பமாணங் நத்தீ²’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ போ⁴க³மதோ³ நாம.

    Bhogo pana kiñcāpi lābhaggahaṇeneva gahito hoti, imasmiṃ pana ṭhāne nikkheparāsi nāma gahito; tasmā ‘avasesā sattā attano paribhogamattampi na labhanti, mayhaṃ pana nidhānagatasseva dhanassa pamāṇaṃ natthī’ti majjanavasena uppanno māno bhogamado nāma.

    வண்ணங் படிச்சாதி ஸரீரவண்ணம்பி கு³ணவண்ணம்பி படிச்ச. ‘அவஸேஸா ஸத்தா து³ப்³ப³ண்ணா து³ரூபா, அஹங் பன அபி⁴ரூபோ பாஸாதி³கோ; அவஸேஸா ஸத்தா நிக்³கு³ணா பத்த²டஅகித்தினோ, மய்ஹங் பன கித்திஸத்³தோ³ தே³வமனுஸ்ஸேஸு பாகடோ – இதிபி தே²ரோ ப³ஹுஸ்ஸுதோ, இதிபி ஸீலவா, இதிபி து⁴தகு³ணயுத்தோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ வண்ணமதோ³ நாம.

    Vaṇṇaṃpaṭiccāti sarīravaṇṇampi guṇavaṇṇampi paṭicca. ‘Avasesā sattā dubbaṇṇā durūpā, ahaṃ pana abhirūpo pāsādiko; avasesā sattā nigguṇā patthaṭaakittino, mayhaṃ pana kittisaddo devamanussesu pākaṭo – itipi thero bahussuto, itipi sīlavā, itipi dhutaguṇayutto’ti majjanavasena uppanno māno vaṇṇamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா அப்பஸ்ஸுதா, அஹங் பன ப³ஹுஸ்ஸுதோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஸுதமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā appassutā, ahaṃ pana bahussuto’ti majjanavasena uppanno māno sutamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா அப்படிபா⁴னா, மய்ஹங் பன படிபா⁴னஸ்ஸ பமாணங் நத்தீ²’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ படிபா⁴னமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā appaṭibhānā, mayhaṃ pana paṭibhānassa pamāṇaṃ natthī’ti majjanavasena uppanno māno paṭibhānamado nāma.

    ‘அஹங் ரத்தஞ்ஞூ அஸுகங் பு³த்³த⁴வங்ஸங், ராஜவங்ஸங், ஜனபத³வங்ஸங், கா³மவங்ஸங், ரத்திந்தி³வபரிச்சே²த³ங், நக்க²த்தமுஹுத்தயோக³ங் ஜானாமீ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ரத்தஞ்ஞுமதோ³ நாம.

    ‘Ahaṃ rattaññū asukaṃ buddhavaṃsaṃ, rājavaṃsaṃ, janapadavaṃsaṃ, gāmavaṃsaṃ, rattindivaparicchedaṃ, nakkhattamuhuttayogaṃ jānāmī’ti majjanavasena uppanno māno rattaññumado nāma.

    ‘அவஸேஸா பி⁴க்கூ² அந்தரா பிண்ட³பாதிகா ஜாதா, அஹங் பன ஜாதிபிண்ட³பாதிகோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ பிண்ட³பாதிகமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā bhikkhū antarā piṇḍapātikā jātā, ahaṃ pana jātipiṇḍapātiko’ti majjanavasena uppanno māno piṇḍapātikamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா உஞ்ஞாதா அவஞ்ஞாதா, அஹங் பன அனுஞ்ஞாதோ அனவஞ்ஞாதோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ அனவஞ்ஞாதமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā uññātā avaññātā, ahaṃ pana anuññāto anavaññāto’ti majjanavasena uppanno māno anavaññātamado nāma.

    ‘அவஸேஸானங் இரியாபதோ² அபாஸாதி³கோ, மய்ஹங் பன பாஸாதி³கோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ இரியாபத²மதோ³ நாம.

    ‘Avasesānaṃ iriyāpatho apāsādiko, mayhaṃ pana pāsādiko’ti majjanavasena uppanno māno iriyāpathamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா சி²ன்னபக்க²காகஸதி³ஸா, அஹங் பன மஹித்³தி⁴கோ மஹானுபா⁴வோ’தி வா ‘அஹங் யங் யங் கம்மங் கரோமி, தங் தங் இஜ்ஜ²தீ’தி வா மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ இத்³தி⁴மதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā chinnapakkhakākasadisā, ahaṃ pana mahiddhiko mahānubhāvo’ti vā ‘ahaṃ yaṃ yaṃ kammaṃ karomi, taṃ taṃ ijjhatī’ti vā majjanavasena uppanno māno iddhimado nāma.

    ஹெட்டா² பரிவாரக்³க³ஹணேன யஸோ க³ஹிதோவ ஹோதி. இமஸ்மிங் பன டா²னே உபட்டா²கமதோ³ நாம க³ஹிதோ. ஸோ அகா³ரிகேனபி அனகா³ரிகேனபி தீ³பேதப்³போ³. அகா³ரிகோ ஹி ஏகச்சோ அட்டா²ரஸஸு ஸேணீஸு ஏகிஸ்ஸா ஜெட்ட²கோ ஹோதி, தஸ்ஸ ‘அவஸேஸே புரிஸே அஹங் பட்ட²பேமி, அஹங் விசாரேமீ’தி ; அனகா³ரிகோபி ஏகச்சோ கத்த²சி ஜெட்ட²கோ ஹோதி, தஸ்ஸ ‘அவஸேஸா பி⁴க்கூ² மய்ஹங் ஓவாதே³ வத்தந்தி, அஹங் ஜெட்ட²கோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ யஸமதோ³ நாம.

    Heṭṭhā parivāraggahaṇena yaso gahitova hoti. Imasmiṃ pana ṭhāne upaṭṭhākamado nāma gahito. So agārikenapi anagārikenapi dīpetabbo. Agāriko hi ekacco aṭṭhārasasu seṇīsu ekissā jeṭṭhako hoti, tassa ‘avasese purise ahaṃ paṭṭhapemi, ahaṃ vicāremī’ti ; anagārikopi ekacco katthaci jeṭṭhako hoti, tassa ‘avasesā bhikkhū mayhaṃ ovāde vattanti, ahaṃ jeṭṭhako’ti majjanavasena uppanno māno yasamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா து³ஸ்ஸீலா, அஹங் பன ஸீலவா’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஸீலமதோ³ நாம. ‘அவஸேஸஸத்தானங் குக்குடஸ்ஸ உத³கபானமத்தேபி காலே சித்தேகக்³க³தா நத்தி², அஹங் பன உபசாரப்பனானங் லாபீ⁴’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஜா²னமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā dussīlā, ahaṃ pana sīlavā’ti majjanavasena uppanno māno sīlamado nāma. ‘Avasesasattānaṃ kukkuṭassa udakapānamattepi kāle cittekaggatā natthi, ahaṃ pana upacārappanānaṃ lābhī’ti majjanavasena uppanno māno jhānamado nāma.

    ‘அவஸேஸா ஸத்தா நிஸ்ஸிப்பா, அஹங் பன ஸிப்பவா’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஸிப்பமதோ³ நாம. ‘அவஸேஸா ஸத்தா ரஸ்ஸா, அஹங் பன தீ³கோ⁴’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஆரோஹமதோ³ நாம. ‘அவஸேஸா ஸத்தா ரஸ்ஸா வா ஹொந்தி தீ³கா⁴ வா, அஹங் நிக்³ரோத⁴பரிமண்ட³லோ’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ பரிணாஹமதோ³ நாம. ‘அவஸேஸஸத்தானங் ஸரீரஸண்டா²னங் விரூபங் பீ³ப⁴ச்ச²ங், மய்ஹங் பன மனாபங் பாஸாதி³க’ந்தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ ஸண்டா²னமதோ³ நாம. ‘அவஸேஸானங் ஸத்தானங் ஸரீரே ப³ஹூ தோ³ஸா, மய்ஹங் பன ஸரீரே கேஸக்³க³மத்தம்பி வஜ்ஜங் நத்தீ²’தி மஜ்ஜனவஸேன உப்பன்னோ மானோ பாரிபூரிமதோ³ நாம.

    ‘Avasesā sattā nissippā, ahaṃ pana sippavā’ti majjanavasena uppanno māno sippamado nāma. ‘Avasesā sattā rassā, ahaṃ pana dīgho’ti majjanavasena uppanno māno ārohamado nāma. ‘Avasesā sattā rassā vā honti dīghā vā, ahaṃ nigrodhaparimaṇḍalo’ti majjanavasena uppanno māno pariṇāhamado nāma. ‘Avasesasattānaṃ sarīrasaṇṭhānaṃ virūpaṃ bībhacchaṃ, mayhaṃ pana manāpaṃ pāsādika’nti majjanavasena uppanno māno saṇṭhānamado nāma. ‘Avasesānaṃ sattānaṃ sarīre bahū dosā, mayhaṃ pana sarīre kesaggamattampi vajjaṃ natthī’ti majjanavasena uppanno māno pāripūrimado nāma.

    845. இமினா எத்தகேன டா²னேன ஸவத்து²கங் மானங் கதெ²த்வா இதா³னி அவத்து²கங் நிப்³ப³த்திதமானமேவ த³ஸ்ஸெந்தோ தத்த² கதமோ மதோ³திஆதி³மாஹ. தங் உத்தானத்த²மேவ.

    845. Iminā ettakena ṭhānena savatthukaṃ mānaṃ kathetvā idāni avatthukaṃ nibbattitamānameva dassento tattha katamo madotiādimāha. Taṃ uttānatthameva.

    846. பமாத³னித்³தே³ஸே சித்தஸ்ஸ வொஸ்ஸக்³கோ³தி இமேஸு எத்தகேஸு டா²னேஸு ஸதியா அனிக்³க³ண்ஹித்வா சித்தஸ்ஸ வொஸ்ஸஜ்ஜனங்; ஸதிவிரஹோதி அத்தோ². வொஸ்ஸக்³கா³னுப்பதா³னந்தி வொஸ்ஸக்³க³ஸ்ஸ அனுப்பதா³னங்; புனப்புனங் விஸ்ஸஜ்ஜனந்தி அத்தோ². அஸக்கச்சகிரியதாதி ஏதேஸங் தா³னாதீ³னங் குஸலத⁴ம்மானங் பா⁴வனாய புக்³க³லஸ்ஸ வா தெ³ய்யத⁴ம்மஸ்ஸ வா அஸக்கச்சகரணவஸேன அஸக்கச்சகிரியா. ஸததபா⁴வோ ஸாதச்சங். ந ஸததபா⁴வோ அஸாதச்சங். ந ஸாதச்சகிரியதா அஸாதச்சகிரியதா. அனட்டி²தகரணங் அனட்டி²தகிரியதா. யதா² நாம ககண்டகோ தோ²கங் க³ந்த்வா தோ²கங் திட்ட²தி, ந நிரந்தரங் க³ச்ச²தி, ஏவமேவ யோ புக்³க³லோ ஏகதி³வஸங் தா³னங் வா த³த்வா பூஜங் வா கத்வா த⁴ம்மங் வா ஸுத்வா ஸமணத⁴ம்மங் வா கத்வா புன சிரஸ்ஸங் கரோதி, ந நிரந்தரங் பவத்தேதி, தஸ்ஸ ஸா கிரியா அனட்டி²தகிரியதாதி வுச்சதி. ஓலீனவுத்திதாதி நிரந்தரகரணஸங்கா²தஸ்ஸ விப்பா²ரஸ்ஸேவ அபா⁴வேன லீனவுத்திதா. நிக்கி²த்தச²ந்த³தாதி குஸலகிரியாய வீரியச²ந்த³ஸ்ஸ நிக்கி²த்தபா⁴வோ. நிக்கி²த்தது⁴ரதாதி வீரியது⁴ரஸ்ஸ ஓரோபனங், ஓஸக்கிதமானஸதாதி அத்தோ². அனதி⁴ட்டா²னந்தி குஸலகரணே பதிட்டா²பா⁴வோ. அனநுயோகோ³தி அனநுயுஞ்ஜனங். பமாதோ³தி பமஜ்ஜனங். யோ ஏவரூபோ பமாதோ³தி இத³ங் அத்த²பரியாயஸ்ஸ ப்³யஞ்ஜனபரியாயஸ்ஸ ச பரியந்தாபா⁴வதோ ஆகாரத³ஸ்ஸனங். இத³ங் வுத்தங் ஹோதி – ய்வாயங் ஆதி³தோ பட்டா²ய த³ஸ்ஸிதோ பமாதோ³, யோ அஞ்ஞோபி ஏவமாகாரோ ஏவங்ஜாதிகோ பமாதோ³ பமஜ்ஜனாகாரவஸேன பமஜ்ஜனா, பமஜ்ஜிதபா⁴வவஸேன பமஜ்ஜிதத்தந்தி ஸங்க²ங் க³தோ – அயங் வுச்சதி பமாதோ³தி. லக்க²ணதோ பனேஸ பஞ்சஸு காமகு³ணேஸு ஸதிவொஸ்ஸக்³க³லக்க²ணோ, தத்தே²வ ஸதியா விஸ்ஸட்டா²காரோ வேதி³தப்³போ³.

    846. Pamādaniddese cittassa vossaggoti imesu ettakesu ṭhānesu satiyā aniggaṇhitvā cittassa vossajjanaṃ; sativirahoti attho. Vossaggānuppadānanti vossaggassa anuppadānaṃ; punappunaṃ vissajjananti attho. Asakkaccakiriyatāti etesaṃ dānādīnaṃ kusaladhammānaṃ bhāvanāya puggalassa vā deyyadhammassa vā asakkaccakaraṇavasena asakkaccakiriyā. Satatabhāvo sātaccaṃ. Na satatabhāvo asātaccaṃ. Na sātaccakiriyatā asātaccakiriyatā. Anaṭṭhitakaraṇaṃ anaṭṭhitakiriyatā. Yathā nāma kakaṇṭako thokaṃ gantvā thokaṃ tiṭṭhati, na nirantaraṃ gacchati, evameva yo puggalo ekadivasaṃ dānaṃ vā datvā pūjaṃ vā katvā dhammaṃ vā sutvā samaṇadhammaṃ vā katvā puna cirassaṃ karoti, na nirantaraṃ pavatteti, tassa sā kiriyā anaṭṭhitakiriyatāti vuccati. Olīnavuttitāti nirantarakaraṇasaṅkhātassa vipphārasseva abhāvena līnavuttitā. Nikkhittachandatāti kusalakiriyāya vīriyachandassa nikkhittabhāvo. Nikkhittadhuratāti vīriyadhurassa oropanaṃ, osakkitamānasatāti attho. Anadhiṭṭhānanti kusalakaraṇe patiṭṭhābhāvo. Ananuyogoti ananuyuñjanaṃ. Pamādoti pamajjanaṃ. Yo evarūpo pamādoti idaṃ atthapariyāyassa byañjanapariyāyassa ca pariyantābhāvato ākāradassanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yvāyaṃ ādito paṭṭhāya dassito pamādo, yo aññopi evamākāro evaṃjātiko pamādo pamajjanākāravasena pamajjanā, pamajjitabhāvavasena pamajjitattanti saṅkhaṃ gato – ayaṃ vuccati pamādoti. Lakkhaṇato panesa pañcasu kāmaguṇesu sativossaggalakkhaṇo, tattheva satiyā vissaṭṭhākāro veditabbo.

    847. த²ம்ப⁴னித்³தே³ஸே த²த்³த⁴ட்டே²ன த²ம்போ⁴; க²லியா த²த்³த⁴ஸாடகஸ்ஸ விய சித்தஸ்ஸ த²த்³த⁴தா எத்த² கதி²தா. த²ம்ப⁴னாகாரோ த²ம்ப⁴னா. த²ம்பி⁴தஸ்ஸ பா⁴வோ த²ம்பி⁴தத்தங். கக்க²ளஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ பா⁴வோ கக்க²ளியங். ப²ருஸஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ பா⁴வோ பா²ருஸியங். அபி⁴வாத³னாதி³ஸாமீசிரஹானங் தஸ்ஸா ஸாமீசியா அகரணவஸேன உஜுமேவ ட²பிதசித்தபா⁴வோ உஜுசித்ததா. த²த்³த⁴ஸ்ஸ அமுது³னோ பா⁴வோ அமுது³தா. அயங் வுச்சதீதி அயங் த²ம்போ⁴ நாம வுச்சதி, யேன ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ கி³லிதனங்க³லஸீஸோ விய அஜக³ரோ, வாதப⁴ரிதா விய ப⁴ஸ்தா சேதியங் வா வுட்³ட⁴தரே வா தி³ஸ்வா ஓனமிதுங் ந ஸக்கோதி, பரியந்தேனேவ சரதி. ஸ்வாயங் சித்தஸ்ஸ உத்³து⁴மாதபா⁴வலக்க²ணோதி வேதி³தப்³போ³.

    847. Thambhaniddese thaddhaṭṭhena thambho; khaliyā thaddhasāṭakassa viya cittassa thaddhatā ettha kathitā. Thambhanākāro thambhanā. Thambhitassa bhāvo thambhitattaṃ. Kakkhaḷassa puggalassa bhāvo kakkhaḷiyaṃ. Pharusassa puggalassa bhāvo phārusiyaṃ. Abhivādanādisāmīcirahānaṃ tassā sāmīciyā akaraṇavasena ujumeva ṭhapitacittabhāvo ujucittatā. Thaddhassa amuduno bhāvo amudutā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ thambho nāma vuccati, yena samannāgato puggalo gilitanaṅgalasīso viya ajagaro, vātabharitā viya bhastā cetiyaṃ vā vuḍḍhatare vā disvā onamituṃ na sakkoti, pariyanteneva carati. Svāyaṃ cittassa uddhumātabhāvalakkhaṇoti veditabbo.

    848. ஸாரம்ப⁴னித்³தே³ஸே ஸாரம்ப⁴னவஸேன ஸாரம்போ⁴. படிப்ப²ரித்வா ஸாரம்போ⁴ படிஸாரம்போ⁴. ஸாரம்ப⁴னாகாரோ ஸாரம்ப⁴னா. படிப்ப²ரித்வா ஸாரம்ப⁴னா படிஸாரம்ப⁴னா. படிஸாரம்பி⁴தஸ்ஸ பா⁴வோ படிஸாரம்பி⁴தத்தங். அயங் வுச்சதீதி அயங் ஸாரம்போ⁴ நாம வுச்சதி. ஸ்வாயங் லக்க²ணதோ கரணுத்தரியலக்க²ணோ நாம வுச்சதி, யேன ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ தத்³தி³கு³ணங் தத்³தி³கு³ணங் கரோதி. அகா³ரிகோ ஸமானோ ஏகேனேகஸ்மிங் க⁴ரவத்து²ஸ்மிங் ஸஜ்ஜிதே அபரோ த்³வே வத்தூ²னி ஸஜ்ஜேதி, அபரோ சத்தாரி, அபரோ அட்ட², அபரோ ஸோளஸ. அனகா³ரிகோ ஸமானோ ஏகேனேகஸ்மிங் நிகாயே க³ஹிதே, ‘நாஹங் ஏதஸ்ஸ ஹெட்டா² ப⁴விஸ்ஸாமீ’தி அபரோ த்³வே க³ண்ஹாதி, அபரோ தயோ, அபரோ சத்தாரோ, அபரோ பஞ்ச. ஸாரம்ப⁴வஸேன ஹி க³ண்ஹிதுங் ந வட்டதி. அகுஸலபக்கோ² ஏஸ நிரயகா³மிமக்³கோ³. குஸலபக்க²வஸேன பன ஏகஸ்மிங் ஏகங் ஸலாகப⁴த்தங் தெ³ந்தே த்³வே தா³துங், த்³வே தெ³ந்தே சத்தாரி தா³துங் வட்டதி. பி⁴க்கு²னாபி பரேன ஏகஸ்மிங் நிகாயே க³ஹிதே, ‘த்³வே நிகாயே க³ஹெத்வா ஸஜ்ஜா²யந்தஸ்ஸ மே பா²ஸு ஹோதீ’தி விவட்டபக்கே² ட²த்வா தது³த்தரி க³ண்ஹிதுங் வட்டதி.

    848. Sārambhaniddese sārambhanavasena sārambho. Paṭippharitvā sārambho paṭisārambho. Sārambhanākāro sārambhanā. Paṭippharitvā sārambhanā paṭisārambhanā. Paṭisārambhitassa bhāvo paṭisārambhitattaṃ. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ sārambho nāma vuccati. Svāyaṃ lakkhaṇato karaṇuttariyalakkhaṇo nāma vuccati, yena samannāgato puggalo taddiguṇaṃ taddiguṇaṃ karoti. Agāriko samāno ekenekasmiṃ gharavatthusmiṃ sajjite aparo dve vatthūni sajjeti, aparo cattāri, aparo aṭṭha, aparo soḷasa. Anagāriko samāno ekenekasmiṃ nikāye gahite, ‘nāhaṃ etassa heṭṭhā bhavissāmī’ti aparo dve gaṇhāti, aparo tayo, aparo cattāro, aparo pañca. Sārambhavasena hi gaṇhituṃ na vaṭṭati. Akusalapakkho esa nirayagāmimaggo. Kusalapakkhavasena pana ekasmiṃ ekaṃ salākabhattaṃ dente dve dātuṃ, dve dente cattāri dātuṃ vaṭṭati. Bhikkhunāpi parena ekasmiṃ nikāye gahite, ‘dve nikāye gahetvā sajjhāyantassa me phāsu hotī’ti vivaṭṭapakkhe ṭhatvā taduttari gaṇhituṃ vaṭṭati.

    849. அத்ரிச்ச²தானித்³தே³ஸே யதா² அரியவங்ஸஸுத்தே (அ॰ நி॰ 4.28) ‘லாமகலாமகட்டோ² இதரீதரட்டோ²’ ஏவங் அக்³க³ஹெத்வா சீவராதீ³ஸு யங் யங் லத்³த⁴ங் ஹோதி, தேன தேன அஸந்துட்ட²ஸ்ஸ; கி³ஹினோ வா பன ரூபஸத்³த³க³ந்த⁴ரஸபொ²ட்ட²ப்³பே³ஸு யங் யங் லத்³த⁴ங் ஹோதி, தேன தேன அஸந்துட்ட²ஸ்ஸ. பி⁴ய்யோகம்யதாதி விஸேஸகாமதா. இச்ச²னகவஸேன இச்சா². இச்சா²வ இச்சா²க³தா, இச்ச²னாகாரோ வா. அத்தனோ லாப⁴ங் அதிச்ச இச்ச²னபா⁴வோ அதிச்ச²தா. ராகோ³திஆதீ³னி ஹெட்டா² வுத்தத்தா²னேவ. அயங் வுச்சதீதி அயங் அதிச்ச²தா நாம வுச்சதி. அத்ரிச்ச²தாதிபி ஏதிஸ்ஸா ஏவ நாமங். லக்க²ணதோ பன ஸகலாபே⁴ அஸந்துட்டி² பரலாபே⁴ ச பத்த²னா – ஏதங் அத்ரிச்ச²தாலக்க²ணங். அத்ரிச்ச²புக்³க³லஸ்ஸ ஹி அத்தனா லத்³த⁴ங் பணீதம்பி லாமகங் விய கா²யதி, பரேன லத்³த⁴ங் லாமகம்பி பணீதங் விய கா²யதி; ஏகபா⁴ஜனே பக்கயாகு³ வா ப⁴த்தங் வா பூவோ வா அத்தனோ பத்தே பக்கி²த்தோ லாமகோ விய, பரஸ்ஸ பத்தே பணீதோ விய கா²யதி. அயங் பன அத்ரிச்ச²தா பப்³ப³ஜிதானம்பி ஹோதி கி³ஹீனம்பி திரச்சா²னக³தானம்பி.

    849. Atricchatāniddese yathā ariyavaṃsasutte (a. ni. 4.28) ‘lāmakalāmakaṭṭho itarītaraṭṭho’ evaṃ aggahetvā cīvarādīsu yaṃ yaṃ laddhaṃ hoti, tena tena asantuṭṭhassa; gihino vā pana rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbesu yaṃ yaṃ laddhaṃ hoti, tena tena asantuṭṭhassa. Bhiyyokamyatāti visesakāmatā. Icchanakavasena icchā. Icchāva icchāgatā, icchanākāro vā. Attano lābhaṃ aticca icchanabhāvo aticchatā. Rāgotiādīni heṭṭhā vuttatthāneva. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ aticchatā nāma vuccati. Atricchatātipi etissā eva nāmaṃ. Lakkhaṇato pana sakalābhe asantuṭṭhi paralābhe ca patthanā – etaṃ atricchatālakkhaṇaṃ. Atricchapuggalassa hi attanā laddhaṃ paṇītampi lāmakaṃ viya khāyati, parena laddhaṃ lāmakampi paṇītaṃ viya khāyati; ekabhājane pakkayāgu vā bhattaṃ vā pūvo vā attano patte pakkhitto lāmako viya, parassa patte paṇīto viya khāyati. Ayaṃ pana atricchatā pabbajitānampi hoti gihīnampi tiracchānagatānampi.

    தத்ரிமானி வத்தூ²னி – ஏகோ கிர குடும்பி³கோ திங்ஸ பி⁴க்கு²னியோ நிமந்தெத்வா ஸபூவங் ப⁴த்தங் அதா³ஸி . ஸங்க⁴த்தே²ரீ ஸப்³ப³பி⁴க்கூ²னீனங் பத்தே பூவங் பரிவத்தாபெத்வா பச்சா² அத்தனா லத்³த⁴மேவ கா²தி³. பா³ராணஸிராஜாபி ‘அங்கா³ரபக்கமங்ஸங் கா²தி³ஸ்ஸாமீ’தி தே³விங் ஆதா³ய அரஞ்ஞங் பவிட்டோ² ஏகங் கின்னரிங் தி³ஸ்வா, தே³விங் பஹாய, தஸ்ஸானுபத³ங் க³தோ. தே³வீ நிவத்தித்வா அஸ்ஸமபத³ங் க³ந்த்வா கஸிணபரிகம்மங் கத்வா அட்ட² ஸமாபத்தியோ பஞ்ச ச அபி⁴ஞ்ஞாயோ பத்வா நிஸின்னா ராஜானங் ஆக³ச்ச²ந்தங் தி³ஸ்வா ஆகாஸே உப்பதித்வா அக³மாஸி. ருக்கே² அதி⁴வத்தா² தே³வதா இமங் கா³த²மாஹ –

    Tatrimāni vatthūni – eko kira kuṭumbiko tiṃsa bhikkhuniyo nimantetvā sapūvaṃ bhattaṃ adāsi . Saṅghattherī sabbabhikkhūnīnaṃ patte pūvaṃ parivattāpetvā pacchā attanā laddhameva khādi. Bārāṇasirājāpi ‘aṅgārapakkamaṃsaṃ khādissāmī’ti deviṃ ādāya araññaṃ paviṭṭho ekaṃ kinnariṃ disvā, deviṃ pahāya, tassānupadaṃ gato. Devī nivattitvā assamapadaṃ gantvā kasiṇaparikammaṃ katvā aṭṭha samāpattiyo pañca ca abhiññāyo patvā nisinnā rājānaṃ āgacchantaṃ disvā ākāse uppatitvā agamāsi. Rukkhe adhivatthā devatā imaṃ gāthamāha –

    அத்ரிச்ச²ங் அதிலோபே⁴ன, அதிலோப⁴மதே³ன ச;

    Atricchaṃ atilobhena, atilobhamadena ca;

    ஏவங் ஹாயதி அத்த²ம்ஹா, அஹங்வ அஸிதாபு⁴யாதி. (ஜா॰ 1.2.168);

    Evaṃ hāyati atthamhā, ahaṃva asitābhuyāti. (jā. 1.2.168);

    யதா² சந்த³கின்னரிங் பத்த²யந்தோ அஸிதாபு⁴யா ராஜதீ⁴தாய ஹீனோ பரிஹீனோ, ஏவங் அத்ரிச்ச²ங் அதிலோபே⁴ன அத்த²ம்ஹ ஹாயதி ஜீயதீதி தே³வதா ரஞ்ஞா ஸத்³தி⁴ங் கேளிமகாஸி.

    Yathā candakinnariṃ patthayanto asitābhuyā rājadhītāya hīno parihīno, evaṃ atricchaṃ atilobhena atthamha hāyati jīyatīti devatā raññā saddhiṃ keḷimakāsi.

    கஸ்ஸபபு³த்³த⁴காலேபி மித்தவிந்த³கோ நாம ஸெட்டி²புத்தோ அஸ்ஸத்³தோ⁴ அப்பஸன்னோ மாதரா ‘தாத, அஜ்ஜ உபோஸதி²கோ ஹுத்வா விஹாரே ஸப்³ப³ரத்திங் த⁴ம்மஸவனங் ஸுண, ஸஹஸ்ஸங் தே த³ஸ்ஸாமீ’தி வுத்தே த⁴னலோபே⁴ன உபோஸத²ங்கா³னி ஸமாதா³ய விஹாரங் க³ந்த்வா ‘இத³ங் டா²னங் அகுதோப⁴ய’ந்தி ஸல்லக்கெ²த்வா த⁴ம்மாஸனஸ்ஸ ஹெட்டா² நிபன்னோ ஸப்³ப³ரத்திங் நித்³தா³யித்வா க⁴ரங் அக³மாஸி. மாதா பாதோவ யாகு³ங் பசித்வா உபனாமேஸி. ஸோ ஸஹஸ்ஸங் க³ஹெத்வாவ யாகு³ங் பிவி. அத²ஸ்ஸ ஏதத³ஹோஸி – ‘த⁴னங் ஸங்ஹரிஸ்ஸாமீ’தி. ஸோ நாவாய ஸமுத்³த³ங் பக்க²ந்தி³துகாமோ அஹோஸி. அத² நங் மாதா ‘‘தாத, இமஸ்மிங் குலே சத்தாலீஸகோடித⁴னங் அத்தி²; அலங் க³மனேனா’’தி வாரேஸி. ஸோ தஸ்ஸா வசனங் அனாதி³யித்வா க³ச்ச²தி ஏவ. ஸா புரதோ அட்டா²ஸி. அத² நங் குஜ்ஜி²த்வா ‘அயங் மய்ஹங் புரதோ திட்ட²தீ’தி பாதே³ன பஹரித்வா பதிதங் மாதரங் அந்தரங் கத்வா அக³மாஸி. மாதா உட்ட²ஹித்வா ‘‘மாதி³ஸாய மாதரி ஏவரூபங் கம்மங் கத்வா க³தஸ்ஸ மே க³தட்டா²னே ஸுக²ங் ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி ஏவங்ஸஞ்ஞீ நாம த்வங் புத்தாதி ஆஹ. தஸ்ஸ நாவங் ஆருய்ஹ க³ச்ச²தோ ஸத்தமே தி³வஸே நாவா அட்டா²ஸி. அத² தே மனுஸ்ஸா ‘‘அத்³தா⁴ எத்த² பாபபுரிஸோ அத்தி²; ஸலாகங் தே³தா²’’தி ஸலாகா தீ³யமானா தஸ்ஸேவ திக்க²த்துங் பாபுணி. தே தஸ்ஸ உளும்பங் த³த்வா தங் ஸமுத்³தே³ பக்கி²பிங்ஸு. ஸோ ஏகங் தீ³பங் க³ந்த்வா விமானபேதீஹி ஸத்³தி⁴ங் ஸம்பத்திங் அனுப⁴வந்தோ தாஹி ‘‘புரதோ மா அக³மாஸீ’’தி வுச்சமானோபி தத்³தி³கு³ணங் ஸம்பத்திங் பஸ்ஸந்தோ அனுபுப்³பே³ன கு²ரசக்கத⁴ரங் ஏகங் புரிஸங் அத்³த³ஸ. தஸ்ஸ தங் சக்கங் பது³மபுப்ப²ங் விய உபட்டா²தி. ஸோ தங் ஆஹ – ‘‘அம்போ⁴, இத³ங் தயா பிளந்த⁴பது³மங் மய்ஹங் தே³ஹீ’’தி. ‘‘நயித³ங், ஸாமி , பது³மங்; கு²ரசக்கங் ஏத’’ந்தி. ஸோ ‘‘வஞ்சேஸி மங் த்வங். கிங் மே பது³மங் ந தி³ட்ட²புப்³ப³’’ந்தி வத்வா ‘‘த்வஞ்ஹி லோஹிதசந்த³னங் லிம்பெத்வா பிளந்த⁴னங் பது³மபுப்ப²ங் மய்ஹங் ந தா³துகாமோஸீ’’தி ஆஹ. ஸோ சிந்தேஸி – ‘அயம்பி மயா கதஸதி³ஸங் கம்மங் கத்வா தஸ்ஸ ப²லங் அனுப⁴விதுகாமோ’தி. அத² நங் ‘‘ஹந்த³ ரே’’தி வத்வா தஸ்ஸ மத்த²கே சக்கங் பக்கி²பித்வா பலாயி. ஏதமத்த²ங் விதி³த்வா ஸத்தா² இமங் கா³த²மாஹ –

    Kassapabuddhakālepi mittavindako nāma seṭṭhiputto assaddho appasanno mātarā ‘tāta, ajja uposathiko hutvā vihāre sabbarattiṃ dhammasavanaṃ suṇa, sahassaṃ te dassāmī’ti vutte dhanalobhena uposathaṅgāni samādāya vihāraṃ gantvā ‘idaṃ ṭhānaṃ akutobhaya’nti sallakkhetvā dhammāsanassa heṭṭhā nipanno sabbarattiṃ niddāyitvā gharaṃ agamāsi. Mātā pātova yāguṃ pacitvā upanāmesi. So sahassaṃ gahetvāva yāguṃ pivi. Athassa etadahosi – ‘dhanaṃ saṃharissāmī’ti. So nāvāya samuddaṃ pakkhanditukāmo ahosi. Atha naṃ mātā ‘‘tāta, imasmiṃ kule cattālīsakoṭidhanaṃ atthi; alaṃ gamanenā’’ti vāresi. So tassā vacanaṃ anādiyitvā gacchati eva. Sā purato aṭṭhāsi. Atha naṃ kujjhitvā ‘ayaṃ mayhaṃ purato tiṭṭhatī’ti pādena paharitvā patitaṃ mātaraṃ antaraṃ katvā agamāsi. Mātā uṭṭhahitvā ‘‘mādisāya mātari evarūpaṃ kammaṃ katvā gatassa me gataṭṭhāne sukhaṃ bhavissatī’’ti evaṃsaññī nāma tvaṃ puttāti āha. Tassa nāvaṃ āruyha gacchato sattame divase nāvā aṭṭhāsi. Atha te manussā ‘‘addhā ettha pāpapuriso atthi; salākaṃ dethā’’ti salākā dīyamānā tasseva tikkhattuṃ pāpuṇi. Te tassa uḷumpaṃ datvā taṃ samudde pakkhipiṃsu. So ekaṃ dīpaṃ gantvā vimānapetīhi saddhiṃ sampattiṃ anubhavanto tāhi ‘‘purato mā agamāsī’’ti vuccamānopi taddiguṇaṃ sampattiṃ passanto anupubbena khuracakkadharaṃ ekaṃ purisaṃ addasa. Tassa taṃ cakkaṃ padumapupphaṃ viya upaṭṭhāti. So taṃ āha – ‘‘ambho, idaṃ tayā piḷandhapadumaṃ mayhaṃ dehī’’ti. ‘‘Nayidaṃ, sāmi , padumaṃ; khuracakkaṃ eta’’nti. So ‘‘vañcesi maṃ tvaṃ. Kiṃ me padumaṃ na diṭṭhapubba’’nti vatvā ‘‘tvañhi lohitacandanaṃ limpetvā piḷandhanaṃ padumapupphaṃ mayhaṃ na dātukāmosī’’ti āha. So cintesi – ‘ayampi mayā katasadisaṃ kammaṃ katvā tassa phalaṃ anubhavitukāmo’ti. Atha naṃ ‘‘handa re’’ti vatvā tassa matthake cakkaṃ pakkhipitvā palāyi. Etamatthaṃ viditvā satthā imaṃ gāthamāha –

    ‘‘சதுப்³பி⁴ அட்ட²ஜ்ஜ²க³மா, அட்ட²ஹி பிச ஸோளஸ;

    ‘‘Catubbhi aṭṭhajjhagamā, aṭṭhahi pica soḷasa;

    ஸோளஸாஹி ச பா³த்திங்ஸ, அத்ரிச்ச²ங் சக்கமாஸதோ³;

    Soḷasāhi ca bāttiṃsa, atricchaṃ cakkamāsado;

    இச்சா²ஹதஸ்ஸ போஸஸ்ஸ, சக்கங் ப⁴மதி மத்த²கே’’தி. (ஜா॰ 1.1.104);

    Icchāhatassa posassa, cakkaṃ bhamati matthake’’ti. (jā. 1.1.104);

    அஞ்ஞதரோபி அத்ரிச்சோ² அமச்சோ ஸகவிஸயங் அதிக்கமித்வா பரவிஸயங் பாவிஸி. தத்த² போதி²தோ பலாயித்வா ஏகஸ்ஸ தாபஸஸ்ஸ வஸனட்டா²னங் பவிஸித்வா உபோஸத²ங்கா³னி அதி⁴ட்டா²ய நிபஜ்ஜி. ஸோ தாபஸேன ‘கிங் தே கத’ந்தி புச்சி²தோ இமா கா³தா²யோ அபா⁴ஸி –

    Aññataropi atriccho amacco sakavisayaṃ atikkamitvā paravisayaṃ pāvisi. Tattha pothito palāyitvā ekassa tāpasassa vasanaṭṭhānaṃ pavisitvā uposathaṅgāni adhiṭṭhāya nipajji. So tāpasena ‘kiṃ te kata’nti pucchito imā gāthāyo abhāsi –

    ‘‘ஸகங் நிகேதங் அதிஹீளயானோ,

    ‘‘Sakaṃ niketaṃ atihīḷayāno,

    அத்ரிச்ச²தா மல்லகா³மங் அக³ச்சி²ங்;

    Atricchatā mallagāmaṃ agacchiṃ;

    ததோ ஜனா நிக்க²மித்வான கா³மா,

    Tato janā nikkhamitvāna gāmā,

    கோத³ண்ட³கேன பரிபோத²யிங்ஸு மங்.

    Kodaṇḍakena paripothayiṃsu maṃ.

    ‘‘ஸோ பி⁴ன்னஸீஸோ ருஹிரமக்கி²தங்கோ³,

    ‘‘So bhinnasīso ruhiramakkhitaṅgo,

    பச்சாக³மாஸிங் ஸகங் நிகேதங்;

    Paccāgamāsiṃ sakaṃ niketaṃ;

    தஸ்மா அஹங் போஸத²ங் பாலயாமி,

    Tasmā ahaṃ posathaṃ pālayāmi,

    அத்ரிச்ச²தா மா புனராக³மாஸீ’’தி. (ஜா॰ 1.14.138-139);

    Atricchatā mā punarāgamāsī’’ti. (jā. 1.14.138-139);

    850. மஹிச்ச²தானித்³தே³ஸே மஹந்தானி வத்தூ²னி இச்ச²தி, மஹதீ வாஸ்ஸ இச்சா²தி மஹிச்சோ², தஸ்ஸ பா⁴வோ மஹிச்ச²தா. லக்க²ணதோ பன அஸந்தகு³ணஸம்பா⁴வனதா படிக்³க³ஹணே ச பரிபோ⁴கே³ ச அமத்தஞ்ஞுதா – ஏதங் மஹிச்ச²தாலக்க²ணங். மஹிச்சோ² ஹி புக்³க³லோ யதா² நாம கச்ச²புடவாணிஜோ பிளந்த⁴னப⁴ண்ட³கங் ஹத்தே²ன க³ஹெத்வா உச்ச²ங்கே³பி பக்கி²பிதப்³ப³யுத்தகங் பக்கி²பித்வா மஹாஜனஸ்ஸ பஸ்ஸந்தஸ்ஸேவ ‘‘அம்மா, அஸுகங் க³ண்ஹத², அஸுகங் க³ண்ஹதா²’’தி முகே²ன ஸங்வித³ஹதி. ஏவமேவ ஸோ அப்பமத்தகம்பி அத்தனோ ஸீலங் வா க³ந்த²ங் வா து⁴தகு³ணங் வா அந்தமஸோ அரஞ்ஞவாஸமத்தகம்பி மஹாஜனஸ்ஸ ஜானந்தஸ்ஸேவ ஸம்பா⁴வேதுகாமோ ஹோதி, ஸம்பா⁴வெத்வா ச பன ஸகடேஹிபி உபனீதே பச்சயே ‘அல’ந்தி அவத்வா க³ண்ஹாதி. தயோ ஹி பூரேதுங் ந ஸக்கா – அக்³கி³ உபாதா³னேன, ஸமுத்³தோ³ உத³கேன, மஹிச்சோ² பச்சயேஹீதி.

    850. Mahicchatāniddese mahantāni vatthūni icchati, mahatī vāssa icchāti mahiccho, tassa bhāvo mahicchatā. Lakkhaṇato pana asantaguṇasambhāvanatā paṭiggahaṇe ca paribhoge ca amattaññutā – etaṃ mahicchatālakkhaṇaṃ. Mahiccho hi puggalo yathā nāma kacchapuṭavāṇijo piḷandhanabhaṇḍakaṃ hatthena gahetvā ucchaṅgepi pakkhipitabbayuttakaṃ pakkhipitvā mahājanassa passantasseva ‘‘ammā, asukaṃ gaṇhatha, asukaṃ gaṇhathā’’ti mukhena saṃvidahati. Evameva so appamattakampi attano sīlaṃ vā ganthaṃ vā dhutaguṇaṃ vā antamaso araññavāsamattakampi mahājanassa jānantasseva sambhāvetukāmo hoti, sambhāvetvā ca pana sakaṭehipi upanīte paccaye ‘ala’nti avatvā gaṇhāti. Tayo hi pūretuṃ na sakkā – aggi upādānena, samuddo udakena, mahiccho paccayehīti.

    அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ ஸமுத்³தோ³ ச, மஹிச்சோ² சாபி புக்³க³லோ;

    Aggikkhandho samuddo ca, mahiccho cāpi puggalo;

    ப³ஹுகே பச்சயே தெ³ந்தே, தயோ பேதே ந பூரயே.

    Bahuke paccaye dente, tayo pete na pūraye.

    மஹிச்ச²புக்³க³லோ ஹி விஜாதமாதுயாபி மனங் க³ண்ஹிதுங் ந ஸக்கோதி, பகே³வ உபட்டா²கானங்.

    Mahicchapuggalo hi vijātamātuyāpi manaṃ gaṇhituṃ na sakkoti, pageva upaṭṭhākānaṃ.

    தத்ரிமானி வத்தூ²னி – ஏகோ கிர த³ஹரபி⁴க்கு² பிட்ட²பூவே பியாயதி. அத²ஸ்ஸ மாதா படிபத்திங் வீமங்ஸமானா ‘ஸசே மே புத்தோ படிக்³க³ஹணே மத்தங் ஜானாதி, ஸகலம்பி நங் தேமாஸங் பூவேஹேவ உபட்ட²ஹிஸ்ஸாமீ’தி வஸ்ஸூபனாயிகதி³வஸே பரிவீமங்ஸமானா பட²மங் ஏகங் பூவங் அதா³ஸி, தஸ்மிங் நிட்டி²தே து³தியங், தஸ்மிம்பி நிட்டி²தே ததியங். த³ஹரோ ‘அல’ந்தி அவத்வா கா²தி³யேவ. மாதா தஸ்ஸ அமத்தஞ்ஞுபா⁴வங் ஞத்வா ‘அஜ்ஜேவ மே புத்தேன ஸகலதேமாஸஸ்ஸ பூவா கா²தி³தா’தி து³தியதி³வஸதோ பட்டா²ய ஏகபூவம்பி ந அதா³ஸி.

    Tatrimāni vatthūni – eko kira daharabhikkhu piṭṭhapūve piyāyati. Athassa mātā paṭipattiṃ vīmaṃsamānā ‘sace me putto paṭiggahaṇe mattaṃ jānāti, sakalampi naṃ temāsaṃ pūveheva upaṭṭhahissāmī’ti vassūpanāyikadivase parivīmaṃsamānā paṭhamaṃ ekaṃ pūvaṃ adāsi, tasmiṃ niṭṭhite dutiyaṃ, tasmimpi niṭṭhite tatiyaṃ. Daharo ‘ala’nti avatvā khādiyeva. Mātā tassa amattaññubhāvaṃ ñatvā ‘ajjeva me puttena sakalatemāsassa pūvā khāditā’ti dutiyadivasato paṭṭhāya ekapūvampi na adāsi.

    திஸ்ஸமஹாராஜாபி தே³வஸிகங் சேதியபப்³ப³தே பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ தா³னங் த³த³மானோ ‘மஹாராஜ, கிங் ஏகமேவ டா²னங் ப⁴ஜஸி? கிங் அஞ்ஞத்த² தா³துங் ந வட்டதீ’தி ஜானபதே³ஹி வுத்தோ து³தியதி³வஸே அனுராத⁴புரே மஹாதா³னங் தா³பேஸி. ஏகபி⁴க்கு²பி படிக்³க³ஹணே மத்தங் ந அஞ்ஞாஸி. ஏகமேகேன படிக்³க³ஹிதங் கா²த³னீயபோ⁴ஜனீயங் த்³வே தயோ ஜனா உக்கி²பிங்ஸு. ராஜா து³தியதி³வஸே சேதியபப்³ப³தே பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ங் நிமந்தாபெத்வா ராஜந்தேபுரங் ஆக³தகாலே ‘‘பத்தங் தே³தா²’’தி ஆஹ. ‘‘அலங், மஹாராஜ, அத்தனோ பமாணேன பி⁴க்க²ங் க³ண்ஹிஸ்ஸதீ’’தி ஏகபி⁴க்கு²பி பத்தங் ந அதா³ஸி. ஸப்³பே³ பமாணயுத்தகமேவ படிக்³க³ஹேஸுங். அத² ராஜா ஆஹ – ‘‘பஸ்ஸத² தும்ஹாகங் பி⁴க்கூ²ஸு ஏகோபி மத்தங் ந ஜானாதி. ஹிய்யோ கிஞ்சி அவஸேஸங் நாஹோஸி. அஜ்ஜ க³ஹிதங் மந்த³ங், அவஸேஸமேவ ப³ஹூ’’தி தேஸங் மத்தஞ்ஞுதாய அத்தமனோ இதரேஸஞ்ச அமத்தஞ்ஞுதாய அனத்தமனோ அஹோஸி.

    Tissamahārājāpi devasikaṃ cetiyapabbate bhikkhusaṅghassa dānaṃ dadamāno ‘mahārāja, kiṃ ekameva ṭhānaṃ bhajasi? Kiṃ aññattha dātuṃ na vaṭṭatī’ti jānapadehi vutto dutiyadivase anurādhapure mahādānaṃ dāpesi. Ekabhikkhupi paṭiggahaṇe mattaṃ na aññāsi. Ekamekena paṭiggahitaṃ khādanīyabhojanīyaṃ dve tayo janā ukkhipiṃsu. Rājā dutiyadivase cetiyapabbate bhikkhusaṅghaṃ nimantāpetvā rājantepuraṃ āgatakāle ‘‘pattaṃ dethā’’ti āha. ‘‘Alaṃ, mahārāja, attano pamāṇena bhikkhaṃ gaṇhissatī’’ti ekabhikkhupi pattaṃ na adāsi. Sabbe pamāṇayuttakameva paṭiggahesuṃ. Atha rājā āha – ‘‘passatha tumhākaṃ bhikkhūsu ekopi mattaṃ na jānāti. Hiyyo kiñci avasesaṃ nāhosi. Ajja gahitaṃ mandaṃ, avasesameva bahū’’ti tesaṃ mattaññutāya attamano itaresañca amattaññutāya anattamano ahosi.

    851. பாபிச்ச²தானித்³தே³ஸே அஸ்ஸத்³தோ⁴ ஸமானோ ஸத்³தோ⁴தி மங் ஜனோ ஜானாதூதிஆதீ³ஸு ஏவங் இச்ச²ந்தோ கிங் கரோதி? அஸ்ஸத்³தோ⁴ ஸத்³தா⁴காரங் த³ஸ்ஸேதி; து³ஸ்ஸீலாத³யோ ஸீலவந்தாதீ³னங் ஆகாரங் த³ஸ்ஸெந்தி. கத²ங்? அஸ்ஸத்³தோ⁴ தாவ மஹாமஹதி³வஸே மனுஸ்ஸானங் விஹாரங் ஆக³மனவேலாய ஸம்மஜ்ஜனிங் ஆதா³ய விஹாரங் ஸம்மஜ்ஜதி, கசவரங் ச²ட்³டே³தி, மனுஸ்ஸேஹி தி³ட்ட²பா⁴வங் ஞத்வா சேதியங்க³ணங் க³ச்ச²தி, தத்தா²பி ஸம்மஜ்ஜித்வா கசவரங் ச²ட்³டே³தி, வாலிகங் ஸமங் கரோதி, ஆஸனானி தோ⁴வதி, போ³தி⁴ம்ஹி உத³கங் ஸிஞ்சதி. மனுஸ்ஸா தி³ஸ்வா ‘நத்தி² மஞ்ஞே அஞ்ஞோ பி⁴க்கு² விஹாரஜக்³க³னகோ, அயமேவ இமங் விஹாரங் படிஜக்³க³தி, ஸத்³தோ⁴ தே²ரோ’தி க³மனகாலே நிமந்தெத்வா க³ச்ச²ந்தி. து³ஸ்ஸீலோபி உபட்டா²கானங் ஸம்முகே² வினயத⁴ரங் உபஸங்கமித்வா புச்ச²தி ‘‘ப⁴ந்தே, மயி க³ச்ச²ந்தே கோ³ணோ உப்³பி³க்³கோ³. தேன தா⁴வதா திணானி சி²ன்னானி. ஸம்மஜ்ஜந்தஸ்ஸ மே திணானி சி²ஜ்ஜந்தி. சங்கமந்தஸ்ஸ மே பாணகா மீயந்தி. கே²ளங் பாதெந்தஸ்ஸ அஸதியா திணமத்த²கே பததி; தத்த² தத்த² கிங் ஹோதீ’’தி? ‘‘அனாபத்தி, ஆவுஸோ, அஸஞ்சிச்ச அஸதியா அஜானந்தஸ்ஸா’’தி ச வுத்தே ‘‘ப⁴ந்தே, மய்ஹங் க³ருகங் விய உபட்டா²தி; ஸுட்டு² வீமங்ஸதா²’’தி ப⁴ணதி. தங் ஸுத்வா மனுஸ்ஸா ‘அம்ஹாகங் அய்யோ எத்தகேபி குக்குச்சாயதி! அஞ்ஞஸ்மிங் ஓளாரிகே கிங் நாம கரிஸ்ஸதி; நத்தி² இமினா ஸதி³ஸோ ஸீலவாதி பஸன்னா ஸக்காரங் கரொந்தி. அப்பஸ்ஸுதோபி உபட்டா²கமஜ்ஜே² நிஸின்னோ ‘‘அஸுகோ திபிடகத⁴ரோ, அஸுகோ சதுனிகாயிகோ மய்ஹங் அந்தேவாஸிகோ, மம ஸந்திகே தேஹி த⁴ம்மோ உக்³க³ஹிதோ’’தி வத³தி. மனுஸ்ஸா ‘அம்ஹாகங் அய்யேன ஸதி³ஸோ ப³ஹுஸ்ஸுதோ நத்தி², ஏதஸ்ஸ கிர ஸந்திகே அஸுகேன ச அஸுகேன ச த⁴ம்மோ உக்³க³ஹிதோ’தி பஸன்னா ஸக்காரங் கரொந்தி.

    851. Pāpicchatāniddese assaddho samāno saddhoti maṃ jano jānātūtiādīsu evaṃ icchanto kiṃ karoti? Assaddho saddhākāraṃ dasseti; dussīlādayo sīlavantādīnaṃ ākāraṃ dassenti. Kathaṃ? Assaddho tāva mahāmahadivase manussānaṃ vihāraṃ āgamanavelāya sammajjaniṃ ādāya vihāraṃ sammajjati, kacavaraṃ chaḍḍeti, manussehi diṭṭhabhāvaṃ ñatvā cetiyaṅgaṇaṃ gacchati, tatthāpi sammajjitvā kacavaraṃ chaḍḍeti, vālikaṃ samaṃ karoti, āsanāni dhovati, bodhimhi udakaṃ siñcati. Manussā disvā ‘natthi maññe añño bhikkhu vihārajagganako, ayameva imaṃ vihāraṃ paṭijaggati, saddho thero’ti gamanakāle nimantetvā gacchanti. Dussīlopi upaṭṭhākānaṃ sammukhe vinayadharaṃ upasaṅkamitvā pucchati ‘‘bhante, mayi gacchante goṇo ubbiggo. Tena dhāvatā tiṇāni chinnāni. Sammajjantassa me tiṇāni chijjanti. Caṅkamantassa me pāṇakā mīyanti. Kheḷaṃ pātentassa asatiyā tiṇamatthake patati; tattha tattha kiṃ hotī’’ti? ‘‘Anāpatti, āvuso, asañcicca asatiyā ajānantassā’’ti ca vutte ‘‘bhante, mayhaṃ garukaṃ viya upaṭṭhāti; suṭṭhu vīmaṃsathā’’ti bhaṇati. Taṃ sutvā manussā ‘amhākaṃ ayyo ettakepi kukkuccāyati! Aññasmiṃ oḷārike kiṃ nāma karissati; natthi iminā sadiso sīlavāti pasannā sakkāraṃ karonti. Appassutopi upaṭṭhākamajjhe nisinno ‘‘asuko tipiṭakadharo, asuko catunikāyiko mayhaṃ antevāsiko, mama santike tehi dhammo uggahito’’ti vadati. Manussā ‘amhākaṃ ayyena sadiso bahussuto natthi, etassa kira santike asukena ca asukena ca dhammo uggahito’ti pasannā sakkāraṃ karonti.

    ஸங்க³ணிகாராமோபி மஹாமஹதி³வஸே தீ³க⁴பீட²ஞ்ச அபஸ்ஸயஞ்ச கா³ஹாபெத்வா விஹாரபச்சந்தே ருக்க²மூலே தி³வாவிஹாரங் நிஸீத³தி. மனுஸ்ஸா ஆக³ந்த்வா ‘‘தே²ரோ குஹி’’ந்தி புச்ச²ந்தி. ‘‘க³ண்டி²கபுத்தா நாம க³ண்டி²கா ஏவ ஹொந்தி. தேன தே²ரோ ஏவரூபே காலே இத⁴ ந நிஸீத³தி, விஹாரபச்சந்தே தி³வாட்டா²னே தீ³க⁴சங்கமே விஹரதீ’’தி வத³ந்தி. ஸோபி தி³வஸபா⁴க³ங் வீதினாமெத்வா நலாடே மக்கடஸுத்தங் அல்லியாபெத்வா பீட²ங் கா³ஹாபெத்வா ஆக³ம்ம பரிவேணத்³வாரே நிஸீத³தி. மனுஸ்ஸா ‘‘கஹங், ப⁴ந்தே, க³தத்த²? ஆக³ந்த்வா ந அத்³த³ஸம்ஹா’’தி வத³ந்தி. ‘‘உபாஸகா, அந்தோவிஹாரோ ஆகிண்ணோ; த³ஹரஸாமணேரானங் விசரணட்டா²னமேதங் ஸட்டி²ஹத்த²சங்கமே தி³வாட்டா²னே நிஸீதி³ம்ஹா’’தி அத்தனோ பவிவித்தபா⁴வங் ஜானாபேதி.

    Saṅgaṇikārāmopi mahāmahadivase dīghapīṭhañca apassayañca gāhāpetvā vihārapaccante rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdati. Manussā āgantvā ‘‘thero kuhi’’nti pucchanti. ‘‘Gaṇṭhikaputtā nāma gaṇṭhikā eva honti. Tena thero evarūpe kāle idha na nisīdati, vihārapaccante divāṭṭhāne dīghacaṅkame viharatī’’ti vadanti. Sopi divasabhāgaṃ vītināmetvā nalāṭe makkaṭasuttaṃ alliyāpetvā pīṭhaṃ gāhāpetvā āgamma pariveṇadvāre nisīdati. Manussā ‘‘kahaṃ, bhante, gatattha? Āgantvā na addasamhā’’ti vadanti. ‘‘Upāsakā, antovihāro ākiṇṇo; daharasāmaṇerānaṃ vicaraṇaṭṭhānametaṃ saṭṭhihatthacaṅkame divāṭṭhāne nisīdimhā’’ti attano pavivittabhāvaṃ jānāpeti.

    குஸீதோபி உபட்டா²கமஜ்ஜே² நிஸின்னோ ‘‘உபாஸகா, தும்ஹேஹி உக்காபாதோ தி³ட்டோ²’’தி வத³தி. ‘‘ந பஸ்ஸாம, ப⁴ந்தே; காய வேலாய அஹோஸீ’’தி ச புட்டோ² ‘‘அம்ஹாகங் சங்கமனவேலாயா’’தி வத்வா ‘‘பூ⁴மிசாலஸத்³த³ங் அஸ்ஸுத்தா²’’தி புச்ச²தி. ‘‘ந ஸுணாம, ப⁴ந்தே; காய வேலாயா’’தி புட்டோ² ‘‘மஜ்ஜி²மயாமே அம்ஹாகங் ஆலம்ப³னப²லகங் அபஸ்ஸாய டி²தகாலே’’தி வத்வா ‘‘மஹாஓபா⁴ஸோ அஹோஸி; ஸோ வோ தி³ட்டோ²’’தி புச்ச²தி. ‘‘காய வேலாய, ப⁴ந்தே’’தி ச வுத்தே ‘‘மய்ஹங் சங்கமம்ஹா ஓதரணகாலே’’தி வத³தி. மனுஸ்ஸா ‘அம்ஹாகங் தே²ரோ தீஸுபி யாமேஸு சங்கமேயேவ ஹோதி; நத்தி² அய்யேன ஸதி³ஸோ ஆரத்³த⁴வீரியோ’தி பஸன்னா ஸக்காரங் கரொந்தி.

    Kusītopi upaṭṭhākamajjhe nisinno ‘‘upāsakā, tumhehi ukkāpāto diṭṭho’’ti vadati. ‘‘Na passāma, bhante; kāya velāya ahosī’’ti ca puṭṭho ‘‘amhākaṃ caṅkamanavelāyā’’ti vatvā ‘‘bhūmicālasaddaṃ assutthā’’ti pucchati. ‘‘Na suṇāma, bhante; kāya velāyā’’ti puṭṭho ‘‘majjhimayāme amhākaṃ ālambanaphalakaṃ apassāya ṭhitakāle’’ti vatvā ‘‘mahāobhāso ahosi; so vo diṭṭho’’ti pucchati. ‘‘Kāya velāya, bhante’’ti ca vutte ‘‘mayhaṃ caṅkamamhā otaraṇakāle’’ti vadati. Manussā ‘amhākaṃ thero tīsupi yāmesu caṅkameyeva hoti; natthi ayyena sadiso āraddhavīriyo’ti pasannā sakkāraṃ karonti.

    முட்ட²ஸ்ஸதீபி உபட்டா²கமஜ்ஜே² நிஸின்னோ ‘‘மயா அஸுககாலே நாம தீ³க⁴னிகாயோ உக்³க³ஹிதோ, அஸுககாலே மஜ்ஜி²மோ, ஸங்யுத்தகோ, அங்கு³த்தரிகோ; அந்தரா ஓலோகனங் நாம நத்தி², இச்சி²திச்ச²தட்டா²னே முகா²ருள்ஹோவ தந்தி ஆக³ச்ச²தி; இமே பனஞ்ஞே பி⁴க்கூ² ஏளகா விய முக²ங் ப²ந்தா³பெந்தா விஹரந்தீ’’தி வத³தி. மனுஸ்ஸா ‘நத்தி² அய்யேன ஸதி³ஸோ உபட்டி²தஸதீ’தி பஸன்னா ஸக்காரங் கரொந்தி.

    Muṭṭhassatīpi upaṭṭhākamajjhe nisinno ‘‘mayā asukakāle nāma dīghanikāyo uggahito, asukakāle majjhimo, saṃyuttako, aṅguttariko; antarā olokanaṃ nāma natthi, icchiticchataṭṭhāne mukhāruḷhova tanti āgacchati; ime panaññe bhikkhū eḷakā viya mukhaṃ phandāpentā viharantī’’ti vadati. Manussā ‘natthi ayyena sadiso upaṭṭhitasatī’ti pasannā sakkāraṃ karonti.

    அஸமாஹிதோபி உபட்டா²கானங் ஸம்முகே² அட்ட²கதா²சரியே பஞ்ஹங் புச்ச²தி – ‘கஸிணங் நாம கத²ங் பா⁴வேதி? கித்தகேன நிமித்தங் உப்பன்னங் நாம ஹோதி? கித்தகேன உபசாரோ? கித்தகேன அப்பனா? பட²மஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ கதி அங்கா³னி? து³தியஸ்ஸ ததியஸ்ஸ சதுத்த²ஸ்ஸ ஜா²னஸ்ஸ கதி அங்கா³னி’’தி புச்ச²தி. தேஹி அத்தனோ உக்³க³ஹிதானுரூபேன கதி²தகாலே ஸிதங் கத்வா ‘கிங், ஆவுஸோ, ஏவங் ந ஹோஸீ’தி வுத்தே ‘வட்டதி, ப⁴ந்தே’தி அத்தனோ ஸமாபத்திலாபி⁴தங் ஸூசேதி. மனுஸ்ஸா ‘ஸமாபத்திலாபீ⁴ அய்யோ’தி பஸன்னா ஸக்காரங் கரொந்தி.

    Asamāhitopi upaṭṭhākānaṃ sammukhe aṭṭhakathācariye pañhaṃ pucchati – ‘kasiṇaṃ nāma kathaṃ bhāveti? Kittakena nimittaṃ uppannaṃ nāma hoti? Kittakena upacāro? Kittakena appanā? Paṭhamassa jhānassa kati aṅgāni? Dutiyassa tatiyassa catutthassa jhānassa kati aṅgāni’’ti pucchati. Tehi attano uggahitānurūpena kathitakāle sitaṃ katvā ‘kiṃ, āvuso, evaṃ na hosī’ti vutte ‘vaṭṭati, bhante’ti attano samāpattilābhitaṃ sūceti. Manussā ‘samāpattilābhī ayyo’ti pasannā sakkāraṃ karonti.

    து³ப்பஞ்ஞோபி உபட்டா²கானங் மஜ்ஜே² நிஸின்னோ ‘மஜ்ஜி²மனிகாயே மே பஞ்சத்தயங் ஓலோகெந்தஸ்ஸ ஸஹித்³தி⁴யாவ மக்³கோ³ ஆக³தோ. பரியத்தி நாம அம்ஹாகங் ந து³க்கரா. பரியத்திவாவடோ பன து³க்க²தோ ந முச்சதீதி பரியத்திங் விஸ்ஸஜ்ஜயிம்ஹா’திஆதீ³னி வத³ந்தோ அத்தனோ மஹாபஞ்ஞதங் தீ³பேதி. ஏவங் வத³ந்தோ பனஸ்ஸ ஸாஸனே பஹாரங் தே³தி. இமினா ஸதி³ஸோ மஹாசோரோ நாம நத்தி². ந ஹி பரியத்தித⁴ரோ து³க்க²தோ ந முச்சதீதி. அகீ²ணாஸவோபி கா³மதா³ரகே தி³ஸ்வா ‘தும்ஹாகங் மாதாபிதரோ அம்ஹே கிங் வத³ந்தீ’’தி? ‘‘அரஹாதி வத³ந்தி, ப⁴ந்தே’’தி. ‘யாவ சே²கா க³ஹபதிகா, ந ஸக்கா வஞ்சேது’ந்தி அத்தனோ கீ²ணாஸவபா⁴வங் தீ³பேதி.

    Duppaññopi upaṭṭhākānaṃ majjhe nisinno ‘majjhimanikāye me pañcattayaṃ olokentassa sahiddhiyāva maggo āgato. Pariyatti nāma amhākaṃ na dukkarā. Pariyattivāvaṭo pana dukkhato na muccatīti pariyattiṃ vissajjayimhā’tiādīni vadanto attano mahāpaññataṃ dīpeti. Evaṃ vadanto panassa sāsane pahāraṃ deti. Iminā sadiso mahācoro nāma natthi. Na hi pariyattidharo dukkhato na muccatīti. Akhīṇāsavopi gāmadārake disvā ‘tumhākaṃ mātāpitaro amhe kiṃ vadantī’’ti? ‘‘Arahāti vadanti, bhante’’ti. ‘Yāva chekā gahapatikā, na sakkā vañcetu’nti attano khīṇāsavabhāvaṃ dīpeti.

    அஞ்ஞேபி செத்த² சாடிஅரஹந்தபாரோஹஅரஹந்தாத³யோ வேதி³தப்³பா³ – ஏகோ கிர குஹகோ அந்தோக³ப்³பே⁴ சாடிங் நிக²ணித்வா மனுஸ்ஸானங் ஆக³மனகாலே பவிஸதி. மனுஸ்ஸா ‘கஹங் தே²ரோ’தி புச்ச²ந்தி. ‘அந்தோக³ப்³பே⁴’தி ச வுத்தே பவிஸித்வா விசினந்தாபி அதி³ஸ்வா நிக்க²மித்வா ‘நத்தி² தே²ரோ’தி வத³ந்தி. ‘அந்தோக³ப்³பே⁴யேவ தே²ரோ’தி ச வுத்தே புன பவிஸந்தி. தே²ரோ சாடிதோ நிக்க²மித்வா பீடே² நிஸின்னோ ஹோதி. ததோ தேஹி ‘மயங், ப⁴ந்தே, புப்³பே³ அதி³ஸ்வா நிக்க²ந்தா, கஹங் தும்ஹே க³தத்தா²’’தி வுத்தே ‘ஸமணா நாம அத்தனோ இச்சி²திச்சி²தட்டா²னங் க³ச்ச²ந்தீ’தி வசனேன அத்தனோ கீ²ணாஸவபா⁴வங் தீ³பேதி.

    Aññepi cettha cāṭiarahantapārohaarahantādayo veditabbā – eko kira kuhako antogabbhe cāṭiṃ nikhaṇitvā manussānaṃ āgamanakāle pavisati. Manussā ‘kahaṃ thero’ti pucchanti. ‘Antogabbhe’ti ca vutte pavisitvā vicinantāpi adisvā nikkhamitvā ‘natthi thero’ti vadanti. ‘Antogabbheyeva thero’ti ca vutte puna pavisanti. Thero cāṭito nikkhamitvā pīṭhe nisinno hoti. Tato tehi ‘mayaṃ, bhante, pubbe adisvā nikkhantā, kahaṃ tumhe gatatthā’’ti vutte ‘samaṇā nāma attano icchiticchitaṭṭhānaṃ gacchantī’ti vacanena attano khīṇāsavabhāvaṃ dīpeti.

    அபரோபி குஹகோ ஏகஸ்மிங் பப்³ப³தே பண்ணஸாலாயங் வஸதி. பண்ணஸாலாய ச பச்ச²தோ பபாதட்டா²னே ஏகோ கச்ச²கருக்கோ² அத்தி². தஸ்ஸ பாரோஹோ க³ந்த்வா பரபா⁴கே³ பூ⁴மியங் பதிட்டி²தோ. மனுஸ்ஸா மக்³கே³னாக³ந்த்வா நிமந்தெந்தி. ஸோ பத்தசீவரமாதா³ய பாரோஹேன ஓதரித்வா கா³மத்³வாரே அத்தானங் த³ஸ்ஸேதி. ததோ மனுஸ்ஸேஹி பச்சா² ஆக³ந்த்வா ‘கதரேன மக்³கே³ன ஆக³தத்த², ப⁴ந்தே’தி புட்டோ² ‘ஸமணானங் ஆக³தமக்³கோ³ நாம புச்சி²துங் ந வட்டதி, அத்தனோ இச்சி²திச்சி²தட்டா²னேனேவ ஆக³ச்ச²ந்தீ’தி வசனேன கீ²ணாஸவபா⁴வங் தீ³பேதி. தங் பன குஹகங் ஏகோ வித்³த⁴கண்ணோ ஞத்வா ‘பரிக்³க³ஹெஸ்ஸாமி ந’ந்தி ஏகதி³வஸங் பாரோஹேன ஓதரந்தங் தி³ஸ்வா பச்ச²தோ சி²ந்தி³த்வா அப்பமத்தகேன ட²பேஸி. ஸோ ‘பாரோஹதோ ஓதரிஸ்ஸாமீ’தி ‘ட²’ந்தி பதிதோ, மத்திகா பத்தோ பி⁴ஜ்ஜி. ஸோ ‘ஞாதொம்ஹீ’தி நிக்க²மித்வா பலாயி. பாபிச்ச²ஸ்ஸ பா⁴வோ பாபிச்ச²தா. லக்க²ணதோ பன அஸந்தகு³ணஸம்பா⁴வனதா, படிக்³க³ஹணே ச அமத்தஞ்ஞுதா; ஏதங் பாபிச்ச²தாலக்க²ணந்தி வேதி³தப்³ப³ங்.

    Aparopi kuhako ekasmiṃ pabbate paṇṇasālāyaṃ vasati. Paṇṇasālāya ca pacchato papātaṭṭhāne eko kacchakarukkho atthi. Tassa pāroho gantvā parabhāge bhūmiyaṃ patiṭṭhito. Manussā maggenāgantvā nimantenti. So pattacīvaramādāya pārohena otaritvā gāmadvāre attānaṃ dasseti. Tato manussehi pacchā āgantvā ‘katarena maggena āgatattha, bhante’ti puṭṭho ‘samaṇānaṃ āgatamaggo nāma pucchituṃ na vaṭṭati, attano icchiticchitaṭṭhāneneva āgacchantī’ti vacanena khīṇāsavabhāvaṃ dīpeti. Taṃ pana kuhakaṃ eko viddhakaṇṇo ñatvā ‘pariggahessāmi na’nti ekadivasaṃ pārohena otarantaṃ disvā pacchato chinditvā appamattakena ṭhapesi. So ‘pārohato otarissāmī’ti ‘ṭha’nti patito, mattikā patto bhijji. So ‘ñātomhī’ti nikkhamitvā palāyi. Pāpicchassa bhāvo pāpicchatā. Lakkhaṇato pana asantaguṇasambhāvanatā, paṭiggahaṇe ca amattaññutā; etaṃ pāpicchatālakkhaṇanti veditabbaṃ.

    852. ஸிங்க³னித்³தே³ஸே விஜ்ஜ²னட்டே²ன ஸிங்க³ங்; நாக³ரிகபா⁴வஸங்கா²தஸ்ஸ கிலேஸஸிங்க³ஸ்ஸேதங் நாமங். ஸிங்கா³ரபா⁴வோ ஸிங்கா³ரதா, ஸிங்கா³ரகரணாகாரோ வா. சதுரபா⁴வோ சதுரதா. ததா² சாதுரியங். பரிக்க²தபா⁴வோ பரிக்க²ததா; பரிக²ணித்வா ட²பிதஸ்ஸேவ த³ள்ஹஸிங்கா³ரபா⁴வஸ்ஸேதங் நாமங் . இதரங் தஸ்ஸேவ வேவசனங். ஏவங் ஸப்³பே³ஹிபி பதே³ஹி கிலேஸஸிங்கா³ரதாவ கதி²தா.

    852. Siṅganiddese vijjhanaṭṭhena siṅgaṃ; nāgarikabhāvasaṅkhātassa kilesasiṅgassetaṃ nāmaṃ. Siṅgārabhāvo siṅgāratā, siṅgārakaraṇākāro vā. Caturabhāvo caturatā. Tathā cāturiyaṃ. Parikkhatabhāvo parikkhatatā; parikhaṇitvā ṭhapitasseva daḷhasiṅgārabhāvassetaṃ nāmaṃ . Itaraṃ tasseva vevacanaṃ. Evaṃ sabbehipi padehi kilesasiṅgāratāva kathitā.

    853. திந்திணனித்³தே³ஸே திந்திணந்தி கீ²யனங். திந்திணாயனாகாரோ திந்திணாயனா. திந்திணேன அயிதஸ்ஸ திந்திணஸமங்கி³னோ பா⁴வோ திந்திணாயிதத்தங். லோலுபபா⁴வோ லோலுப்பங். இதரே த்³வே ஆகாரபா⁴வனித்³தே³ஸா. புச்ச²ஞ்ஜிகதாதி லாப⁴லப⁴னகட்டா²னே வேத⁴னாகம்பனா நீசவுத்திதா. ஸாது⁴கம்யதாதி பணீதபணீதானங் பத்த²னா. ஏவங் ஸப்³பே³ஹிபி பதே³ஹி ஸுவானதோ³ணியங் கஞ்ஜியங் பிவனகஸுனக²ஸ்ஸ அஞ்ஞங் ஸுனக²ங் தி³ஸ்வா பு⁴பு⁴க்கரணங் விய ‘தவ ஸந்தகங், மம ஸந்தக’ந்தி கிலேஸவஸேன கீ²யனாகாரோ கதி²தோ.

    853. Tintiṇaniddese tintiṇanti khīyanaṃ. Tintiṇāyanākāro tintiṇāyanā. Tintiṇena ayitassa tintiṇasamaṅgino bhāvo tintiṇāyitattaṃ. Lolupabhāvo loluppaṃ. Itare dve ākārabhāvaniddesā. Pucchañjikatāti lābhalabhanakaṭṭhāne vedhanākampanā nīcavuttitā. Sādhukamyatāti paṇītapaṇītānaṃ patthanā. Evaṃ sabbehipi padehi suvānadoṇiyaṃ kañjiyaṃ pivanakasunakhassa aññaṃ sunakhaṃ disvā bhubhukkaraṇaṃ viya ‘tava santakaṃ, mama santaka’nti kilesavasena khīyanākāro kathito.

    854. சாபல்யனித்³தே³ஸே ஆகோடிதபச்சாகோடிதபா⁴வாதீ³ஹி சீவரஸ்ஸ மண்ட³னா சீவரமண்ட³னா. மணிவண்ணச்ச²விகரணாதீ³ஹி பத்தஸ்ஸ மண்ட³னா பத்தமண்ட³னா. சித்தகம்மாதீ³ஹி புக்³க³லிகஸேனாஸனஸ்ஸ மண்ட³னா ஸேனாஸனமண்ட³னா. இமஸ்ஸ வா பூதிகாயஸ்ஸாதி இமஸ்ஸ மனுஸ்ஸஸரீரஸ்ஸ. யதா² ஹி தத³ஹுஜாதோபி ஸிங்கா³லோ ஜரஸிங்கா³லொத்வேவ ஊருப்பமாணாபி ச க³ளோசிலதா பூதிலதாத்வேவ ஸங்க²ங் க³ச்ச²தி, ஏவங் ஸுவண்ணவண்ணோபி மனுஸ்ஸகாயோ பூதிகாயொத்வேவ வுச்சதி. தஸ்ஸ அந்தரந்தரா ரத்தவண்ணபண்டு³வண்ணாதீ³ஹி நிவாஸனபாருபனாதீ³ஹி ஸஜ்ஜனா மண்ட³னா நாம. பா³ஹிரானங் வா பரிக்கா²ரானந்தி ட²பெத்வா பத்தசீவரங் ஸேஸபரிக்கா²ரானங்; அத²வா யா ஏஸா சீவரமண்ட³னா பத்தமண்ட³னாதி வுத்தா, ஸா தேஹி வா பரிக்கா²ரேஹி காயஸ்ஸ மண்ட³னா தேஸங் வா பா³ஹிரபரிக்கா²ரானங் மண்டெ³த்வா ட²பனவஸேன மண்ட³னாதி ஏவமெத்த² அத்தோ² வேதி³தப்³போ³. மண்ட³னா விபூ⁴ஸனாதி எத்த² ஊனட்டா²னஸ்ஸ பூரணவஸேன மண்ட³னா, ச²விராகா³தி³வஸேன விபூ⁴ஸனாதி வேதி³தப்³பா³. கேளனாதி கீளனா. பரிகேளனாதி பரிகீளனா. கி³த்³தி⁴கதாதி கே³த⁴யுத்ததா. கி³த்³தி⁴கத்தந்தி தஸ்ஸேவ வேவசனங். சபலபா⁴வோ சபலதா. ததா² சாபல்யங். இத³ங் வுச்சதீதி இத³ங் சாபல்யங் நாம வுச்சதி, யேன ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ வஸ்ஸஸதிகோபி ஸமானோ தத³ஹுஜாததா³ரகோ விய ஹோதி.

    854. Cāpalyaniddese ākoṭitapaccākoṭitabhāvādīhi cīvarassa maṇḍanā cīvaramaṇḍanā. Maṇivaṇṇacchavikaraṇādīhi pattassa maṇḍanā pattamaṇḍanā. Cittakammādīhi puggalikasenāsanassa maṇḍanā senāsanamaṇḍanā. Imassa vā pūtikāyassāti imassa manussasarīrassa. Yathā hi tadahujātopi siṅgālo jarasiṅgālotveva ūruppamāṇāpi ca gaḷocilatā pūtilatātveva saṅkhaṃ gacchati, evaṃ suvaṇṇavaṇṇopi manussakāyo pūtikāyotveva vuccati. Tassa antarantarā rattavaṇṇapaṇḍuvaṇṇādīhi nivāsanapārupanādīhi sajjanā maṇḍanā nāma. Bāhirānaṃ vā parikkhārānanti ṭhapetvā pattacīvaraṃ sesaparikkhārānaṃ; athavā yā esā cīvaramaṇḍanā pattamaṇḍanāti vuttā, sā tehi vā parikkhārehi kāyassa maṇḍanā tesaṃ vā bāhiraparikkhārānaṃ maṇḍetvā ṭhapanavasena maṇḍanāti evamettha attho veditabbo. Maṇḍanā vibhūsanāti ettha ūnaṭṭhānassa pūraṇavasena maṇḍanā, chavirāgādivasena vibhūsanāti veditabbā. Keḷanāti kīḷanā. Parikeḷanāti parikīḷanā. Giddhikatāti gedhayuttatā. Giddhikattanti tasseva vevacanaṃ. Capalabhāvo capalatā. Tathā cāpalyaṃ. Idaṃ vuccatīti idaṃ cāpalyaṃ nāma vuccati, yena samannāgato puggalo vassasatikopi samāno tadahujātadārako viya hoti.

    855. அஸபா⁴க³வுத்தினித்³தே³ஸே விப்படிகூலக்³கா³ஹிதாதி அனநுலோமக்³கா³ஹிதா. விபச்சனீகஸாததாதி விபச்சனீகேன படிவிருத்³த⁴கரணேன ஸுகா²யனா. அனாத³ரபா⁴வோ அனாத³ரியங். ததா² அனாத³ரியதா. அகா³ரவஸ்ஸ பா⁴வோ அகா³ரவதா. ஜெட்ட²கபா⁴வஸ்ஸ அகரணங் அப்பதிஸ்ஸவதா. அயங் வுச்சதீதி அயங் அஸபா⁴க³வுத்தி நாம வுச்சதி; விஸபா⁴க³ஜீவிகதாதி அத்தோ²; யாய ஸமன்னாக³தோ புக்³க³லோ மாதரங் பிதரங் வா கி³லானங் படிவத்தித்வாபி ந ஓலோகேதி; பிதுஸந்தகஸ்ஸ காரணா மாதரா ஸத்³தி⁴ங், மாதுஸந்தகஸ்ஸ காரணா பிதரா ஸத்³தி⁴ங் கலஹங் கரோதி; விஸபா⁴க³ஜீவிதங் ஜீவதி, மாதாபிதூனங் ஸந்தகஸ்ஸ காரணா ஜெட்டே²ன வா கனிட்டே²ன வா பா⁴தரா ஸத்³தி⁴ங் கலஹங் கரோதி, நில்லஜ்ஜவசனங் வத³தி, ஆசரியஸ்ஸ வா உபஜ்ஜா²யஸ்ஸ வா வத்தபடிவத்தங் ந கரோதி, கி³லானங் ந உபட்டா²தி, பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ப⁴க³வதோ சேதியத³ஸ்ஸனட்டா²னே உச்சாரங் வா பஸ்ஸாவங் வா கரோதி, கே²ளம்பி ஸிங்கா⁴ணிகம்பி ச²ட்³டே³தி, ச²த்தங் தா⁴ரேதி, உபாஹனா ஆருய்ஹ க³ச்ச²தி, பு³த்³த⁴ஸாவகேஸு ந லஜ்ஜதி, ஸங்கே⁴ சித்தீகாரங் ந கரோதி, மாதிமத்தபிதிமத்தாதீ³ஸு க³ருட்டா²னீயேஸு ஹிரொத்தப்பங் ந பச்சுபட்டா²பேதி. தஸ்ஸேவங் பவத்தமானஸ்ஸ ஸப்³பா³ பேஸா கிரியா மாதரீதிஆதீ³ஸுபி வத்தூ²ஸு அஸபா⁴க³வுத்திதா நாம ஹோதி.

    855. Asabhāgavuttiniddese vippaṭikūlaggāhitāti ananulomaggāhitā. Vipaccanīkasātatāti vipaccanīkena paṭiviruddhakaraṇena sukhāyanā. Anādarabhāvo anādariyaṃ. Tathā anādariyatā. Agāravassa bhāvo agāravatā. Jeṭṭhakabhāvassa akaraṇaṃ appatissavatā. Ayaṃvuccatīti ayaṃ asabhāgavutti nāma vuccati; visabhāgajīvikatāti attho; yāya samannāgato puggalo mātaraṃ pitaraṃ vā gilānaṃ paṭivattitvāpi na oloketi; pitusantakassa kāraṇā mātarā saddhiṃ, mātusantakassa kāraṇā pitarā saddhiṃ kalahaṃ karoti; visabhāgajīvitaṃ jīvati, mātāpitūnaṃ santakassa kāraṇā jeṭṭhena vā kaniṭṭhena vā bhātarā saddhiṃ kalahaṃ karoti, nillajjavacanaṃ vadati, ācariyassa vā upajjhāyassa vā vattapaṭivattaṃ na karoti, gilānaṃ na upaṭṭhāti, buddhassa bhagavato cetiyadassanaṭṭhāne uccāraṃ vā passāvaṃ vā karoti, kheḷampi siṅghāṇikampi chaḍḍeti, chattaṃ dhāreti, upāhanā āruyha gacchati, buddhasāvakesu na lajjati, saṅghe cittīkāraṃ na karoti, mātimattapitimattādīsu garuṭṭhānīyesu hirottappaṃ na paccupaṭṭhāpeti. Tassevaṃ pavattamānassa sabbā pesā kiriyā mātarītiādīsupi vatthūsu asabhāgavuttitā nāma hoti.

    856. அரதினித்³தே³ஸே பந்தேஸூதி தூ³ரேஸு விவித்தேஸு வா. அதி⁴குஸலேஸூதி ஸமத²விபஸ்ஸனாத⁴ம்மேஸு. அரதீதி ரதிபடிக்கே²போ. அரதிதாதி அரமணாகாரோ. அனபி⁴ரதீதி அனபி⁴ரதபா⁴வோ. அனபி⁴ரமணாதி அனபி⁴ரமணாகாரோ. உக்கண்டி²தாதி உக்கண்ட²னாகாரோ. பரிதஸ்ஸிதாதி உக்கண்ட²னவஸேனேவ பரிதஸ்ஸனா.

    856. Aratiniddese pantesūti dūresu vivittesu vā. Adhikusalesūti samathavipassanādhammesu. Aratīti ratipaṭikkhepo. Aratitāti aramaṇākāro. Anabhiratīti anabhiratabhāvo. Anabhiramaṇāti anabhiramaṇākāro. Ukkaṇṭhitāti ukkaṇṭhanākāro. Paritassitāti ukkaṇṭhanavaseneva paritassanā.

    857. தந்தீ³னித்³தே³ஸே தந்தீ³தி ஜாதிஆலஸியங். தந்தி³யனாதி தந்தி³யனாகாரோ. தந்தி³மனகதாதி தந்தி³யா அபி⁴பூ⁴தசித்ததா. அலஸஸ்ஸ பா⁴வோ ஆலஸ்யங். ஆலஸ்யாயனாகாரோ ஆலஸ்யாயனா. அலஸ்யாயிதஸ்ஸ பா⁴வோ ஆலஸ்யாயிதத்தங். இதி ஸப்³பே³ஹிபி இமேஹி பதே³ஹி கிலேஸவஸேன காயாலஸியங் கதி²தங்.

    857. Tandīniddese tandīti jātiālasiyaṃ. Tandiyanāti tandiyanākāro. Tandimanakatāti tandiyā abhibhūtacittatā. Alasassa bhāvo ālasyaṃ. Ālasyāyanākāro ālasyāyanā. Alasyāyitassa bhāvo ālasyāyitattaṃ. Iti sabbehipi imehi padehi kilesavasena kāyālasiyaṃ kathitaṃ.

    858. விஜம்பி⁴தானித்³தே³ஸே ஜம்ப⁴னாதி ப²ந்த³னா. புனப்புனங் ஜம்ப⁴னா விஜம்ப⁴னா. ஆனமனாதி புரதோ நமனா. வினமனாதி பச்ச²தோ நமனா. ஸன்னமனாதி ஸமந்ததோ நமனா. பணமனாதி யதா² ஹி தந்ததோ உட்டி²தபேஸகாரோ கிஸ்மிஞ்சிதே³வ க³ஹெத்வா உஜுகங் காயங் உஸ்ஸாபேதி, ஏவங் காயஸ்ஸ உத்³த⁴ங் ட²பனா. ப்³யாதி⁴யகந்தி உப்பன்னப்³யாதி⁴தா. இதி ஸப்³பே³ஹிபி இமேஹி பதே³ஹி கிலேஸவஸேன காயப²ந்த³னமேவ கதி²தங்.

    858. Vijambhitāniddese jambhanāti phandanā. Punappunaṃ jambhanā vijambhanā. Ānamanāti purato namanā. Vinamanāti pacchato namanā. Sannamanāti samantato namanā. Paṇamanāti yathā hi tantato uṭṭhitapesakāro kismiñcideva gahetvā ujukaṃ kāyaṃ ussāpeti, evaṃ kāyassa uddhaṃ ṭhapanā. Byādhiyakanti uppannabyādhitā. Iti sabbehipi imehi padehi kilesavasena kāyaphandanameva kathitaṃ.

    859. ப⁴த்தஸம்மத³னித்³தே³ஸே பு⁴த்தாவிஸ்ஸாதி பு⁴த்தவதோ. ப⁴த்தமுச்சா²தி ப⁴த்தகே³லஞ்ஞங்; ப³லவப⁴த்தேன ஹி முச்சா²பத்தோ விய ஹோதி. ப⁴த்தகிலமதோ²தி ப⁴த்தேன கிலந்தபா⁴வோ. ப⁴த்தபரிளாஹோதி ப⁴த்தத³ரதோ². தஸ்மிஞ்ஹி ஸமயே பரிளாஹுப்பத்தியா உபஹதிந்த்³ரியோ ஹோதி, காயோ ஜீரதி. காயது³ட்டு²ல்லந்தி ப⁴த்தங் நிஸ்ஸாய காயஸ்ஸ அகம்மஞ்ஞதா.

    859. Bhattasammadaniddese bhuttāvissāti bhuttavato. Bhattamucchāti bhattagelaññaṃ; balavabhattena hi mucchāpatto viya hoti. Bhattakilamathoti bhattena kilantabhāvo. Bhattapariḷāhoti bhattadaratho. Tasmiñhi samaye pariḷāhuppattiyā upahatindriyo hoti, kāyo jīrati. Kāyaduṭṭhullanti bhattaṃ nissāya kāyassa akammaññatā.

    860. சேதஸோ லீனத்தனித்³தே³ஸோ ஹெட்டா² த⁴ம்மஸங்க³ஹட்ட²கதா²யங் வுத்தத்தோ²யேவ. இமேஹி பன ஸப்³பே³ஹிபி பதே³ஹி கிலேஸவஸேன சித்தஸ்ஸ கி³லானாகாரோ கதி²தோதி வேதி³தப்³போ³.

    860. Cetaso līnattaniddeso heṭṭhā dhammasaṅgahaṭṭhakathāyaṃ vuttatthoyeva. Imehi pana sabbehipi padehi kilesavasena cittassa gilānākāro kathitoti veditabbo.

    861. குஹனானித்³தே³ஸே லாப⁴ஸக்காரஸிலோகஸன்னிஸ்ஸிதஸ்ஸாதி லாப⁴ஞ்ச ஸக்காரஞ்ச கித்திஸத்³த³ஞ்ச நிஸ்ஸிதஸ்ஸ, பத்த²யந்தஸ்ஸாதி அத்தோ². பாபிச்ச²ஸ்ஸாதி அஸந்தகு³ணதீ³பனகாமஸ்ஸ. இச்சா²பகதஸ்ஸாதி இச்சா²ய அபகதஸ்ஸ, உபத்³து³தஸ்ஸாதி அத்தோ².

    861. Kuhanāniddese lābhasakkārasilokasannissitassāti lābhañca sakkārañca kittisaddañca nissitassa, patthayantassāti attho. Pāpicchassāti asantaguṇadīpanakāmassa. Icchāpakatassāti icchāya apakatassa, upaddutassāti attho.

    இதோ பரங் யஸ்மா பச்சயபடிஸேவன ஸாமந்தஜப்பனஇரியாபத²ஸன்னிஸ்ஸிதவஸேன மஹானித்³தே³ஸே திவித⁴ங் குஹனவத்து² ஆக³தங், தஸ்மா திவித⁴ம்பி தங் த³ஸ்ஸேதுங் பச்சயபடிஸேவனஸங்கா²தேன வாதி ஏவமாதி³ ஆரத்³த⁴ங். தத்த² சீவராதீ³ஹி நிமந்திதஸ்ஸ தத³த்தி²கஸ்ஸேவ ஸதோ பாபிச்ச²தங் நிஸ்ஸாய படிக்கி²பனேன, தே ச க³ஹபதிகே அத்தனி ஸுப்பதிட்டி²தஸத்³தே⁴ ஞத்வா புன தேஸங் ‘அஹோ அய்யோ அப்பிச்சோ², ந கிஞ்சி படிக்³க³ண்ஹிதுங் இச்ச²தி, ஸுலத்³த⁴ங் வத நோ அஸ்ஸ ஸசே அப்பமத்தகங் கிஞ்சி படிக்³க³ண்ஹெய்யா’தி நானாவிதே⁴ஹி உபாயேஹி பணீதானி சீவராதீ³னி உபனெந்தானங் தத³னுக்³க³ஹகாமதங்யேவ ஆவிகத்வா படிக்³க³ஹணேன ச ததோ பபு⁴தி அஸீதிஸகடபா⁴ரேஹி உபனாமனஹேதுபூ⁴தங் விம்ஹாபனங் பச்சயபடிஸேவனஸங்கா²தங் குஹனவத்தூ²தி வேதி³தப்³ப³ங். வுத்தம்பி சேதங் மஹானித்³தே³ஸே (மஹானி॰ 87) –

    Ito paraṃ yasmā paccayapaṭisevana sāmantajappanairiyāpathasannissitavasena mahāniddese tividhaṃ kuhanavatthu āgataṃ, tasmā tividhampi taṃ dassetuṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātena vāti evamādi āraddhaṃ. Tattha cīvarādīhi nimantitassa tadatthikasseva sato pāpicchataṃ nissāya paṭikkhipanena, te ca gahapatike attani suppatiṭṭhitasaddhe ñatvā puna tesaṃ ‘aho ayyo appiccho, na kiñci paṭiggaṇhituṃ icchati, suladdhaṃ vata no assa sace appamattakaṃ kiñci paṭiggaṇheyyā’ti nānāvidhehi upāyehi paṇītāni cīvarādīni upanentānaṃ tadanuggahakāmataṃyeva āvikatvā paṭiggahaṇena ca tato pabhuti asītisakaṭabhārehi upanāmanahetubhūtaṃ vimhāpanaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthūti veditabbaṃ. Vuttampi cetaṃ mahāniddese (mahāni. 87) –

    ‘‘கதமங் பச்சயபடிஸேவனஸங்கா²தங் குஹனவத்து²? இத⁴ க³ஹபதிகா பி⁴க்கு²ங் நிமந்தெந்தி சீவரபிண்ட³பாதஸேனாஸனகி³லானபச்சயபே⁴ஸஜ்ஜபரிக்கா²ரேஹி. ஸோ பாபிச்சோ² இச்சா²பகதோ அத்தி²கோ சீவர …பே॰… பரிக்கா²ரானங் பி⁴ய்யோகம்யதங் உபாதா³ய சீவரங் பச்சக்கா²தி, பிண்ட³பாதங் பச்சக்கா²தி, ஸேனாஸனங் பச்சக்கா²தி, கி³லானபச்சயபே⁴ஸஜ்ஜபரிக்கா²ரங் பச்சக்கா²தி. ஸோ ஏவமாஹ – ‘‘கிங் ஸமணஸ்ஸ மஹக்³கே⁴ன சீவரேன? ஏதங் ஸாருப்பங் யங் ஸமணோ ஸுஸானா வா ஸங்காரகூடா வா பாபணிகா வா நந்தகானி உச்சினித்வா ஸங்கா⁴டிங் கத்வா தா⁴ரெய்ய. கிங் ஸமணஸ்ஸ மஹக்³கே⁴ன பிண்ட³பாதேன? ஏதங் ஸாருப்பங் யங் ஸமணோ உஞ்சா²சரியாய பிண்டி³யாலோபேன ஜீவிகங் கப்பெய்ய. கிங் ஸமணஸ்ஸ மஹக்³கே⁴ன ஸேனாஸனேன? ஏதங் ஸாருப்பங் யங் ஸமணோ ருக்க²மூலிகோ வா அஸ்ஸ ஸோஸானிகோ வா அப்³போ⁴காஸிகோ வா. கிங் ஸமணஸ்ஸ மஹக்³கே⁴ன கி³லானபச்சயபே⁴ஸஜ்ஜபரிக்கா²ரேன? ஏதங் ஸாருப்பங் யங் ஸமணோ பூதிமுத்தேன வா ஹரீதகீக²ண்டே³ன வா ஓஸத⁴ங் கரெய்யாதி. தது³பாதா³ய லூக²ங் சீவரங் தா⁴ரேதி, லூக²ங் பிண்ட³பாதங் பரிபு⁴ஞ்ஜதி, லூக²ங் ஸேனாஸனங் படிஸேவதி, லூக²ங் கி³லானபச்சயபே⁴ஸஜ்ஜபரிக்கா²ரங் படிஸேவதி. தமேனங் க³ஹபதிகா ஏவங் ஜானந்தி – ‘அயங் ஸமணோ அப்பிச்சோ² ஸந்துட்டோ² பவிவித்தோ அஸங்ஸட்டோ² ஆரத்³த⁴வீரியோ து⁴தவாதோ³’தி பி⁴ய்யோ பி⁴ய்யோ நிமந்தெந்தி சீவர…பே॰… பரிக்கா²ரேஹி. ஸோ ஏவமாஹ – ‘திண்ணங் ஸம்முகீ²பா⁴வா ஸத்³தோ⁴ குலபுத்தோ ப³ஹுங் புஞ்ஞங் பஸவதி – ஸத்³தா⁴ய ஸம்முகீ²பா⁴வா ஸத்³தோ⁴ குலபுத்தோ ப³ஹுங் புஞ்ஞங் பஸவதி, தெ³ய்யத⁴ம்மஸ்ஸ…பே॰… த³க்கி²ணெய்யானங் ஸம்முகீ²பா⁴வா ஸத்³தோ⁴ குலபுத்தோ ப³ஹுங் புஞ்ஞங் பஸவதி. தும்ஹாகஞ்சேவாயங் ஸத்³தா⁴ அத்தி², தெ³ய்யத⁴ம்மோ ச ஸங்விஜ்ஜதி, அஹஞ்ச படிக்³கா³ஹகோ. ஸசாஹங் ந படிக்³க³ஹெஸ்ஸாமி, ஏவங் தும்ஹே புஞ்ஞேன பரிபா³ஹிரா ப⁴விஸ்ஸத²; ந மய்ஹங் இமினா அத்தோ², அபிச தும்ஹாகங் ஏவ அனுகம்பாய படிக்³க³ண்ஹாமீ’தி. தது³பாதா³ய ப³ஹும்பி சீவரங் படிக்³க³ண்ஹாதி, ப³ஹும்பி பிண்ட³பாதங்…பே॰… பே⁴ஸஜ்ஜபரிக்கா²ரங் படிக்³க³ண்ஹாதி. யா ஏவரூபா பா⁴குடிகா பா⁴குடியங் குஹனா குஹாயனா குஹிதத்தங் – இத³ங் வுச்சதி பச்சயபடிஸேவனஸங்கா²தங் குஹனவத்தூ²’’தி.

    ‘‘Katamaṃ paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idha gahapatikā bhikkhuṃ nimantenti cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi. So pāpiccho icchāpakato atthiko cīvara …pe… parikkhārānaṃ bhiyyokamyataṃ upādāya cīvaraṃ paccakkhāti, piṇḍapātaṃ paccakkhāti, senāsanaṃ paccakkhāti, gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paccakkhāti. So evamāha – ‘‘kiṃ samaṇassa mahagghena cīvarena? Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo susānā vā saṅkārakūṭā vā pāpaṇikā vā nantakāni uccinitvā saṅghāṭiṃ katvā dhāreyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena piṇḍapātena? Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo uñchācariyāya piṇḍiyālopena jīvikaṃ kappeyya. Kiṃ samaṇassa mahagghena senāsanena? Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo rukkhamūliko vā assa sosāniko vā abbhokāsiko vā. Kiṃ samaṇassa mahagghena gilānapaccayabhesajjaparikkhārena? Etaṃ sāruppaṃ yaṃ samaṇo pūtimuttena vā harītakīkhaṇḍena vā osadhaṃ kareyyāti. Tadupādāya lūkhaṃ cīvaraṃ dhāreti, lūkhaṃ piṇḍapātaṃ paribhuñjati, lūkhaṃ senāsanaṃ paṭisevati, lūkhaṃ gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ paṭisevati. Tamenaṃ gahapatikā evaṃ jānanti – ‘ayaṃ samaṇo appiccho santuṭṭho pavivitto asaṃsaṭṭho āraddhavīriyo dhutavādo’ti bhiyyo bhiyyo nimantenti cīvara…pe… parikkhārehi. So evamāha – ‘tiṇṇaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati – saddhāya sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati, deyyadhammassa…pe… dakkhiṇeyyānaṃ sammukhībhāvā saddho kulaputto bahuṃ puññaṃ pasavati. Tumhākañcevāyaṃ saddhā atthi, deyyadhammo ca saṃvijjati, ahañca paṭiggāhako. Sacāhaṃ na paṭiggahessāmi, evaṃ tumhe puññena paribāhirā bhavissatha; na mayhaṃ iminā attho, apica tumhākaṃ eva anukampāya paṭiggaṇhāmī’ti. Tadupādāya bahumpi cīvaraṃ paṭiggaṇhāti, bahumpi piṇḍapātaṃ…pe… bhesajjaparikkhāraṃ paṭiggaṇhāti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ vuccati paccayapaṭisevanasaṅkhātaṃ kuhanavatthū’’ti.

    பாபிச்ச²ஸ்ஸேவ பன ஸதோ உத்தரிமனுஸ்ஸத⁴ம்மாதி⁴க³மபரிதீ³பனவாசாய ததா² ததா² விம்ஹாபனங் ஸாமந்தஜப்பனஸங்கா²தங் குஹனவத்தூ²தி வேதி³தப்³ப³ங். யதா²ஹ – ‘‘கதமங் ஸாமந்தஜப்பனஸங்கா²தங் குஹனவத்து² ? இதே⁴கச்சோ பாபிச்சோ² இச்சா²பகதோ ஸம்பா⁴வனாதி⁴ப்பாயோ ‘ஏவங் மங் ஜனோ ஸம்பா⁴வெஸ்ஸதீ’தி அரியத⁴ம்மஸன்னிஸ்ஸிதங் வாசங் பா⁴ஸதி – ‘யோ ஏவரூபங் சீவரங் தா⁴ரேதி, ஸோ ஸமணோ மஹேஸக்கோ²’தி ப⁴ணதி; ‘யோ ஏவரூபங் பத்தங், லோஹதா²லகங், த⁴மகரணங், பரிஸாவனங், குஞ்சிகங், உபாஹனங், காயப³ந்த⁴னங், ஆயோக³ங் தா⁴ரேதி, ஸோ ஸமணோ மஹேஸக்கோ²’தி ப⁴ணதி; ‘யஸ்ஸ ஏவரூபோ உபஜ்ஜா²யோ, ஆசரியோ, ஸமானுபஜ்ஜா²யோ, ஸமானாசரியகோ, மித்தோ ஸந்தி³ட்டோ², ஸம்ப⁴த்தோ, ஸஹாயோ; யோ ஏவரூபே விஹாரே வஸதி – அட்³ட⁴யோகே³, பாஸாதே³, ஹம்மியே, கு³ஹாயங், லேணே, குடியா, கூடாகா³ரே, அட்டே, மாளே, உதோ³ஸிதே, உத்³த³ண்டே³, உபட்டா²னஸாலாயங், மண்ட³பே, ருக்க²மூலே வஸதி, ஸோ ஸமணோ மஹேஸக்கோ²’தி ப⁴ணதி.

    Pāpicchasseva pana sato uttarimanussadhammādhigamaparidīpanavācāya tathā tathā vimhāpanaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthūti veditabbaṃ. Yathāha – ‘‘katamaṃ sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthu ? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’ti ariyadhammasannissitaṃ vācaṃ bhāsati – ‘yo evarūpaṃ cīvaraṃ dhāreti, so samaṇo mahesakkho’ti bhaṇati; ‘yo evarūpaṃ pattaṃ, lohathālakaṃ, dhamakaraṇaṃ, parisāvanaṃ, kuñcikaṃ, upāhanaṃ, kāyabandhanaṃ, āyogaṃ dhāreti, so samaṇo mahesakkho’ti bhaṇati; ‘yassa evarūpo upajjhāyo, ācariyo, samānupajjhāyo, samānācariyako, mitto sandiṭṭho, sambhatto, sahāyo; yo evarūpe vihāre vasati – aḍḍhayoge, pāsāde, hammiye, guhāyaṃ, leṇe, kuṭiyā, kūṭāgāre, aṭṭe, māḷe, udosite, uddaṇḍe, upaṭṭhānasālāyaṃ, maṇḍape, rukkhamūle vasati, so samaṇo mahesakkho’ti bhaṇati.

    ‘‘அத² வா கோரஜிககோரஜிகோ பா⁴குடிகபா⁴குடிகோ குஹககுஹகோ லபகலபகோ முக²ஸம்பா⁴விதோ ‘அயங் ஸமணோ இமாஸங் ஏவரூபானங் ஸந்தானங் விஹாரஸமாபத்தீனங் லாபீ⁴’தி தாதி³ஸங் க³ம்பீ⁴ரங் கூ³ள்ஹங் நிபுணங் படிச்ச²ன்னங் லோகுத்தரங் ஸுஞ்ஞதாபடிஸங்யுத்தங் கத²ங் கதே²தி. யா ஏவரூபா பா⁴குடிகா பா⁴குடியங் குஹனா குஹாயனா குஹிதத்தங் – இத³ங் வுச்சதி ஸாமந்தஜப்பனஸங்கா²தங் குஹனவத்தூ²’’தி.

    ‘‘Atha vā korajikakorajiko bhākuṭikabhākuṭiko kuhakakuhako lapakalapako mukhasambhāvito ‘ayaṃ samaṇo imāsaṃ evarūpānaṃ santānaṃ vihārasamāpattīnaṃ lābhī’ti tādisaṃ gambhīraṃ gūḷhaṃ nipuṇaṃ paṭicchannaṃ lokuttaraṃ suññatāpaṭisaṃyuttaṃ kathaṃ katheti. Yā evarūpā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ vuccati sāmantajappanasaṅkhātaṃ kuhanavatthū’’ti.

    பாபிச்ச²ஸ்ஸேவ பன ஸதோ ஸம்பா⁴வனாதி⁴ப்பாயகதேன இரியாபதே²ன விம்ஹாபனங் இரியாபத²ஸன்னிஸ்ஸிதங் குஹனவத்தூ²தி வேதி³தப்³ப³ங். யதா²ஹ – ‘‘கதமங் இரியாபத²ஸங்கா²தங் குஹனவத்து²? இதே⁴கச்சோ பாபிச்சோ² இச்சா²பகதோ ஸம்பா⁴வனாதி⁴ப்பாயோ ‘ஏவங் மங் ஜனோ ஸம்பா⁴வெஸ்ஸதீ’தி க³மனங் ஸண்ட²பேதி, ஸயனங் ஸண்ட²பேதி, பணிதா⁴ய க³ச்ச²தி, பணிதா⁴ய திட்ட²தி, பணிதா⁴ய நிஸீத³தி, பணிதா⁴ய ஸெய்யங் கப்பேதி, ஸமாஹிதோ விய க³ச்ச²தி, ஸமாஹிதோ விய திட்ட²தி, நிஸீத³தி, ஸெய்யங் கப்பேதி, ஆபாத²கஜ்ஜா²யீவ ஹோதி. யா ஏவரூபா இரியாபத²ஸ்ஸ ஆட²பனா ட²பனா ஸண்ட²பனா பா⁴குடிகா பா⁴குடியங் குஹனா குஹாயனா குஹிதத்தங் – இத³ங் வுச்சதி இரியாபத²ஸங்கா²தங் குஹனவத்தூ²’’தி.

    Pāpicchasseva pana sato sambhāvanādhippāyakatena iriyāpathena vimhāpanaṃ iriyāpathasannissitaṃ kuhanavatthūti veditabbaṃ. Yathāha – ‘‘katamaṃ iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthu? Idhekacco pāpiccho icchāpakato sambhāvanādhippāyo ‘evaṃ maṃ jano sambhāvessatī’ti gamanaṃ saṇṭhapeti, sayanaṃ saṇṭhapeti, paṇidhāya gacchati, paṇidhāya tiṭṭhati, paṇidhāya nisīdati, paṇidhāya seyyaṃ kappeti, samāhito viya gacchati, samāhito viya tiṭṭhati, nisīdati, seyyaṃ kappeti, āpāthakajjhāyīva hoti. Yā evarūpā iriyāpathassa āṭhapanā ṭhapanā saṇṭhapanā bhākuṭikā bhākuṭiyaṃ kuhanā kuhāyanā kuhitattaṃ – idaṃ vuccati iriyāpathasaṅkhātaṃ kuhanavatthū’’ti.

    தத்த² பச்சயபடிஸேவனஸங்கா²தேனாதி பச்சயபடிஸேவனந்தி ஏவங் ஸங்கா²தேன பச்சயபடிஸேவனேன. ஸாமந்தஜப்பிதேனாதி ஸமீபே ப⁴ணிதேன. இரியாபத²ஸ்ஸாதி சதுஇரியாபத²ஸ்ஸ. ஆட²பனாதி ஆதி³ட²பனா, ஆத³ரேன வா ட²பனா. ட²பனாதி ட²பனாகாரோ. ஸண்ட²பனாதி அபி⁴ஸங்க²ரணா, பாஸாதி³கபா⁴வகரணந்தி வுத்தங் ஹோதி. பா⁴குடிகாதி பதா⁴னபுரிமட்டி²தபா⁴வத³ஸ்ஸனேன பா⁴குடிகரணங், முக²ஸங்கோசோதி வுத்தங் ஹோதி. பா⁴குடிகரணங் ஸீலமஸ்ஸாதி பா⁴குடிகோ; பா⁴குடிகஸ்ஸ பா⁴வோ பா⁴குடியங். குஹனாதி விம்ஹாபனங், குஹஸ்ஸ ஆயனா குஹாயனா. குஹிதஸ்ஸ பா⁴வோ குஹிதத்தந்தி.

    Tattha paccayapaṭisevanasaṅkhātenāti paccayapaṭisevananti evaṃ saṅkhātena paccayapaṭisevanena. Sāmantajappitenāti samīpe bhaṇitena. Iriyāpathassāti catuiriyāpathassa. Āṭhapanāti ādiṭhapanā, ādarena vā ṭhapanā. Ṭhapanāti ṭhapanākāro. Saṇṭhapanāti abhisaṅkharaṇā, pāsādikabhāvakaraṇanti vuttaṃ hoti. Bhākuṭikāti padhānapurimaṭṭhitabhāvadassanena bhākuṭikaraṇaṃ, mukhasaṅkocoti vuttaṃ hoti. Bhākuṭikaraṇaṃ sīlamassāti bhākuṭiko; bhākuṭikassa bhāvo bhākuṭiyaṃ. Kuhanāti vimhāpanaṃ, kuhassa āyanā kuhāyanā. Kuhitassa bhāvo kuhitattanti.

    862. லபனானித்³தே³ஸே ஆலபனாதி விஹாரங் ஆக³தமனுஸ்ஸே தி³ஸ்வா கிமத்தா²ய பொ⁴ந்தோ ஆக³தா? கிங் பி⁴க்கூ² நிமந்தேதுங்? யதி³ ஏவங் க³ச்ச²த²; அஹங் பச்ச²தோ பி⁴க்கூ² க³ஹெத்வா ஆக³ச்சா²மீ’தி ஏவங் ஆதி³தோவ லபனா. அத² வா அத்தானங் உபனெத்வா ‘அஹங் திஸ்ஸோ, மயி ராஜா பஸன்னோ, மயி அஸுகோ ச அஸுகோ ச ராஜமஹாமத்தோ பஸன்னோ’தி ஏவங் அத்துபனாயிகா லபனா ஆலபனா. லபனாதி புட்ட²ஸ்ஸ ஸதோ வுத்தப்பகாரமேவ லபனங். ஸல்லபனாதி க³ஹபதிகானங் உக்கண்ட²னே பீ⁴தஸ்ஸ ஓகாஸங் த³த்வா ஸுட்டு² லபனா. உல்லபனாதி ‘மஹாகுடும்பி³கோ, மஹானாவிகோ, மஹாதா³னபதீ’தி ஏவங் உத்³த⁴ங் கத்வா லபனா. ஸமுல்லபனாதி ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன உத்³த⁴ங் கத்வா லபனா. உன்னஹனாதி ‘உபாஸகா, புப்³பே³ ஈதி³ஸே காலே தா³னங் தே³த²; இதா³னி கிங் ந தே³தா²’தி ஏவங் யாவ ‘த³ஸ்ஸாம, ப⁴ந்தே, ஓகாஸங் ந லபா⁴மா’திஆதீ³னி வத³ந்தி தாவ உத்³த⁴ங் நஹனா, வேட²னாதி வுத்தங் ஹோதி. அத² வா உச்சு²ஹத்த²ங் தி³ஸ்வா ‘குதோ ஆக³தா, உபாஸகா’தி புச்ச²தி. ‘உச்சு²கெ²த்ததோ, ப⁴ந்தே’தி. ‘கிங் தத்த² உச்சு² மது⁴ர’ந்தி? ‘கா²தி³த்வா, ப⁴ந்தே, ஜானிதப்³ப³’ந்தி. ‘ந, உபாஸகா, பி⁴க்கு²ஸ்ஸ ‘உச்சு²ங் தே³தா²’தி வத்துங் வட்டதீ’தி யா ஏவரூபா நிப்³பே³டெ²ந்தஸ்ஸாபி வேட²னககதா², ஸா உன்னஹனா . ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன புனப்புனங் உன்னஹனா ஸமுன்னஹனா. உக்காசனாதி ‘ஏதங் குலங் மங்யேவ ஜானாதி, ஸசே எத்த² தெ³ய்யத⁴ம்மோ உப்பஜ்ஜதி, மய்ஹமேவ தே³தீ’தி ஏவங் உக்கி²பித்வா காசனா உக்காசனா; உத்³தீ³பனாதி வுத்தங் ஹோதி.

    862. Lapanāniddese ālapanāti vihāraṃ āgatamanusse disvā kimatthāya bhonto āgatā? Kiṃ bhikkhū nimantetuṃ? Yadi evaṃ gacchatha; ahaṃ pacchato bhikkhū gahetvā āgacchāmī’ti evaṃ āditova lapanā. Atha vā attānaṃ upanetvā ‘ahaṃ tisso, mayi rājā pasanno, mayi asuko ca asuko ca rājamahāmatto pasanno’ti evaṃ attupanāyikā lapanā ālapanā. Lapanāti puṭṭhassa sato vuttappakārameva lapanaṃ. Sallapanāti gahapatikānaṃ ukkaṇṭhane bhītassa okāsaṃ datvā suṭṭhu lapanā. Ullapanāti ‘mahākuṭumbiko, mahānāviko, mahādānapatī’ti evaṃ uddhaṃ katvā lapanā. Samullapanāti sabbatobhāgena uddhaṃ katvā lapanā. Unnahanāti ‘upāsakā, pubbe īdise kāle dānaṃ detha; idāni kiṃ na dethā’ti evaṃ yāva ‘dassāma, bhante, okāsaṃ na labhāmā’tiādīni vadanti tāva uddhaṃ nahanā, veṭhanāti vuttaṃ hoti. Atha vā ucchuhatthaṃ disvā ‘kuto āgatā, upāsakā’ti pucchati. ‘Ucchukhettato, bhante’ti. ‘Kiṃ tattha ucchu madhura’nti? ‘Khāditvā, bhante, jānitabba’nti. ‘Na, upāsakā, bhikkhussa ‘ucchuṃ dethā’ti vattuṃ vaṭṭatī’ti yā evarūpā nibbeṭhentassāpi veṭhanakakathā, sā unnahanā . Sabbatobhāgena punappunaṃ unnahanā samunnahanā. Ukkācanāti ‘etaṃ kulaṃ maṃyeva jānāti, sace ettha deyyadhammo uppajjati, mayhameva detī’ti evaṃ ukkhipitvā kācanā ukkācanā; uddīpanāti vuttaṃ hoti.

    தேலகந்த³ரிகவத்து² செத்த² வத்தப்³ப³ங். த்³வே கிர பி⁴க்கூ² ஏகங் கா³மங் பவிஸித்வா ஆஸனஸாலாய நிஸீதி³த்வா ஏகங் குமாரிகங் தி³ஸ்வா பக்கோஸிங்ஸு. தாய ஆக³தாய தத்ரேகோ ஏகங் புச்சி² – ‘அயங், ப⁴ந்தே, கஸ்ஸ குமாரிகா’தி? ‘அம்ஹாகங் உபட்டா²யிகாய தேலகந்த³ரிகாய தீ⁴தா, ஆவுஸோ. இமிஸ்ஸா மாதா மயி கே³ஹங் க³தே ஸப்பிங் த³த³மானா க⁴டேனேவ தே³தி, அயம்பி மாதா விய க⁴டேனேவ தே³தீ’தி உக்காசேதி.

    Telakandarikavatthu cettha vattabbaṃ. Dve kira bhikkhū ekaṃ gāmaṃ pavisitvā āsanasālāya nisīditvā ekaṃ kumārikaṃ disvā pakkosiṃsu. Tāya āgatāya tatreko ekaṃ pucchi – ‘ayaṃ, bhante, kassa kumārikā’ti? ‘Amhākaṃ upaṭṭhāyikāya telakandarikāya dhītā, āvuso. Imissā mātā mayi gehaṃ gate sappiṃ dadamānā ghaṭeneva deti, ayampi mātā viya ghaṭeneva detī’ti ukkāceti.

    ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன புனப்புனங் உக்காசனா ஸமுக்காசனா. அனுப்பியபா⁴ணிதாதி ஸச்சானுரூபங் வா த⁴ம்மானுரூபங் வா அனபலோகெத்வா புனப்புனங் பியப⁴ணனமேவ. சாடுகம்யதாதி நீசவுத்திதா; அத்தானங் ஹெட்ட²தோ ட²பெத்வா வத்தனங். முக்³க³ஸூப்யதாதி முக்³க³ஸூபஸதி³ஸதா. யதா² முக்³கே³ஸு பச்சமானேஸு கோசிதே³வ ந பச்சதி, அவஸேஸா பச்சந்தி; ஏவங் யஸ்ஸ புக்³க³லஸ்ஸ வசனே கிஞ்சிதே³வ ஸச்சங் ஹோதி, ஸேஸங் அலிகங் – அயங் புக்³க³லோ முக்³க³ஸூப்யோதி வுச்சதி. தஸ்ஸ பா⁴வோ முக்³க³ஸூப்யதா. பாரிப⁴டயதாதி பாரிப⁴டயபா⁴வோ. யோ ஹி குலதா³ரகே தா⁴தீ விய அங்கேன வா க²ந்தே⁴ன வா பரிப⁴டதி, தா⁴ரேதீதி அத்தோ²; தஸ்ஸ பரிப⁴டஸ்ஸ கம்மங் பாரிப⁴டயங்; பாரிப⁴டயஸ்ஸ பா⁴வோ பாரிப⁴டயதாதி.

    Sabbatobhāgena punappunaṃ ukkācanā samukkācanā. Anuppiyabhāṇitāti saccānurūpaṃ vā dhammānurūpaṃ vā anapaloketvā punappunaṃ piyabhaṇanameva. Cāṭukamyatāti nīcavuttitā; attānaṃ heṭṭhato ṭhapetvā vattanaṃ. Muggasūpyatāti muggasūpasadisatā. Yathā muggesu paccamānesu kocideva na paccati, avasesā paccanti; evaṃ yassa puggalassa vacane kiñcideva saccaṃ hoti, sesaṃ alikaṃ – ayaṃ puggalo muggasūpyoti vuccati. Tassa bhāvo muggasūpyatā. Pāribhaṭayatāti pāribhaṭayabhāvo. Yo hi kuladārake dhātī viya aṅkena vā khandhena vā paribhaṭati, dhāretīti attho; tassa paribhaṭassa kammaṃ pāribhaṭayaṃ; pāribhaṭayassa bhāvo pāribhaṭayatāti.

    863. நேமித்திகதானித்³தே³ஸே நிமித்தந்தி யங்கிஞ்சி பரேஸங் பச்சயதா³னஸங்யோஜனகங் காயவசீகம்மங். நிமித்தகம்மந்தி நிமித்தஸ்ஸ கரணகோஸல்லங்.

    863. Nemittikatāniddese nimittanti yaṃkiñci paresaṃ paccayadānasaṃyojanakaṃ kāyavacīkammaṃ. Nimittakammanti nimittassa karaṇakosallaṃ.

    தத்ரித³ங் வத்து² – ஏகோ கிர பிண்ட³பாதிகோ உபட்டா²ககம்மாரஸ்ஸ கே³ஹத்³வாரங் க³ந்த்வா ‘கிங் ப⁴ந்தே’தி புச்சி²தோ சீவரந்தரேன ஹத்த²ங் நீஹரித்வா வாஸிபஹரணாகாரங் அகாஸி. கம்மாரோ ‘ஸல்லக்கி²தங் மே, ப⁴ந்தே’தி வாஸிங் கத்வா அதா³ஸி. ஓபா⁴ஸோதி பச்சயபடிஸங்யுத்தகதா². ஓபா⁴ஸகம்மந்தி வச்ச²கபாலகே தி³ஸ்வா ‘கிங் இமே வச்சா² கீ²ரகோ³வச்சா², தக்ககோ³வச்சா²’தி புச்சி²த்வா ‘கீ²ரகோ³வச்சா², ப⁴ந்தே’தி வுத்தே ‘ந கீ²ரகோ³வச்சா², யதி³ கீ²ரகோ³வச்சா² ஸியுங் பி⁴க்கூ²பி கீ²ரங் லபெ⁴ய்யு’ந்தி ஏவமாதி³னா நயேன தேஸங் தா³ரகானங் மாதாபிதூனங் நிவேதெ³த்வா கீ²ரதா³பனாதி³கங் ஓபா⁴ஸகரணங். ஸாமந்தஜப்பாதி ஸமீபங் கத்வா ஜப்பனங்.

    Tatridaṃ vatthu – eko kira piṇḍapātiko upaṭṭhākakammārassa gehadvāraṃ gantvā ‘kiṃ bhante’ti pucchito cīvarantarena hatthaṃ nīharitvā vāsipaharaṇākāraṃ akāsi. Kammāro ‘sallakkhitaṃ me, bhante’ti vāsiṃ katvā adāsi. Obhāsoti paccayapaṭisaṃyuttakathā. Obhāsakammanti vacchakapālake disvā ‘kiṃ ime vacchā khīragovacchā, takkagovacchā’ti pucchitvā ‘khīragovacchā, bhante’ti vutte ‘na khīragovacchā, yadi khīragovacchā siyuṃ bhikkhūpi khīraṃ labheyyu’nti evamādinā nayena tesaṃ dārakānaṃ mātāpitūnaṃ nivedetvā khīradāpanādikaṃ obhāsakaraṇaṃ. Sāmantajappāti samīpaṃ katvā jappanaṃ.

    ஜாதகபா⁴ணகவத்து² செத்த² கதே²தப்³ப³ங். ஏகோ கிர ஜாதகபா⁴ணகத்தே²ரோ பு⁴ஞ்ஜிதுகாமோ உபட்டா²யிகாய கே³ஹங் பவிஸித்வா நிஸீதி³. ஸா அதா³துகாமா ‘தண்டு³லா நத்தீ²’தி ப⁴ணந்தீ தண்டு³லே ஆஹரிதுகாமா விய படிவிஸ்ஸகக⁴ரங் க³தா. பி⁴க்கு² அந்தோக³ப்³ப⁴ங் பவிஸித்வா ஓலோகெந்தோ கவாடகோணே உச்சு²ங், பா⁴ஜனே கு³ளங், பிடகே லோணமச்ச²பா²லங், கும்பி⁴யங் தண்டு³லே, க⁴டே க⁴தங் தி³ஸ்வா நிக்க²மித்வா நிஸீதி³. க⁴ரணீ ‘தண்டு³லங் நாலத்த²’ந்தி ஆக³தா. தே²ரோ ‘உபாஸிகே, அஜ்ஜ பி⁴க்கா² ந ஸம்பஜ்ஜிஸ்ஸதீ’தி படிகச்சேவ நிமித்தங் அத்³த³ஸ’ந்தி ஆஹ. ‘கிங், ப⁴ந்தே’தி? ‘கவாடகோணே நிக்கி²த்தங் உச்சு²ங் விய ஸப்பங் அத்³த³ஸங்; ‘தங் பஹரிஸ்ஸாமீ’தி ஓலோகெந்தோ பா⁴ஜனே ட²பிதங் கு³ளபிண்ட³ங் விய பாஸாணங் லெட்³டு³கேன; பஹடேன ஸப்பேன கதங், பிடகே நிக்கி²த்தலோணமச்ச²பா²லஸதி³ஸங், ப²ணங்; தஸ்ஸ தங் லெட்³டு³ங் ட³ங்ஸிதுகாமஸ்ஸ, கும்பி⁴யா தண்டு³லஸதி³ஸே த³ந்தே; அத²ஸ்ஸ குபிதஸ்ஸ, க⁴டே பக்கி²த்தக⁴தஸதி³ஸங், முக²தோ நிக்க²மந்தங் விஸமிஸ்ஸகங் கே²ள’ந்தி. ஸா ‘ந ஸக்கா முண்ட³கங் வஞ்சேது’ந்தி உச்சு²ங் த³த்வா ஓத³னங் பசித்வா க⁴தகு³ளமச்சே²ஹி ஸத்³தி⁴ங் அதா³ஸீதி. ஏவங் ஸமீபங் கத்வா ஜப்பனங் ஸாமந்தஜப்பாதி வேதி³தப்³ப³ங். பரிகதா²தி யதா² தங் லப⁴தி ததா² பரிவத்தெத்வா பரிவத்தெத்வா கத²னங்.

    Jātakabhāṇakavatthu cettha kathetabbaṃ. Eko kira jātakabhāṇakatthero bhuñjitukāmo upaṭṭhāyikāya gehaṃ pavisitvā nisīdi. Sā adātukāmā ‘taṇḍulā natthī’ti bhaṇantī taṇḍule āharitukāmā viya paṭivissakagharaṃ gatā. Bhikkhu antogabbhaṃ pavisitvā olokento kavāṭakoṇe ucchuṃ, bhājane guḷaṃ, piṭake loṇamacchaphālaṃ, kumbhiyaṃ taṇḍule, ghaṭe ghataṃ disvā nikkhamitvā nisīdi. Gharaṇī ‘taṇḍulaṃ nālattha’nti āgatā. Thero ‘upāsike, ajja bhikkhā na sampajjissatī’ti paṭikacceva nimittaṃ addasa’nti āha. ‘Kiṃ, bhante’ti? ‘Kavāṭakoṇe nikkhittaṃ ucchuṃ viya sappaṃ addasaṃ; ‘taṃ paharissāmī’ti olokento bhājane ṭhapitaṃ guḷapiṇḍaṃ viya pāsāṇaṃ leḍḍukena; pahaṭena sappena kataṃ, piṭake nikkhittaloṇamacchaphālasadisaṃ, phaṇaṃ; tassa taṃ leḍḍuṃ ḍaṃsitukāmassa, kumbhiyā taṇḍulasadise dante; athassa kupitassa, ghaṭe pakkhittaghatasadisaṃ, mukhato nikkhamantaṃ visamissakaṃ kheḷa’nti. Sā ‘na sakkā muṇḍakaṃ vañcetu’nti ucchuṃ datvā odanaṃ pacitvā ghataguḷamacchehi saddhiṃ adāsīti. Evaṃ samīpaṃ katvā jappanaṃ sāmantajappāti veditabbaṃ. Parikathāti yathā taṃ labhati tathā parivattetvā parivattetvā kathanaṃ.

    864. நிப்பேஸிகதானித்³தே³ஸே அக்கோஸனாதி த³ஸஹி அக்கோஸவத்தூ²ஹி அக்கோஸனா. வம்ப⁴னாதி பரிப⁴வித்வா கத²னங். க³ரஹனாதி ‘அஸ்ஸத்³தோ⁴ அப்பஸன்னோ’திஆதி³னா நயேன தோ³ஸாரோபனா. உக்கே²பனாதி ‘மா ஏதங் எத்த² கதே²தா²’தி வாசாய உக்கி²பனங். ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன ஸவத்து²கங் ஸஹேதுகங் கத்வா உக்கே²பனா ஸமுக்கே²பனா. அத²வா அதெ³ந்தங் ‘அஹோ தா³னபதீ’தி ஏவங் உக்கி²பனங் உக்கே²பனா. ‘மஹாதா³னபதீ’தி ஏவங் ஸுட்டு² உக்கே²பனா ஸமுக்கே²பனா. கி²பனாதி ‘கிங் இமஸ்ஸ ஜீவிதங் பீ³ஜபோ⁴ஜினோ’தி ஏவங் உப்பண்ட³னா. ஸங்கி²பனாதி ‘கிங் இமங் அதா³யகோதி ப⁴ணத² யோ நிச்சகாலங் ஸப்³பே³ஸம்பி நத்தீ²தி வசனங் தே³தீ’தி ஏவங் ஸுட்டு²தரங் உப்பண்ட³னா. பாபனாதி அதா³யகத்தஸ்ஸ அவண்ணஸ்ஸ வா பாபனங். ஸப்³ப³தோபா⁴கே³ன பாபனா ஸம்பாபனா. அவண்ணஹாரிகாதி ‘ஏவங் மே அவண்ணப⁴யாபி த³ஸ்ஸதீ’தி கே³ஹதோ கே³ஹங், கா³மதோ கா³மங், ஜனபத³தோ ஜனபத³ங் அவண்ணஹரணங். பரபிட்டி²மங்ஸிகதாதி புரதோ மது⁴ரங் ப⁴ணித்வா பரம்முகே² அவண்ணபா⁴ஸிதா. ஏஸா ஹி அபி⁴முக²ங் ஓலோகேதுங் அஸக்கொந்தஸ்ஸ பரம்முகா²னங் பிட்டி²மங்ஸகா²த³னங் விய ஹோதி. தஸ்மா பரபிட்டி²மங்ஸிகதாதி வுத்தா. அயங் வுச்சதி நிப்பேஸிகதாதி அயங் யஸ்மா வேளுபேஸிகா விய அப்³ப⁴ங்க³ங் பரஸ்ஸ கு³ணங் நிப்பேஸேதி நிபுஞ்ச²தி, யஸ்மா வா க³ந்த⁴ஜாதங் நிபிஸித்வா க³ந்த⁴மக்³க³னா விய பரகு³ணே நிபிஸித்வா விசுண்ணெத்வா ஏஸா லாப⁴மக்³க³னா ஹோதி, தஸ்மா நிப்பேஸிகதாதி வுச்சதீதி.

    864. Nippesikatāniddese akkosanāti dasahi akkosavatthūhi akkosanā. Vambhanāti paribhavitvā kathanaṃ. Garahanāti ‘assaddho appasanno’tiādinā nayena dosāropanā. Ukkhepanāti ‘mā etaṃ ettha kathethā’ti vācāya ukkhipanaṃ. Sabbatobhāgena savatthukaṃ sahetukaṃ katvā ukkhepanā samukkhepanā. Athavā adentaṃ ‘aho dānapatī’ti evaṃ ukkhipanaṃ ukkhepanā. ‘Mahādānapatī’ti evaṃ suṭṭhu ukkhepanā samukkhepanā. Khipanāti ‘kiṃ imassa jīvitaṃ bījabhojino’ti evaṃ uppaṇḍanā. Saṅkhipanāti ‘kiṃ imaṃ adāyakoti bhaṇatha yo niccakālaṃ sabbesampi natthīti vacanaṃ detī’ti evaṃ suṭṭhutaraṃ uppaṇḍanā. Pāpanāti adāyakattassa avaṇṇassa vā pāpanaṃ. Sabbatobhāgena pāpanā sampāpanā. Avaṇṇahārikāti ‘evaṃ me avaṇṇabhayāpi dassatī’ti gehato gehaṃ, gāmato gāmaṃ, janapadato janapadaṃ avaṇṇaharaṇaṃ. Parapiṭṭhimaṃsikatāti purato madhuraṃ bhaṇitvā parammukhe avaṇṇabhāsitā. Esā hi abhimukhaṃ oloketuṃ asakkontassa parammukhānaṃ piṭṭhimaṃsakhādanaṃ viya hoti. Tasmā parapiṭṭhimaṃsikatāti vuttā. Ayaṃ vuccati nippesikatāti ayaṃ yasmā veḷupesikā viya abbhaṅgaṃ parassa guṇaṃ nippeseti nipuñchati, yasmā vā gandhajātaṃ nipisitvā gandhamagganā viya paraguṇe nipisitvā vicuṇṇetvā esā lābhamagganā hoti, tasmā nippesikatāti vuccatīti.

    865. லாபே⁴ன லாப⁴ங் நிஜிகீ³ஸனதானித்³தே³ஸே நிஜிகீ³ஸனதாதி மக்³க³னா. இதோ லத்³த⁴ந்தி இமம்ஹா கே³ஹா லத்³த⁴ங். அமுத்ராதி அமுகம்ஹி கே³ஹே. எட்டீ²தி இச்ச²னா. க³வெட்டீ²தி மக்³க³னா. பரியெட்டீ²தி புனப்புனங் மக்³க³னா. ஆதி³தோ பட்டா²ய லத்³த⁴ங் லத்³த⁴ங் பி⁴க்க²ங் தத்ர தத்ர குலதா³ரகானங் த³த்வா அந்தே கீ²ரயாகு³ங் லபி⁴த்வா க³தபி⁴க்கு²வத்து² செத்த² கதே²தப்³ப³ங். ஏஸனாதிஆதீ³னி எட்டீ²திஆதீ³னங் வேவசனானி, தஸ்மா எட்டீ²தி ஏஸனா, க³வெட்டீ²தி க³வேஸனா, பரியெட்டீ²தி பரியேஸனா. இச்சேவமெத்த² யோஜனா வேதி³தப்³பா³.

    865. Lābhena lābhaṃ nijigīsanatāniddese nijigīsanatāti magganā. Ito laddhanti imamhā gehā laddhaṃ. Amutrāti amukamhi gehe. Eṭṭhīti icchanā. Gaveṭṭhīti magganā. Pariyeṭṭhīti punappunaṃ magganā. Ādito paṭṭhāya laddhaṃ laddhaṃ bhikkhaṃ tatra tatra kuladārakānaṃ datvā ante khīrayāguṃ labhitvā gatabhikkhuvatthu cettha kathetabbaṃ. Esanātiādīni eṭṭhītiādīnaṃ vevacanāni, tasmā eṭṭhīti esanā, gaveṭṭhīti gavesanā, pariyeṭṭhīti pariyesanā. Iccevamettha yojanā veditabbā.

    866. ஸெய்யமானநித்³தே³ஸே ஜாதியாதி க²த்தியபா⁴வாதி³ஜாதிஸம்பத்தியா. கொ³த்தேனாதி கோ³தமகொ³த்தாதி³னா உக்கட்ட²கொ³த்தேன. கோலபுத்தியேனாதி மஹாகுலபா⁴வேன. வண்ணபொக்க²ரதாயாதி வண்ணஸம்பன்னஸரீரதாய. ஸரீரஞ்ஹி பொக்க²ரந்தி வுச்சதி, தஸ்ஸ வண்ணஸம்பத்தியா அபி⁴ரூபபா⁴வேனாதி அத்தோ². த⁴னேனாதிஆதீ³னி உத்தானத்தா²னேவ. மானங் ஜப்பேதீதி ஏதேஸு யேன கேனசி வத்து²னா ‘ஸெய்யோஹமஸ்மீ’தி மானங் பவத்தேதி கரோதி.

    866. Seyyamānaniddese jātiyāti khattiyabhāvādijātisampattiyā. Gottenāti gotamagottādinā ukkaṭṭhagottena. Kolaputtiyenāti mahākulabhāvena. Vaṇṇapokkharatāyāti vaṇṇasampannasarīratāya. Sarīrañhi pokkharanti vuccati, tassa vaṇṇasampattiyā abhirūpabhāvenāti attho. Dhanenātiādīni uttānatthāneva. Mānaṃ jappetīti etesu yena kenaci vatthunā ‘seyyohamasmī’ti mānaṃ pavatteti karoti.

    867. ஸதி³ஸமானநித்³தே³ஸே மானங் ஜப்பேதீதி ஏதேஸு யேன கேனசி வத்து²னா ‘ஸதி³ஸோஹமஸ்மீ’தி மானங் பவத்தேதி. அயமெத்த² அத்த²தோ விஸேஸோ. பாளியங் பன நானாகரணங் நத்தி².

    867. Sadisamānaniddese mānaṃ jappetīti etesu yena kenaci vatthunā ‘sadisohamasmī’ti mānaṃ pavatteti. Ayamettha atthato viseso. Pāḷiyaṃ pana nānākaraṇaṃ natthi.

    868. ஹீனமானநித்³தே³ஸே ஓமானங் ஜப்பேதீதி ஹெட்டா²மானங் பவத்தேதி. ஓமானோதி லாமகோ ஹெட்டா²மானோ. ஓமஞ்ஞனா ஓமஞ்ஞிதத்தந்தி ஆகாரபா⁴வனித்³தே³ஸோ. ஹீளனாதி ஜாதிஆதீ³ஹி அத்தஜிகு³ச்ச²னா. ஓஹீளனாதி அதிரேகதோ ஹீளனா. ஓஹீளிதத்தந்தி தஸ்ஸேவ பா⁴வனித்³தே³ஸோ. அத்துஞ்ஞாதி அத்தானங் ஹீனங் கத்வா ஜானநா. அத்தாவஞ்ஞாதி அத்தானங் அவஜானநா. அத்தபரிப⁴வோதி ஜாதிஆதி³ஸம்பத்தினாமமேவ ஜாதாதி அத்தானங் பரிப⁴வித்வா மஞ்ஞனா. ஏவமிமே தயோ மானா புக்³க³லங் அனிஸ்ஸாய ஜாதிஆதி³வத்து²வஸேனேவ கதி²தா. தேஸு ஏகேகோ திண்ணம்பி ஸெய்யஸதி³ஸஹீனானங் உப்பஜ்ஜதி. தத்த² ‘ஸெய்யோஹமஸ்மீ’தி மானோ ஸெய்யஸ்ஸேவ யாதா²வமானோ, ஸேஸானங் அயாதா²வமானோ. ‘ஸதி³ஸோஹமஸ்மீ’தி மானோ ஸதி³ஸஸ்ஸேவ யாதா²வமானோ, ஸேஸானங் அயாதா²வமானோ. ‘ஹீனோஹமஸ்மீ’தி மானோ ஹீனஸ்ஸேவ யாதா²வமானோ, ஸேஸானங் அயாதா²வமானோ.

    868. Hīnamānaniddese omānaṃ jappetīti heṭṭhāmānaṃ pavatteti. Omānoti lāmako heṭṭhāmāno. Omaññanā omaññitattanti ākārabhāvaniddeso. Hīḷanāti jātiādīhi attajigucchanā. Ohīḷanāti atirekato hīḷanā. Ohīḷitattanti tasseva bhāvaniddeso. Attuññāti attānaṃ hīnaṃ katvā jānanā. Attāvaññāti attānaṃ avajānanā. Attaparibhavoti jātiādisampattināmameva jātāti attānaṃ paribhavitvā maññanā. Evamime tayo mānā puggalaṃ anissāya jātiādivatthuvaseneva kathitā. Tesu ekeko tiṇṇampi seyyasadisahīnānaṃ uppajjati. Tattha ‘seyyohamasmī’ti māno seyyasseva yāthāvamāno, sesānaṃ ayāthāvamāno. ‘Sadisohamasmī’ti māno sadisasseva yāthāvamāno, sesānaṃ ayāthāvamāno. ‘Hīnohamasmī’ti māno hīnasseva yāthāvamāno, sesānaṃ ayāthāvamāno.

    869. தத்த² கதமோ ஸெய்யஸ்ஸ ஸெய்யோஹமஸ்மீதிஆத³யோ பன நவ மானா புக்³க³லங் நிஸ்ஸாய கதி²தா. தேஸு தயோ தயோ ஏகேகஸ்ஸ உப்பஜ்ஜந்தி. தத்த² த³ஹதீதி ட²பேதி. தங் நிஸ்ஸாயாதி தங் ஸெய்யதோ த³ஹனங் நிஸ்ஸாய. எத்த² பன ஸெய்யஸ்ஸ ஸெய்யோஹமஸ்மீதி மானோ ராஜூனஞ்சேவ பப்³ப³ஜிதானஞ்ச உப்பஜ்ஜதி. ராஜா ஹி ‘ரட்டே²ன வா த⁴னேன வா வாஹனேஹி வா கோ மயா ஸதி³ஸோ அத்தீ²’தி ஏதங் மானங் கரோதி. பப்³ப³ஜிதோபி ‘ஸீலது⁴தங்கா³தீ³ஹி கோ மயா ஸதி³ஸோ அத்தீ²’தி ஏதங் மானங் கரோதி.

    869. Tattha katamo seyyassa seyyohamasmītiādayo pana nava mānā puggalaṃ nissāya kathitā. Tesu tayo tayo ekekassa uppajjanti. Tattha dahatīti ṭhapeti. Taṃ nissāyāti taṃ seyyato dahanaṃ nissāya. Ettha pana seyyassa seyyohamasmīti māno rājūnañceva pabbajitānañca uppajjati. Rājā hi ‘raṭṭhena vā dhanena vā vāhanehi vā ko mayā sadiso atthī’ti etaṃ mānaṃ karoti. Pabbajitopi ‘sīladhutaṅgādīhi ko mayā sadiso atthī’ti etaṃ mānaṃ karoti.

    870. ஸெய்யஸ்ஸ ஸதி³ஸோஹமஸ்மீதி மானோபி ஏதேஸங்யேவ உப்பஜ்ஜதி. ராஜா ஹி ‘ரட்டே²ன வா த⁴னேன வா வாஹனேஹி வா அஞ்ஞராஜூஹி ஸத்³தி⁴ங் மய்ஹங் கிங் நானாகரண’ந்தி ஏதங் மானங் கரோதி. பப்³ப³ஜிதோபி ‘ஸீலது⁴தங்கா³தீ³ஹி அஞ்ஞேன பி⁴க்கு²னா ஸத்³தி⁴ங் மய்ஹங் கிங் நானாகரண’ந்தி ஏதங் மானங் கரோதி.

    870. Seyyassa sadisohamasmīti mānopi etesaṃyeva uppajjati. Rājā hi ‘raṭṭhena vā dhanena vā vāhanehi vā aññarājūhi saddhiṃ mayhaṃ kiṃ nānākaraṇa’nti etaṃ mānaṃ karoti. Pabbajitopi ‘sīladhutaṅgādīhi aññena bhikkhunā saddhiṃ mayhaṃ kiṃ nānākaraṇa’nti etaṃ mānaṃ karoti.

    871. ஸெய்யஸ்ஸ ஹீனோஹமஸ்மீதி மானோபி ஏதேஸங்யேவ உப்பஜ்ஜதி. யஸ்ஸ ஹி ரஞ்ஞோ ரட்ட²ங் வா த⁴னங் வா வாஹனானி வா ஸம்பன்னானி ந ஹொந்தி, ஸோ ‘மய்ஹங் ராஜாதி வோஹாரஸுக²மத்தமேவ; கிங் ராஜா நாம அஹ’ந்தி ஏதங் மானங் கரோதி. பப்³ப³ஜிதோபி ‘அப்பலாப⁴ஸக்காரோ அஹங். த⁴ம்மகதி²கோ ப³ஹுஸ்ஸுதோ மஹாதே²ரோதி கதா²மத்தமேவ. கிங் த⁴ம்மகதி²கோ நாமாஹங், கிங் ப³ஹுஸ்ஸுதோ நாமாஹங், கிங் மஹாதே²ரோ நாமாஹங் யஸ்ஸ மே லாப⁴ஸக்காரோ நத்தீ²’தி ஏதங் மானங் கரோதி.

    871. Seyyassa hīnohamasmīti mānopi etesaṃyeva uppajjati. Yassa hi rañño raṭṭhaṃ vā dhanaṃ vā vāhanāni vā sampannāni na honti, so ‘mayhaṃ rājāti vohārasukhamattameva; kiṃ rājā nāma aha’nti etaṃ mānaṃ karoti. Pabbajitopi ‘appalābhasakkāro ahaṃ. Dhammakathiko bahussuto mahātheroti kathāmattameva. Kiṃ dhammakathiko nāmāhaṃ, kiṃ bahussuto nāmāhaṃ, kiṃ mahāthero nāmāhaṃ yassa me lābhasakkāro natthī’ti etaṃ mānaṃ karoti.

    872. ஸதி³ஸஸ்ஸ ஸெய்யோஹமஸ்மீதி மானாத³யோ அமச்சாதீ³னங் உப்பஜ்ஜந்தி. அமச்சோ ஹி ரட்டி²யோ வா ‘போ⁴க³யானவாஹனாதீ³ஹி கோ மயா ஸதி³ஸோ அஞ்ஞோ ராஜபுரிஸோ அத்தீ²’தி வா ‘மய்ஹங் அஞ்ஞேஹி ஸத்³தி⁴ங் கிங் நானாகரண’ந்தி வா ‘அமச்சோதி நாமமத்தமேவ மய்ஹங்; கா⁴ஸச்சா²த³னமத்தம்பி மே நத்தி². கிங் அமச்சோ நாமாஹ’ந்தி ஏதே மானே கரோதி.

    872. Sadisassa seyyohamasmīti mānādayo amaccādīnaṃ uppajjanti. Amacco hi raṭṭhiyo vā ‘bhogayānavāhanādīhi ko mayā sadiso añño rājapuriso atthī’ti vā ‘mayhaṃ aññehi saddhiṃ kiṃ nānākaraṇa’nti vā ‘amaccoti nāmamattameva mayhaṃ; ghāsacchādanamattampi me natthi. Kiṃ amacco nāmāha’nti ete māne karoti.

    875. ஹீனஸ்ஸ ஸெய்யோஹமஸ்மீதி மானாத³யோ தா³ஸாதீ³னங் உப்பஜ்ஜந்தி. தா³ஸோ ஹி ‘மாதிதோ வா பிதிதோ வா கோ மயா ஸதி³ஸோ அஞ்ஞோ தா³ஸோ நாம அத்தி²’ அஞ்ஞே ஜீவிதுங் அஸக்கொந்தா குச்சி²ஹேது தா³ஸா நாம ஜாதா. அஹங் பன பவேணீஆக³தத்தா ஸெய்யோ’தி வா ‘பவேணீஆக³தபா⁴வேன உப⁴தோஸுத்³தி⁴கதா³ஸத்தேன அஸுகதா³ஸேன நாம ஸத்³தி⁴ங் கிங் மய்ஹங் நானாகரண’ந்தி வா ‘குச்சி²வஸேனாஹங் தா³ஸப்³யங் உபக³தோ. மாதாபிதுகோடியா பன மே தா³ஸட்டா²னங் நத்தி². கிங் தா³ஸோ நாம அஹ’ந்தி வா ஏதே மானே கரோதி. யதா² ச தா³ஸோ ஏவங் புக்குஸசண்டா³லாத³யோபி ஏதே மானே கரொந்தியேவ.

    875. Hīnassa seyyohamasmīti mānādayo dāsādīnaṃ uppajjanti. Dāso hi ‘mātito vā pitito vā ko mayā sadiso añño dāso nāma atthi’ aññe jīvituṃ asakkontā kucchihetu dāsā nāma jātā. Ahaṃ pana paveṇīāgatattā seyyo’ti vā ‘paveṇīāgatabhāvena ubhatosuddhikadāsattena asukadāsena nāma saddhiṃ kiṃ mayhaṃ nānākaraṇa’nti vā ‘kucchivasenāhaṃ dāsabyaṃ upagato. Mātāpitukoṭiyā pana me dāsaṭṭhānaṃ natthi. Kiṃ dāso nāma aha’nti vā ete māne karoti. Yathā ca dāso evaṃ pukkusacaṇḍālādayopi ete māne karontiyeva.

    எத்த² ச ‘ஸெய்யஸ்ஸ ஸெய்யோஹமஸ்மீ’தி உப்பன்னமானோவ யாதா²வமானோ, இதரே த்³வே அயாதா²வமானா. ததா² ‘ஸதி³ஸஸ்ஸ ஸதி³ஸோஹமஸ்மீ’தி ‘ஹீனஸ்ஸ ஹீனோஹமஸ்மீ’தி உப்பன்னமானோவ யாதா²வமானோ, இதரே த்³வே அயாதா²வமானா. தத்த² யாதா²வமானா அரஹத்தமக்³க³வஜ்ஜா², அயாதா²வமானா ஸோதாபத்திமக்³க³வஜ்ஜா².

    Ettha ca ‘seyyassa seyyohamasmī’ti uppannamānova yāthāvamāno, itare dve ayāthāvamānā. Tathā ‘sadisassa sadisohamasmī’ti ‘hīnassa hīnohamasmī’ti uppannamānova yāthāvamāno, itare dve ayāthāvamānā. Tattha yāthāvamānā arahattamaggavajjhā, ayāthāvamānā sotāpattimaggavajjhā.

    878. ஏவங் ஸவத்து²கே மானே கதெ²த்வா இதா³னி அவத்து²கங் நிப்³ப³த்திதமானமேவ த³ஸ்ஸேதுங் தத்த² கதமோ மானோதிஆதி³ வுத்தங்.

    878. Evaṃ savatthuke māne kathetvā idāni avatthukaṃ nibbattitamānameva dassetuṃ tattha katamo mānotiādi vuttaṃ.

    879. அதிமானநித்³தே³ஸே ஸெய்யாதி³வஸேன புக்³க³லங் அனாமஸித்வா ஜாதிஆதீ³னங் வத்து²வஸேனேவ நித்³தி³ட்டோ². தத்த² அதிமஞ்ஞதீதி ‘ஜாதிஆதீ³ஹி மயா ஸதி³ஸோ நத்தீ²’தி அதிக்கமித்வா மஞ்ஞதி.

    879. Atimānaniddese seyyādivasena puggalaṃ anāmasitvā jātiādīnaṃ vatthuvaseneva niddiṭṭho. Tattha atimaññatīti ‘jātiādīhi mayā sadiso natthī’ti atikkamitvā maññati.

    880. மானாதிமானநித்³தே³ஸே யோ ஏவரூபோதி யோ ஏஸோ ‘அயங் புப்³பே³ மயா ஸதி³ஸோ, இதா³னி அஹங் ஸெட்டோ², அஹங் ஹீனதரோ’தி உப்பன்னோ மானோ. அயங் பா⁴ராதிபா⁴ரோ விய புரிமங் ஸதி³ஸமானங் உபாதா³ய மானாதிமானோதி த³ஸ்ஸேதுங் ஏவமாஹ.

    880. Mānātimānaniddese yo evarūpoti yo eso ‘ayaṃ pubbe mayā sadiso, idāni ahaṃ seṭṭho, ahaṃ hīnataro’ti uppanno māno. Ayaṃ bhārātibhāro viya purimaṃ sadisamānaṃ upādāya mānātimānoti dassetuṃ evamāha.

    881. ஓமானநித்³தே³ஸோ ஹீனமானநித்³தே³ஸஸதி³ஸோயேவ. வேனெய்யவஸேன பன ஸோ ‘ஹீனோஹமஸ்மீ’தி மானோ நாம வுத்தோ – அயங் ஓமானோ நாம. அபிசெத்த² ‘த்வங் ஜாதிமா, காகஜாதி விய தே ஜாதி; த்வங் கொ³த்தவா, சண்டா³லகொ³த்தங் விய தே கொ³த்தங்; துய்ஹங் ஸரோ அத்தி², காகஸ்ஸரோ விய தே ஸரோ’தி ஏவங் அத்தானங் ஹெட்டா² கத்வா பவத்தனவஸேன அயங் ஓமானோதி வேதி³தப்³போ³.

    881. Omānaniddeso hīnamānaniddesasadisoyeva. Veneyyavasena pana so ‘hīnohamasmī’ti māno nāma vutto – ayaṃ omāno nāma. Apicettha ‘tvaṃ jātimā, kākajāti viya te jāti; tvaṃ gottavā, caṇḍālagottaṃ viya te gottaṃ; tuyhaṃ saro atthi, kākassaro viya te saro’ti evaṃ attānaṃ heṭṭhā katvā pavattanavasena ayaṃ omānoti veditabbo.

    882. அதி⁴மானநித்³தே³ஸே அப்பத்தே பத்தஸஞ்ஞிதாதி சத்தாரி ஸச்சானி அப்பத்வா பத்தஸஞ்ஞிதாய . அகதேதி சதூஹி மக்³கே³ஹி கத்தப்³ப³கிச்சே அகதேயேவ. அனதி⁴க³தேதி சதுஸச்சத⁴ம்மே அனதி⁴க³தே. அஸச்சி²கதேதி அரஹத்தேன அபச்சக்க²கதே. அயங் வுச்சதி அதி⁴மானோதி அயங் அதி⁴க³தமானோ நாம வுச்சதி.

    882. Adhimānaniddese appatte pattasaññitāti cattāri saccāni appatvā pattasaññitāya . Akateti catūhi maggehi kattabbakicce akateyeva. Anadhigateti catusaccadhamme anadhigate. Asacchikateti arahattena apaccakkhakate. Ayaṃ vuccati adhimānoti ayaṃ adhigatamāno nāma vuccati.

    அயங் பன கஸ்ஸ உப்பஜ்ஜதி, கஸ்ஸ நுப்பஜ்ஜதீதி? அரியஸாவகஸ்ஸ தாவ நுப்பஜ்ஜதி. ஸோ ஹி மக்³க³ப²லனிப்³பா³னபஹீனகிலேஸாவஸிட்ட²கிலேஸபச்சவெக்க²ணேன ஸஞ்ஜாதஸோமனஸ்ஸோ அரியகு³ணபடிவேதே⁴ நிக்கங்கோ². தஸ்மா ஸோதாபன்னாதீ³னங் ‘அஹங் ஸகதா³கா³மீ’திஆதி³வஸேன மானோ நுப்பஜ்ஜதி; து³ஸ்ஸீலஸ்ஸாபி நுப்பஜ்ஜதி; ஸோ ஹி அரியகு³ணாதி⁴க³மே நிராஸோவ. ஸீலவதோபி பரிச்சத்தகம்மட்டா²னஸ்ஸ நித்³தா³ராமதாதி³மனுயுத்தஸ்ஸ நுப்பஜ்ஜதி.

    Ayaṃ pana kassa uppajjati, kassa nuppajjatīti? Ariyasāvakassa tāva nuppajjati. So hi maggaphalanibbānapahīnakilesāvasiṭṭhakilesapaccavekkhaṇena sañjātasomanasso ariyaguṇapaṭivedhe nikkaṅkho. Tasmā sotāpannādīnaṃ ‘ahaṃ sakadāgāmī’tiādivasena māno nuppajjati; dussīlassāpi nuppajjati; so hi ariyaguṇādhigame nirāsova. Sīlavatopi pariccattakammaṭṭhānassa niddārāmatādimanuyuttassa nuppajjati.

    பரிஸுத்³த⁴ஸீலஸ்ஸ பன கம்மட்டா²னே அப்பமத்தஸ்ஸ நாமரூபங் வவத்த²பெத்வா பச்சயபரிக்³க³ஹேன விதிண்ணகங்க²ஸ்ஸ திலக்க²ணங் ஆரோபெத்வா ஸங்கா²ரே ஸம்மஸந்தஸ்ஸ ஆரத்³த⁴விபஸ்ஸகஸ்ஸ உப்பஜ்ஜதி; உப்பன்னே ச ஸுத்³த⁴ஸமத²லாபீ⁴ வா ஸுத்³த⁴விபஸ்ஸனாலாபீ⁴ வா அந்தரா ட²பேதி. ஸோ ஹி த³ஸபி வீஸம்பி திங்ஸம்பி வஸ்ஸானி கிலேஸஸமுதா³சாரங் அபஸ்ஸந்தோ ‘அஹங் ஸோதாபன்னோ’தி வா ‘ஸகதா³கா³மீ’தி வா ‘அனாகா³மீ’தி வா மஞ்ஞதி. ஸமத²விபஸ்ஸனாலாபீ⁴ பன அரஹத்தேயேவ ட²பேதி. தஸ்ஸ ஹி ஸமாதி⁴ப³லேன கிலேஸா விக்க²ம்பி⁴தா, விபஸ்ஸனாப³லேன ஸங்கா²ரா ஸுபரிக்³க³ஹிதா. தஸ்மா ஸட்டி²பி வஸ்ஸானி அஸீதிபி வஸ்ஸானி வஸ்ஸஸதம்பி கிலேஸா ந ஸமுதா³சரந்தி; கீ²ணாஸவஸ்ஸேவ சித்தசாரோ ஹோதி. ஸோ ஏவங் தீ³க⁴ரத்தங் கிலேஸஸமுதா³சாரங் அபஸ்ஸந்தோ அந்தரா அட்ட²த்வாவ ‘அரஹா அஹ’ந்தி மஞ்ஞதி, உச்சமாலங்கவாஸீ மஹானாக³த்தே²ரோ விய, ஹங்கனகவாஸீ மஹாத³த்தத்தே²ரோ விய, சித்தலபப்³ப³தே நிங்கபொண்ணபதா⁴னக⁴ரவாஸீ சூளஸுமத்தே²ரோ விய ச.

    Parisuddhasīlassa pana kammaṭṭhāne appamattassa nāmarūpaṃ vavatthapetvā paccayapariggahena vitiṇṇakaṅkhassa tilakkhaṇaṃ āropetvā saṅkhāre sammasantassa āraddhavipassakassa uppajjati; uppanne ca suddhasamathalābhī vā suddhavipassanālābhī vā antarā ṭhapeti. So hi dasapi vīsampi tiṃsampi vassāni kilesasamudācāraṃ apassanto ‘ahaṃ sotāpanno’ti vā ‘sakadāgāmī’ti vā ‘anāgāmī’ti vā maññati. Samathavipassanālābhī pana arahatteyeva ṭhapeti. Tassa hi samādhibalena kilesā vikkhambhitā, vipassanābalena saṅkhārā supariggahitā. Tasmā saṭṭhipi vassāni asītipi vassāni vassasatampi kilesā na samudācaranti; khīṇāsavasseva cittacāro hoti. So evaṃ dīgharattaṃ kilesasamudācāraṃ apassanto antarā aṭṭhatvāva ‘arahā aha’nti maññati, uccamālaṅkavāsī mahānāgatthero viya, haṅkanakavāsī mahādattatthero viya, cittalapabbate niṅkapoṇṇapadhānagharavāsī cūḷasumatthero viya ca.

    தத்ரித³ங் ஏகவத்து²பரிதீ³பனங் – தலங்க³ரவாஸீ த⁴ம்மதி³ன்னத்தே²ரோ கிர நாம ஏகோ பபி⁴ன்னபடிஸம்பி⁴தோ³ மஹாகீ²ணாஸவோ மஹதோ பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ ஓவாத³தா³யகோ அஹோஸி. ஸோ ஏகதி³வஸங் அத்தனோ தி³வாட்டா²னே நிஸீதி³த்வா ‘கின்னு கோ² அம்ஹாகங் ஆசரியஸ்ஸ உச்சதலிங்கவாஸீமஹானாக³த்தே²ரஸ்ஸ ஸமணகிச்சங் மத்த²கங் பத்தோ, நோ’தி ஆவஜ்ஜந்தோ புது²ஜ்ஜனபா⁴வமேவஸ்ஸ தி³ஸ்வா ‘மயி அக³ச்ச²ந்தே புது²ஜ்ஜனகாலகிரியமேவ கரிஸ்ஸதீ’தி ச ஞத்வா இத்³தி⁴யா வேஹாஸங் உப்பதித்வா தி³வாட்டா²னே நிஸின்னஸ்ஸ தே²ரஸ்ஸ ஸமீபே ஓரோஹித்வா வந்தி³த்வா வத்தங் த³ஸ்ஸெத்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³. ‘கிங், ஆவுஸோ த⁴ம்மதி³ன்ன, அகாலே ஆக³தோஸீ’தி ச வுத்தோ ‘பஞ்ஹங், ப⁴ந்தே, புச்சி²துங் ஆக³தொம்ஹீ’தி ஆஹ.

    Tatridaṃ ekavatthuparidīpanaṃ – talaṅgaravāsī dhammadinnatthero kira nāma eko pabhinnapaṭisambhido mahākhīṇāsavo mahato bhikkhusaṅghassa ovādadāyako ahosi. So ekadivasaṃ attano divāṭṭhāne nisīditvā ‘kinnu kho amhākaṃ ācariyassa uccataliṅkavāsīmahānāgattherassa samaṇakiccaṃ matthakaṃ patto, no’ti āvajjanto puthujjanabhāvamevassa disvā ‘mayi agacchante puthujjanakālakiriyameva karissatī’ti ca ñatvā iddhiyā vehāsaṃ uppatitvā divāṭṭhāne nisinnassa therassa samīpe orohitvā vanditvā vattaṃ dassetvā ekamantaṃ nisīdi. ‘Kiṃ, āvuso dhammadinna, akāle āgatosī’ti ca vutto ‘pañhaṃ, bhante, pucchituṃ āgatomhī’ti āha.

    ததோ ‘புச்சா²வுஸோ, ஜானமானோ கத²யிஸ்ஸாமீ’தி வுத்தோ பஞ்ஹாஸஹஸ்ஸங் புச்சி². தே²ரோ புச்சி²தபுச்சி²தங் பஞ்ஹங் அஸஜ்ஜமானோவ கதே²ஸி. ததோ ‘அதிதிக்க²ங் தே, ப⁴ந்தே, ஞாணங். கதா³ தும்ஹேஹி அயங் த⁴ம்மோ அதி⁴க³தோ’தி வுத்தோ ‘இதோ ஸட்டி²வஸ்ஸகாலே, ஆவுஸோ’தி ஆஹ. ‘ஸமாதி⁴ம்பி, ப⁴ந்தே, வளஞ்ஜேதா²’தி? ‘ந இத³ங், ஆவுஸோ, பா⁴ரிய’ந்தி. ‘தேன ஹி, ப⁴ந்தே, ஏகங் ஹத்தி²ங் மாபேதா²’தி. தே²ரோ ஸப்³ப³ஸேதங் ஹத்தி²ங் மாபேஸி. ‘இதா³னி, ப⁴ந்தே, யதா² அயங் ஹத்தீ² அஞ்சிதகண்ணோ பஸாரிதனங்கு³ட்டோ² ஸொண்ட³ங் முகே² பக்கி²பித்வா பே⁴ரவங் கோஞ்சனாத³ங் கரொந்தோ தும்ஹாகங் அபி⁴முகோ² ஆக³ச்ச²தி ததா² தங் கரோதா²’தி. தே²ரோ ததா² கத்வா வேகே³ன ஆக³ச்ச²தோ ஹத்தி²ஸ்ஸ பே⁴ரவங் ஆகாரங் தி³ஸ்வா உட்டா²ய பலாயிதுங் ஆரத்³தோ⁴. தமேனங் கீ²ணாஸவத்தே²ரோ ஹத்த²ங் பஸாரெத்வா சீவரகண்ணே க³ஹெத்வா ‘ப⁴ந்தே, கீ²ணாஸவஸ்ஸ ஸாரஜ்ஜங் நாம ஹோதீ’தி ஆஹ. ஸோ தஸ்மிங் காலே அத்தனோ புது²ஜ்ஜனபா⁴வங் ஞத்வா ‘அவஸ்ஸயோ மே, ஆவுஸோ த⁴ம்மதி³ன்ன, ஹோஹீ’தி வத்வா பாத³மூலே உக்குடிகங் நிஸீதி³. ‘ப⁴ந்தே, தும்ஹாகங் அவஸ்ஸயோ ப⁴விஸ்ஸாமிச்சேவாஹங் ஆக³தோ, மா சிந்தயித்தா²’தி கம்மட்டா²னங் கதே²ஸி. தே²ரோ கம்மட்டா²னங் க³ஹெத்வா சங்கமங் ஆருய்ஹ ததியே பத³வாரே அக்³க³ப²லங் அரஹத்தங் பாபுணி. தே²ரோ கிர தோ³ஸசரிதோ அஹோஸி.

    Tato ‘pucchāvuso, jānamāno kathayissāmī’ti vutto pañhāsahassaṃ pucchi. Thero pucchitapucchitaṃ pañhaṃ asajjamānova kathesi. Tato ‘atitikkhaṃ te, bhante, ñāṇaṃ. Kadā tumhehi ayaṃ dhammo adhigato’ti vutto ‘ito saṭṭhivassakāle, āvuso’ti āha. ‘Samādhimpi, bhante, vaḷañjethā’ti? ‘Na idaṃ, āvuso, bhāriya’nti. ‘Tena hi, bhante, ekaṃ hatthiṃ māpethā’ti. Thero sabbasetaṃ hatthiṃ māpesi. ‘Idāni, bhante, yathā ayaṃ hatthī añcitakaṇṇo pasāritanaṅguṭṭho soṇḍaṃ mukhe pakkhipitvā bheravaṃ koñcanādaṃ karonto tumhākaṃ abhimukho āgacchati tathā taṃ karothā’ti. Thero tathā katvā vegena āgacchato hatthissa bheravaṃ ākāraṃ disvā uṭṭhāya palāyituṃ āraddho. Tamenaṃ khīṇāsavatthero hatthaṃ pasāretvā cīvarakaṇṇe gahetvā ‘bhante, khīṇāsavassa sārajjaṃ nāma hotī’ti āha. So tasmiṃ kāle attano puthujjanabhāvaṃ ñatvā ‘avassayo me, āvuso dhammadinna, hohī’ti vatvā pādamūle ukkuṭikaṃ nisīdi. ‘Bhante, tumhākaṃ avassayo bhavissāmiccevāhaṃ āgato, mā cintayitthā’ti kammaṭṭhānaṃ kathesi. Thero kammaṭṭhānaṃ gahetvā caṅkamaṃ āruyha tatiye padavāre aggaphalaṃ arahattaṃ pāpuṇi. Thero kira dosacarito ahosi.

    883. அஸ்மிமானநித்³தே³ஸே ரூபங் அஸ்மீதி மானோதி ‘அஹங் ரூப’ந்தி உப்பன்னமானோ. ச²ந்தோ³தி மானங் அனுக³தச்ச²ந்தோ³வ. ததா² அனுஸயோ. வேத³னாதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோ.

    883. Asmimānaniddese rūpaṃ asmīti mānoti ‘ahaṃ rūpa’nti uppannamāno. Chandoti mānaṃ anugatacchandova. Tathā anusayo. Vedanādīsupi eseva nayo.

    884. மிச்சா²மானநித்³தே³ஸே பாபகேன வா கம்மாயதனேனாதி ஆதீ³ஸு பாபகங் கம்மாயதனங் நாம கேவட்டமச்ச²ப³ந்த⁴னேஸாதா³தீ³னங் கம்மங். பாபகங் ஸிப்பாயதனங் நாம மச்ச²ஜாலகி²பனகுமினகரணேஸு சேவ பாஸஒட்³ட³னஸூலாரோபனாதீ³ஸு ச சே²கதா. பாபகங் விஜ்ஜாட்டா²னங் நாம யா காசி பரூபகா⁴தவிஜ்ஜா. பாபகங் ஸுதங் நாம பா⁴ரதயுத்³த⁴ஸீதாஹரணாதி³படிஸங்யுத்தங். பாபகங் படிபா⁴னங் நாம து³ப்³பா⁴ஸிதயுத்தங் கப்பனாடகவிலப்பனாதி³படிபா⁴னங். பாபகங் ஸீலங் நாம அஜஸீலங் கோ³ஸீலங். வதம்பி அஜவதகோ³வதமேவ. பாபிகா தி³ட்டி² பன த்³வாஸட்டி²யா தி³ட்டி²க³தேஸு யா காசி தி³ட்டி².

    884. Micchāmānaniddese pāpakena vā kammāyatanenāti ādīsu pāpakaṃ kammāyatanaṃ nāma kevaṭṭamacchabandhanesādādīnaṃ kammaṃ. Pāpakaṃ sippāyatanaṃ nāma macchajālakhipanakuminakaraṇesu ceva pāsaoḍḍanasūlāropanādīsu ca chekatā. Pāpakaṃ vijjāṭṭhānaṃ nāma yā kāci parūpaghātavijjā. Pāpakaṃ sutaṃ nāma bhāratayuddhasītāharaṇādipaṭisaṃyuttaṃ. Pāpakaṃ paṭibhānaṃ nāma dubbhāsitayuttaṃ kappanāṭakavilappanādipaṭibhānaṃ. Pāpakaṃ sīlaṃ nāma ajasīlaṃ gosīlaṃ. Vatampi ajavatagovatameva. Pāpikā diṭṭhi pana dvāsaṭṭhiyā diṭṭhigatesu yā kāci diṭṭhi.

    885. ஞாதிவிதக்கனித்³தே³ஸாதீ³ஸு ‘மய்ஹங் ஞாதயோ ஸுக²ஜீவினோ ஸம்பத்தியுத்தா’தி ஏவங் பஞ்சகாமகு³ணஸன்னிஸ்ஸிதேன கே³ஹஸிதபேமேன ஞாதகே ஆரப்³ப⁴ உப்பன்னவிதக்கோவ ஞாதிவிதக்கோ நாம. ‘க²யங் க³தா வயங் க³தா ஸத்³தா⁴ பஸன்னா’தி ஏவங் பவத்தோ பன ஞாதிவிதக்கோ நாம ந ஹோதி.

    885. Ñātivitakkaniddesādīsu ‘mayhaṃ ñātayo sukhajīvino sampattiyuttā’ti evaṃ pañcakāmaguṇasannissitena gehasitapemena ñātake ārabbha uppannavitakkova ñātivitakko nāma. ‘Khayaṃ gatā vayaṃ gatā saddhā pasannā’ti evaṃ pavatto pana ñātivitakko nāma na hoti.

    886. ‘அம்ஹாகங் ஜனபதோ³ ஸுபி⁴க்கோ² ஸம்பன்னஸஸ்ஸோ’தி துட்ட²மானஸ்ஸ கே³ஹஸிதபேமவஸேனேவ உப்பன்னவிதக்கோ ஜனபத³விதக்கோ நாம. ‘அம்ஹாகங் ஜனபதே³ மனுஸ்ஸா ஸத்³தா⁴ பஸன்னா க²யங் க³தா வயங் க³தா’தி ஏவங் பவத்தோ பன ஜனபத³விதக்கோ நாம ந ஹோதி.

    886. ‘Amhākaṃ janapado subhikkho sampannasasso’ti tuṭṭhamānassa gehasitapemavaseneva uppannavitakko janapadavitakko nāma. ‘Amhākaṃ janapade manussā saddhā pasannā khayaṃ gatā vayaṃ gatā’ti evaṃ pavatto pana janapadavitakko nāma na hoti.

    887. அமரத்தா²ய விதக்கோ, அமரோ வா விதக்கோதி அமரவிதக்கோ. தத்த² ‘உக்குடிகப்பதா⁴னாதீ³ஹி து³க்கே² நிஜ்ஜிண்ணே ஸம்பராயே அத்தா ஸுகீ² ஹோதி அமரோ’தி து³க்கரகாரிகங் கரொந்தஸ்ஸ தாய து³க்கரகாரிகாய படிஸங்யுத்தோ விதக்கோ அமரத்தா²ய விதக்கோ நாம. தி³ட்டி²க³திகோ பன ‘ஸஸ்ஸதங் வதே³ஸீ’திஆதீ³னி புட்டோ² ‘ஏவந்திபி மே நோ, ததா²திபி மே நோ’ அஞ்ஞதா²திபி மே நோ, நோதிபி மே நோ, நோ நோதிபி மே நோ’தி (தீ³॰ நி॰ 1.62) விக்கே²பங் ஆபஜ்ஜதி, தஸ்ஸ ஸோ தி³ட்டி²க³தபடிஸங்யுத்தோ விதக்கோ. யதா² அமரோ நாம மச்சோ² உத³கே க³ஹெத்வா மாரேதுங் ந ஸக்கா, இதோ சிதோ ச தா⁴வதி, கா³ஹங் ந க³ச்ச²தி; ஏவமேவ ஏகஸ்மிங் பக்கே² அஸண்ட²ஹனதோ ந மரதீதி அமரோ நாம ஹோதி. தங் து³வித⁴ம்பி ஏகதோ கத்வா அயங் வுச்சதி அமரவிதக்கோதி வுத்தங்.

    887. Amaratthāya vitakko, amaro vā vitakkoti amaravitakko. Tattha ‘ukkuṭikappadhānādīhi dukkhe nijjiṇṇe samparāye attā sukhī hoti amaro’ti dukkarakārikaṃ karontassa tāya dukkarakārikāya paṭisaṃyutto vitakko amaratthāya vitakko nāma. Diṭṭhigatiko pana ‘sassataṃ vadesī’tiādīni puṭṭho ‘evantipi me no, tathātipi me no’ aññathātipi me no, notipi me no, no notipi me no’ti (dī. ni. 1.62) vikkhepaṃ āpajjati, tassa so diṭṭhigatapaṭisaṃyutto vitakko. Yathā amaro nāma maccho udake gahetvā māretuṃ na sakkā, ito cito ca dhāvati, gāhaṃ na gacchati; evameva ekasmiṃ pakkhe asaṇṭhahanato na maratīti amaro nāma hoti. Taṃ duvidhampi ekato katvā ayaṃ vuccati amaravitakkoti vuttaṃ.

    888. பரானுத்³த³யதாபடிஸங்யுத்தோதி அனுத்³த³யதாபதிரூபகேன கே³ஹஸிதபேமேன படிஸங்யுத்தோ. ஸஹனந்தீ³திஆதீ³ஸு உபட்டா²கேஸு நந்த³ந்தேஸு ஸோசந்தேஸு ச தேஹி ஸத்³தி⁴ங் தி³கு³ணங் நந்த³தி, தி³கு³ணங் ஸோசதி; தேஸு ஸுகி²தேஸு தி³கு³ணங் ஸுகி²தோ ஹோதி, து³க்கி²தேஸு தி³கு³ணங் து³க்கி²தோ ஹோதி. உப்பன்னேஸு கிச்சகரணீயேஸூதி தேஸு மஹந்தேஸு வா கு²த்³த³கேஸு வா கம்மேஸு உப்பன்னேஸு. அத்தனா வா யோக³ங் ஆபஜ்ஜதீதி தானி தானி கிச்சானி ஸாதெ⁴ந்தோ பஞ்ஞத்திங் வீதிக்கமதி, ஸல்லேக²ங் கோபேதி. யோ தத்தா²தி யோ தஸ்மிங் ஸங்ஸட்ட²விஹாரே, தஸ்மிங் வா யோகா³பஜ்ஜனே கே³ஹஸிதோ விதக்கோ – அயங் பரானுத்³த³யதாபடிஸங்யுத்தோ விதக்கோ நாம.

    888. Parānuddayatāpaṭisaṃyuttoti anuddayatāpatirūpakena gehasitapemena paṭisaṃyutto. Sahanandītiādīsu upaṭṭhākesu nandantesu socantesu ca tehi saddhiṃ diguṇaṃ nandati, diguṇaṃ socati; tesu sukhitesu diguṇaṃ sukhito hoti, dukkhitesu diguṇaṃ dukkhito hoti. Uppannesu kiccakaraṇīyesūti tesu mahantesu vā khuddakesu vā kammesu uppannesu. Attanā vā yogaṃ āpajjatīti tāni tāni kiccāni sādhento paññattiṃ vītikkamati, sallekhaṃ kopeti. Yo tatthāti yo tasmiṃ saṃsaṭṭhavihāre, tasmiṃ vā yogāpajjane gehasito vitakko – ayaṃ parānuddayatāpaṭisaṃyutto vitakko nāma.

    889. லாப⁴ஸக்காரஸிலோகபடிஸங்யுத்தோதி சீவராதி³லாபே⁴ன சேவ ஸக்காரேன ச கித்திஸத்³தே³ன ச ஸத்³தி⁴ங் ஆரம்மணகரணவஸேன படிஸங்யுத்தோ.

    889. Lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttoti cīvarādilābhena ceva sakkārena ca kittisaddena ca saddhiṃ ārammaṇakaraṇavasena paṭisaṃyutto.

    890. அனவஞ்ஞத்திபடிஸங்யுத்தோதி ‘அஹோ வத மங் பரே ந அவஜானெய்யுங், ந போதெ²த்வா விஹேடெ²த்வா கதெ²ய்யு’ந்தி ஏவங் அனவஞ்ஞாதபா⁴வபத்த²னாய ஸத்³தி⁴ங் உப்பஜ்ஜனவிதக்கோ. யோ தத்த² கே³ஹஸிதோதி யோ தஸ்மிங் ‘மா மங் பரே அவஜானிங்ஸூ’தி உப்பன்னே சித்தே பஞ்சகாமகு³ணஸங்கா²தகே³ஹனிஸ்ஸிதோ ஹுத்வா உப்பன்னவிதக்கோ. ஸேஸங் ஸப்³ப³த்த² பாகடமேவாதி.

    890. Anavaññattipaṭisaṃyuttoti ‘aho vata maṃ pare na avajāneyyuṃ, na pothetvā viheṭhetvā katheyyu’nti evaṃ anavaññātabhāvapatthanāya saddhiṃ uppajjanavitakko. Yo tattha gehasitoti yo tasmiṃ ‘mā maṃ pare avajāniṃsū’ti uppanne citte pañcakāmaguṇasaṅkhātagehanissito hutvā uppannavitakko. Sesaṃ sabbattha pākaṭamevāti.

    ஏககனித்³தே³ஸவண்ணனா.

    Ekakaniddesavaṇṇanā.







    Related texts:



    திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / அபி⁴த⁴ம்மபிடக • Abhidhammapiṭaka / விப⁴ங்க³பாளி • Vibhaṅgapāḷi / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-மூலடீகா • Vibhaṅga-mūlaṭīkā / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo

    டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / விப⁴ங்க³-அனுடீகா • Vibhaṅga-anuṭīkā / 17. கு²த்³த³கவத்து²விப⁴ங்கோ³ • 17. Khuddakavatthuvibhaṅgo


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact