Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā

    രൂപവിഭത്തി

    Rūpavibhatti

    ഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    Ekakaniddesavaṇṇanā

    ൫൯൪. അവിജ്ജമാനവിഭാഗസ്സ വിഭാഗാഭാവദസ്സനമേവ നിദ്ദേസോ നിച്ഛയകരണതോ, തസ്മാ ‘‘സബ്ബം രൂപം ന ഹേതുമേവാ’’തിആദിനാ വിഭാഗാഭാവാവധാരണേന ഏവ-സദ്ദേന നിദ്ദേസം കരോതി. ഹേതുഹേതൂതി മൂലഹേതു, ഹേതുപച്ചയഹേതൂതി വാ അയമത്ഥോ. മഹാഭൂതാ ഹേതൂതി അയമേവത്ഥോ മഹാഭൂതാ പച്ചയോതി ഏതേനപി വുത്തോതി. ഹേതുപച്ചയസദ്ദാനം സമാനത്ഥത്താ പച്ചയോ ഏവ ഹേതു പച്ചയഹേതു. യോ ച രൂപക്ഖന്ധസ്സ ഹേതു, സോ ഏവ തസ്സ പഞ്ഞാപനായ ഹേതൂതി വുത്തോ തദഭാവേ അഭാവതോ. അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാനം കമ്മസമാദാനാനം ഠാനസോ ഹേതുസോ വിപാകന്തി ഏത്ഥ വിജ്ജമാനേസുപി അഞ്ഞേസു പച്ചയേസു ഇട്ഠാനിട്ഠവിപാകനിയാമകത്താ ഉത്തമം പധാനം കുസലാകുസലം ഗതിഉപധികആലപയോഗസമ്പത്തിവിപത്തിട്ഠാനനിപ്ഫാദിതം ഇട്ഠാനിട്ഠാരമ്മണഞ്ച കമ്മമിവ പധാനത്താ ‘‘ഹേതൂ’’തി വുത്തന്തി ഇമിനാ അധിപ്പായേന കമ്മാരമ്മണാനി ‘‘ഉത്തമഹേതൂ’’തി വുത്താനി. വക്ഖതി ച ‘‘ഗതിഉപധികാലപയോഗാ വിപാകസ്സ ഠാനം, കമ്മം ഹേതൂ’’തി. ഇധ പന കമ്മമിവ ഉത്തമത്താ ആരമ്മണമ്പി ഹേതുവചനം അരഹതീതി ‘‘ഉത്തമഹേതൂ’’തി വുത്തം. സങ്ഖാരാനന്തി പുഞ്ഞാഭിസങ്ഖാരാദീനം അവിജ്ജാ സാധാരണപച്ചയത്താ ‘‘ഹേതൂ’’തി വുത്താ. ഫരതീതി ഗച്ഛതി പാപുണാതി. പടിക്ഖേപനിദ്ദേസോതി ഇദം മാതികായ ആഗതപടിക്ഖേപവസേന വുത്തം. ഇധ പന മാതികായ ന ഹേതുപദാദിസങ്ഗഹിതതാ ച രൂപസ്സ വുത്താ തംതംസഭാവത്താ, അവധാരിതതാ ച അനഞ്ഞസഭാവതോ.

    594. Avijjamānavibhāgassa vibhāgābhāvadassanameva niddeso nicchayakaraṇato, tasmā ‘‘sabbaṃ rūpaṃ na hetumevā’’tiādinā vibhāgābhāvāvadhāraṇena eva-saddena niddesaṃ karoti. Hetuhetūti mūlahetu, hetupaccayahetūti vā ayamattho. Mahābhūtā hetūti ayamevattho mahābhūtā paccayoti etenapi vuttoti. Hetupaccayasaddānaṃ samānatthattā paccayo eva hetu paccayahetu. Yo ca rūpakkhandhassa hetu, so eva tassa paññāpanāya hetūti vutto tadabhāve abhāvato. Atītānāgatapaccuppannānaṃ kammasamādānānaṃ ṭhānaso hetuso vipākanti ettha vijjamānesupi aññesu paccayesu iṭṭhāniṭṭhavipākaniyāmakattā uttamaṃ padhānaṃ kusalākusalaṃ gatiupadhikaālapayogasampattivipattiṭṭhānanipphāditaṃ iṭṭhāniṭṭhārammaṇañca kammamiva padhānattā ‘‘hetū’’ti vuttanti iminā adhippāyena kammārammaṇāni ‘‘uttamahetū’’ti vuttāni. Vakkhati ca ‘‘gatiupadhikālapayogā vipākassa ṭhānaṃ, kammaṃ hetū’’ti. Idha pana kammamiva uttamattā ārammaṇampi hetuvacanaṃ arahatīti ‘‘uttamahetū’’ti vuttaṃ. Saṅkhārānanti puññābhisaṅkhārādīnaṃ avijjā sādhāraṇapaccayattā ‘‘hetū’’ti vuttā. Pharatīti gacchati pāpuṇāti. Paṭikkhepaniddesoti idaṃ mātikāya āgatapaṭikkhepavasena vuttaṃ. Idha pana mātikāya na hetupadādisaṅgahitatā ca rūpassa vuttā taṃtaṃsabhāvattā, avadhāritatā ca anaññasabhāvato.

    രൂപീദുകേ രൂപീപദമേവ ഇധ ‘‘രൂപ’’ന്തി വുത്തം. തേന രൂപീരൂപപദാനം ഏകത്ഥതാ സിദ്ധാ ഹോതി രുപ്പനലക്ഖണയുത്തസ്സേവ രൂപീരൂപഭാവതോ. ഉപ്പന്നം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യന്തി അരൂപതോ വിധുരം രൂപസ്സ സഭാവം ദസ്സേതി. ന ഹി അരൂപം ഉപ്പന്നം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യം യഥാ രൂപം, തേന രൂപം ഉപ്പന്നം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യം, ന അരൂപന്തി അരൂപതോ നിവത്തേത്വാ രൂപേ ഏവ ഏതം സഭാവം നിയമേതി, ന രൂപം ഏതസ്മിം സഭാവേ. അത്ഥി ഹി രൂപം അതീതാനാഗതം യം ഉപ്പന്നം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യസഭാവം ന ഹോതീതി. ഏതമേവ ച നിയമം പുന ഏവസദ്ദേന നിയമേതി ‘‘യഥാവുത്തോ നിയമോ രൂപേ അത്ഥി ഏവ, അരൂപേ വിയ ന നത്ഥീ’’തി. അഥ വാ സബ്ബം രൂപന്തി ഭൂതുപാദായരൂപം കാലഭേദം അനാമസിത്വാ ‘‘സബ്ബ’’ന്തി വുത്തം, തം സബ്ബം അരൂപേഹി സമാനവിഞ്ഞേയ്യസഭാവം അതീതാനാഗതം നിവത്തേതും ഉപ്പന്നന്തി ഏതേന വിസേസേതി, തം ഉപ്പന്നം സബ്ബം രൂപം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യമേവാതി അത്ഥോ.

    Rūpīduke rūpīpadameva idha ‘‘rūpa’’nti vuttaṃ. Tena rūpīrūpapadānaṃ ekatthatā siddhā hoti ruppanalakkhaṇayuttasseva rūpīrūpabhāvato. Uppannaṃ chahi viññāṇehi viññeyyanti arūpato vidhuraṃ rūpassa sabhāvaṃ dasseti. Na hi arūpaṃ uppannaṃ chahi viññāṇehi viññeyyaṃ yathā rūpaṃ, tena rūpaṃ uppannaṃ chahi viññāṇehi viññeyyaṃ, na arūpanti arūpato nivattetvā rūpe eva etaṃ sabhāvaṃ niyameti, na rūpaṃ etasmiṃ sabhāve. Atthi hi rūpaṃ atītānāgataṃ yaṃ uppannaṃ chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvaṃ na hotīti. Etameva ca niyamaṃ puna evasaddena niyameti ‘‘yathāvutto niyamo rūpe atthi eva, arūpe viya na natthī’’ti. Atha vā sabbaṃ rūpanti bhūtupādāyarūpaṃ kālabhedaṃ anāmasitvā ‘‘sabba’’nti vuttaṃ, taṃ sabbaṃ arūpehi samānaviññeyyasabhāvaṃ atītānāgataṃ nivattetuṃ uppannanti etena viseseti, taṃ uppannaṃ sabbaṃ rūpaṃ chahi viññāṇehi viññeyyamevāti attho.

    നനു ഏവം രൂപായതനസ്സപി സോതവിഞ്ഞാണാദീഹി വിഞ്ഞേയ്യതാ ആപജ്ജതീതി? നാപജ്ജതി രൂപം സബ്ബം സമ്പിണ്ഡേത്വാ ഏകന്തലക്ഖണദസ്സനവസേന ഏകീഭാവേന ഗഹേത്വാ അരൂപതോ വിധുരസ്സ ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യസഭാവസ്സ ദസ്സനതോ. പച്ചുപ്പന്നരൂപമേവ ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യന്തി ഏതസ്മിം പന നിയമേ ‘‘സബ്ബം രൂപ’’ന്തി ഏത്ഥായം വിഞ്ഞേയ്യഭാവനിയമോ ന വുത്തോ, അഥ ഖോ പച്ചുപ്പന്നന്തി സബ്ബരൂപസ്സ ഏകന്തലക്ഖണനിയമോ ദസ്സിതോ ന സിയാ. പാളിയഞ്ച വിഞ്ഞേയ്യമേവാതി ഏവ-കാരോ വുത്തോ, ന ഉപ്പന്നമേവാതി. തസ്മാ ഉപ്പന്നസ്സേവ മനോവിഞ്ഞേയ്യനിയമാപത്തി നത്ഥീതി കിം സോതപതിതത്തേന, തസ്മാ വുത്തനയേനത്ഥോ യോജേതബ്ബോ.

    Nanu evaṃ rūpāyatanassapi sotaviññāṇādīhi viññeyyatā āpajjatīti? Nāpajjati rūpaṃ sabbaṃ sampiṇḍetvā ekantalakkhaṇadassanavasena ekībhāvena gahetvā arūpato vidhurassa chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvassa dassanato. Paccuppannarūpameva chahi viññāṇehi viññeyyanti etasmiṃ pana niyame ‘‘sabbaṃ rūpa’’nti etthāyaṃ viññeyyabhāvaniyamo na vutto, atha kho paccuppannanti sabbarūpassa ekantalakkhaṇaniyamo dassito na siyā. Pāḷiyañca viññeyyamevāti eva-kāro vutto, na uppannamevāti. Tasmā uppannasseva manoviññeyyaniyamāpatti natthīti kiṃ sotapatitattena, tasmā vuttanayenattho yojetabbo.

    കഥംവിധന്തി ഗുണേഹി കഥം സണ്ഠിതം. ഞാണമേവ ഞാണവത്ഥു. സമാനജാതികാനം സങ്ഗഹോ, സമാനജാതിയാ വാ സങ്ഗഹോ സജാതിസങ്ഗഹോ. സഞ്ജായന്തി ഏത്ഥാതി സഞ്ജാതി, സഞ്ജാതിയാ സങ്ഗഹോ സഞ്ജാതിസങ്ഗഹോ, സഞ്ജാതിദേസേന സങ്ഗഹോതി അത്ഥോ. അഞ്ഞമഞ്ഞോപകാരവസേന അവിപ്പയോഗേന ച സമാധിദേസേ ജാതാ സമ്മാസതിആദയോ സമാധിക്ഖന്ധേ സങ്ഗഹിതാ. യത്ഥ ച സതിആദിസഹായവതോ സമാധിസ്സ അത്തനോ കിച്ചകരണം, സോ ചിത്തുപ്പാദോ സമാധിദേസോ. സമ്മാസങ്കപ്പസ്സ ച അപ്പനാഭാവതോ പടിവേധസദിസം കിച്ചന്തി സമാനേന പടിവേധകിച്ചേന ദിട്ഠിസങ്കപ്പാ പഞ്ഞക്ഖന്ധേ സങ്ഗഹിതാ.

    Kathaṃvidhanti guṇehi kathaṃ saṇṭhitaṃ. Ñāṇameva ñāṇavatthu. Samānajātikānaṃ saṅgaho, samānajātiyā vā saṅgaho sajātisaṅgaho. Sañjāyanti etthāti sañjāti, sañjātiyā saṅgaho sañjātisaṅgaho, sañjātidesena saṅgahoti attho. Aññamaññopakāravasena avippayogena ca samādhidese jātā sammāsatiādayo samādhikkhandhe saṅgahitā. Yattha ca satiādisahāyavato samādhissa attano kiccakaraṇaṃ, so cittuppādo samādhideso. Sammāsaṅkappassa ca appanābhāvato paṭivedhasadisaṃ kiccanti samānena paṭivedhakiccena diṭṭhisaṅkappā paññakkhandhe saṅgahitā.

    രൂപവിഭത്തിഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Rūpavibhattiekakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / രൂപവിഭത്തി • Rūpavibhatti

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / രൂപവിഭത്തിഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ • Rūpavibhattiekakaniddesavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ • Ekakaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact