| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā |
រូបវិភត្តិ
Rūpavibhatti
ឯកកនិទ្ទេសវណ្ណនា
Ekakaniddesavaṇṇanā
៥៩៤. បថវីអាទីនំ ធម្មានំ រុប្បនសភាវោ វិយ ន ហេតុអាទិភាវោបិ សាធារណោតិ ន ហេតូសុ វិភជិតព្ពោតិ វុត្តំ ‘‘អវិជ្ជមានវិភាគស្សា’’តិ។ តស្ស បន វិភាគាភាវទស្សនសរូបទស្សនមេវ និទ្ទេសោ។ ឯវញ្ច កត្វា និព្ពានស្សបិ វិភាគរហិតត្តា ‘‘អសង្ខតា ធាតូ’’តិ ឯត្តកមេវ និទ្ទេសវសេន វុត្តំ។
594. Pathavīādīnaṃ dhammānaṃ ruppanasabhāvo viya na hetuādibhāvopi sādhāraṇoti na hetūsu vibhajitabboti vuttaṃ ‘‘avijjamānavibhāgassā’’ti. Tassa pana vibhāgābhāvadassanasarūpadassanameva niddeso. Evañca katvā nibbānassapi vibhāgarahitattā ‘‘asaṅkhatā dhātū’’ti ettakameva niddesavasena vuttaṃ.
យទិបិ ហិនោតិ ឯតេន បតិដ្ឋាតិ កុសលាទិកោ ធម្មោតិ អលោភាទយោ កេវលំ ហេតុបទវចនីយា, ការណភាវសាមញ្ញតោ បន មហាភូតាទយោបិ ហេតុ-សទ្ទាភិធេយ្យាតិ មូលដ្ឋវាចិនា ទុតិយេន ហេតុ-សទ្ទេន វិសេសេត្វា អាហ ‘‘ហេតុហេតូ’’តិ។ សុប្បតិដ្ឋិតភាវសាធនតោ កុសលាទិធម្មានំ មូលត្ថេន ឧបការកធម្មា ‘‘តយោ កុសលហេតូ’’តិអាទិនា (ធ. ស. ១០៥៩-១០៦០) បដ្ឋានេ ច តេយេវ ‘‘ហេតុបច្ចយោ’’តិ វុត្តាតិ អាហ ‘‘មូលហេតុ បច្ចយហេតូតិ វា អយមត្ថោ’’តិ។ ហិនោតិ ឯតេន, ឯតស្មា វា ផលំ បវត្តតីតិ ហេតុ, បដិច្ច ឯតស្មា ឯតិ បវត្តតីតិ បច្ចយោតិ ឯវំ ហេតុបច្ចយ-សទ្ទានំ អនានត្ថតំ សន្ធាយ ហេតុសទ្ទបរិយាយភាវេន បច្ចយ-សទ្ទោ វុត្តោតិ អាហ ‘‘ហេតុបច្ចយសទ្ទានំ សមានត្ថត្តា’’តិ។ ភូតត្តយនិស្សិតានិ ច មហាភូតានិ ចតុមហាភូតនិស្សិតំ ឧបាទារូបន្តិ សព្ពម្បិ រូបំ សព្ពទា សព្ពត្ថ សព្ពាការំ ចតុមហាភូតហេតុកំ មហាភូតានិ ច អនាមដ្ឋភេទានិ សាមញ្ញតោ គហិតានីតិ វុត្តំ ‘‘រូបក្ខន្ធស្ស ហេតូ’’តិ។
Yadipi hinoti etena patiṭṭhāti kusalādiko dhammoti alobhādayo kevalaṃ hetupadavacanīyā, kāraṇabhāvasāmaññato pana mahābhūtādayopi hetu-saddābhidheyyāti mūlaṭṭhavācinā dutiyena hetu-saddena visesetvā āha ‘‘hetuhetū’’ti. Suppatiṭṭhitabhāvasādhanato kusalādidhammānaṃ mūlatthena upakārakadhammā ‘‘tayo kusalahetū’’tiādinā (dha. sa. 1059-1060) paṭṭhāne ca teyeva ‘‘hetupaccayo’’ti vuttāti āha ‘‘mūlahetu paccayahetūti vā ayamattho’’ti. Hinoti etena, etasmā vā phalaṃ pavattatīti hetu, paṭicca etasmā eti pavattatīti paccayoti evaṃ hetupaccaya-saddānaṃ anānatthataṃ sandhāya hetusaddapariyāyabhāvena paccaya-saddo vuttoti āha ‘‘hetupaccayasaddānaṃ samānatthattā’’ti. Bhūtattayanissitāni ca mahābhūtāni catumahābhūtanissitaṃ upādārūpanti sabbampi rūpaṃ sabbadā sabbattha sabbākāraṃ catumahābhūtahetukaṃ mahābhūtāni ca anāmaṭṭhabhedāni sāmaññato gahitānīti vuttaṃ ‘‘rūpakkhandhassa hetū’’ti.
កម្មសមាទានានន្តិ សមាទានានំ កម្មានំ, សមាទិយិត្វា កតកម្មានំ វា។ អញ្ញេសុ បច្ចយេសុ វិបាកស្ស តណ្ហាវិជ្ជាទីសុ។
Kammasamādānānanti samādānānaṃ kammānaṃ, samādiyitvā katakammānaṃ vā. Aññesu paccayesu vipākassa taṇhāvijjādīsu.
‘‘អដ្ឋានមេតំ, ភិក្ខវេ, អនវកាសោ, យំ កាយទុច្ចរិតស្ស ឥដ្ឋោ កន្តោ មនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ, នេតំ ឋានំ វិជ្ជតិ។ ឋានញ្ច ខោ ឯតំ, ភិក្ខវេ, វិជ្ជតិ, យំ កាយទុច្ចរិតស្ស អនិដ្ឋោ អកន្តោ អមនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យ។ ឋានមេតំ វិជ្ជតិ។ វចី…បេ.… មនោ…បេ.… វិជ្ជតិ…បេ.… អដ្ឋានមេតំ, ភិក្ខវេ, អនវកាសោ, យំ កាយសុចរិតស្ស អនិដ្ឋោ អកន្តោ អមនាបោ វិបាកោ និព្ពត្តេយ្យា’’តិ (ម. និ. ៣.១៣១; វិភ. ៨០៩),
‘‘Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya. Ṭhānametaṃ vijjati. Vacī…pe… mano…pe… vijjati…pe… aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyyā’’ti (ma. ni. 3.131; vibha. 809),
‘‘កម្មំ សត្តេ វិភជតិ, យទិទំ ហីនបណីតតាយា’’តិ (ម. និ. ៣.២៨៩) – ឯវមាទិវចនតោ កម្មំ វិបាកស្ស ឥដ្ឋានិដ្ឋតំ និយមេតីតិ អាហ ‘‘ឥដ្ឋានិដ្ឋវិបាកនិយាមកត្តា’’តិ។ គតិឧបធិកាលបយោគសម្បត្តិវិបត្តិយោយេវ ឋានំ វិបាកស្ស ឱកាសភាវតោ។ ន ហិ តេហិ វិនា កោចិ វិបាកោ និព្ពត្តតីតិ។ យថាវុត្តដ្ឋានេ សតិ អធិគន្តព្ពំ ឥដ្ឋានិដ្ឋារម្មណំ ‘‘គតិ…បេ.… និប្ផាទិត’’ន្តិ វុត្តំ។ វិបាកស្ស អារម្មណេន វិនា អភាវតោ អារម្មណម្បិ តស្ស បធានំ ការណំ។ អនញ្ញសភាវតោតិ ហេតុអាទិសភាវាភាវតោ។
‘‘Kammaṃ satte vibhajati, yadidaṃ hīnapaṇītatāyā’’ti (ma. ni. 3.289) – evamādivacanato kammaṃ vipākassa iṭṭhāniṭṭhataṃ niyametīti āha ‘‘iṭṭhāniṭṭhavipākaniyāmakattā’’ti. Gatiupadhikālapayogasampattivipattiyoyeva ṭhānaṃ vipākassa okāsabhāvato. Na hi tehi vinā koci vipāko nibbattatīti. Yathāvuttaṭṭhāne sati adhigantabbaṃ iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ ‘‘gati…pe… nipphādita’’nti vuttaṃ. Vipākassa ārammaṇena vinā abhāvato ārammaṇampi tassa padhānaṃ kāraṇaṃ. Anaññasabhāvatoti hetuādisabhāvābhāvato.
រុប្បនំ រូបំ។ តំ អស្ស អត្ថីតិ ឯត្ថ ‘‘អស្សា’’តិ វុច្ចមានោ បថវីអាទិអត្ថោយេវ រុប្បតីតិបិ វុច្ចតីតិ អាហ ‘‘រុប្បនលក្ខណយុត្តស្សេវ រូបីរូបភាវតោ’’តិ។ ឯតំ សភាវន្តិ ឯតំ ឧប្បន្នភាវេ សតិ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យសភាវំ រូបេ និយមេតិ រូបស្សេវ តំសភាវត្តា។ ន រូបំ ឯតស្មិន្តិ កាលភេទវសេន អតំសភាវស្សបិ រូបស្ស អត្ថិតាយ ន រូបំ តត្ថ និយន្តព្ពន្តិ ទស្សេតិ។ អត្ថិ ហីតិអាទិនា តត្ថ រូបស្សេវ និយន្តព្ពតាភាវំយេវ វិវរតិ។ ឯតមេវាតិអាទិនា ឧទ្ទេសេន និទ្ទេសំ សំសន្ទេតិ។ ឯត្ថ ឯតមេវ រូបេ យថាវុត្តសភាវំ និយមេតព្ពំ និទ្ទេសេ ឯវ-សទ្ទេន និយមេតិ អវធារេតីតិ អត្ថោ។ យថាវុត្តោ និយមោតិ ឧប្បន្នភាវេ សតិ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យភាវោ និយន្តព្ពតាយ ‘‘និយមោ’’តិ វុត្តោ, សោ រូបេ អត្ថិ ឯវ រូបស្សេវ តំសភាវត្តា។ វិសិដ្ឋកាលស្ស វុត្តប្បការំ អវធារណំយេវ វា យថាវុត្តោ និយមោ, សោ រូបេ អត្ថិយេវ សម្ភវតិយេវ, ន អរូបេ វិយ ន សម្ភវតីតិ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ កាលភេទន្តិ កាលវិសេសំ។ អនាមសិត្វាតិ អគ្គហេត្វា។ តំ សព្ពន្តិ អនាមដ្ឋកាលភេទំ តតោយេវ អរូបេហិ សមានវិញ្ញេយ្យសភាវំ សព្ពំ រូបំ។ ឧប្បន្នន្តិ ឯតេន កាលភេទាមសនេន វិសេសេតិ ‘‘ឧប្បន្នំ…បេ.… មេវា’’តិ។
Ruppanaṃ rūpaṃ. Taṃ assa atthīti ettha ‘‘assā’’ti vuccamāno pathavīādiatthoyeva ruppatītipi vuccatīti āha ‘‘ruppanalakkhaṇayuttasseva rūpīrūpabhāvato’’ti. Etaṃ sabhāvanti etaṃ uppannabhāve sati chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvaṃ rūpe niyameti rūpasseva taṃsabhāvattā. Na rūpaṃ etasminti kālabhedavasena ataṃsabhāvassapi rūpassa atthitāya na rūpaṃ tattha niyantabbanti dasseti. Atthi hītiādinā tattha rūpasseva niyantabbatābhāvaṃyeva vivarati. Etamevātiādinā uddesena niddesaṃ saṃsandeti. Ettha etameva rūpe yathāvuttasabhāvaṃ niyametabbaṃ niddese eva-saddena niyameti avadhāretīti attho. Yathāvutto niyamoti uppannabhāve sati chahi viññāṇehi viññeyyabhāvo niyantabbatāya ‘‘niyamo’’ti vutto, so rūpe atthi eva rūpasseva taṃsabhāvattā. Visiṭṭhakālassa vuttappakāraṃ avadhāraṇaṃyeva vā yathāvutto niyamo, so rūpe atthiyeva sambhavatiyeva, na arūpe viya na sambhavatīti attho daṭṭhabbo. Kālabhedanti kālavisesaṃ. Anāmasitvāti aggahetvā. Taṃ sabbanti anāmaṭṭhakālabhedaṃ tatoyeva arūpehi samānaviññeyyasabhāvaṃ sabbaṃ rūpaṃ. Uppannanti etena kālabhedāmasanena viseseti ‘‘uppannaṃ…pe… mevā’’ti.
វត្តមានកាលិកំ សព្ពំ រូបំ ទិដ្ឋសុតមុតវិញ្ញាតសភាវំ, តំ យថាសកំ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យសភាវមេវ, ន តេហិ អវិញ្ញេយ្យំ។ នាបិ ឧប្បន្នមេវ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យសភាវំ ឯកន្តលក្ខណនិយមាភាវាបត្តិតោតិ ឯវំ អវិបរីតេ អត្ថេ វិភាវិតេបិ ចោទកោ អធិប្បាយំ អជានន្តោ ‘‘ននុ ឯវ’’ន្តិអាទិនា សព្ពស្ស សព្ពារម្មណតាបត្តិំ ចោទេតិ។ ឥតរោ ‘‘រូបំ សព្ពំ សម្បិណ្ឌេត្វា’’តិអាទិនា អត្តនោ អធិប្បាយំ វិភាវេតិ។ ឯត្ថ ឯកីភាវេន គហេត្វាតិ ឥទំ ‘‘សម្បិណ្ឌេត្វា’’តិ ឯតស្ស អត្ថវចនំ។ ឯកន្តលក្ខណំ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យសភាវោយេវ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – កិញ្ចាបិ បញ្ចន្នំ វិញ្ញាណានំ វិសយន្តរេ អប្បវត្តនតោ ន សព្ពស្ស សព្ពារម្មណតា, សព្ពស្សបិ បន រូបស្ស ឆវិញ្ញាណារម្មណភាវតោ យថាសកំ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យតាយ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យតាវ អត្ថិ, តំ ឯកតោ សង្គហណវសេន គហេត្វា ‘‘ឧប្បន្នំ សព្ពំ រូបំ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យ’’ន្តិ វុត្តំ យថា ‘‘អភិញ្ញាប្បត្តំ បញ្ចមជ្ឈានំ ឆឡារម្មណំ ហោតី’’តិ។ យថា ហិ ទិព្ពចក្ខុទិព្ពសោតាទិអភិញ្ញាប្បត្តស្ស បញ្ចមជ្ឈានស្ស វិសុំ អសព្ពារម្មណត្តេបិ ឯកន្តលក្ខណវសេន ឯកីភាវេន គហេត្វា អារម្មណវសេន បឋមជ្ឈានាទិតោ វិសេសំ ទស្សេតុំ ‘‘អភិញ្ញាប្បត្តំ បញ្ចមជ្ឈានំ ឆឡារម្មណំ ហោតី’’តិ វុច្ចតិ, ឯវំ អរូបតោ រូបស្ស វិសយវសេន វិសេសំ ទស្សេតុំ ‘‘ឧប្ប …បេ.… វិញ្ញេយ្យ’’ន្តិ វុត្តន្តិ។ ឆហិ វិញ្ញាណេហិ វិញ្ញេយ្យភាវោ រូបេ និយមេតព្ពោ, ន បន រូបំ តស្មិំ និយមេតព្ពំ, អនិយតទេសោ ច ឯវ-សទ្ទោតិ អដ្ឋកថាយំ (ធ. ស. អដ្ដ. ៥៩៤) ‘‘បច្ចុប្បន្នរូបមេវ ចក្ខុវិញ្ញាណាទីហិ ឆហិ វេទិតព្ព’’ន្តិ វុត្តំ។ ‘‘បច្ចុប្បន្នរូបមេវា’’តិអាទិនា តត្ថ ទោសមាហ។ តស្មាតិ យស្មា បាឡិយំ វិញ្ញេយ្យមេវាតិ ឯវ-សទ្ទោ វុត្តោ, ន ច តស្ស អដ្ឋានយោជនេន កាចិ ឥដ្ឋសិទ្ធិ, អថ ខោ អនិដ្ឋសិទ្ធិយេវ សព្ពរូបស្ស ឯកន្តលក្ខណនិយមាទស្សនតោ, តស្មា។ យថារុតវសេនេវ និយមេ គយ្ហមានេ ឧប្ប…បេ.… បត្តិ នត្ថិ, តតោ ច សោតបតិតតាយបិ បយោជនំ នត្ថីតិ។ វុត្តនយេនាតិ ‘‘អរូបតោ វិធុរ’’ន្តិអាទិនា វុត្តនយេន។
Vattamānakālikaṃ sabbaṃ rūpaṃ diṭṭhasutamutaviññātasabhāvaṃ, taṃ yathāsakaṃ chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvameva, na tehi aviññeyyaṃ. Nāpi uppannameva chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvaṃ ekantalakkhaṇaniyamābhāvāpattitoti evaṃ aviparīte atthe vibhāvitepi codako adhippāyaṃ ajānanto ‘‘nanu eva’’ntiādinā sabbassa sabbārammaṇatāpattiṃ codeti. Itaro ‘‘rūpaṃ sabbaṃ sampiṇḍetvā’’tiādinā attano adhippāyaṃ vibhāveti. Ettha ekībhāvena gahetvāti idaṃ ‘‘sampiṇḍetvā’’ti etassa atthavacanaṃ. Ekantalakkhaṇaṃ chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvoyeva. Idaṃ vuttaṃ hoti – kiñcāpi pañcannaṃ viññāṇānaṃ visayantare appavattanato na sabbassa sabbārammaṇatā, sabbassapi pana rūpassa chaviññāṇārammaṇabhāvato yathāsakaṃ chahi viññāṇehi viññeyyatāya chahi viññāṇehi viññeyyatāva atthi, taṃ ekato saṅgahaṇavasena gahetvā ‘‘uppannaṃ sabbaṃ rūpaṃ chahi viññāṇehi viññeyya’’nti vuttaṃ yathā ‘‘abhiññāppattaṃ pañcamajjhānaṃ chaḷārammaṇaṃ hotī’’ti. Yathā hi dibbacakkhudibbasotādiabhiññāppattassa pañcamajjhānassa visuṃ asabbārammaṇattepi ekantalakkhaṇavasena ekībhāvena gahetvā ārammaṇavasena paṭhamajjhānādito visesaṃ dassetuṃ ‘‘abhiññāppattaṃ pañcamajjhānaṃ chaḷārammaṇaṃ hotī’’ti vuccati, evaṃ arūpato rūpassa visayavasena visesaṃ dassetuṃ ‘‘uppa…pe… viññeyya’’nti vuttanti. Chahi viññāṇehi viññeyyabhāvo rūpe niyametabbo, na pana rūpaṃ tasmiṃ niyametabbaṃ, aniyatadeso ca eva-saddoti aṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭa. 594) ‘‘paccuppannarūpameva cakkhuviññāṇādīhi chahi veditabba’’nti vuttaṃ. ‘‘Paccuppannarūpamevā’’tiādinā tattha dosamāha. Tasmāti yasmā pāḷiyaṃ viññeyyamevāti eva-saddo vutto, na ca tassa aṭṭhānayojanena kāci iṭṭhasiddhi, atha kho aniṭṭhasiddhiyeva sabbarūpassa ekantalakkhaṇaniyamādassanato, tasmā. Yathārutavaseneva niyame gayhamāne uppa…pe… patti natthi, tato ca sotapatitatāyapi payojanaṃ natthīti. Vuttanayenāti ‘‘arūpato vidhura’’ntiādinā vuttanayena.
ញាណស្ស វា ឧត្តរស្ស បុរិមញាណំ វត្ថុការណន្តិ ញាណវត្ថុ។ ‘‘សជាតី’’តិ ឯត្ថ ស-ការោ សមានសទ្ទត្ថោតិ ទស្សេតុំ ‘‘សមានជាតិកាន’’ន្តិ វុត្តំ។ សមានជាតិតា ច សម្មាវាចាទីនំ សីលនត្ថោ ឯវ។ ឯតេន សមានសភាវតា សជាតិសង្គហោតិ វេទិតព្ពោ។ អារម្មណេ ចេតសោ អវិក្ខេបប្បវត្តិយា ឧបដ្ឋានុស្សាហនានិ វិយ តេសំ អវិក្ខេបោបិ អតិសយេន ឧបការកោតិ ‘‘អញ្ញមញ្ញោបការវសេនា’’តិ វុត្តំ។ តេនេវ វិជ្ជមានេសុបិ អញ្ញេសុ សហជាតធម្មេសុ ឯតេសំយេវ សមាធិក្ខន្ធសង្គហោ ទស្សិតោ។ យំ បន សច្ចវិភង្គវណ្ណនាយំ (វិភ. អដ្ឋ. ១៨៩) វិសុទ្ធិមគ្គាទីសុ (វិសុទ្ធិ. ២.៥៦៨) ច ‘‘វាយាមសតិយោ កិរិយតោ សង្គហិតា’’តិ វុត្តំ, តំ អសមាធិសភាវតំ តេសំ សមាធិស្ស ឧបការកត្តញ្ច សន្ធាយ វុត្តំ។ តេនេវ ច តត្ថ ‘‘សមាធិយេវេត្ថ សជាតិតោ សមាធិក្ខន្ធេន សង្គហិតោ’’តិ (វិសុទ្ធិ. ២.៥៦៨; វិភ. អដ្ឋ. ១៨៩) វុត្តំ។ ឥធ បន សជាតិសង្គហោតិ សមាធិតទុបការកធម្មានំ ឧប្បត្តិទេសវសេន សង្គហោ វុត្តោតិ។ អវិរាធេត្វា វិសយសភាវាវគ្គហណំ បដិវេធោ, អប្បនា ច អារម្មណេ ទឡ្ហនិបាតោ តទវគាហោយេវាតិ ‘‘បដិវេធសទិសំ កិច្ច’’ន្តិ វុត្តំ។ អថ វា អារម្មណបដិវេធស្ស តទាហននបរិយាហននមនុគុណតាយ សមានន្តិ បញ្ញាវិតក្កានំ កិច្ចសរិក្ខតា វុត្តា។
Ñāṇassa vā uttarassa purimañāṇaṃ vatthukāraṇanti ñāṇavatthu. ‘‘Sajātī’’ti ettha sa-kāro samānasaddatthoti dassetuṃ ‘‘samānajātikāna’’nti vuttaṃ. Samānajātitā ca sammāvācādīnaṃ sīlanattho eva. Etena samānasabhāvatā sajātisaṅgahoti veditabbo. Ārammaṇe cetaso avikkhepappavattiyā upaṭṭhānussāhanāni viya tesaṃ avikkhepopi atisayena upakārakoti ‘‘aññamaññopakāravasenā’’ti vuttaṃ. Teneva vijjamānesupi aññesu sahajātadhammesu etesaṃyeva samādhikkhandhasaṅgaho dassito. Yaṃ pana saccavibhaṅgavaṇṇanāyaṃ (vibha. aṭṭha. 189) visuddhimaggādīsu (visuddhi. 2.568) ca ‘‘vāyāmasatiyo kiriyato saṅgahitā’’ti vuttaṃ, taṃ asamādhisabhāvataṃ tesaṃ samādhissa upakārakattañca sandhāya vuttaṃ. Teneva ca tattha ‘‘samādhiyevettha sajātito samādhikkhandhena saṅgahito’’ti (visuddhi. 2.568; vibha. aṭṭha. 189) vuttaṃ. Idha pana sajātisaṅgahoti samādhitadupakārakadhammānaṃ uppattidesavasena saṅgaho vuttoti. Avirādhetvā visayasabhāvāvaggahaṇaṃ paṭivedho, appanā ca ārammaṇe daḷhanipāto tadavagāhoyevāti ‘‘paṭivedhasadisaṃ kicca’’nti vuttaṃ. Atha vā ārammaṇapaṭivedhassa tadāhananapariyāhananamanuguṇatāya samānanti paññāvitakkānaṃ kiccasarikkhatā vuttā.
ឯកកនិទ្ទេសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Ekakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / ធម្មសង្គណីបាឡិ • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / រូបវិភត្តិ • Rūpavibhatti
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / អភិធម្មបិដក (អដ្ឋកថា) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ធម្មសង្គណិ-អដ្ឋកថា • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / រូបវិភត្តិឯកកនិទ្ទេសវណ្ណនា • Rūpavibhattiekakaniddesavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ឯកកនិទ្ទេសវណ្ណនា • Ekakaniddesavaṇṇanā
