Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā

    ੨. ਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    2. Niddesavaṇṇanā

    ੧. ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ

    1. Ekakaniddesavaṇṇanā

    ੧. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾਠਪਿਤਂ ਮਾਤਿਕਂ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ – ਕਤਮੋ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ। ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋਤਿ ਏਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ। ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭੁਮ੍ਮવਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਮਯੇਨ ਸਮਯਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਰੂਪਾવਚਰਾਰੂਪਾવਚਰਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਤਾਸਞ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਹਿ વਿਮੁਚ੍ਚਨਤੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਨਾਮਂ। ਕਾਯੇਨਾਤਿ વਿਮੋਕ੍ਖਸਹਜਾਤੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇਨ। ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਇਰਿਯਤਿ। ਕਤਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨੇਸ ਕਾਲੇ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ? ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਹਿ ਕਾਲੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਾਤੋવ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਕਾਲੋ, વਤ੍ਤਕਰਣਕਾਲੋ ਚ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ। ਸਰੀਰਂ ਪਨ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਯਾવ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਮਨਕਾਲੋ ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਨਾਮ।

    1. Idāni yathāṭhapitaṃ mātikaṃ ādito paṭṭhāya vibhajitvā dassetuṃ – katamo ca puggalo samayavimuttotiādimāha. Tattha idhāti imasmiṃ sattaloke. Ekacco puggaloti eko puggalo. Kālena kālanti ettha bhummavasena attho veditabbo. Ekekasmiṃ kāleti vuttaṃ hoti. Samayena samayanti idaṃ purimasseva vevacanaṃ. Aṭṭha vimokkheti rūpāvacarārūpāvacaraaṭṭhasamāpattiyo. Tāsañhi paccanīkadhammehi vimuccanato vimokkhoti nāmaṃ. Kāyenāti vimokkhasahajātena nāmakāyena. Phusitvā viharatīti paṭilabhitvā iriyati. Katamasmiṃ panesa kāle vimokkhe phusitvā viharatīti? Samāpattiṃ samāpajjitukāmassa hi kālo nāma atthi, akālo nāma atthi. Tattha pātova sarīrapaṭijagganakālo, vattakaraṇakālo ca samāpajjanassa akālo nāma. Sarīraṃ pana paṭijaggitvā vattaṃ katvā vasanaṭṭhānaṃ pavisitvā nisinnassa yāva piṇḍāya gamanakālo nāgacchati, etasmiṃ antare samāpajjanassa kālo nāma.

    ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਮਨਕਾਲਂ ਪਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਕਾਲੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕਮਾਲ਼ਕੇ ਠਾਨਕਾਲੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਮਨਕਾਲੋ ਗਾਮੇ ਚਰਣਕਾਲੋ; ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਯਾਗੁਪਾਨਕਾਲੋ વਤ੍ਤਕਰਣਕਾਲੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ। ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਪਨ વਿવਿਤ੍ਤੇ ਓਕਾਸੇ ਸਤਿ ਯਾવ ਭਤ੍ਤਕਾਲੋ ਨਾਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਨਾਮ। ਭਤ੍ਤਂ ਪਨ ਭੁਞ੍ਜਨਕਾਲੋ, વਿਹਾਰਗਮਨਕਾਲੋ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਪਟਿਸਾਮਨਕਾਲੋ, ਦਿવਾવਤ੍ਤਕਰਣਕਾਲੋ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਾਦਾਨਕਾਲੋਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਅਕਾਲੋ ਨਾਮ। ਯੋ ਅਕਾਲੋ, ਸ੍વੇવ ਅਸਮਯੋ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸੇ ਕਾਲੇ ਕਾਲੇ, ਸਮਯੇ ਸਮਯੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਸਹਜਾਤਨਾਮਕਾਯੇਨ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ, ‘‘ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ…ਪੇ॰… વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Piṇḍāya gamanakālaṃ pana sallakkhetvā nikkhantassa cetiyavandanakālo, bhikkhusaṅghaparivutassa vitakkamāḷake ṭhānakālo piṇḍāya gamanakālo gāme caraṇakālo; āsanasālāya yāgupānakālo vattakaraṇakāloti ayampi samāpajjanassa akālo nāma. Āsanasālāya pana vivitte okāse sati yāva bhattakālo nāgacchati, etasmimpi antare samāpajjanassa kālo nāma. Bhattaṃ pana bhuñjanakālo, vihāragamanakālo, pattacīvarapaṭisāmanakālo, divāvattakaraṇakālo, paripucchādānakāloti ayampi samāpajjanassa akālo nāma. Yo akālo, sveva asamayo. Taṃ sabbampi ṭhapetvā avasese kāle kāle, samaye samaye vuttappakāre aṭṭha vimokkhe sahajātanāmakāyena paṭilabhitvā viharanto, ‘‘idhekacco puggalo…pe… viharatī’’ti vuccati.

    ਅਪਿਚੇਸ ਸਫਸ੍ਸਕੇਹਿ ਸਹਜਾਤਨਾਮਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਹਜਾਤਧਮ੍ਮੇ ਫੁਸਤਿਯੇવ ਨਾਮ, ਉਪਚਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਨਂ ਫੁਸਤਿਯੇવ ਨਾਮ। ਪੁਰਿਮਾਯ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਅਪਰਂ ਅਪ੍ਪਨਂ ਫੁਸਤਿਯੇવ। ਯੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਹਜਾਤਾ, ਤੇਨ ਤੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਫਸ੍ਸੇਨਾਪਿ ਫੁਟ੍ਠਾਯੇવ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਉਪਚਾਰਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਪਟਿਲਾਭਕਾਰਣਮੇવ, ਤਥਾ ਪੁਰਿਮਾ ਅਪ੍ਪਨਾ ਅਪਰਅਪ੍ਪਨਾਯ। ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਏવਂ ਸਹਜਾਤੇਹਿ ਸਹਜਾਤਾਨਂ ਫੁਸਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਞ੍ਹਿ વਿਤਕ੍ਕਾਦੀਹਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸੇਸਾ ਅਤਿਰੇਕਪਣ੍ਣਾਸਧਮ੍ਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਪੀਤਿਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਹਿ ਤਿવਙ੍ਗਿਕਂ, ਤਤਿਯਂ ਸੁਖਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਹਿ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਹਿ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ, ਤਥਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ…ਪੇ॰… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਞ੍ਚ। ਤਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸੇਸਾ ਅਤਿਰੇਕਪਣ੍ਣਾਸਧਮ੍ਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖਨ੍ਧਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਮੋਕ੍ਖਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ।

    Apicesa saphassakehi sahajātanāmadhammehi sahajātadhamme phusatiyeva nāma, upacārena appanaṃ phusatiyeva nāma. Purimāya appanāya aparaṃ appanaṃ phusatiyeva. Yena hi saddhiṃ ye dhammā sahajātā, tena te paṭiladdhā nāma honti. Phassenāpi phuṭṭhāyeva nāma honti. Upacārampi appanāya paṭilābhakāraṇameva, tathā purimā appanā aparaappanāya. Tatrāssa evaṃ sahajātehi sahajātānaṃ phusanā veditabbā – paṭhamajjhānañhi vitakkādīhi pañcaṅgikaṃ. Tasmiṃ ṭhapetvā tāni aṅgāni sesā atirekapaṇṇāsadhammā cattāro khandhā nāma honti. Tena nāmakāyena paṭhamajjhānasamāpattivimokkhaṃ phusitvā paṭilabhitvā viharati. Dutiyaṃ jhānaṃ pītisukhacittekaggatāhi tivaṅgikaṃ, tatiyaṃ sukhacittekaggatāhi duvaṅgikaṃ, catutthaṃ upekkhācittekaggatāhi duvaṅgikaṃ, tathā ākāsānañcāyatanaṃ…pe… nevasaññānāsaññāyatanañca. Tattha ṭhapetvā tāni aṅgāni sesā atirekapaṇṇāsadhammā cattāro khandhā nāma honti. Tena nāmakāyena nevasaññānāsaññāyatanasamāpattivimokkhaṃ phusitvā paṭilabhitvā viharati.

    ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ, ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ। ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪਡ੍ਢੁਪਡ੍ਢਾ ਪਠਮਮਗ੍ਗਾਦਿવਜ੍ਝਾ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਤੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਖੀਣਾ ਆਸવਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਨ ਗਹਿਤੋ। ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਖੀਣਾਸવੋਪਿ ਤੇਨ ਨਾਮਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਪਿ ਨ ਗਹਿਤੋ। ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਨ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮੀਨਂਯੇવੇਤਂ ਨਾਮਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।

    Paññāya cassa disvāti vipassanāpaññāya saṅkhāragataṃ, maggapaññāya catusaccadhamme passitvā. Ekacce āsavā parikkhīṇā hontīti upaḍḍhupaḍḍhā paṭhamamaggādivajjhā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati puggalo samayavimuttoti ettha aṭṭhasamāpattilābhī puthujjano tena nāmakāyena phusitvā viharatīti vattuṃ vaṭṭati. Pāḷiyaṃ pana ‘‘ekacce āsavā parikkhīṇā’’ti vuttaṃ. Puthujjanassa ca khīṇā āsavā nāma natthi, tasmā so na gahito. Aṭṭhasamāpattilābhī khīṇāsavopi tena nāmakāyena phusitvā viharatīti vattuṃ vaṭṭati. Tassa pana aparikkhīṇāsavā nāma natthi, tasmā sopi na gahito. Samayavimuttoti pana tiṇṇaṃ sotāpannasakadāgāmianāgāmīnaṃyevetaṃ nāmanti veditabbaṃ.

    ੨. ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕਖੀਣਾਸવਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕਾ ਪਨ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਚ ਖੀਣਾਸવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਦੁਕਮੁਤ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੁਦ੍ਧਤਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਚ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਟ੍ਠਿવਟ੍ਟਕੇਹਿ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯੇ વਿਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੇ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰવਿਮੋਕ੍ਖੇ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਬਾਹਿਰਾਨਞ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਯੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਅਸਮਯੋਪਿ। ਮਗ੍ਗવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਚ੍ਚਨਸ੍ਸ ਸਮਯੋ વਾ ਅਸਮਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾ ਬਲવਤੀ, વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ ਆਰਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਸ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਖਾਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿવੇਧੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਤਿ ਮਗ੍ਗવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਚ੍ਚਨਸ੍ਸ ਸਮਯੋ વਾ ਅਸਮਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਚ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪਿਟ੍ਠਿવਟ੍ਟਕਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਇਮਾਯਪਿ ਤਨ੍ਤਿਯਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤੋવ। ਭਜਾਪਿਯਮਾਨੋ ਪਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વਸੇਨ ਸਮਯવਿਮੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਭਜੇਯ੍ਯ।

    2. Asamayavimuttaniddese – purimasadisaṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Asamayavimuttoti panettha sukkhavipassakakhīṇāsavassetaṃ nāmaṃ. Sukkhavipassakā pana sotāpannasakadāgāmianāgāmino aṭṭhasamāpattilābhino ca khīṇāsavā puthujjanā ca imasmiṃ duke na labbhanti, dukamuttakapuggalā nāma honti. Tasmā satthā attano buddhasubuddhatāya heṭṭhā gahite ca aggahite ca saṅkaḍḍhitvā saddhiṃ piṭṭhivaṭṭakehi tantiṃ āropento sabbepi ariyapuggalātiādimāha. Tattha ariye vimokkheti kilesehi ārakattā ariyeti saṅkhaṃ gate lokuttaravimokkhe. Idaṃ vuttaṃ hoti – bāhirānañhi aṭṭhannaṃ samāpattīnaṃ samāpajjantassa samayopi atthi asamayopi. Maggavimokkhena vimuccanassa samayo vā asamayo vā natthi. Yassa saddhā balavatī, vipassanā ca āraddhā, tassa gacchantassa tiṭṭhantassa nisīdantassa nipajjantassa khādantassa bhuñjantassa maggaphalapaṭivedho nāma na hotīti natthi. Iti maggavimokkhena vimuccanassa samayo vā asamayo vā natthīti heṭṭhā gahite ca aggahite ca saṅkaḍḍhitvā imaṃ piṭṭhivaṭṭakaṃ tantiṃ āropesi dhammarājā. Samāpattilābhī puthujjano imāyapi tantiyā aggahitova. Bhajāpiyamāno pana samāpattivikkhambhitānaṃ kilesānaṃ vasena samayavimuttabhāvaṃ bhajeyya.

    ੩. ਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਾਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ – ਯਸ੍ਸ ਅਧਿਗਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਕੁਪ੍ਪਤਿ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮੋ। ਰੂਪਸਹਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਰੂਪੇਨ ਸਹਗਤਾਨਂ। ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪવਤ੍ਤਾਨਂ ਨ વਿਨਾ ਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਰੂਪਸਹਗਤਾਨਨ੍ਤਿ ਰੂਪਤੋ ਅਞ੍ਞਂ, ਨ ਰੂਪਨ੍ਤਿ ਅਰੂਪਂ। ਅਰੂਪੇਨ ਸਹਗਤਾਨਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪવਤ੍ਤਾਨਂ ਨ વਿਨਾ ਅਰੂਪਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀਤਿ ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਅਚਿਣ੍ਣવਸਿਤਾਯ ਇਚ੍ਛਿਤਾਕਾਰੇਨ ਅਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਨ ਨਿਕਾਮਲਾਭੀ। ਅਪ੍ਪਗੁਣਸਮਾਪਤ੍ਤਿਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀਤਿ ਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਦੁਕ੍ਖਲਾਭੀ। ਯੋ ਆਗਮਨਮ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸੇ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਉਪਚਾਰਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਨਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਮਞ੍ਜੂਸਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤੋ ਤਂ ਸਮ੍ਪਦਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸੋ ਨ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਨਾਮ। ਨ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀਤਿ ਅવਿਪੁਲਲਾਭੀ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਫਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਏਕਂ ਦ੍વੇ ਚਿਤ੍ਤવਾਰੇ વਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਹਸਾવ વੁਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    3. Kuppadhammākuppadhammaniddesesu – yassa adhigato samāpattidhammo kuppati nassati, so kuppadhammo. Rūpasahagatānanti rūpanimittasaṅkhātena rūpena sahagatānaṃ. Tena saddhiṃ pavattānaṃ na vinā rūpārammaṇānaṃ catunnaṃ rūpāvacarajjhānānanti attho. Arūpasahagatānanti rūpato aññaṃ, na rūpanti arūpaṃ. Arūpena sahagatānaṃ tena saddhiṃ pavattānaṃ na vinā arūpārammaṇānaṃ catunnaṃ arūpāvacarajjhānānanti attho. Na nikāmalābhīti pañcahākārehi aciṇṇavasitāya icchitākārena aladdhattā na nikāmalābhī. Appaguṇasamāpattikoti attho. Na akicchalābhīti kicchalābhī dukkhalābhī. Yo āgamanamhi kilese vikkhambhento upacāraṃ pāpento appanaṃ pāpento cittamañjūsaṃ labhanto dukkhena kicchena sasaṅkhārena sappayogena kilamanto taṃ sampadaṃ pāpuṇituṃ sakkoti, so na akicchalābhī nāma. Na akasiralābhīti avipulalābhī. Samāpattiṃ appetvā addhānaṃ pharituṃ na sakkoti. Ekaṃ dve cittavāre vattetvā sahasāva vuṭṭhātīti attho.

    ਯਤ੍ਥਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਯਦਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਂ વਾ ਆਨਾਪਾਨਜ੍ਝਾਨਂ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰਜ੍ਝਾਨਂ વਾ ਅਸੁਭਜ੍ਝਾਨਂ વਾਤਿ ਯਂ ਯਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਯਾવਤਿਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਯਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ વੁਟ੍ਠਾਤੁਮ੍ਪਿ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਤਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ વੁਟ੍ਠਾਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਚਨ੍ਦਂ વਾ ਸੂਰਿਯਂ વਾ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚਨ੍ਦੇ વਾ ਸੂਰਿਯੇ વਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਗਤੇ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ વੁਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾવ વੁਟ੍ਠਾਤਿ; ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਗੁਣਤਾਯਾਤਿ।

    Yatthicchakanti yasmiṃ okāse samāpattiṃ appetvā nisīdituṃ icchati. Yadicchakanti kasiṇajjhānaṃ vā ānāpānajjhānaṃ vā brahmavihārajjhānaṃ vā asubhajjhānaṃ vāti yaṃ yaṃ samāpattiṃ appetvā nisīdituṃ icchati. Yāvaticchakanti addhānaparicchedena yattakaṃ kālaṃ icchati. Idaṃ vuttaṃ hoti – yattha yattha yaṃ yaṃ samāpattiṃ yattakaṃ addhānaṃ samāpajjitumpi vuṭṭhātumpi icchati, tattha tattha taṃ taṃ samāpattiṃ tattakaṃ addhānaṃ samāpajjitumpi vuṭṭhātumpi na sakkoti. Candaṃ vā sūriyaṃ vā ulloketvā ‘imasmiṃ cande vā sūriye vā ettakaṃ ṭhānaṃ gate vuṭṭhahissāmī’ti paricchinditvā jhānaṃ samāpanno yathāparicchedena vuṭṭhātuṃ na sakkoti, antarāva vuṭṭhāti; samāpattiyā appaguṇatāyāti.

    ਪਮਾਦਮਾਗਮ੍ਮਾਤਿ ਪਮਾਦਂ ਪਟਿਚ੍ਚ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂવਿਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਾਮਂ। ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਸੁવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ, ਨ ਸੁવਿਕ੍ਖਾਲਿਤਾ, ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਨਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ। ਸਾ ਚ ਖੋ ਨੇવ ਸੀਲਭੇਦੇਨ, ਨਾਪਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮੇਨ। ਨ ਗਰੁਕਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮੋ ਪਨੇਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਨ વਾ વਤ੍ਤਭੇਦਮਤ੍ਤਕੇਨ વਾ ਨਸ੍ਸਤਿ।

    Pamādamāgammāti pamādaṃ paṭicca. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evaṃvidho puggalo kuppadhammoti vuccati. Idaṃ pana aṭṭhasamāpattilābhino puthujjanassa sotāpannassa sakadāgāminoti tiṇṇaṃ puggalānaṃ nāmaṃ. Etesañhi samādhipāribandhakā vipassanāpāribandhakā ca dhammā na suvikkhambhitā, na suvikkhālitā, tena tesaṃ samāpatti nassati parihāyati. Sā ca kho neva sīlabhedena, nāpattivītikkamena. Na garukamokkhadhammo panesa appamattakenapi kiccakaraṇīyena vā vattabhedamattakena vā nassati.

    ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ વਲ਼ਞ੍ਜੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਗਾਮਂ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਦਾਰਕਾ ਪਰਿવੇਣੇ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘ਪਰਿવੇਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੋ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ, ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਆવਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘વਤ੍ਤਭੇਦੋ ਨੁ ਖੋ ਅਤ੍ਥੀ’ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪਰਿવੇਣਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਮਟ੍ਠਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋવ ਨਿਸੀਦਿ।

    Tatridaṃ vatthu – eko kira thero samāpattiṃ vaḷañjeti. Tasmiṃ piṇḍāya gāmaṃ paviṭṭhe dārakā pariveṇe kīḷitvā pakkamiṃsu. Thero āgantvā ‘pariveṇaṃ sammajjitabba’nti cintetvā asammajjitvā vihāraṃ pavisitvā ‘samāpattiṃ appessāmī’ti nisīdi. So appetuṃ asakkonto, ‘kiṃ nu kho āvaraṇa’nti sīlaṃ āvajjanto appamattakampi vītikkamaṃ adisvā ‘vattabhedo nu kho atthī’ti olokento pariveṇassa asammaṭṭhabhāvaṃ ñatvā sammajjitvā pavisitvā nisīdanto samāpattiṃ appentova nisīdi.

    ੪. ਅਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸੋ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮੋਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨੋ ਅਨਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਚੇવ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਾਮਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਸਮਾਧਿਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਾਰਿਬਨ੍ਧਕਾ ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸੁવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਸੁવਿਕ੍ਖਾਲਿਤਾ; ਤੇਨ ਤੇਸਂ ਭਸ੍ਸਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਾਦਿਕਿਚ੍ਚੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪੇਨ ਪਮਾਦੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ। ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕਾ ਪਨ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਖੀਣਾਸવਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਨ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ; ਦੁਕਮੁਤ੍ਤਕਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸੁਬੁਦ੍ਧਤਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤੇ ਚ ਅਗ੍ਗਹਿਤੇ ਚ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਦੁਕੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਟ੍ਠਿવਟ੍ਟਕੇਹਿ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਞ੍ਹਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਕੁਪ੍ਪਨਂ ਨਸ੍ਸਨਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਸਕਿਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕੁਪ੍ਪਨਂ ਨਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।

    4. Akuppadhammaniddeso vuttapaṭipakkhavaseneva veditabbo. Akuppadhammoti idaṃ pana aṭṭhasamāpattilābhino anāgāmissa ceva khīṇāsavassa cāti dvinnaṃ puggalānaṃ nāmaṃ. Tesañhi samādhipāribandhakā vipassanāpāribandhakā ca dhammā suvikkhambhitā suvikkhālitā; tena tesaṃ bhassasaṅgaṇikārāmādikiccena vā aññena vā yena kenaci attano anurūpena pamādena vītināmentānampi samāpatti na kuppati, na nassati. Sukkhavipassakā pana sotāpannasakadāgāmianāgāmikhīṇāsavā imasmiṃ duke na labbhanti; dukamuttakapuggalā nāma honti. Tasmā satthā attano buddhasubuddhatāya heṭṭhā gahite ca aggahite ca saṅkaḍḍhitvā imasmimpi duke saddhiṃ piṭṭhivaṭṭakehi tantiṃ āropento sabbepi ariyapuggalātiādimāha. Aṭṭhannañhi samāpattīnaṃ kuppanaṃ nassanaṃ bhaveyya, lokuttaradhammassa pana sakiṃ paṭividdhassa kuppanaṃ nassanaṃ nāma natthi, taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ.

    ੫. ਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮਾਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸਾਪਿ ਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਾਕੁਪ੍ਪਧਮ੍ਮਨਿਦ੍ਦੇਸવਸੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕੇવਲਞ੍ਹਿ ਇਧ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਮਾਦਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਰਿਹਾਨਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਹਾਨਮ੍ਪਿ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਨਾਨਂ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਤਾਦਿਸਮੇવ।

    5. Parihānadhammāparihānadhammaniddesāpi kuppadhammākuppadhammaniddesavaseneva veditabbā. Kevalañhi idha puggalassa pamādaṃ paṭicca dhammānaṃ parihānampi aparihānampi gahitanti idaṃ pariyāyadesanāmattameva nānaṃ. Sesaṃ sabbattha tādisameva.

    ੭. ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬੋਤਿ ਚੇਤਨਾਯ ਅਪਰਿਹਾਨਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਅਨੁਸਞ੍ਚੇਤੇਤੀਤਿ, ਸਚੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਞ੍ਹਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਨੁਸਞ੍ਚੇਤੇਤਿ ਨਾਮ। ਸੋ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਇਤਰੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।

    7. Cetanābhabbaniddese – cetanābhabboti cetanāya aparihāniṃ āpajjituṃ bhabbo. Sace anusañcetetīti, sace samāpajjati. Samāpattiñhi samāpajjanto anusañceteti nāma. So na parihāyati, itaro parihāyati.

    ੮. ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਯ ਅਪਰਿਹਾਨਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਭਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਅਨੁਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਸਚੇ ਅਨੁਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਪਹਾਯ ਉਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਸੇવਨ੍ਤੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਨੁਰਕ੍ਖਤਿ ਨਾਮ। ਸੋ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤਿ, ਇਤਰੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।

    8. Anurakkhaṇābhabbaniddese – anurakkhaṇābhabboti anurakkhaṇāya aparihāniṃ āpajjituṃ bhabbo. Sace anurakkhatīti sace anupakāradhamme pahāya upakāradhamme sevanto samāpajjati. Evañhi paṭipajjanto anurakkhati nāma. So na parihāyati, itaro parihāyati.

    ਇਮੇ ਦ੍વੇਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੁਂ ਥਾવਰਂ ਕਾਤੁਂ ਪਟਿਬਲਾ। ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬਤੋ ਪਨ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬੋવ ਬਲવਤਰੋ। ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬੋ ਹਿ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਉਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਨੁਦਤਿ ਨੀਹਰਤਿ, ਅਨੁਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਸੇવਤਿ। ਸੋ ਤੇ ਸੇવਨ੍ਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਰਿਹਾਯਤਿ । ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬੋ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਾਤਿ। ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਨੁਦਤਿ ਨੀਹਰਤਿ, ਉਪਕਾਰਧਮ੍ਮੇ ਸੇવਤਿ। ਸੋ ਤੇ ਸੇવਨ੍ਤੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ ਨ ਪਰਿਹਾਯਤਿ।

    Ime dvepi samāpattiṃ ṭhapetuṃ thāvaraṃ kātuṃ paṭibalā. Cetanābhabbato pana anurakkhaṇābhabbova balavataro. Cetanābhabbo hi upakārānupakāre dhamme na jānāti. Ajānanto upakāradhamme nudati nīharati, anupakāradhamme sevati. So te sevanto samāpattito parihāyati . Anurakkhaṇābhabbo upakārānupakāre dhamme jānāti. Jānanto anupakāradhamme nudati nīharati, upakāradhamme sevati. So te sevanto samāpattito na parihāyati.

    ਯਥਾ ਹਿ ਦ੍વੇ ਖੇਤ੍ਤਪਾਲਾ ਏਕੋ ਪਣ੍ਡੁਰੋਗੇਨ ਸਰੋਗੋ ਅਕ੍ਖਮੋ ਸੀਤਾਦੀਨਂ, ਏਕੋ ਅਰੋਗੋ ਸੀਤਾਦੀਨਂ ਸਹੋ। ਸਰੋਗੋ ਹੇਟ੍ਠਾਕੁਟਿਂ ਨ ਓਤਰਤਿ, ਰਤ੍ਤਾਰਕ੍ਖਂ ਦਿવਾਰਕ੍ਖਂ વਿਜਹਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਦਿવਾ ਸੁਕਮੋਰਾਦਯੋ ਖੇਤ੍ਤਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਸਾਲਿਸੀਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਮਿਗਸੂਕਰਾਦਯੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਖਲਂ ਤਚ੍ਛਿ ਤਂ વਿਯ ਛੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਤ੍ਤਕਾਰਣਾ ਪੁਨ ਬੀਜਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ। ਇਤਰੋ ਰਤ੍ਤਾਰਕ੍ਖਂ ਦਿવਾਰਕ੍ਖਂ ਨ વਿਜਹਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਾਰਣਾ ਏਕਕਰੀਸਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਅਟ੍ਠਪਿ ਸਕਟਾਨਿ ਲਭਤਿ।

    Yathā hi dve khettapālā eko paṇḍurogena sarogo akkhamo sītādīnaṃ, eko arogo sītādīnaṃ saho. Sarogo heṭṭhākuṭiṃ na otarati, rattārakkhaṃ divārakkhaṃ vijahati. Tassa divā sukamorādayo khettaṃ otaritvā sālisīsaṃ khādanti, rattiṃ migasūkarādayo pavisitvā khalaṃ tacchi taṃ viya chetvā gacchanti. So attano pamattakāraṇā puna bījamattampi na labhati. Itaro rattārakkhaṃ divārakkhaṃ na vijahati. So attano appamattakāraṇā ekakarīsato cattāripi aṭṭhapi sakaṭāni labhati.

    ਤਤ੍ਥ ਸਰੋਗਖੇਤ੍ਤਪਾਲੋ વਿਯ ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬੋ, ਅਰੋਗੋ વਿਯ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸਰੋਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਮਾਦੇਨ ਪੁਨ ਬੀਜਮਤ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਲਭਨਂ વਿਯ ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਉਪਕਾਰੇ ਪਹਾਯ ਅਨੁਪਕਾਰੇ ਸੇવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਹਾਨਂ। ਇਤਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਏਕਕਰੀਸਮਤ੍ਤਤੋ ਚਤੁਅਟ੍ਠਸਕਟਉਦ੍ਧਰਣਂ વਿਯ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਾਨੁਪਕਾਰੇ ਧਮ੍ਮੇ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਕਾਰੇ ਪਹਾਯ ਉਪਕਾਰੇ ਸੇવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪਰਿਹਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਚੇਤਨਾਭਬ੍ਬਤੋ ਅਨੁਰਕ੍ਖਣਾਭਬ੍ਬੋવ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਥਾવਰਂ ਕਾਤੁਂ ਬਲવਤਰੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Tattha sarogakhettapālo viya cetanābhabbo, arogo viya anurakkhaṇābhabbo daṭṭhabbo. Sarogassa attano pamādena puna bījamattassapi alabhanaṃ viya cetanābhabbassa upakārānupakāre dhamme ajānitvā upakāre pahāya anupakāre sevantassa samāpattiyā parihānaṃ. Itarassa attano appamādena ekakarīsamattato catuaṭṭhasakaṭauddharaṇaṃ viya anurakkhaṇābhabbassa upakārānupakāre dhamme jānitvā anupakāre pahāya upakāre sevantassa samāpattiyā aparihānaṃ veditabbaṃ. Evaṃ cetanābhabbato anurakkhaṇābhabbova samāpattiṃ thāvaraṃ kātuṃ balavataroti veditabbo.

    ੯. ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਤੀਣਿ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਸਂਯੋਜਨવਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਂਯੋਜਨਾਨਿ। ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਪਹੀਨਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਫਲਕ੍ਖਣੇਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਸਂਯੋਜਨਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਤੇਸਂ ਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਨ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੋ ਥੂਲਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋવ ਇਧ ਕਥਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    9. Puthujjananiddese – tīṇi saṃyojanānīti diṭṭhisaṃyojanasīlabbataparāmāsasaṃyojanavicikicchāsaṃyojanāni. Etāni hi phalakkhaṇe pahīnāni nāma honti. Ayaṃ pana phalakkhaṇepi na hotīti dasseti. Tesaṃ dhammānanti tesaṃ saṃyojanadhammānaṃ. Maggakkhaṇasmiñhi tesaṃ pahānāya paṭipanno nāma hoti. Ayaṃ pana maggakkhaṇepi na hoti. Ettāvatā vissaṭṭhakammaṭṭhāno thūlabālaputhujjanova idha kathitoti veditabbo.

    ੧੦. ਗੋਤ੍ਰਭੁਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਯੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇਸਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਰੋਪਣ੍ਣਾਸਕੁਸਲਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗਸ੍ਸ। ਅવਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਹੋਤੀਤਿ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ ਪਾਤੁਭਾવੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸਙ੍ਖਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗੋਤ੍ਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਮਣ੍ਡਲਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਰਿਯਸਙ੍ਖਂ ਅਰਿਯਗੋਤ੍ਤਂ ਅਰਿਯਮਣ੍ਡਲਂ ਅਰਿਯਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਓਕ੍ਕਮਨਤੋ ਗੋਤ੍ਰਭੂਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    10. Gotrabhuniddese – yesaṃ dhammānanti yesaṃ gotrabhuñāṇena saddhiṃ uppannānaṃ paropaṇṇāsakusaladhammānaṃ. Ariyadhammassāti lokuttaramaggassa. Avakkanti hotīti okkanti nibbatti pātubhāvo hoti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ nibbānārammaṇena ñāṇena sabbaṃ puthujjanasaṅkhaṃ puthujjanagottaṃ puthujjanamaṇḍalaṃ puthujjanapaññattiṃ atikkamitvā ariyasaṅkhaṃ ariyagottaṃ ariyamaṇḍalaṃ ariyapaññattiṃ okkamanato gotrabhūpuggalo nāma vuccati.

    ੧੧. ਭਯੂਪਰਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਭਯੇਨ ਉਪਰਤੋਤਿ ਭਯੂਪਰਤੋ। ਸਤ੍ਤਪਿ ਸੇਕ੍ਖਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਚ ਭਾਯਿਤ੍વਾ ਪਾਪਤੋ ਓਰਮਨ੍ਤਿ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ । ਤਤ੍ਥ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਂ, વਟ੍ਟਭਯਂ, ਕਿਲੇਸਭਯਂ, ਉਪવਾਦਭਯਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਭਯਾਨਿ ਭਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਭਾਯਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠੇਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯੇવ ਭਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਂ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ‘ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਪਾਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਪਾਯਾ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਚ੍ਛਾਤਅਜਗਰਸਦਿਸਾ, ਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਕਥਂ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਭਯਂ ਭਾਯਿਤ੍વਾ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਅਨਮਤਗ੍ਗਸਂਸਾਰવਟ੍ਟਂਯੇવ ਪਨ વਟ੍ਟਭਯਂ ਨਾਮ। ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਕੁਸਲਂ ਕਿਲੇਸਭਯਂ ਨਾਮ। ਗਰਹਾ ਪਨ ਉਪવਾਦਭਯਂ ਨਾਮ। ਤਾਨਿਪਿ ਭਾਯਿਤ੍વਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਪਨ ਤਯੋ ਸੇਕ੍ਖਾ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਅਤੀਤਤ੍ਤਾ ਸੇਸਾਨਿ ਤੀਣਿ ਭਯਾਨਿ ਭਾਯਿਤ੍વਾ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਕਸੇਕ੍ਖਾ ਆਗਮਨવਸੇਨ વਾ ਅਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਯਤ੍ਤਾ વਾ ਭਯੂਪਰਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਖੀਣਾਸવੋ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਭਯੇਸੁ ਏਕਮ੍ਪਿ ਨ ਭਾਯਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਭਯੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਅਭਯੂਪਰਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਸੋ ਉਪવਾਦਮ੍ਪਿ ਨ ਭਾਯਤੀਤਿ? ਨ ਭਾਯਤਿ। ਉਪવਾਦਂ ਪਨ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਦੋਣੁਪ੍ਪਲવਾਪਿਗਾਮੇ ਖੀਣਾਸવਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ।

    11. Bhayūparataniddese – bhayena uparatoti bhayūparato. Sattapi sekkhā puthujjanā ca bhāyitvā pāpato oramanti pāpaṃ na karonti . Tattha puthujjanā duggatibhayaṃ, vaṭṭabhayaṃ, kilesabhayaṃ, upavādabhayanti cattāri bhayāni bhāyanti. Tesu bhāyitabbaṭṭhena duggatiyeva bhayaṃ duggatibhayaṃ. Sesesupi eseva nayo. Tattha puthujjano ‘sace tvaṃ pāpaṃ karissasi, cattāro apāyā mukhaṃ vivaritvā ṭhitacchātaajagarasadisā, tesu dukkhaṃ anubhavanto kathaṃ bhavissasī’ti duggatibhayaṃ bhāyitvā pāpaṃ na karoti. Anamataggasaṃsāravaṭṭaṃyeva pana vaṭṭabhayaṃ nāma. Sabbampi akusalaṃ kilesabhayaṃ nāma. Garahā pana upavādabhayaṃ nāma. Tānipi bhāyitvā puthujjano pāpaṃ na karoti. Sotāpannasakadāgāmianāgāmino pana tayo sekkhā duggatiṃ atītattā sesāni tīṇi bhayāni bhāyitvā pāpaṃ na karonti. Maggaṭṭhakasekkhā āgamanavasena vā asamucchinnabhayattā vā bhayūparatā nāma honti. Khīṇāsavo imesu catūsu bhayesu ekampi na bhāyati. So hi sabbaso samucchinnabhayo; tasmā abhayūparatoti vuccati. Kiṃ pana so upavādampi na bhāyatīti? Na bhāyati. Upavādaṃ pana rakkhatīti vattuṃ vaṭṭati. Doṇuppalavāpigāme khīṇāsavatthero viya.

    ੧੨. ਅਭਬ੍ਬਾਗਮਨਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਾਗਮਨਸ੍ਸ ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਬ੍ਬਾਗਮਨੋ। ਕਮ੍ਮਾવਰਣੇਨਾਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮੇਨ। ਕਿਲੇਸਾવਰਣੇਨਾਤਿ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ। વਿਪਾਕਾવਰਣੇਨਾਤਿ ਅਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ। ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਸਙ੍ਘੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾਰਹਿਤਾ। ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਿਕਾਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦਰਹਿਤਾ। ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਂ ਇਤਰਦੀਪਤ੍ਤਯવਾਸਿਨੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਚ੍ਛਨ੍ਦਿਕਭਾવਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ ਨਾਮ। ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਾਤਿ ਭવਙ੍ਗਪਞ੍ਞਾਰਹਿਤਾ। ਅਭਬ੍ਬਾਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗਫਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯਾ। ਨਿਯਾਮਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਨਿਯਾਮਂ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ। ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਪવਿਸਿਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬਾ।

    12. Abhabbāgamananiddese – sammattaniyāmāgamanassa abhabboti abhabbāgamano. Kammāvaraṇenāti pañcavidhena ānantariyakammena. Kilesāvaraṇenāti niyatamicchādiṭṭhiyā. Vipākāvaraṇenāti ahetukaduhetukapaṭisandhiyā. Assaddhāti buddhadhammasaṅghesu saddhārahitā. Acchandikāti kattukamyatākusalacchandarahitā. Te ṭhapetvā jambudīpaṃ itaradīpattayavāsino veditabbā. Tesu hi manussā acchandikabhāvaṃ paviṭṭhā nāma. Duppaññāti bhavaṅgapaññārahitā. Abhabbāti appaṭiladdhamaggaphalūpanissayā. Niyāmanti magganiyāmaṃ, sammattaniyāmaṃ. Okkamitunti etaṃ kusalesu dhammesu sammattasaṅkhātaṃ niyāmaṃ okkamituṃ pavisituṃ tattha patiṭṭhātuṃ abhabbā.

    ੧੩. ਭਬ੍ਬਾਗਮਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ વੁਤ੍ਤਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਮਿਮਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕੇ ਯੇ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਪਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਾ, ਯੇ ਚ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ, ਯੇਹਿ ਚ ਅਹੇਤੁਕਦੁਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਗਹਿਤਾ , ਯੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਿ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਛਨ੍ਦੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੇ ਚ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭવਙ੍ਗਪਞ੍ਞਾ, ਯੇਸਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮਂ ਓਕ੍ਕਮਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬਾ, વਿਪਰੀਤਾ ਭਬ੍ਬਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    13. Bhabbāgamananiddeso vuttapaṭipakkhanayena veditabbo. Evamimasmiṃ duke ye ca puggalā pañcānantariyakā, ye ca niyatamicchādiṭṭhikā, yehi ca ahetukaduhetukapaṭisandhi gahitā , ye ca buddhādīnaṃ na saddahanti, yesañca kattukamyatāchando natthi, ye ca aparipuṇṇabhavaṅgapaññā, yesañca maggaphalānaṃ upanissayo natthi, te sabbepi sammattaniyāmaṃ okkamituṃ abhabbā, viparītā bhabbāti vuttā.

    ੧੪. ਨਿਯਤਾਨਿਯਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਆਨਨ੍ਤਰਿਕਾਤਿ ਆਨ੍ਤਰਿਕਕਮ੍ਮਸਮਙ੍ਗਿਨੋ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾਤਿ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਸਮਙ੍ਗਿਨੋ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਹੇਤੇ ਨਿਰਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਾ ਨਾਮ। ਅਟ੍ਠ ਪਨ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਮ੍ਮਾਭਾવਾਯ ਉਪਰੂਪਰਿਮਗ੍ਗਫਲਤ੍ਥਾਯ ਚੇવ ਅਨੁਪਾਦਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤ੍ਥਾਯ ਚ ਨਿਯਤਤ੍ਤਾ ਨਿਯਤਾ ਨਾਮ। ਅવਸੇਸਪੁਗ੍ਗਲਾ ਪਨ ਅਨਿਬਦ੍ਧਗਤਿਕਾ। ਯਥਾ ਆਕਾਸੇ ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਨ੍ਤੋ ‘ਅਗ੍ਗੇਨ વਾ ਮਜ੍ਝੇਨ વਾ ਮੂਲੇਨ વਾ ਪਤਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਨ ਞਾਯਤਿ; ਏવਮੇવ ‘ਅਸੁਕਗਤਿਯਾ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਨਿਯਮਾਭਾવਾ ਅਨਿਯਤਾ ਨਾਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਾ ਪਨ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਕਾਨਂ ਨਿਯਤਗਤਿਕਤਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਾ ਨਿਯਤਧਮ੍ਮવਸੇਨ। ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਤਧਮ੍ਮਾਯੇવ ਹਿ ਨਿਯਤਾ ਨਾਮ। ਤੇਸਞ੍ਚ વਸੇਨਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਨਿਯਮੋ ਕਥਿਤੋਤਿ।

    14. Niyatāniyataniddese – ānantarikāti āntarikakammasamaṅgino. Micchādiṭṭhikāti niyatamicchādiṭṭhisamaṅgino. Sabbepi hete nirayassa atthāya niyatattā niyatā nāma. Aṭṭha pana ariyapuggalā sammābhāvāya uparūparimaggaphalatthāya ceva anupādāparinibbānatthāya ca niyatattā niyatā nāma. Avasesapuggalā pana anibaddhagatikā. Yathā ākāse khittadaṇḍo pathaviyaṃ patanto ‘aggena vā majjhena vā mūlena vā patissatī’ti na ñāyati; evameva ‘asukagatiyā nāma nibbattissantī’ti niyamābhāvā aniyatā nāmāti veditabbā. Yā pana uttarakurukānaṃ niyatagatikatā vuttā, na sā niyatadhammavasena. Micchattasammattaniyatadhammāyeva hi niyatā nāma. Tesañca vasenāyaṃ puggalaniyamo kathitoti.

    ੧੫. ਪਟਿਪਨ੍ਨਕਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋਤਿ ਮਗ੍ਗਟ੍ਠਕਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਤੇ ਹਿ ਫਲਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕਾ ਨਾਮ। ਫਲਸਮਙ੍ਗਿਨੋਤਿ ਫਲਪਟਿਲਾਭਸਮਙ੍ਗਿਤਾਯ ਫਲਸਮਙ੍ਗਿਨੋ। ਫਲਪਟਿਲਾਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹਿ ਤੇ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਸਮਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਫਲੇ ਠਿਤਾਯੇવ ਨਾਮ।

    15. Paṭipannakaniddese – maggasamaṅginoti maggaṭṭhakapuggalā. Te hi phalatthāya paṭipannattā paṭipannakā nāma. Phalasamaṅginoti phalapaṭilābhasamaṅgitāya phalasamaṅgino. Phalapaṭilābhato paṭṭhāya hi te phalasamāpattiṃ asamāpannāpi phale ṭhitāyeva nāma.

    ੧੬. ਸਮਸੀਸੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਨ੍ਤਿ ਅਪੁਰੇ ਅਪਚ੍ਛਾ, ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਯਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਯੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਪਨੇਸ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤਿ – ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ, ਰੋਗਸਮਸੀਸੀ, ਜੀવਿਤਸਮਸੀਸੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ; ਠਿਤਕੋવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤਕੋવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਕੋਟਪਬ੍ਬਤવਿਹਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ; ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ, ਨਿਪਨ੍ਨੋવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ – ਅਯਂ ਇਰਿਯਾਪਥਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ।

    16. Samasīsīniddese – apubbaṃ acarimanti apure apacchā, ekappahārenevāti attho. Pariyādānanti parikkhayo. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ puggalo samasīsī nāma vuccati. So panesa tividho hoti – iriyāpathasamasīsī, rogasamasīsī, jīvitasamasīsīti. Tattha yo caṅkamantova vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā caṅkamantova parinibbāti padumatthero viya; ṭhitakova vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā ṭhitakova parinibbāti koṭapabbatavihāravāsītissatthero viya; nisinnova vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā nisinnova parinibbāti, nipannova vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā nipannova parinibbāti – ayaṃ iriyāpathasamasīsī nāma.

    ਯੋ ਪਨ ਏਕਂ ਰੋਗਂ ਪਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਰੋਗੇਯੇવ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਰੋਗੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ – ਅਯਂ ਰੋਗਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ।

    Yo pana ekaṃ rogaṃ patvā antorogeyeva vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ patvā teneva rogena parinibbāti – ayaṃ rogasamasīsī nāma.

    ਕਤਰੋ ਜੀવਿਤਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ? ‘‘ਸੀਸਨ੍ਤਿ ਤੇਰਸ ਸੀਸਾਨਿ – ਪਲਿਬੋਧਸੀਸਞ੍ਚ ਤਣ੍ਹਾ, વਿਨਿਬਨ੍ਧਨਸੀਸਞ੍ਚ ਮਾਨੋ, ਪਰਾਮਾਸਸੀਸਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ, વਿਕ੍ਖੇਪਸੀਸਞ੍ਚ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਸਂਕਿਲੇਸਸੀਸਞ੍ਚ ਅવਿਜ੍ਜਾ, ਅਧਿਮੋਕ੍ਖਸੀਸਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾ, ਪਗ੍ਗਹਸੀਸਞ੍ਚ વੀਰਿਯਂ, ਉਪਟ੍ਠਾਨਸੀਸਞ੍ਚ ਸਤਿ, ਅવਿਕ੍ਖੇਪਸੀਸਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿ, ਦਸ੍ਸਨਸੀਸਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾ, ਪવਤ੍ਤਸੀਸਞ੍ਚ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਗੋਚਰਸੀਸਞ੍ਚ વਿਮੋਕ੍ਖੋ, ਸਙ੍ਖਾਰਸੀਸਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ (ਪਟਿ॰ ਮ॰ ੧.੮੭)। ਤਤ੍ਥ ਕਿਲੇਸਸੀਸਂ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ। ਪવਤ੍ਤਸੀਸਂ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਚੁਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਤਿ। ਅવਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿਯਾਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਅવਿਜ੍ਜਾਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ, ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰਿਯਾਦਾਯਕਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ। ਯਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਸੀਸਦ੍વਯਂ ਸਮਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਜੀવਿਤਸਮਸੀਸੀ ਨਾਮ।

    Kataro jīvitasamasīsī nāma? ‘‘Sīsanti terasa sīsāni – palibodhasīsañca taṇhā, vinibandhanasīsañca māno, parāmāsasīsañca diṭṭhi, vikkhepasīsañca uddhaccaṃ, saṃkilesasīsañca avijjā, adhimokkhasīsañca saddhā, paggahasīsañca vīriyaṃ, upaṭṭhānasīsañca sati, avikkhepasīsañca samādhi, dassanasīsañca paññā, pavattasīsañca jīvitindriyaṃ, gocarasīsañca vimokkho, saṅkhārasīsañca nirodho’’ti (paṭi. ma. 1.87). Tattha kilesasīsaṃ avijjaṃ arahattamaggo pariyādiyati. Pavattasīsaṃ jīvitindriyaṃ cuticittaṃ pariyādiyati. Avijjāpariyādāyakaṃ cittaṃ jīvitindriyaṃ pariyādātuṃ na sakkoti. Jīvitindriyapariyādāyakaṃ cittaṃ avijjaṃ pariyādātuṃ na sakkoti. Avijjāpariyādāyakaṃ cittaṃ aññaṃ, jīvitindriyapariyādāyakaṃ cittaṃ aññaṃ. Yassa cetaṃ sīsadvayaṃ samaṃ pariyādānaṃ gacchati, so jīvitasamasīsī nāma.

    ਕਥਮਿਦਂ ਸਮਂ ਹੋਤੀਤਿ? વਾਰਸਮਤਾਯ। ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ વਾਰੇ ਮਗ੍ਗવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ – ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨਿ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚ, ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਏਕੂਨવੀਸਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਭવਙ੍ਗਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ। ਇਮਾਯ વਾਰਸਮਤਾਯ ਇਦਂ ਉਭਯਸੀਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਸਮਂ ਹੋਤਿ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਜੀવਿਤਸਮਸੀਸੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਮੇવ ਚ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ।

    Kathamidaṃ samaṃ hotīti? Vārasamatāya. Yasmiñhi vāre maggavuṭṭhānaṃ hoti – sotāpattimagge pañca paccavekkhaṇāni, sakadāgāmimagge pañca, anāgāmimagge pañca, arahattamagge cattārīti ekūnavīsatiyā paccavekkhaṇañāṇe patiṭṭhāya bhavaṅgaṃ otaritvā parinibbāyati. Imāya vārasamatāya idaṃ ubhayasīsapariyādānaṃ samaṃ hoti nāma. Tenāyaṃ puggalo jīvitasamasīsīti vuccati. Ayameva ca idha adhippeto.

    ੧੭. ਠਿਤਕਪ੍ਪੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਠਿਤੋ ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਠਿਤਕਪ੍ਪੋ, ਠਿਤਕਪ੍ਪੋ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਠਿਤਕਪ੍ਪੀ। ਕਪ੍ਪਂ ਠਪੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਡ੍ਡਯ੍ਹਨવੇਲਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਝਾਯਨਕਾਲੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਨੇવ ਤਾવਾਤਿ ਯਾવ ਏਸ ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਨੇવ ਤਾવ ਕਪ੍ਪੋ ਝਾਯੇਯ੍ਯ। ਝਾਯਮਾਨੋਪਿ ਅਜ੍ਝਾਯਿਤ੍વਾવ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ। ਕਪ੍ਪવਿਨਾਸੋ ਹਿ ਨਾਮ ਮਹਾવਿਕਾਰੋ ਮਹਾਪਯੋਗੋ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਝਾਯਨવਸੇਨ ਮਹਾਲੋਕવਿਨਾਸੋ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਏવਂ ਮਹਾવਿਨਾਸੋ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ વਾਤਿ વਦਤਿ। ਸਾਸਨੇ ਪਨ ਧਰਮਾਨੇ ਅਯਂ ਕਪ੍ਪવਿਨਾਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਪ੍ਪવਿਨਾਸੇ ਸਾਸਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਗਤਕੋਟਿਕੇ ਹਿ ਕਾਲੇ ਕਪ੍ਪવਿਨਾਸੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਭਾવਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ਇਦਂ ਕਾਰਣਂ ਆਹਰਿ – ‘‘ਇਦਮ੍ਪਿ ਭવੇਯ੍ਯ, ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪਨ ਫਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਪ੍ਪਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਠਪੇਯ੍ਯਾਤਿ? ਯਸ੍ਮਿਂ વਾਰੇ ਮਗ੍ਗવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਭવਙ੍ਗਂ ਆવਟ੍ਟੇਨ੍ਤਂ ਮਨੋਦ੍વਾਰਾવਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਤੋ ਤੀਣਿ ਅਨੁਲੋਮਾਨਿ, ਏਕਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਚਿਤ੍ਤਂ, ਏਕਂ ਮਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍વੇ ਫਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਞਾਣਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਠਪੇਯ੍ਯ। ਇਮਂ ਪਨਤ੍ਥਂ ਬਾਹਿਰਾਯ ਆਗਨ੍ਤੁਕੂਪਮਾਯਪਿ ਏવਂ ਦੀਪਯਿਂਸੁ। ਸਚੇ ਹਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੂਪਰਿ ਯੋਜਨਿਕਂ ਏਕਗ੍ਘਨਸੇਲਂ ਤਿવਟ੍ਟਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਓਲਮ੍ਬੇਯ੍ਯ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਟ੍ਟੇ ਛਿਨ੍ਨੇ ਦ੍વੀਹਿ ਓਲਮ੍ਬੇਯ੍ਯ, ਦ੍વੀਸੁ ਛਿਨ੍ਨੇਸੁ ਏਕੇਨ ਓਲਮ੍ਬੇਯ੍ਯੇવ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਨੇ ਅਬ੍ਭਕੂਟਂ વਿਯ ਆਕਾਸੇ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਨ ਤ੍વੇવ ਤਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਫਲਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਦੀਪਨਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾ, ਪੁਰਿਮਾવ ਮਹਨ੍ਤਾ। ਨ ਕੇવਲਂ ਪਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠੋવ ਕਪ੍ਪਂ ਠਪੇਤਿ, ਇਤਰੇ ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋਪਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿਯੇવ। ਤੇਨ ਭਗવਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹਿਤਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਹਿਤਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਟ੍ਠਿવਟ੍ਟਕਪੁਗ੍ਗਲੇਹਿ ਇਮਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਠਿਤਕਪ੍ਪਿਨੋ’’ਤਿ।

    17. Ṭhitakappīniddese – ṭhito kappoti ṭhitakappo, ṭhitakappo assa atthīti ṭhitakappī. Kappaṃ ṭhapetuṃ samatthoti attho. Uḍḍayhanavelā assāti jhāyanakālo bhaveyya. Neva tāvāti yāva esa maggasamaṅgī puggalo sotāpattiphalaṃ na sacchikaroti, neva tāva kappo jhāyeyya. Jhāyamānopi ajjhāyitvāva tiṭṭheyya. Kappavināso hi nāma mahāvikāro mahāpayogo koṭisatasahassacakkavāḷassa jhāyanavasena mahālokavināso. Ayampi evaṃ mahāvināso tiṭṭheyya vāti vadati. Sāsane pana dharamāne ayaṃ kappavināso nāma natthi. Kappavināse sāsanaṃ natthi. Gatakoṭike hi kāle kappavināso nāma hoti. Evaṃ santepi satthā antarāyābhāvaṃ dīpetuṃ idaṃ kāraṇaṃ āhari – ‘‘idampi bhaveyya, maggasamaṅgino pana phalassa antarāyo na sakkā kātu’’nti. Ayaṃ pana puggalo kappaṃ ṭhapento kittakaṃ kālaṃ ṭhapeyyāti? Yasmiṃ vāre maggavuṭṭhānaṃ hoti, atha bhavaṅgaṃ āvaṭṭentaṃ manodvārāvajjanaṃ uppajjati. Tato tīṇi anulomāni, ekaṃ gotrabhucittaṃ, ekaṃ maggacittaṃ, dve phalacittāni, pañca paccavekkhaṇañāṇānīti ettakaṃ kālaṃ ṭhapeyya. Imaṃ panatthaṃ bāhirāya āgantukūpamāyapi evaṃ dīpayiṃsu. Sace hi sotāpattimaggasamaṅgissa matthakūpari yojanikaṃ ekagghanaselaṃ tivaṭṭāya rajjuyā bandhitvā olambeyya, ekasmiṃ vaṭṭe chinne dvīhi olambeyya, dvīsu chinnesu ekena olambeyyeva, tasmimpi chinne abbhakūṭaṃ viya ākāse tiṭṭheyya, na tveva tassa puggalassa maggānantaraphalassa antarāyaṃ kareyyāti. Ayaṃ pana dīpanā parittā, purimāva mahantā. Na kevalaṃ pana sotāpattimaggaṭṭhova kappaṃ ṭhapeti, itare maggasamaṅginopi ṭhapentiyeva. Tena bhagavā heṭṭhā gahitañca aggahitañca sabbaṃ saṅkaḍḍhitvā saddhiṃ piṭṭhivaṭṭakapuggalehi imaṃ tantiṃ āropesi – ‘‘sabbepi maggasamaṅgino puggalā ṭhitakappino’’ti.

    ੧੮. ਅਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਾ। ਸਦੇવਕੇਨ ਲੋਕੇਨ ਅਰਣੀਯਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਾ। ਅਰਿਯਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੋਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾਪਿ ਅਰਿਯਾ। ਸੇਸਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਤਾਯ ਅਨਰਿਯਾ।

    18. Ariyaniddese – kilesehi ārakattā ariyā. Sadevakena lokena araṇīyattā ariyā. Ariyaṭṭho nāma parisuddhaṭṭhoti parisuddhattāpi ariyā. Sesā aparisuddhatāya anariyā.

    ੧੯. ਸੇਕ੍ਖਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਮਗ੍ਗਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ, ਫਲਸਮਙ੍ਗਿਨੋ ਚ ਫਲਕ੍ਖਣੇ, ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਿਕਾ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ। ਅਰਹਤਾ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਕ੍ਖਣੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾ। ਪੁਨ ਤਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਸੇਕ੍ਖਾ। ਇਤਿ ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਸੇਕ੍ਖਾ। ਖੀਣਾਸવਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੀਲਾਦੀਨਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤਅਸੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ। ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਸਯਮ੍ਭੂਤਤਾਯ ਅਸਿਕ੍ਖਿਤਅਸੇਕ੍ਖਾ ਨਾਮ। ਸੇਸਪੁਗ੍ਗਲਾ ਨੇવ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਨੇવਸੇਕ੍ਖਾਨਾਸੇਕ੍ਖਾ।

    19. Sekkhaniddese – maggasamaṅgino maggakkhaṇe, phalasamaṅgino ca phalakkhaṇe, adhisīlasikkhādikā tissopi sikkhā sikkhantiyevāti sekkhā. Arahatā pana arahattaphalakkhaṇe tisso sikkhā sikkhitā. Puna tassa sikkhanakiccaṃ natthīti asekkhā. Iti satta ariyā sikkhantīti sekkhā. Khīṇāsavā aññassa santike sīlādīnaṃ sikkhitattā sikkhitaasekkhā nāma. Buddhapaccekabuddhā sayambhūtatāya asikkhitaasekkhā nāma. Sesapuggalā neva sikkhanti na sikkhitāti nevasekkhānāsekkhā.

    ੨੦. ਤੇવਿਜ੍ਜਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪਠਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਪਿ, ਪਠਮਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋਪਿ ਤੇવਿਜ੍ਜੋਯੇવ ਨਾਮ। ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਕਥਾ ਪਨ ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਾ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਦੇਸਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਆਗਮਨੀਯਮੇવ ਧੁਰਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਦ੍વੇ વਿਜ੍ਜਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋવ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।

    20. Tevijjaniddese – paṭhamaṃ pubbenivāsadibbacakkhuñāṇāni nibbattetvā pacchā arahattaṃ pattopi, paṭhamaṃ arahattaṃ patvā pacchā pubbenivāsadibbacakkhuñāṇanibbattakopi tevijjoyeva nāma. Suttantakathā pana pariyāyadesanā abhidhammakathā nippariyāyadesanāti imasmiṃ ṭhāne āgamanīyameva dhuraṃ. Tasmā paṭhamaṃ dve vijjā nibbattetvā pacchā arahattaṃ pattova idha adhippeto. Chaḷabhiññepi eseva nayo.

    ੨੨. ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੂਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮਭવੇ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬੇਸੁ। ਤਤੋ ਪੁਰਿਮਪੁਰਿਮੇਸੁ ਪਨ ਭવੇਸੁ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤਪਚ੍ਚਾਗਤવਤ੍ਤਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਲੋਮਂ ਗੋਤ੍ਰਭੁਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਨਾਚਰਿਯਕਭਾવਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਦਾ ਹਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪੂਰਿਤਪਾਰਮਿਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਾਮਂ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਸਙ੍ਖਤਾਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇਸੁ ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖੇਨ ਞਾਣੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਤਿ।

    22. Sammāsambuddhaniddese – pubbe ananussutesūti pacchimabhave saccappaṭivedhato pubbe aññassa kassaci santike assutapubbesu. Tato purimapurimesu pana bhavesu sabbaññubodhisattā buddhasāsane pabbajitvā tīṇi piṭakāni uggahetvā gatapaccāgatavattaṃ āruyha kammaṭṭhānaṃ anulomaṃ gotrabhuṃ āhacca ṭhapenti. Tasmā pacchimabhavasmiṃyeva anācariyakabhāvaṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Tadā hi tathāgato pūritapāramittā aññassa santike sāmaṃ ananussutesu saṅkhatāsaṅkhatadhammesu ‘‘idaṃ dukkhaṃ…pe… ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti attapaccakkhena ñāṇena cattāri saccāni abhisambujjhati.

    ਤਤ੍ਥ ਚਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਚਤੁਸਚ੍ਚਸਮ੍ਬੋਧਿਸਙ੍ਖਾਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਬਲੇਸੁ ਚ વਸੀਭਾવਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਬਲੇਸੁ ਚ ਚਿਣ੍ਣવਸੀਭਾવਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਚੇવ ਦਸਬਲਞਾਣਸ੍ਸ ਚ ਅਧਿਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਥਾ ਪਨ ਉਭਤੋਸੁਜਾਤਸ੍ਸ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਅਭਿਸੇਕਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਅਨਾਗਤ’ਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਗਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇવ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਆਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘ਅਯਂ ਨਾਮ ਗੁਣੋ ਨ ਆਗਤੋ, ਨ ਪਟਿવਿਦ੍ਧੋ, ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੋ’ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣਾ ਆਗਤਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂ ਪਾਰਮੀਪੂਰਣਸਿਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਗੁਣੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    Tattha cāti tasmiñca catusaccasambodhisaṅkhāte arahattamagge. Sabbaññutaṃ pāpuṇāti balesu ca vasībhāvanti sabbaññutaññāṇañceva balesu ca ciṇṇavasībhāvaṃ pāpuṇāti. Buddhānañhi sabbaññutaññāṇassa ceva dasabalañāṇassa ca adhigamanato paṭṭhāya aññaṃ kātabbaṃ nāma natthi. Yathā pana ubhatosujātassa khattiyakumārassa abhisekappattito paṭṭhāya ‘idaṃ nāma issariyaṃ anāgata’nti na vattabbaṃ, sabbaṃ āgatameva hoti. Evameva buddhānaṃ arahattamaggassa āgamanato paṭṭhāya ‘ayaṃ nāma guṇo na āgato, na paṭividdho, na paccakkho’ti na vattabbo, sabbepi sabbaññuguṇā āgatā paṭividdhā paccakkhakatāva honti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evaṃ pāramīpūraṇasiddhānubhāvena ariyamaggena paṭividdhasabbaññuguṇo puggalo sammāsambuddhoti vuccati.

    ੨੩. ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ – ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੂਤਿ ਪਦੇ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਹਿ ਪਚ੍ਛਿਮਭવੇ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਅਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਿਕਞਾਣੇਨੇવ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਬਲੇਸੁ ਚ ਚਿਣ੍ਣવਸੀਭਾવਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ।

    23. Paccekabuddhaniddesepi – pubbe ananussutesūti pade pubbe vuttanayeneva attho veditabbo. Paccekabuddhopi hi pacchimabhave anācariyako attukkaṃsikañāṇeneva paṭividdhasacco sabbaññutaññāṇañceva balesu ca ciṇṇavasībhāvaṃ na pāpuṇāti.

    ੨੪. ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀਤਿ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਹਜਾਤਨਾਮਕਾਯੇਨ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ, ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਆਸવਾ ਖੀਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਗੇਹਿ ਦ੍વੇ વਾਰੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਥੇਰવਾਦੋ – ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਨਾਗਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ਆਹ – ‘‘ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗੇਹਿ ਦ੍વੇ વਾਰੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਤਿਪਿਟਕਮਹਾਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਨਾਮਨਿਸ੍ਸਿਤਕੋ ਏਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ –

    24. Ubhatobhāgavimuttaniddese – aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharatīti aṭṭha samāpattiyo sahajātanāmakāyena paṭilabhitvā viharati. Paññāya cassa disvāti vipassanāpaññāya saṅkhāragataṃ, maggapaññāya cattāri saccāni passitvā cattāropi āsavā khīṇā honti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo ubhatobhāgavimutto nāmāti vuccati. Ayañhi dvīhi bhāgehi dve vāre vimuttoti ubhatobhāgavimutto. Tatrāyaṃ theravādo – tipiṭakacūḷanāgatthero tāva āha – ‘‘samāpattiyā vikkhambhanavimokkhena, maggena samucchedavimokkhena vimuttoti ubhatobhāgehi dve vāre vimutto’’ti. Tipiṭakamahādhammarakkhitatthero ‘‘nāmanissitako eso’’ti vatvā –

    ‘‘ਅਚ੍ਚੀ ਯਥਾ વਾਤવੇਗੇਨ ਖਿਤ੍ਤਾ, (ਉਪਸੀવਾਤਿ ਭਗવਾ।)

    ‘‘Accī yathā vātavegena khittā, (upasīvāti bhagavā;)

    ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖਂ।

    Atthaṃ paleti na upeti saṅkhaṃ;

    ਏવਂ ਮੁਨੀ ਨਾਮਕਾਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ,

    Evaṃ munī nāmakāyā vimutto,

    ਅਤ੍ਥਂ ਪਲੇਤਿ ਨ ਉਪੇਤਿ ਸਙ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੦੮੦)।

    Atthaṃ paleti na upeti saṅkha’’nti. (su. ni. 1080);

    વਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਮਕਾਯਤੋ ਚ ਰੂਪਕਾਯਤੋ ਚ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਿਪਿਟਕਚੂਲ਼ਾਭਯਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨਾਹ – ‘‘ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਏਕવਾਰਂ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ ਏਕવਾਰਂ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਇਮੇ ਪਨ ਤਯੋਪਿ ਥੇਰਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ, ‘ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ વਾਦੇ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ વਾਦਂ ਤਨ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਯਿਂਸੁ।

    Vatvā suttaṃ āharitvā ‘‘nāmakāyato ca rūpakāyato ca suvimuttattā ubhatobhāgavimutto’’ti āha. Tipiṭakacūḷābhayatthero panāha – ‘‘samāpattiyā vikkhambhanavimokkhena ekavāraṃ vimutto maggena samucchedavimokkhena ekavāraṃ vimuttoti ubhatobhāgavimutto’’ti. Ime pana tayopi therā paṇḍitā, ‘tiṇṇampi vāde kāraṇaṃ dissatī’ti tiṇṇampi vādaṃ tantiṃ katvā ṭhapayiṃsu.

    ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਪਨ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਰੂਪਕਾਯਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਮਗ੍ਗੇਨ ਨਾਮਕਾਯਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭੋਹਿ ਭਾਗੇਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਏਕੇਕਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ, ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਚ વਸੇਨ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੀਸਂ ਨਿਰੋਧਂ ਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ। ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਅਨਾਗਾਮੀ ਤਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤਸੇਟ੍ਠੋ ਨਾਮ। ਨਨੁ ਚ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਹਿ ਦੁવਙ੍ਗਿਕਂ ਰੂਪਾવਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਮ੍ਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮ੍ਪਿ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇਨ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਰੂਪਕਾਯਤੋ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਞ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸਕਾਯਤੋવ વਿਮੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਰੂਪਕਾਯਤੋ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ । ਅਰੂਪਾવਚਰਂ ਪਨ ਨਾਮਕਾਯਤੋ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਰੂਪਕਾਯਤੋ ਚਾਤਿ ਤਦੇવ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Saṅkhepato pana arūpasamāpattiyā rūpakāyato vimutto, maggena nāmakāyato vimuttoti ubhohi bhāgehi vimuttattā ubhatobhāgavimutto. So catunnaṃ arūpasamāpattīnaṃ ekekato vuṭṭhāya saṅkhāre sammasitvā arahattaṃ pattānaṃ catunnaṃ, nirodhā vuṭṭhāya arahattaṃ pattassa anāgāmino ca vasena pañcavidho hoti. Tattha purimā cattāro samāpattisīsaṃ nirodhaṃ na samāpajjantīti pariyāyena ubhatobhāgavimuttā nāma. Aṭṭhasamāpattilābhī anāgāmī taṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pattoti nippariyāyena ubhatobhāgavimuttaseṭṭho nāma. Nanu ca arūpāvacarajjhānampi upekkhācittekaggatāhi duvaṅgikaṃ rūpāvacaracatutthajjhānampi, tasmā tampi padaṭṭhānaṃ katvā arahattaṃ pattena ubhatobhāgavimuttena bhavitabbanti? Na bhavitabbaṃ. Kasmā? Rūpakāyato avimuttattā. Tañhi kilesakāyatova vimuttaṃ, na rūpakāyato; tasmā tato vuṭṭhāya arahattaṃ patto ubhatobhāgavimutto nāma na hoti . Arūpāvacaraṃ pana nāmakāyato ca vimuttaṃ rūpakāyato cāti tadeva pādakaṃ katvā arahattaṃ patto ubhatobhāgavimutto hotīti veditabbo.

    ੨੫. ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕੋ ਚਤੂਹਿ ਝਾਨੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੋ ਹੋਤਿ। ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਏਕੋਪਿ ਅਟ੍ਠવਿਮੋਕ੍ਖਲਾਭੀ ਨ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨੇਸੁ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ।

    25. Paññāvimuttaniddese – paññāya vimuttoti paññāvimutto. So sukkhavipassako catūhi jhānehi vuṭṭhāya arahattaṃ pattā cattāro cāti pañcavidho hoti. Etesu hi ekopi aṭṭhavimokkhalābhī na hoti. Teneva na heva kho aṭṭha vimokkhetiādimāha. Arūpāvacarajjhānesu pana ekasmiṃ sati ubhatobhāgavimuttoyeva nāma hotīti.

    ੨੬. ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਏਕਚ੍ਚੇ ਆਸવਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯવਜ੍ਝਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਫੁਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ। ਝਾਨਫਸ੍ਸਂ ਪਠਮਂ ਫੁਸਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਰੋਧਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤੀਤਿਪਿ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ। ਸੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਟ੍ਠਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਟ੍ਠਾ ਛਬ੍ਬਿਧੋ ਹੋਤਿ।

    26. Kāyasakkhiniddese – ekacce āsavāti heṭṭhimamaggattayavajjhā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo kāyasakkhīti vuccati. So hi phuṭṭhantaṃ sacchikarotīti kāyasakkhī. Jhānaphassaṃ paṭhamaṃ phusati, pacchā nirodhaṃ nibbānaṃ sacchikarotītipi kāyasakkhī. So sotāpattiphalaṭṭhaṃ ādiṃ katvā yāva arahattamaggaṭṭhā chabbidho hoti.

    ੨੭. ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਨ ਇਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਣ੍ਹਂ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ‘ਦੁਕ੍ਖਸਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ ਯਾਥਾવਸਰਸਤੋ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਣ੍ਹਾ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਜਨੇਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ, ਪਭਾવੇਤਿ, ਤਤੋ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦੇਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਅਯਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਮੁਦਯੋ ਚ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ વੂਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਰਿਯੋ ਪਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਂ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਤੇਨ ਤਂ ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣੇ ਸਚ੍ਚવવਤ੍ਥਾਨਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਇਦਾਨਿ ਏਕਕ੍ਖਣੇ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਾਤਿ ਮਹਾਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਨਿਸੀਦਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ વਿਦਿਤਾ ਪਾਕਟੀਕਤਾ। ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਾ। વੋਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। વੋਚਰਿਤਾਤਿ ਸੁਚਰਿਤਾ। ਤੇਸੁ ਅਨੇਨ ਪਞ੍ਞਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਚਰਾਪਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ। ‘‘ਦੁਕ੍ਖਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਸੁਖੋ ਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਞਾਣਂ ਹੋਤਿ । ਦਿਟ੍ਠਂ વਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ વਿਯ ਛਬ੍ਬਿਧੋવ ਹੋਤਿ।

    27. Diṭṭhippattaniddese – idaṃ dukkhanti idaṃ dukkhaṃ, ettakaṃ dukkhaṃ, na ito uddhaṃ dukkhaṃ. Dukkhasamudayādīsupi eseva nayo. Yathābhūtaṃ pajānātīti ṭhapetvā taṇhaṃ pañcupādānakkhandhe ‘dukkhasacca’nti yāthāvasarasato pajānāti. Taṇhā pana dukkhaṃ janeti nibbatteti, pabhāveti, tato taṃ dukkhaṃ samudeti; tasmā naṃ ayaṃ ‘dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Yasmā pana idaṃ dukkhañca samudayo ca nibbānaṃ patvā nirujjhanti vūpasammanti appavattiṃ gacchanti; tasmā naṃ ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Ariyo pana aṭṭhaṅgiko maggo, taṃ dukkhanirodhaṃ gacchati; tena taṃ ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Ettāvatā nānākkhaṇe saccavavatthānaṃ dassitaṃ. Idāni ekakkhaṇe dassetuṃ tathāgatappaveditātiādimāha. Tattha tathāgatappaveditāti mahābodhimaṇḍe nisīdatvā tathāgatena paṭividdhā viditā pākaṭīkatā. Dhammāti catusaccadhammā. Vodiṭṭhā hontīti sudiṭṭhā honti. Vocaritāti sucaritā. Tesu anena paññā suṭṭhu carāpitā hotīti attho. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo diṭṭhippattoti vuccati. Ayañhi diṭṭhantaṃ patto. ‘‘Dukkhā saṅkhārā, sukho nirodho’’ti ñāṇaṃ hoti . Diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ passitaṃ paññāyāti diṭṭhappatto. Ayampi kāyasakkhī viya chabbidhova hoti.

    ੨੮. ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਨੋ ਚ ਖੋ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਸવਾ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾ, ਨ ਏવਂ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਨੇਸਂ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨੇ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ? ਆਗਮਨੀਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨ। ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤੋ ਹਿ ਆਗਮਨਮ੍ਹਿ ਕਿਲੇਸੇ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਅਪ੍ਪਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਅਕਿਲਮਨ੍ਤੋવ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਅਪਿਚ ਨੇਸਂ ਪਞ੍ਞਾਯਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿਯੇવ। ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਉਪਰਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਤਿਕ੍ਖਂ ਸੂਰਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍વਾ વਹਤਿ। ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਨੋ ਤਿਕ੍ਖਂ ਸੂਰਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਹੁਤ੍વਾ વਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਪਿ ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ।

    28. Saddhāvimuttaniddese – no ca kho yathā diṭṭhippattassāti yathā diṭṭhippattassa āsavā parikkhīṇā, na evaṃ saddhāvimuttassāti attho. Kiṃ pana nesaṃ kilesappahāne nānattaṃ atthīti? Natthi. Atha kasmā saddhāvimutto diṭṭhippattaṃ na pāpuṇātīti? Āgamanīyanānattena. Diṭṭhippato hi āgamanamhi kilese vikkhambhento appadukkhena appakasirena akilamantova vikkhambhetuṃ sakkoti. Saddhāvimutto pana dukkhena kasirena kilamanto hutvā vikkhambhetuṃ sakkoti, tasmā diṭṭhippattaṃ na pāpuṇāti. Apica nesaṃ paññāyapi nānattaṃ atthiyeva. Diṭṭhippattassa hi upari tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanāñāṇaṃ tikkhaṃ sūraṃ pasannaṃ hutvā vahati. Saddhāvimuttassa vipassanāñāṇaṃ no tikkhaṃ sūraṃ pasannaṃ hutvā vahati, tasmāpi so diṭṭhippattaṃ na pāpuṇāti.

    ਯਥਾ ਹਿ ਦ੍વੀਸੁ ਤਰੁਣੇਸੁ ਸਿਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਤਿਖਿਣੋ ਅਸਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਕੁਣ੍ਠੋ। ਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਕਦਲੀ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਸਦ੍ਦਂ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਕੁਣ੍ਠੇਨ ਅਸਿਨਾ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ‘ਕਟਕਟਾ’ਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸਦ੍ਦਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ ਏવ ਕਦਲਿਯਾ ਛੇਦਨਂ વਿਯ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਤਿਖਿਣਸੂਰવਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾવੋ। ਕੁਣ੍ਠੇਨ ਅਸਿਨਾ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਕਦਲਿਯਾ ਛੇਦਨਂ વਿਯ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤਿਖਿਣਅਸੂਰਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਂ ਪਨ ਨਯਂ ‘ਨੋ’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ਆਗਮਨੀਯਨਾਨਤ੍ਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤਂ।

    Yathā hi dvīsu taruṇesu sippaṃ dassentesu ekassa hatthe tikhiṇo asi, ekassa kuṇṭho. Tikhiṇena asinā kadalī chijjamānā saddaṃ na karoti. Kuṇṭhena asinā chijjamānā ‘kaṭakaṭā’ti saddaṃ karoti. Tattha tikhiṇena asinā saddaṃ akarontiyā eva kadaliyā chedanaṃ viya diṭṭhippattassa tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanāñāṇassa tikhiṇasūravippasannabhāvo. Kuṇṭhena asinā saddaṃ karontiyāpi kadaliyā chedanaṃ viya saddhāvimuttassa tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanāñāṇassa atikhiṇaasūraappasannabhāvo veditabbo. Imaṃ pana nayaṃ ‘no’ti paṭikkhipitvā, āgamanīyanānatteneva saddhāvimutto diṭṭhippattaṃ na pāpuṇātīti sanniṭṭhānaṃ kataṃ.

    ਆਗਮਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਤੇਸੁ ਹਿ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਓਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਚ ਕਿਲੇਸਕ੍ਖਯੋ ਹੋਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਚ੍ਛੇਦਕਞਾਣਂ ਅਦਨ੍ਧਂ ਤਿਖਿਣਂ ਸੂਰਂ ਹੁਤ੍વਾ વਹਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਨਾਮ ਅਤਿਖਿਣੇਨ ਅਸਿਨਾ ਕਦਲਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਮਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਿ ਨ ਸੀਘਂ વਹਤਿ, ਸਦ੍ਦੋ ਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਬਲવਤਰੋ વਾਯਾਮੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ ; ਏવਰੂਪਾ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ। ਯਥਾ ਪਨ ਸੁਨਿਸਿਤੇਨੇવ ਅਸਿਨਾ ਕਦਲਿਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਅਸਿ ਸੀਘਂ વਹਤਿ, ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਬਲવવਾਯਾਮਕਿਚ੍ਚਂ ਨ ਹੋਤਿ; ਏવਰੂਪਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੋ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ વਿਯ ਛਬ੍ਬਿਧੋવ ਹੋਤਿ।

    Āgamaṭṭhakathāsu pana vuttaṃ – ‘‘etesu hi saddhāvimuttassa pubbabhāgamaggakkhaṇe saddahantassa viya okappentassa viya adhimuccantassa viya ca kilesakkhayo hoti. Diṭṭhippattassa pubbabhāgamaggakkhaṇe kilesacchedakañāṇaṃ adandhaṃ tikhiṇaṃ sūraṃ hutvā vahati. Tasmā yathā nāma atikhiṇena asinā kadaliṃ chindantassa chinnaṭṭhānaṃ na maṭṭhaṃ hoti, asi na sīghaṃ vahati, saddo suyyati, balavataro vāyāmo kātabbo hoti ; evarūpā saddhāvimuttassa pubbabhāgamaggabhāvanā. Yathā pana sunisiteneva asinā kadaliṃ chindantassa chinnaṭṭhānaṃ maṭṭhaṃ hoti, asi sīghaṃ vahati, saddo na suyyati, balavavāyāmakiccaṃ na hoti; evarūpā diṭṭhippattassa pubbabhāgamaggabhāvanā veditabbā’’ti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo saddhāvimuttoti vuccati. Ayañhi saddahanto vimuttoti saddhāvimutto. Ayampi kāyasakkhī viya chabbidhova hoti.

    ੨੯. ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਅਧਿਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬਲવਂ। ਪਞ੍ਞਂ વਾਹੇਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਾਹੀ। ਪਞ੍ਞਾ ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਹਤੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾવਾਹੀਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਞ੍ਞਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਪਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਰਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ। ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠਸ੍ਸੇવੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਫਲੇ ਪਨ ਪਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।

    29. Dhammānusārīniddese – paṭipannassāti iminā sotāpattimaggaṭṭho dassito. Adhimattanti balavaṃ. Paññaṃ vāhetīti paññāvāhī. Paññā imaṃ puggalaṃ vahatīti paññāvāhītipi vuttaṃ hoti. Paññāpubbaṅgamanti paññaṃ purecārikaṃ katvā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo dhammānusārīti vuccati. So hi paññāsaṅkhātena dhammena sarati anussaratīti dhammānusārī. Sotāpattimaggaṭṭhassevetaṃ nāmaṃ. Phale pana patte diṭṭhippatto nāma hoti.

    ੩੦. ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਨਿਦ੍ਦੇਸੇਪਿ – ਸਦ੍ਧਂ વਾਹੇਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾવਾਹੀ। ਸਦ੍ਧਾ ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਹਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾવਾਹੀਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਸਦ੍ਧਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਸਰਤਿ। ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੀਤਿ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ। ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਟ੍ਠਸ੍ਸੇવੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਫਲੇ ਪਨ ਪਤ੍ਤੇ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾਨਂ ਦ੍વੇ ਧੁਰਾਨਿ ਨਾਮ, ਦ੍વੇ ਅਭਿਨਿવੇਸਾ ਨਾਮ, ਦ੍વੇ ਸੀਸਾਨਿ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਧੁਰਂ ਪਞ੍ਞਾਧੁਰਨ੍ਤਿ – ਦ੍વੇ ਧੁਰਾਨਿ ਨਾਮ। ਏਕੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਥਾਭਿਨਿવੇਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਸਤਿ, ਏਕੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਭਿਨਿવੇਸੇਨਾਤਿ – ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਅਭਿਨਿવੇਸਾ ਨਾਮ। ਏਕੋ ਚ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੋ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ – ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਸੀਸਾਨਿ ਨਾਮ। ਯੇ ਕੇਚਿ ਹਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮੇ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮੇਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਭਿਨਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਇਮੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ વਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਪਞ੍ਞਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਥવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਸੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਨਾਮ। ਪਰਤੋ ਪਨ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ ਨਾਮ। ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਤ੍ਤੇ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ।

    30. Saddhānusārīniddesepi – saddhaṃ vāhetīti saddhāvāhī. Saddhā imaṃ puggalaṃ vahatīti saddhāvāhītipi vuttameva. Saddhāpubbaṅgamanti saddhaṃ purecārikaṃ katvā. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo saddhānusārīti vuccati. So hi saddhāya sarati. Anussaratīti saddhānusārī. Sotāpattimaggaṭṭhassevetaṃ nāmaṃ. Phale pana patte saddhāvimutto nāma hoti. Lokuttaradhammañhi nibbattentānaṃ dve dhurāni nāma, dve abhinivesā nāma, dve sīsāni nāma. Tattha saddhādhuraṃ paññādhuranti – dve dhurāni nāma. Eko pana bhikkhu samathābhinivesena abhinivisati, eko vipassanābhinivesenāti – ime dve abhinivesā nāma. Eko ca matthakaṃ pāpuṇanto ubhatobhāgavimutto hoti, eko paññāvimuttoti – imāni dve sīsāni nāma. Ye keci hi lokuttaradhammaṃ nibbattenti, sabbe te ime dve dhamme dhuraṃ katvā imesu dvīsu ṭhānesu abhinivisitvā imehi dvīhi ṭhānehi vimuccanti. Tesu yo bhikkhu aṭṭhasamāpattilābhī paññaṃ dhuraṃ katvā samathavasena abhiniviṭṭho aññataraṃ arūpasamāpattiṃ padaṭṭhānaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti, so sotāpattimaggakkhaṇe dhammānusārī nāma. Parato pana chasu ṭhānesu kāyasakkhī nāma. Arahattaphale patte ubhatobhāgavimutto nāma.

    ਅਪਰੋ ਪਞ੍ਞਮੇવ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠੋ ਸੁਦ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰੇ વਾ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨੇਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ ਨਾਮ। ਪਰਤੋ ਪਨ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਾਮ। ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ। ਇਧ ਦ੍વੇ ਨਾਮਾਨਿ ਅਪੁਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਪੁਰਿਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਪਰੋ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਸਦ੍ਧਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਧਿવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ – ਅਯਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਨਾਮ। ਪਰਤੋ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀਯੇવ ਨਾਮ। ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋਯੇવ ਨਾਮ। ਇਧ ਏਕਮੇવ ਨਾਮਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ। ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਛ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਪਰੋ ਸਦ੍ਧਮੇવ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠੋ ਸੁਦ੍ਧਸਙ੍ਖਾਰੇ વਾ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨੇਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ ਨਾਮ। ਪਰਤੋ ਛਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ। ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ। ਇਧਾਪਿ ਏਕਮੇવ ਨਾਮਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ। ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਛ ਸਤ੍ਤ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮਾਤਿ।

    Aparo paññameva dhuraṃ katvā vipassanāvasena abhiniviṭṭho suddhasaṅkhāre vā rūpāvacarajjhānesu vā aññataraṃ sammasitvā arahattaṃ pāpuṇāti, ayampi sotāpattimaggakkhaṇeyeva dhammānusārī nāma. Parato pana chasu ṭhānesu diṭṭhippatto nāma. Arahatte patte paññāvimutto nāma. Idha dve nāmāni apubbāni, tāni purimehi saddhiṃ pañca honti. Aparo aṭṭhasamāpattilābhī saddhaṃ dhuraṃ katvā samādhivasena abhiniviṭṭho aññataraṃ arūpasamāpattiṃ padaṭṭhānaṃ katvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇāti – ayaṃ sotāpattimaggakkhaṇe saddhānusārī nāma. Parato chasu ṭhānesu kāyasakkhīyeva nāma. Arahatte patte ubhatobhāgavimuttoyeva nāma. Idha ekameva nāmaṃ apubbaṃ. Tena saddhiṃ purimāni pañca cha honti. Aparo saddhameva dhuraṃ katvā vipassanāvasena abhiniviṭṭho suddhasaṅkhāre vā rūpāvacarajjhānesu vā aññataraṃ sammasitvā arahattaṃ pāpuṇāti. Ayampi sotāpattimaggakkhaṇe saddhānusārī nāma. Parato chasu ṭhānesu saddhāvimutto nāma. Arahatte patte paññāvimutto nāma. Idhāpi ekameva nāmaṃ apubbaṃ. Tena saddhiṃ purimāni cha satta honti. Ime satta puggalā loke aggadakkhiṇeyyā nāmāti.

    ੩੧. ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤવਾਰੇ। ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾ ਭવੂਪਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਭਾવਗ੍ਗਹਣਂ ਅਸ੍ਸ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਭવਂ ਨਾਦਿਯਤੀਤਿ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੋਤੋਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ। ਯਥਾਹ –

    31. Sattakkhattuparamaniddese – sattakkhattunti sattavāre. Sattakkhattuparamā bhavūpapatti attabhāvaggahaṇaṃ assa, tato paraṃ aṭṭhamaṃ bhavaṃ nādiyatīti sattakkhattuparamo. Sotāpanno hotīti ettha sototi ariyamaggo, tena samannāgato sotāpanno nāma. Yathāha –

    ‘‘ਸੋਤੋ ਸੋਤੋਤਿ ਹਿਦਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੋਤੋਤਿ? ਅਯਮੇવ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸੋਤੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਤਿ, ਹਿਦਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਤਿ? ਯੋ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਿਨਾ ਅਰਿਯੇਨ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ, ਸ੍વਾਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਇਤਿ વਾ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੦੧)।

    ‘‘Soto sototi hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sototi? Ayameva hi, bhante, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo soto, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhīti. Sotāpanno sotāpannoti, hidaṃ, sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, sāriputta, sotāpannoti? Yo hi, bhante, iminā ariyena aṭṭhaṅgikena maggena samannāgato ayaṃ vuccati sotāpanno, svāyaṃ āyasmā evaṃnāmo evaṃgotto iti vā’’ti (saṃ. ni. 5.1001).

    ਏવਂ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਫਲਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਫਲਕ੍ਖਣੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ।

    Evaṃ maggakkhaṇepi sotāpanno nāma hoti. Idha pana maggena phalassa nāmaṃ dinnanti phalakkhaṇe sotāpanno adhippeto.

    ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋਤਿ વਿਨਿਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਪਾਯਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਅਨਾਗਮਨਸਭਾવੋ। ਨਿਯਤੋਤਿ ਮਗ੍ਗਨਿਯਾਮੇਨ ਨਿਯਤੋ। ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋਤਿ ਬੁਜ੍ਝਨਕਭਾવਪਰਾਯਣੋ। ਸੋ ਹਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਗ੍ਗੇਨ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ। ਉਪਰਿ ਤੀਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਅવਸ੍ਸਂ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ। ਦੇવੇ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚਾਤਿ ਦੇવਲੋਕਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਞ੍ਚ। ਸਨ੍ਧਾવਿਤ੍વਾ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਅਪਰਾਪਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ। ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰੋਤੀਤਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਟੁਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਦੇવਲੋਕਸ੍ਸ ਕਾਲੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਸ੍ਸ વਸੇਨ ਮਿਸ੍ਸਕਭવੇਨ ਕਥਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।

    Avinipātadhammoti vinipātasaṅkhātaṃ apāyaṃ upapattivasena anāgamanasabhāvo. Niyatoti magganiyāmena niyato. Sambodhiparāyaṇoti bujjhanakabhāvaparāyaṇo. So hi paṭiladdhamaggena bujjhatīti sambodhiparāyaṇo. Upari tīhi maggehi avassaṃ bujjhissatīti sambodhiparāyaṇo. Deve ca manusse cāti devalokañca manussalokañca. Sandhāvitvā saṃsaritvāti paṭisandhivasena aparāparaṃ gantvā. Dukkhassantaṃ karotīti vaṭṭadukkhassa pariyantaṃ parivaṭumaṃ karoti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo sattakkhattuparamo nāma vuccati. Ayaṃ pana kālena devalokassa kālena manussalokassa vasena missakabhavena kathitoti veditabbo.

    ੩੨. ਕੋਲਂਕੋਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਕੁਲਤੋ ਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਕੋਲਂਕੋਲੋ। ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਤੋ ਹਿ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨੀਚੇ ਕੁਲੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇਸੁਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વੇ વਾ ਤੀਣਿ વਾ ਕੁਲਾਨੀਤਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸવਸੇਨ ਦ੍વੇ વਾ ਤਯੋ વਾ ਭવੇ। ਇਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਮਿਸ੍ਸਕਭવੇਨੇવ ਕਥਿਤੋ। ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਚੇਤਂ – ‘ਦ੍વੇ વਾ ਤੀਣਿ વਾ’ਤਿ। ਯਾવ ਛਟ੍ਠਭવਾ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋਪਿ ਪਨ ਕੋਲਂਕੋਲੋવ ਹੋਤਿ।

    32. Kolaṃkolaniddese – kulato kulaṃ gacchatīti kolaṃkolo. Sotāpattiphalasacchikiriyato hi paṭṭhāya nīce kule upapatti nāma natthi, mahābhogakulesuyeva nibbattatīti attho. Dve vā tīṇi vā kulānīti devamanussavasena dve vā tayo vā bhave. Iti ayampi missakabhaveneva kathito. Desanāmattameva cetaṃ – ‘dve vā tīṇi vā’ti. Yāva chaṭṭhabhavā saṃsarantopi pana kolaṃkolova hoti.

    ੩੩. ਏਕਬੀਜਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਖਨ੍ਧਬੀਜਂ ਨਾਮ ਕਥਿਤਂ। ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਏਕਂਯੇવ ਖਨ੍ਧਬੀਜਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਕਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਗ੍ਗਹਣਂ, ਸੋ ਏਕਬੀਜੀ ਨਾਮ। ਮਾਨੁਸਕਂ ਭવਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਦੇਸਨਾਮਤ੍ਤਮੇવ। ਦੇવਭવਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੀਤਿਪਿ ਪਨ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਭਗવਤਾ ਗਹਿਤਨਾਮવਸੇਨੇવ ਚੇਤਾਨਿ ਏਤੇਸਂ ਨਾਮਾਨਿ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਗਤੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਕੋਲਂਕੋਲੋ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਏਕਬੀਜੀਤਿ ਭਗવਤਾ ਏਤੇਸਂ ਨਾਮਂ ਗਹਿਤਂ। ਨਿਯਮਤੋ ਪਨ ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋ, ਅਯਂ ਕੋਲਂਕੋਲੋ, ਅਯਂ ਏਕਬੀਜੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ।

    33. Ekabījiniddese – khandhabījaṃ nāma kathitaṃ. Yassa hi sotāpannassa ekaṃyeva khandhabījaṃ atthi, ekaṃ attabhāvaggahaṇaṃ, so ekabījī nāma. Mānusakaṃ bhavanti idaṃ panettha desanāmattameva. Devabhavaṃ nibbattetītipi pana vattuṃ vaṭṭatiyeva. Bhagavatā gahitanāmavaseneva cetāni etesaṃ nāmāni. Ettakaṃ ṭhānaṃ gato sattakkhattuparamo nāma hoti, ettakaṃ kolaṃkolo, ettakaṃ ekabījīti bhagavatā etesaṃ nāmaṃ gahitaṃ. Niyamato pana ayaṃ sattakkhattuparamo, ayaṃ kolaṃkolo, ayaṃ ekabījīti natthi.

    ਕੋ ਪਨ ਤੇਸਂ ਏਤਂ ਪਭੇਦਂ ਨਿਯਮੇਤੀਤਿ? ਕੇਚਿ ਤਾવ ਥੇਰਾ ‘ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁ ਨਿਯਮੇਤੀ’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਕੇਚਿ ‘ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ’, ਕੇਚਿ ‘ਉਪਰਿ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ’, ਕੇਚਿ ‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾ’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁ ਨਿਯਮੇਤੀ’ਤਿ વਾਦੇ ‘ਪਠਮਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਕਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਉਪਰਿ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਨਿਰੁਪਨਿਸ੍ਸਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’ਤਿ વਚਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ‘ਪਠਮਮਗ੍ਗੋ ਨਿਯਮੇਤੀ’ਤਿ વਾਦੇ ਉਪਰਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਤਾ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ‘ਉਪਰਿ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਨਿਯਮੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ વਾਦੇ ‘ਅਟ੍ਠਮਮਗ੍ਗੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇવ ਉਪਰਿ ਤਯੋ ਮਗ੍ਗਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ’ਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯਮੇਤੀ’ਤਿ વਾਦੋ ਪਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਹਿ ਉਪਰਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਬਲવਤੀ ਹੋਤਿ, ਏਕਬੀਜੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ; ਤਤੋ ਮਨ੍ਦਤਰਾਯ ਕੋਲਂਕੋਲੋ; ਤਤੋ ਮਨ੍ਦਤਰਾਯ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮੋਤਿ।

    Ko pana tesaṃ etaṃ pabhedaṃ niyametīti? Keci tāva therā ‘pubbahetu niyametī’ti vadanti, keci ‘paṭhamamaggo’, keci ‘upari tayo maggā’, keci ‘tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanā’ti. Tattha ‘pubbahetu niyametī’ti vāde ‘paṭhamamaggassa upanissayo kato nāma hoti, upari tayo maggā nirupanissayā uppannā’ti vacanaṃ āpajjati. ‘Paṭhamamaggo niyametī’ti vāde upari tiṇṇaṃ maggānaṃ niratthakatā āpajjati. ‘Upari tayo maggā niyamentī’ti vāde ‘aṭṭhamamagge anuppanneyeva upari tayo maggā uppannā’ti āpajjati. ‘Tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanā niyametī’ti vādo pana yujjati. Sace hi upari tiṇṇaṃ maggānaṃ vipassanā balavatī hoti, ekabījī nāma hoti; tato mandatarāya kolaṃkolo; tato mandatarāya sattakkhattuparamoti.

    ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ વਟ੍ਟਜ੍ਝਾਸਯੋ ਹੋਤਿ, વਟ੍ਟਾਭਿਰਤੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਿਚਰਤਿ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ, વਿਸਾਖਾ ਉਪਾਸਿਕਾ, ਚੂਲ਼ਰਥਮਹਾਰਥਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਨੇਕવਣ੍ਣੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ, ਨਾਗਦਤ੍ਤੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਇਮੇ ਹਿ ਏਤ੍ਤਕਾ ਜਨਾ વਟ੍ਟਜ੍ਝਾਸਯਾ વਟ੍ਟਾਭਿਰਤਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਛ ਦੇવਲੋਕੇ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਅਕਨਿਟ੍ਠੇ ਠਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਮੇ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚਿਮੇ; ਯੋਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁਯੇવ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਯੋਪਿ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਦੇવੇਸੁਯੇવ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਇਮੇਪਿ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾ। ਮਿਸ੍ਸਕਭવવਸੇਨੇવ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਕੋਲਂਕੋਲਾ ਮਾਨੁਸਕਭવਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋਯੇવ ਚ ਏਕਬੀਜੀ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਕੋ ਦੁਕ੍ਖਾਪਟਿਪਦਾਦਿવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਭਾવਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਦ੍ਧਾਧੁਰੇਨੇવ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੋਲਂਕੋਲਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਏਕਬੀਜਿਨੋਤਿ ਦ੍વਾਦਸ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਕ੍ਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ, ‘ਅਹਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਞਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਪਰਮਾਦਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾਪਿ ਪਟਿਪਦਾવਸੇਨ ਦ੍વਾਦਸੇવਾਤਿ ਇਮੇ ਚਤੁવੀਸਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਇਹਟ੍ਠਕਨਿਜ੍ਝਾਨਿਕવਸੇਨੇવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਥਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

    Ekacco hi sotāpanno vaṭṭajjhāsayo hoti, vaṭṭābhirato, punappunaṃ vaṭṭasmiṃyeva vicarati sandissati. Anāthapiṇḍiko seṭṭhi, visākhā upāsikā, cūḷarathamahārathā devaputtā, anekavaṇṇo devaputto, sakko devarājā, nāgadatto devaputtoti ime hi ettakā janā vaṭṭajjhāsayā vaṭṭābhiratā ādito paṭṭhāya cha devaloke sodhetvā akaniṭṭhe ṭhatvā parinibbāyissanti, ime idha na gahitā. Na kevalañcime; yopi manussesuyeva sattakkhattuṃ saṃsaritvā arahattaṃ pāpuṇāti, yopi devaloke nibbatto devesuyeva sattakkhattuṃ aparāparaṃ saṃsaritvā arahattaṃ pāpuṇāti, imepi idha na gahitā. Missakabhavavaseneva panettha sattakkhattuparamakolaṃkolā mānusakabhavanibbattakoyeva ca ekabījī gahitoti veditabbo. Tattha ekeko dukkhāpaṭipadādivasena catubbidhabhāvaṃ āpajjati. Saddhādhureneva cattāro sattakkhattuparamā, cattāro kolaṃkolā, cattāro ekabījinoti dvādasa honti. Sace paññāya sakkā nibbattetuṃ, ‘ahaṃ lokuttaraṃ dhammaṃ nibbattessāmī’ti evaṃ paññaṃ dhuraṃ katvā sattakkhattuparamādibhāvaṃ pattāpi paṭipadāvasena dvādasevāti ime catuvīsati sotāpannā ihaṭṭhakanijjhānikavaseneva imasmiṃ ṭhāne kathitāti veditabbā.

    ੩੪. ਸਕਦਾਗਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਸਕਿਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮੀ। ਸਕਿਦੇવਾਤਿ ਏਕવਾਰਂਯੇવ। ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਕਦਾਗਾਮੀਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਏਕੋવ ਗਹਿਤੋ। ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਇਧ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਇਧੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਇਧ ਪਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਪਤ੍વਾ ਇਧੂਪਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਇਧ ਨ ਗਹਿਤਾ। ਯੋ ਪਨ ਇਧ ਪਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਇਧੂਪਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਅਯਂ ਏਕੋવ ਇਧ ਗਹਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਕੁਸਲਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਏਕਬੀਜਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਂ ਨਾਨਾਕਰਣਨ੍ਤਿ? ਏਕਬੀਜਿਸ੍ਸ ਏਕਾવ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ – ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਨ੍ਤਿ।

    34. Sakadāgāminiddese – paṭisandhivasena sakiṃ āgacchatīti sakadāgāmī. Sakidevāti ekavāraṃyeva. Imaṃ lokaṃ āgantvāti iminā pañcasu sakadāgāmīsu cattāro vajjetvā ekova gahito. Ekacco hi idha sakadāgāmiphalaṃ patvā idheva parinibbāyati, ekacco idha patvā devaloke parinibbāyati, ekacco devaloke patvā tattheva parinibbāyati, ekacco devaloke patvā idhūpapajjitvā parinibbāyati – ime cattāropi idha na gahitā. Yo pana idha patvā devaloke yāvatāyukaṃ vasitvā puna idhūpapajjitvā parinibbāyati – ayaṃ ekova idha gahitoti veditabbo. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā taṃ sabbaṃ heṭṭhā dhammasaṅgahaṭṭhakathāyaṃ lokuttarakusalaniddese vuttameva. Imassa pana sakadāgāmino ekabījinā saddhiṃ kiṃ nānākaraṇanti? Ekabījissa ekāva paṭisandhi, sakadāgāmissa dve paṭisandhiyo – idaṃ nesaṃ nānākaraṇanti.

    ੩੫. ਅਨਾਗਾਮਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਓਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਾਮਧਾਤੁ। ਯਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਭવਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਪਿ ਗਿਲਿਤਬਲ਼ਿਸੋ ਮਚ੍ਛੋ વਿਯ ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਕੇਨ ਪਾਦੇ ਬਦ੍ਧਕਾਕੋ વਿਯ ਤੇਹਿ ਬਨ੍ਧਨੇਹਿ ਆਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨੋ ਕਾਮਧਾਤੁਯਂਯੇવ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਬਨ੍ਧਨਾਨਿ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਿਯਾਨਿ ਹੇਟ੍ਠਾਕੋਟ੍ਠਾਸਿਕਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਕ੍ਖਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਬਨ੍ਧਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯੇਨ। ਓਪਪਾਤਿਕੋਤਿ ਉਪਪਾਤਯੋਨਿਕੋ। ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਸੇਯ੍ਯਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਲੋਕੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤਾ। ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣવਸੇਨ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ ਇਧ ਅਨਾવਤ੍ਤਨਸਭਾવੋ। ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਥੇਰਦਸ੍ਸਨਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਨਂ ਪਨਤ੍ਥਾਯਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਅਨਿવਾਰਿਤਂ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂવਿਧੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਪੁਨ ਅਨਾਗਮਨਤੋ ਅਨਾਗਾਮੀ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    35. Anāgāminiddese – orambhāgiyānaṃ saṃyojanānanti oraṃ vuccati kāmadhātu. Yassa imāni pañca bandhanāni appahīnāni honti, so bhavagge nibbattopi gilitabaḷiso maccho viya dīghasuttakena pāde baddhakāko viya tehi bandhanehi ākaḍḍhiyamāno kāmadhātuyaṃyeva pavattatīti pañca bandhanāni orambhāgiyānīti vuccanti. Heṭṭhābhāgiyāni heṭṭhākoṭṭhāsikānīti attho. Parikkhayāti tesaṃ bandhanānaṃ parikkhayena. Opapātikoti upapātayoniko. Imināssa gabbhaseyyā paṭikkhittā. Tattha parinibbāyīti tattha suddhāvāsaloke parinibbāyitā. Anāvattidhammo tasmā lokāti paṭisandhiggahaṇavasena tasmā lokā idha anāvattanasabhāvo. Buddhadassanatheradassanadhammassavanānaṃ panatthāyassa āgamanaṃ anivāritaṃ. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evaṃvidho puggalo paṭisandhivasena puna anāgamanato anāgāmī nāma vuccati.

    ੩੬. ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਉਪਪਨ੍ਨਂ વਾ ਸਮਨਨ੍ਤਰਾਤਿ ਉਪਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਾ વਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਾ વੇਮਜ੍ਝਂ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ વੇਮਜ੍ਝਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਸਞ੍ਜਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਾਸਦ੍ਦવਿਕਪ੍ਪਤੋ ਪਨ વੇਮਜ੍ਝਂ ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਤਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਸਿਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਉਪਰਿਟ੍ਠਿਮਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਉਦ੍ਧਮ੍ਭਾਗਿਯਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ વਾ ਕਿਲੇਸਾਨਂ। ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਜਹਨਤ੍ਥਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਸਞ੍ਜਨੇਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਯੁવੇਮਜ੍ਝਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    36. Antarāparinibbāyiniddese – upapannaṃ vā samanantarāti upapannasamanantarā vā hutvā. Appattaṃ vā vemajjhaṃ āyuppamāṇanti āyuppamāṇaṃ vemajjhaṃ appattaṃ vā hutvā ariyamaggaṃ sañjanetīti attho. Vāsaddavikappato pana vemajjhaṃ pattantipi attho veditabbo. Evaṃ tayo antarāparinibbāyino siddhā honti. Upariṭṭhimānaṃ saṃyojanānanti upari pañcannaṃ uddhambhāgiyasaṃyojanānaṃ aṭṭhannaṃ vā kilesānaṃ. Pahānāyāti etesaṃ pajahanatthāya maggaṃ sañjaneti. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo āyuvemajjhassa antarāyeva parinibbāyanato antarāparinibbāyīti vuccati.

    ੩੭. ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વੇਮਜ੍ਝਂ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ વੇਮਜ੍ਝਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ। ਉਪਹਚ੍ਚ વਾ ਕਾਲਕਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ। ਆਯੁਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੇ ਠਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅવਿਹੇਸੁ ਤਾવ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਮਾਣਸ੍ਸ ਆਯੁਨੋ ਪਞ੍ਚਕਪ੍ਪਸਤਸਙ੍ਖਾਤਂ વੇਮਜ੍ਝਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਛਟ੍ਠੇ વਾ ਕਪ੍ਪਸਤੇ ਸਤ੍ਤਮਟ੍ਠਮਨવਮਾਨਂ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਦਸਮੇਯੇવ વਾ ਕਪ੍ਪਸਤੇ ਠਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।

    37. Upahaccaparinibbāyiniddese – atikkamitvā vemajjhaṃ āyuppamāṇanti āyuppamāṇaṃ vemajjhaṃ atikkamitvā. Upahacca vā kālakiriyanti upagantvā kālakiriyaṃ. Āyukkhayassa āsanne ṭhatvāti attho. Ayaṃ vuccatīti ayaṃ evarūpo puggalo avihesu tāva kappasahassappamāṇassa āyuno pañcakappasatasaṅkhātaṃ vemajjhaṃ atikkamitvā chaṭṭhe vā kappasate sattamaṭṭhamanavamānaṃ vā aññatarasmiṃ dasameyeva vā kappasate ṭhatvā arahattaṃ patvā kilesaparinibbānena parinibbāyanato upahaccaparinibbāyīti vuccati.

    ੩੮. ਅਸਙ੍ਖਾਰਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨਿਦ੍ਦੇਸੇਸੁ – ਅਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਅਪ੍ਪਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਧਿਮਤ੍ਤਪਯੋਗਂ ਅਕਤ੍વਾવ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ। ਸਸਙ੍ਖਾਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਅਧਿਮਤ੍ਤਪਯੋਗਂ ਕਤ੍વਾવ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਧਮ੍ਮੋਤਿ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ।

    38. Asaṅkhārasasaṅkhāraparinibbāyiniddesesu – asaṅkhārena appadukkhena adhimattapayogaṃ akatvāva kilesaparinibbānena parinibbānadhammoti asaṅkhāraparinibbāyī. Sasaṅkhārena dukkhena kasirena adhimattapayogaṃ katvāva kilesaparinibbānena parinibbāyanadhammoti sasaṅkhāraparinibbāyī.

    ੪੦. ਉਦ੍ਧਂਸੋਤਨਿਦ੍ਦੇਸੇ – ਉਦ੍ਧਂ વਾਹਿਭਾવੇਨ ਉਦ੍ਧਮਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ વਟ੍ਟਸੋਤਂ વਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ। ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤਬ੍ਬਤੋ ਉਦ੍ਧਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸੋਤਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ। ਅਕਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ। ਅવਿਹਾ ਚੁਤੋ ਅਤਪ੍ਪਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅવਿਹੇ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਂ વਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣਿਤ੍વਾ ਅਤਪ੍ਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਦ੍વੇ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣਿਤ੍વਾ ਸੁਦਸ੍ਸਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣਿਤ੍વਾ ਸੁਦਸ੍ਸਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਅਟ੍ਠ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਸਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣਿਤ੍વਾ ਅਕਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਸਞ੍ਜਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    40. Uddhaṃsotaniddese – uddhaṃ vāhibhāvena uddhamassa taṇhāsotaṃ vaṭṭasotaṃ vāti uddhaṃsoto. Uddhaṃ vā gantvā paṭilabhitabbato uddhamassa maggasotanti uddhaṃsoto. Akaniṭṭhaṃ gacchatīti akaniṭṭhagāmī. Avihā cuto atappaṃ gacchatītiādīsu avihe kappasahassaṃ vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā atappaṃ gacchati. Tatrāpi dve kappasahassāni vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā sudassaṃ gacchati. Tatrāpi cattāri kappasahassāni vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā sudassiṃ gacchati. Tatrāpi aṭṭha kappasahassāni vasanto arahattaṃ pattuṃ asakkuṇitvā akaniṭṭhaṃ gacchati. Tattha vasanto ariyamaggaṃ sañjanetīti attho.

    ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਅਨਾਗਾਮੀਨਂ ਪਭੇਦਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀਚਤੁਕ੍ਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਅવਿਹਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਅਕਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ ਅਯਂ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਨਾਮ। ਯੋ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਯੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਸੁਦਸ੍ਸੀਦੇવਲੋਕੇ ਠਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਅਯਂ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ, ਨ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਨਾਮ । ਯੋ ਪਨ ਇਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ, ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਨਾਮ । ਯੋ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਤੂਸੁ ਦੇવਲੋਕੇਸੁ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ, ਨ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਨਾਮਾਤਿ। ਏવਮੇਤੇ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ।

    Imesaṃ pana anāgāmīnaṃ pabhedajānanatthaṃ uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmīcatukkaṃ veditabbaṃ. Tattha yo avihato paṭṭhāya cattāro devaloke sodhetvā akaniṭṭhaṃ gantvā parinibbāyati ayaṃ uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī nāma. Yo pana heṭṭhā tayo devaloke sodhetvā sudassīdevaloke ṭhatvā parinibbāyati – ayaṃ uddhaṃsoto, na akaniṭṭhagāmī nāma . Yo pana ito akaniṭṭhameva gantvā parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto, akaniṭṭhagāmī nāma . Yo pana heṭṭhā catūsu devalokesu tattha tattheva parinibbāyati, ayaṃ na uddhaṃsoto, na akaniṭṭhagāmī nāmāti. Evamete aṭṭhacattālīsa anāgāmino honti.

    ਕਥਂ? ਅવਿਹੇ ਤਾવ ਤਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ, ਏਕੋ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ, ਏਕੋ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਤੇ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਪਞ੍ਚ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਦਸ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਥਾ ਅਤਪ੍ਪਾਸੁਦਸ੍ਸਾਸੁਦਸ੍ਸੀਸੂਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਦਸਕਾ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ। ਅਕਨਿਟ੍ਠੇ ਪਨ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਯੋ ਪਨ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ, ਏਕੋ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ। ਤੇ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋਤਿ ਅਟ੍ਠ। ਏવਂ ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ ਹੋਨ੍ਤਿ।

    Kathaṃ? Avihe tāva tayo antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyī, eko uddhaṃsoto te asaṅkhāraparinibbāyino pañca, sasaṅkhāraparinibbāyino pañcāti dasa honti. Tathā atappāsudassāsudassīsūti cattāro dasakā cattālīsaṃ. Akaniṭṭhe pana uddhaṃsoto natthi. Tayo pana antarāparinibbāyino, eko upahaccaparinibbāyī. Te asaṅkhāraparinibbāyino cattāro, sasaṅkhāraparinibbāyino cattāroti aṭṭha. Evaṃ aṭṭhacattālīsaṃ honti.

    ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਪਟਿਕੋਪਮਾਯ ਦੀਪਿਤਾ – ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਆਰਕਣ੍ਟਕવਿਪ੍ਫਲਿਕਨਖਚ੍ਛੇਦਨਾਨਂ ਅਯੋਮੁਖੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾવ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਪਠਮੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਮਨਨ੍ਤਰਾવ ਕਿਲੇਸਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੇ ਅਯੋਮੁਖੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਆਕਾਸਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਦੁਤਿਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? વੇਮਜ੍ਝਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੇ ਅਯੋਮੁਖੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਆਕਾਸਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਪਥવਿਯਂ ਅਨੁਪਹਚ੍ਚਤਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਤਤਿਯੋ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? વੇਮਜ੍ਝਂ ਪਤ੍વਾ ਅਨੁਪਹਚ੍ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੇ ਅਯੋਮੁਖੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਆਕਾਸਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ ਉਪਹਚ੍ਚਤਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਯੁਗਤਿਂ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੇ ਅਯੋਮੁਖੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਪਰਿਤ੍ਤੇ ਤਿਣਕਟ੍ਠੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਲਹੁਸਾਯ ਗਤਿਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਤਤੋ ਮਹਨ੍ਤਤਰੇ ਅਯੋਮੁਖੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ વਿਪੁਲੇ ਤਿਣਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਤਂ વਿਪੁਲਂ ਤਿਣਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਪ੍ਪਯੋਗੇਨ ਅਲਹੁਸਾਯ ਗਤਿਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਅਪਰਾ ਮਹਨ੍ਤੇਸੁ ਤਿਣਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇਸੁ ਪਤਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮਹਨ੍ਤੇਸੁ ਤਿਣਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇਸੁ ਝਾਯਮਾਨੇਸੁ વੀਤਚ੍ਚਿਤਙ੍ਗਾਰੋ વਾ ਜਾਲਾ વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਾਰਸਾਲਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਨਿਗਮਨਗਰਰਟ੍ਠਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਨ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯਤਿ – ਏવਰੂਪੋ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨੇਕਭવਬੀਜવਿਪ੍ਫਾਰਂ ਫੁਸ੍ਸ ਫੁਸ੍ਸ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਨਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਆਰਕਣ੍ਟਕਾਦਿਭੇਦਂ ਖੁਦ੍ਦਕਮ੍ਪਿ ਮਹਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਯੋਕਪਾਲਮੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਅਯੋਕਪਾਲਨ੍ਤ੍વੇવ વੁਤ੍ਤਂ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੫੫)। ਯਥਾਹ –

    Te sabbepi papaṭikopamāya dīpitā – divasaṃ santattānampi hi ārakaṇṭakavipphalikanakhacchedanānaṃ ayomukhe haññamāne papaṭikā uppajjitvāva nibbāyati – evarūpo paṭhamo antarāparinibbāyī veditabbo. Kasmā? Uppannasamanantarāva kilesaparinibbānena parinibbāyanato. Tato mahantatare ayomukhe haññamāne papaṭikā ākāsaṃ ullaṅghitvā nibbāyati – evarūpo dutiyo antarāparinibbāyī daṭṭhabbo. Kasmā? Vemajjhaṃ appatvā parinibbāyanato. Tato mahantatare ayomukhe haññamāne papaṭikā ākāsaṃ ullaṅghitvā nivattamānā pathaviyaṃ anupahaccatalā hutvā parinibbāyati – evarūpo tatiyo antarāparinibbāyī daṭṭhabbo. Kasmā? Vemajjhaṃ patvā anupahacca parinibbāyanato. Tato mahantatare ayomukhe haññamāne papaṭikā ākāsaṃ ullaṅghitvā pathaviyaṃ patitvā upahaccatalā hutvā nibbāyati – evarūpo upahaccaparinibbāyī veditabbo. Kasmā? Kālakiriyaṃ upagantvā āyugatiṃ khepetvā parinibbāyanato. Tato mahantatare ayomukhe haññamāne papaṭikā paritte tiṇakaṭṭhe patitvā taṃ parittaṃ tiṇakaṭṭhaṃ jhāpetvā nibbāyati – evarūpo asaṅkhāraparinibbāyī veditabbo. Kasmā? Appayogena lahusāya gatiyā parinibbāyanato. Tato mahantatare ayomukhe haññamāne papaṭikā vipule tiṇakaṭṭhapuñje patitvā taṃ vipulaṃ tiṇakaṭṭhapuñjaṃ jhāpetvā nibbāyati – evarūpo sasaṅkhāraparinibbāyī veditabbo. Kasmā? Sappayogena alahusāya gatiyā parinibbāyanato. Aparā mahantesu tiṇakaṭṭhapuñjesu patati, tattha mahantesu tiṇakaṭṭhapuñjesu jhāyamānesu vītaccitaṅgāro vā jālā vā uppatitvā kammārasālaṃ jhāpetvā gāmanigamanagararaṭṭhaṃ jhāpetvā samuddantaṃ patvā nibbāyati – evarūpo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī daṭṭhabbo. Kasmā? Anekabhavabījavipphāraṃ phussa phussa byantīkatvā parinibbāyanato. Yasmā pana ārakaṇṭakādibhedaṃ khuddakampi mahantampi ayokapālameva, tasmā sutte sabbavāresu ayokapālantveva vuttaṃ (a. ni. 7.55). Yathāha –

    ‘‘ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ‘ਨੋ ਚਸ੍ਸ, ਨੋ ਚ ਮੇ ਸਿਯਾ, ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਦਤ੍ਥਿ ਯਂ ਭੂਤਂ, ਤਂ ਪਜਹਾਮੀ’’’ਤਿ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਪਟਿਲਭਤਿ। ਸੋ ਭવੇ ਨ ਰਜ੍ਜਤਿ, ਸਮ੍ਭવੇ ਨ ਰਜ੍ਜਤਿ, ਅਤ੍ਥੁਤ੍ਤਰਿ ਪਦਂ ਸਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਪਦਂ ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਮਾਨਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Idha, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – ‘no cassa, no ca me siyā, na bhavissati, na me bhavissati, yadatthi yaṃ bhūtaṃ, taṃ pajahāmī’’’ti upekkhaṃ paṭilabhati. So bhave na rajjati, sambhave na rajjati, atthuttari padaṃ santaṃ sammappaññāya passati. Tañca khvassa padaṃ na sabbena sabbaṃ sacchikataṃ hoti. Tassa na sabbena sabbaṃ mānānusayo pahīno hoti, na sabbena sabbaṃ bhavarāgānusayo pahīno hoti, na sabbena sabbaṃ avijjānusayo pahīno hoti. So pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā antarāparinibbāyī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā nibbāyeyya; evameva kho , bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… antarāparinibbāyī hoti.

    ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… antarāparinibbāyī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… antarāparinibbāyī hoti.

    ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਹਚ੍ਚ ਤਲਂ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… antarāparinibbāyī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā anupahacca talaṃ nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… antarāparinibbāyī hoti.

    ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਉਪਹਚ੍ਚ ਤਲਂ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… upahaccaparinibbāyī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā upahacca talaṃ nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… upahaccaparinibbāyī hoti.

    ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਤ੍ਤੇ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਨਿਪਤੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਜਨੇਯ੍ਯ, ਧੂਮਮ੍ਪਿ ਜਨੇਯ੍ਯ, ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਜਨੇਤ੍વਾ ਧੂਮਮ੍ਪਿ ਜਨੇਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਅਨਾਹਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… parikkhayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā paritte tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya, sā tattha aggimpi janeyya, dhūmampi janeyya, aggimpi janetvā dhūmampi janetvā tameva parittaṃ tiṇapuñjaṃ vā kaṭṭhapuñjaṃ vā pariyādiyitvā anāhārā nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… parikkhayā asaṅkhāraparinibbāyī hoti.

    ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ વਿਪੁਲੇ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਨਿਪਤੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਜਨੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਤਮੇવ વਿਪੁਲਂ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਅਨਾਹਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… sasaṅkhāraparinibbāyī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā vipule tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya, sā tattha aggimpi janeyya…pe… tameva vipulaṃ tiṇapuñjaṃ vā kaṭṭhapuñjaṃ vā pariyādiyitvā anāhārā nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… sasaṅkhāraparinibbāyī hoti.

    ‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਹੋਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿવਸਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤੇ ਅਯੋਕਪਾਲੇ ਹਞ੍ਞਮਾਨੇ ਪਪਟਿਕਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਨਿਪਤੇਯ੍ਯ, ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਜਨੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਤਮੇવ ਮਹਨ੍ਤਂ ਤਿਣਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਕਟ੍ਠਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਮ੍ਪਿ ਦਹੇਯ੍ਯ, ਦਾਯਮ੍ਪਿ ਦਹੇਯ੍ਯ , ਗਚ੍ਛਮ੍ਪਿ ਦਹਿਤ੍વਾ ਦਾਯਮ੍ਪਿ ਦਹਿਤ੍વਾ ਹਰਿਤਨ੍ਤਂ વਾ ਪਥਨ੍ਤਂ વਾ ਸੇਲਨ੍ਤਂ વਾ ਉਦਕਨ੍ਤਂ વਾ ਰਮਣੀਯਂ વਾ ਭੂਮਿਭਾਗਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਨਾਹਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਾਯੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਨੋ ਚਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਹੋਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੫੫)।

    ‘‘Idha pana, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… parikkhayā uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī. Seyyathāpi, bhikkhave, divasaṃ santatte ayokapāle haññamāne papaṭikā nibbattitvā uppatitvā mahante tiṇapuñje vā kaṭṭhapuñje vā nipateyya, sā tattha aggimpi janeyya…pe… tameva mahantaṃ tiṇapuñjaṃ vā kaṭṭhapuñjaṃ vā pariyādiyitvā gacchampi daheyya, dāyampi daheyya , gacchampi dahitvā dāyampi dahitvā haritantaṃ vā pathantaṃ vā selantaṃ vā udakantaṃ vā ramaṇīyaṃ vā bhūmibhāgaṃ āgamma anāhārā nibbāyeyya; evameva kho, bhikkhave, bhikkhu evaṃ paṭipanno hoti – no cassa…pe… parikkhayā uddhaṃsoto hoti akaniṭṭhagāmī’’ti (a. ni. 7.55).

    ੪੧-੪੪. ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾਦਿਨਿਦ੍ਦੇਸਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਾવ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਰਹਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਦ੍વਾਦਸ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਥਂ? ਤਯੋ ਹਿ વਿਮੋਕ੍ਖਾ – ਸੁਞ੍ਞਤੋ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੋ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਞ੍ਞਤવਿਮੋਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਖੀਣਾਸવੋ ਪਟਿਪਦਾવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੋ ਹੋਤਿ; ਤਥਾ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤવਿਮੋਕ੍ਖੇਹੀਤਿ – ਏવਂ ਦ੍વਾਦਸ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વਾਦਸ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਦ੍વਾਦਸੇવ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ, ਚਤੁવੀਸਤਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ, ਅਟ੍ਠਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋਤਿ ਏਤ੍ਤਕਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਇਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇવ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ।

    41-44. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannādiniddesā uttānatthāva. Ayaṃ vuccati puggalo arahāti ettha pana dvādasa arahanto veditabbā. Kathaṃ? Tayo hi vimokkhā – suññato, animitto, appaṇihitoti. Tattha suññatavimokkhena vimuttakhīṇāsavo paṭipadāvasena catubbidho hoti; tathā animittaappaṇihitavimokkhehīti – evaṃ dvādasa arahanto veditabbā. Iti ime dvādasa arahanto viya dvādaseva sakadāgāmino, catuvīsati sotāpannā, aṭṭhacattālīsa anāgāminoti ettakā puggalā ito muccitvā bahiddhā nuppajjanti, imasmiññeva sabbaññubuddhasāsane uppajjantīti.

    ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ।

    Ekakaniddesavaṇṇanā.




    Next: ੨. ਦੁਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 2. Dukaniddesavaṇṇanā




    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ • Abhidhammapiṭaka / ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪਾਲ਼ਿ • Puggalapaññattipāḷi / ੧. ਏਕਕਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ • 1. Ekakapuggalapaññatti

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਮੂਲਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ੧. ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 1. Ekakaniddesavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ਪਞ੍ਚਪਕਰਣ-ਅਨੁਟੀਕਾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ੧. ਏਕਕਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 1. Ekakaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact