Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീ-അനുടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā

    രൂപവിഭത്തി

    Rūpavibhatti

    ഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    Ekakaniddesavaṇṇanā

    ൫൯൪. പഥവീആദീനം ധമ്മാനം രുപ്പനസഭാവോ വിയ ന ഹേതുആദിഭാവോപി സാധാരണോതി ന ഹേതൂസു വിഭജിതബ്ബോതി വുത്തം ‘‘അവിജ്ജമാനവിഭാഗസ്സാ’’തി. തസ്സ പന വിഭാഗാഭാവദസ്സനസരൂപദസ്സനമേവ നിദ്ദേസോ. ഏവഞ്ച കത്വാ നിബ്ബാനസ്സപി വിഭാഗരഹിതത്താ ‘‘അസങ്ഖതാ ധാതൂ’’തി ഏത്തകമേവ നിദ്ദേസവസേന വുത്തം.

    594. Pathavīādīnaṃ dhammānaṃ ruppanasabhāvo viya na hetuādibhāvopi sādhāraṇoti na hetūsu vibhajitabboti vuttaṃ ‘‘avijjamānavibhāgassā’’ti. Tassa pana vibhāgābhāvadassanasarūpadassanameva niddeso. Evañca katvā nibbānassapi vibhāgarahitattā ‘‘asaṅkhatā dhātū’’ti ettakameva niddesavasena vuttaṃ.

    യദിപി ഹിനോതി ഏതേന പതിട്ഠാതി കുസലാദികോ ധമ്മോതി അലോഭാദയോ കേവലം ഹേതുപദവചനീയാ, കാരണഭാവസാമഞ്ഞതോ പന മഹാഭൂതാദയോപി ഹേതു-സദ്ദാഭിധേയ്യാതി മൂലട്ഠവാചിനാ ദുതിയേന ഹേതു-സദ്ദേന വിസേസേത്വാ ആഹ ‘‘ഹേതുഹേതൂ’’തി. സുപ്പതിട്ഠിതഭാവസാധനതോ കുസലാദിധമ്മാനം മൂലത്ഥേന ഉപകാരകധമ്മാ ‘‘തയോ കുസലഹേതൂ’’തിആദിനാ (ധ॰ സ॰ ൧൦൫൯-൧൦൬൦) പട്ഠാനേ ച തേയേവ ‘‘ഹേതുപച്ചയോ’’തി വുത്താതി ആഹ ‘‘മൂലഹേതു പച്ചയഹേതൂതി വാ അയമത്ഥോ’’തി. ഹിനോതി ഏതേന, ഏതസ്മാ വാ ഫലം പവത്തതീതി ഹേതു, പടിച്ച ഏതസ്മാ ഏതി പവത്തതീതി പച്ചയോതി ഏവം ഹേതുപച്ചയ-സദ്ദാനം അനാനത്ഥതം സന്ധായ ഹേതുസദ്ദപരിയായഭാവേന പച്ചയ-സദ്ദോ വുത്തോതി ആഹ ‘‘ഹേതുപച്ചയസദ്ദാനം സമാനത്ഥത്താ’’തി. ഭൂതത്തയനിസ്സിതാനി ച മഹാഭൂതാനി ചതുമഹാഭൂതനിസ്സിതം ഉപാദാരൂപന്തി സബ്ബമ്പി രൂപം സബ്ബദാ സബ്ബത്ഥ സബ്ബാകാരം ചതുമഹാഭൂതഹേതുകം മഹാഭൂതാനി ച അനാമട്ഠഭേദാനി സാമഞ്ഞതോ ഗഹിതാനീതി വുത്തം ‘‘രൂപക്ഖന്ധസ്സ ഹേതൂ’’തി.

    Yadipi hinoti etena patiṭṭhāti kusalādiko dhammoti alobhādayo kevalaṃ hetupadavacanīyā, kāraṇabhāvasāmaññato pana mahābhūtādayopi hetu-saddābhidheyyāti mūlaṭṭhavācinā dutiyena hetu-saddena visesetvā āha ‘‘hetuhetū’’ti. Suppatiṭṭhitabhāvasādhanato kusalādidhammānaṃ mūlatthena upakārakadhammā ‘‘tayo kusalahetū’’tiādinā (dha. sa. 1059-1060) paṭṭhāne ca teyeva ‘‘hetupaccayo’’ti vuttāti āha ‘‘mūlahetu paccayahetūti vā ayamattho’’ti. Hinoti etena, etasmā vā phalaṃ pavattatīti hetu, paṭicca etasmā eti pavattatīti paccayoti evaṃ hetupaccaya-saddānaṃ anānatthataṃ sandhāya hetusaddapariyāyabhāvena paccaya-saddo vuttoti āha ‘‘hetupaccayasaddānaṃ samānatthattā’’ti. Bhūtattayanissitāni ca mahābhūtāni catumahābhūtanissitaṃ upādārūpanti sabbampi rūpaṃ sabbadā sabbattha sabbākāraṃ catumahābhūtahetukaṃ mahābhūtāni ca anāmaṭṭhabhedāni sāmaññato gahitānīti vuttaṃ ‘‘rūpakkhandhassa hetū’’ti.

    കമ്മസമാദാനാനന്തി സമാദാനാനം കമ്മാനം, സമാദിയിത്വാ കതകമ്മാനം വാ. അഞ്ഞേസു പച്ചയേസു വിപാകസ്സ തണ്ഹാവിജ്ജാദീസു.

    Kammasamādānānanti samādānānaṃ kammānaṃ, samādiyitvā katakammānaṃ vā. Aññesu paccayesu vipākassa taṇhāvijjādīsu.

    ‘‘അട്ഠാനമേതം, ഭിക്ഖവേ, അനവകാസോ, യം കായദുച്ചരിതസ്സ ഇട്ഠോ കന്തോ മനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ, നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. ഠാനഞ്ച ഖോ ഏതം, ഭിക്ഖവേ, വിജ്ജതി, യം കായദുച്ചരിതസ്സ അനിട്ഠോ അകന്തോ അമനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യ. ഠാനമേതം വിജ്ജതി. വചീ…പേ॰… മനോ…പേ॰… വിജ്ജതി…പേ॰… അട്ഠാനമേതം, ഭിക്ഖവേ, അനവകാസോ, യം കായസുചരിതസ്സ അനിട്ഠോ അകന്തോ അമനാപോ വിപാകോ നിബ്ബത്തേയ്യാ’’തി (മ॰ നി॰ ൩.൧൩൧; വിഭ॰ ൮൦൯),

    ‘‘Aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ kāyaduccaritassa iṭṭho kanto manāpo vipāko nibbatteyya, netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Ṭhānañca kho etaṃ, bhikkhave, vijjati, yaṃ kāyaduccaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyya. Ṭhānametaṃ vijjati. Vacī…pe… mano…pe… vijjati…pe… aṭṭhānametaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ kāyasucaritassa aniṭṭho akanto amanāpo vipāko nibbatteyyā’’ti (ma. ni. 3.131; vibha. 809),

    ‘‘കമ്മം സത്തേ വിഭജതി, യദിദം ഹീനപണീതതായാ’’തി (മ॰ നി॰ ൩.൨൮൯) – ഏവമാദിവചനതോ കമ്മം വിപാകസ്സ ഇട്ഠാനിട്ഠതം നിയമേതീതി ആഹ ‘‘ഇട്ഠാനിട്ഠവിപാകനിയാമകത്താ’’തി. ഗതിഉപധികാലപയോഗസമ്പത്തിവിപത്തിയോയേവ ഠാനം വിപാകസ്സ ഓകാസഭാവതോ. ന ഹി തേഹി വിനാ കോചി വിപാകോ നിബ്ബത്തതീതി. യഥാവുത്തട്ഠാനേ സതി അധിഗന്തബ്ബം ഇട്ഠാനിട്ഠാരമ്മണം ‘‘ഗതി…പേ॰… നിപ്ഫാദിത’’ന്തി വുത്തം. വിപാകസ്സ ആരമ്മണേന വിനാ അഭാവതോ ആരമ്മണമ്പി തസ്സ പധാനം കാരണം. അനഞ്ഞസഭാവതോതി ഹേതുആദിസഭാവാഭാവതോ.

    ‘‘Kammaṃ satte vibhajati, yadidaṃ hīnapaṇītatāyā’’ti (ma. ni. 3.289) – evamādivacanato kammaṃ vipākassa iṭṭhāniṭṭhataṃ niyametīti āha ‘‘iṭṭhāniṭṭhavipākaniyāmakattā’’ti. Gatiupadhikālapayogasampattivipattiyoyeva ṭhānaṃ vipākassa okāsabhāvato. Na hi tehi vinā koci vipāko nibbattatīti. Yathāvuttaṭṭhāne sati adhigantabbaṃ iṭṭhāniṭṭhārammaṇaṃ ‘‘gati…pe… nipphādita’’nti vuttaṃ. Vipākassa ārammaṇena vinā abhāvato ārammaṇampi tassa padhānaṃ kāraṇaṃ. Anaññasabhāvatoti hetuādisabhāvābhāvato.

    രുപ്പനം രൂപം. തം അസ്സ അത്ഥീതി ഏത്ഥ ‘‘അസ്സാ’’തി വുച്ചമാനോ പഥവീആദിഅത്ഥോയേവ രുപ്പതീതിപി വുച്ചതീതി ആഹ ‘‘രുപ്പനലക്ഖണയുത്തസ്സേവ രൂപീരൂപഭാവതോ’’തി. ഏതം സഭാവന്തി ഏതം ഉപ്പന്നഭാവേ സതി ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യസഭാവം രൂപേ നിയമേതി രൂപസ്സേവ തംസഭാവത്താ. ന രൂപം ഏതസ്മിന്തി കാലഭേദവസേന അതംസഭാവസ്സപി രൂപസ്സ അത്ഥിതായ ന രൂപം തത്ഥ നിയന്തബ്ബന്തി ദസ്സേതി. അത്ഥി ഹീതിആദിനാ തത്ഥ രൂപസ്സേവ നിയന്തബ്ബതാഭാവംയേവ വിവരതി. ഏതമേവാതിആദിനാ ഉദ്ദേസേന നിദ്ദേസം സംസന്ദേതി. ഏത്ഥ ഏതമേവ രൂപേ യഥാവുത്തസഭാവം നിയമേതബ്ബം നിദ്ദേസേ ഏവ-സദ്ദേന നിയമേതി അവധാരേതീതി അത്ഥോ. യഥാവുത്തോ നിയമോതി ഉപ്പന്നഭാവേ സതി ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യഭാവോ നിയന്തബ്ബതായ ‘‘നിയമോ’’തി വുത്തോ, സോ രൂപേ അത്ഥി ഏവ രൂപസ്സേവ തംസഭാവത്താ. വിസിട്ഠകാലസ്സ വുത്തപ്പകാരം അവധാരണംയേവ വാ യഥാവുത്തോ നിയമോ, സോ രൂപേ അത്ഥിയേവ സമ്ഭവതിയേവ, ന അരൂപേ വിയ ന സമ്ഭവതീതി അത്ഥോ ദട്ഠബ്ബോ. കാലഭേദന്തി കാലവിസേസം. അനാമസിത്വാതി അഗ്ഗഹേത്വാ. തം സബ്ബന്തി അനാമട്ഠകാലഭേദം തതോയേവ അരൂപേഹി സമാനവിഞ്ഞേയ്യസഭാവം സബ്ബം രൂപം. ഉപ്പന്നന്തി ഏതേന കാലഭേദാമസനേന വിസേസേതി ‘‘ഉപ്പന്നം…പേ॰… മേവാ’’തി.

    Ruppanaṃ rūpaṃ. Taṃ assa atthīti ettha ‘‘assā’’ti vuccamāno pathavīādiatthoyeva ruppatītipi vuccatīti āha ‘‘ruppanalakkhaṇayuttasseva rūpīrūpabhāvato’’ti. Etaṃ sabhāvanti etaṃ uppannabhāve sati chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvaṃ rūpe niyameti rūpasseva taṃsabhāvattā. Na rūpaṃ etasminti kālabhedavasena ataṃsabhāvassapi rūpassa atthitāya na rūpaṃ tattha niyantabbanti dasseti. Atthi hītiādinā tattha rūpasseva niyantabbatābhāvaṃyeva vivarati. Etamevātiādinā uddesena niddesaṃ saṃsandeti. Ettha etameva rūpe yathāvuttasabhāvaṃ niyametabbaṃ niddese eva-saddena niyameti avadhāretīti attho. Yathāvutto niyamoti uppannabhāve sati chahi viññāṇehi viññeyyabhāvo niyantabbatāya ‘‘niyamo’’ti vutto, so rūpe atthi eva rūpasseva taṃsabhāvattā. Visiṭṭhakālassa vuttappakāraṃ avadhāraṇaṃyeva vā yathāvutto niyamo, so rūpe atthiyeva sambhavatiyeva, na arūpe viya na sambhavatīti attho daṭṭhabbo. Kālabhedanti kālavisesaṃ. Anāmasitvāti aggahetvā. Taṃ sabbanti anāmaṭṭhakālabhedaṃ tatoyeva arūpehi samānaviññeyyasabhāvaṃ sabbaṃ rūpaṃ. Uppannanti etena kālabhedāmasanena viseseti ‘‘uppannaṃ…pe… mevā’’ti.

    വത്തമാനകാലികം സബ്ബം രൂപം ദിട്ഠസുതമുതവിഞ്ഞാതസഭാവം, തം യഥാസകം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യസഭാവമേവ, ന തേഹി അവിഞ്ഞേയ്യം. നാപി ഉപ്പന്നമേവ ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യസഭാവം ഏകന്തലക്ഖണനിയമാഭാവാപത്തിതോതി ഏവം അവിപരീതേ അത്ഥേ വിഭാവിതേപി ചോദകോ അധിപ്പായം അജാനന്തോ ‘‘നനു ഏവ’’ന്തിആദിനാ സബ്ബസ്സ സബ്ബാരമ്മണതാപത്തിം ചോദേതി. ഇതരോ ‘‘രൂപം സബ്ബം സമ്പിണ്ഡേത്വാ’’തിആദിനാ അത്തനോ അധിപ്പായം വിഭാവേതി. ഏത്ഥ ഏകീഭാവേന ഗഹേത്വാതി ഇദം ‘‘സമ്പിണ്ഡേത്വാ’’തി ഏതസ്സ അത്ഥവചനം. ഏകന്തലക്ഖണം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യസഭാവോയേവ. ഇദം വുത്തം ഹോതി – കിഞ്ചാപി പഞ്ചന്നം വിഞ്ഞാണാനം വിസയന്തരേ അപ്പവത്തനതോ ന സബ്ബസ്സ സബ്ബാരമ്മണതാ, സബ്ബസ്സപി പന രൂപസ്സ ഛവിഞ്ഞാണാരമ്മണഭാവതോ യഥാസകം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യതായ ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യതാവ അത്ഥി, തം ഏകതോ സങ്ഗഹണവസേന ഗഹേത്വാ ‘‘ഉപ്പന്നം സബ്ബം രൂപം ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യ’’ന്തി വുത്തം യഥാ ‘‘അഭിഞ്ഞാപ്പത്തം പഞ്ചമജ്ഝാനം ഛളാരമ്മണം ഹോതീ’’തി. യഥാ ഹി ദിബ്ബചക്ഖുദിബ്ബസോതാദിഅഭിഞ്ഞാപ്പത്തസ്സ പഞ്ചമജ്ഝാനസ്സ വിസും അസബ്ബാരമ്മണത്തേപി ഏകന്തലക്ഖണവസേന ഏകീഭാവേന ഗഹേത്വാ ആരമ്മണവസേന പഠമജ്ഝാനാദിതോ വിസേസം ദസ്സേതും ‘‘അഭിഞ്ഞാപ്പത്തം പഞ്ചമജ്ഝാനം ഛളാരമ്മണം ഹോതീ’’തി വുച്ചതി, ഏവം അരൂപതോ രൂപസ്സ വിസയവസേന വിസേസം ദസ്സേതും ‘‘ഉപ്പ …പേ॰… വിഞ്ഞേയ്യ’’ന്തി വുത്തന്തി. ഛഹി വിഞ്ഞാണേഹി വിഞ്ഞേയ്യഭാവോ രൂപേ നിയമേതബ്ബോ, ന പന രൂപം തസ്മിം നിയമേതബ്ബം, അനിയതദേസോ ച ഏവ-സദ്ദോതി അട്ഠകഥായം (ധ॰ സ॰ അട്ട॰ ൫൯൪) ‘‘പച്ചുപ്പന്നരൂപമേവ ചക്ഖുവിഞ്ഞാണാദീഹി ഛഹി വേദിതബ്ബ’’ന്തി വുത്തം. ‘‘പച്ചുപ്പന്നരൂപമേവാ’’തിആദിനാ തത്ഥ ദോസമാഹ. തസ്മാതി യസ്മാ പാളിയം വിഞ്ഞേയ്യമേവാതി ഏവ-സദ്ദോ വുത്തോ, ന ച തസ്സ അട്ഠാനയോജനേന കാചി ഇട്ഠസിദ്ധി, അഥ ഖോ അനിട്ഠസിദ്ധിയേവ സബ്ബരൂപസ്സ ഏകന്തലക്ഖണനിയമാദസ്സനതോ, തസ്മാ. യഥാരുതവസേനേവ നിയമേ ഗയ്ഹമാനേ ഉപ്പ…പേ॰… പത്തി നത്ഥി, തതോ ച സോതപതിതതായപി പയോജനം നത്ഥീതി. വുത്തനയേനാതി ‘‘അരൂപതോ വിധുര’’ന്തിആദിനാ വുത്തനയേന.

    Vattamānakālikaṃ sabbaṃ rūpaṃ diṭṭhasutamutaviññātasabhāvaṃ, taṃ yathāsakaṃ chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvameva, na tehi aviññeyyaṃ. Nāpi uppannameva chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvaṃ ekantalakkhaṇaniyamābhāvāpattitoti evaṃ aviparīte atthe vibhāvitepi codako adhippāyaṃ ajānanto ‘‘nanu eva’’ntiādinā sabbassa sabbārammaṇatāpattiṃ codeti. Itaro ‘‘rūpaṃ sabbaṃ sampiṇḍetvā’’tiādinā attano adhippāyaṃ vibhāveti. Ettha ekībhāvena gahetvāti idaṃ ‘‘sampiṇḍetvā’’ti etassa atthavacanaṃ. Ekantalakkhaṇaṃ chahi viññāṇehi viññeyyasabhāvoyeva. Idaṃ vuttaṃ hoti – kiñcāpi pañcannaṃ viññāṇānaṃ visayantare appavattanato na sabbassa sabbārammaṇatā, sabbassapi pana rūpassa chaviññāṇārammaṇabhāvato yathāsakaṃ chahi viññāṇehi viññeyyatāya chahi viññāṇehi viññeyyatāva atthi, taṃ ekato saṅgahaṇavasena gahetvā ‘‘uppannaṃ sabbaṃ rūpaṃ chahi viññāṇehi viññeyya’’nti vuttaṃ yathā ‘‘abhiññāppattaṃ pañcamajjhānaṃ chaḷārammaṇaṃ hotī’’ti. Yathā hi dibbacakkhudibbasotādiabhiññāppattassa pañcamajjhānassa visuṃ asabbārammaṇattepi ekantalakkhaṇavasena ekībhāvena gahetvā ārammaṇavasena paṭhamajjhānādito visesaṃ dassetuṃ ‘‘abhiññāppattaṃ pañcamajjhānaṃ chaḷārammaṇaṃ hotī’’ti vuccati, evaṃ arūpato rūpassa visayavasena visesaṃ dassetuṃ ‘‘uppa…pe… viññeyya’’nti vuttanti. Chahi viññāṇehi viññeyyabhāvo rūpe niyametabbo, na pana rūpaṃ tasmiṃ niyametabbaṃ, aniyatadeso ca eva-saddoti aṭṭhakathāyaṃ (dha. sa. aṭṭa. 594) ‘‘paccuppannarūpameva cakkhuviññāṇādīhi chahi veditabba’’nti vuttaṃ. ‘‘Paccuppannarūpamevā’’tiādinā tattha dosamāha. Tasmāti yasmā pāḷiyaṃ viññeyyamevāti eva-saddo vutto, na ca tassa aṭṭhānayojanena kāci iṭṭhasiddhi, atha kho aniṭṭhasiddhiyeva sabbarūpassa ekantalakkhaṇaniyamādassanato, tasmā. Yathārutavaseneva niyame gayhamāne uppa…pe… patti natthi, tato ca sotapatitatāyapi payojanaṃ natthīti. Vuttanayenāti ‘‘arūpato vidhura’’ntiādinā vuttanayena.

    ഞാണസ്സ വാ ഉത്തരസ്സ പുരിമഞാണം വത്ഥുകാരണന്തി ഞാണവത്ഥു. ‘‘സജാതീ’’തി ഏത്ഥ സ-കാരോ സമാനസദ്ദത്ഥോതി ദസ്സേതും ‘‘സമാനജാതികാന’’ന്തി വുത്തം. സമാനജാതിതാ ച സമ്മാവാചാദീനം സീലനത്ഥോ ഏവ. ഏതേന സമാനസഭാവതാ സജാതിസങ്ഗഹോതി വേദിതബ്ബോ. ആരമ്മണേ ചേതസോ അവിക്ഖേപപ്പവത്തിയാ ഉപട്ഠാനുസ്സാഹനാനി വിയ തേസം അവിക്ഖേപോപി അതിസയേന ഉപകാരകോതി ‘‘അഞ്ഞമഞ്ഞോപകാരവസേനാ’’തി വുത്തം. തേനേവ വിജ്ജമാനേസുപി അഞ്ഞേസു സഹജാതധമ്മേസു ഏതേസംയേവ സമാധിക്ഖന്ധസങ്ഗഹോ ദസ്സിതോ. യം പന സച്ചവിഭങ്ഗവണ്ണനായം (വിഭ॰ അട്ഠ॰ ൧൮൯) വിസുദ്ധിമഗ്ഗാദീസു (വിസുദ്ധി॰ ൨.൫൬൮) ച ‘‘വായാമസതിയോ കിരിയതോ സങ്ഗഹിതാ’’തി വുത്തം, തം അസമാധിസഭാവതം തേസം സമാധിസ്സ ഉപകാരകത്തഞ്ച സന്ധായ വുത്തം. തേനേവ ച തത്ഥ ‘‘സമാധിയേവേത്ഥ സജാതിതോ സമാധിക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹിതോ’’തി (വിസുദ്ധി॰ ൨.൫൬൮; വിഭ॰ അട്ഠ॰ ൧൮൯) വുത്തം. ഇധ പന സജാതിസങ്ഗഹോതി സമാധിതദുപകാരകധമ്മാനം ഉപ്പത്തിദേസവസേന സങ്ഗഹോ വുത്തോതി. അവിരാധേത്വാ വിസയസഭാവാവഗ്ഗഹണം പടിവേധോ, അപ്പനാ ച ആരമ്മണേ ദള്ഹനിപാതോ തദവഗാഹോയേവാതി ‘‘പടിവേധസദിസം കിച്ച’’ന്തി വുത്തം. അഥ വാ ആരമ്മണപടിവേധസ്സ തദാഹനനപരിയാഹനനമനുഗുണതായ സമാനന്തി പഞ്ഞാവിതക്കാനം കിച്ചസരിക്ഖതാ വുത്താ.

    Ñāṇassa vā uttarassa purimañāṇaṃ vatthukāraṇanti ñāṇavatthu. ‘‘Sajātī’’ti ettha sa-kāro samānasaddatthoti dassetuṃ ‘‘samānajātikāna’’nti vuttaṃ. Samānajātitā ca sammāvācādīnaṃ sīlanattho eva. Etena samānasabhāvatā sajātisaṅgahoti veditabbo. Ārammaṇe cetaso avikkhepappavattiyā upaṭṭhānussāhanāni viya tesaṃ avikkhepopi atisayena upakārakoti ‘‘aññamaññopakāravasenā’’ti vuttaṃ. Teneva vijjamānesupi aññesu sahajātadhammesu etesaṃyeva samādhikkhandhasaṅgaho dassito. Yaṃ pana saccavibhaṅgavaṇṇanāyaṃ (vibha. aṭṭha. 189) visuddhimaggādīsu (visuddhi. 2.568) ca ‘‘vāyāmasatiyo kiriyato saṅgahitā’’ti vuttaṃ, taṃ asamādhisabhāvataṃ tesaṃ samādhissa upakārakattañca sandhāya vuttaṃ. Teneva ca tattha ‘‘samādhiyevettha sajātito samādhikkhandhena saṅgahito’’ti (visuddhi. 2.568; vibha. aṭṭha. 189) vuttaṃ. Idha pana sajātisaṅgahoti samādhitadupakārakadhammānaṃ uppattidesavasena saṅgaho vuttoti. Avirādhetvā visayasabhāvāvaggahaṇaṃ paṭivedho, appanā ca ārammaṇe daḷhanipāto tadavagāhoyevāti ‘‘paṭivedhasadisaṃ kicca’’nti vuttaṃ. Atha vā ārammaṇapaṭivedhassa tadāhananapariyāhananamanuguṇatāya samānanti paññāvitakkānaṃ kiccasarikkhatā vuttā.

    ഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Ekakaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / അഭിധമ്മപിടക • Abhidhammapiṭaka / ധമ്മസങ്ഗണീപാളി • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / രൂപവിഭത്തി • Rūpavibhatti

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / അഭിധമ്മപിടക (അട്ഠകഥാ) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / ധമ്മസങ്ഗണി-അട്ഠകഥാ • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā / രൂപവിഭത്തിഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ • Rūpavibhattiekakaniddesavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / അഭിധമ്മപിടക (ടീകാ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ധമ്മസങ്ഗണീ-മൂലടീകാ • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / ഏകകനിദ്ദേസവണ്ണനാ • Ekakaniddesavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact