Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పుగ్గలపఞ్ఞత్తిపాళి • Puggalapaññattipāḷi |
నిద్దేసో
Niddeso
౧. ఏకకపుగ్గలపఞ్ఞత్తి
1. Ekakapuggalapaññatti
౧. కతమో చ పుగ్గలో సమయవిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో కాలేన కాలం సమయేన సమయం అట్ఠ విమోక్ఖే కాయేన ఫుసిత్వా 1 విహరతి, పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సమయవిముత్తో’’.
1. Katamo ca puggalo samayavimutto? Idhekacco puggalo kālena kālaṃ samayena samayaṃ aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā 2 viharati, paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘samayavimutto’’.
౨. కతమో చ పుగ్గలో అసమయవిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో న హేవ ఖో కాలేన కాలం సమయేన సమయం అట్ఠ విమోక్ఖే కాయేన ఫుసిత్వా విహరతి, పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అసమయవిముత్తో’’. సబ్బేపి అరియపుగ్గలా అరియే విమోక్ఖే అసమయవిముత్తా.
2. Katamo ca puggalo asamayavimutto? Idhekacco puggalo na heva kho kālena kālaṃ samayena samayaṃ aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati, paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘asamayavimutto’’. Sabbepi ariyapuggalā ariye vimokkhe asamayavimuttā.
౩. కతమో చ పుగ్గలో కుప్పధమ్మో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లాభీ హోతి రూపసహగతానం వా అరూపసహగతానం వా సమాపత్తీనం. సో చ ఖో న నికామలాభీ హోతి న అకిచ్ఛలాభీ న అకసిరలాభీ; న యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి, యం తస్స పుగ్గలస్స పమాదమాగమ్మ తా సమాపత్తియో కుప్పేయ్యుం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కుప్పధమ్మో’’.
3. Katamo ca puggalo kuppadhammo? Idhekacco puggalo lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā arūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ. So ca kho na nikāmalābhī hoti na akicchalābhī na akasiralābhī; na yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ tassa puggalassa pamādamāgamma tā samāpattiyo kuppeyyuṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kuppadhammo’’.
౪. కతమో చ పుగ్గలో అకుప్పధమ్మో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లాభీ హోతి రూపసహగతానం వా అరూపసహగతానం వా సమాపత్తీనం. సో చ ఖో నికామలాభీ హోతి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ; యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. అట్ఠానమేతం అనవకాసో యం తస్స పుగ్గలస్స పమాదమాగమ్మ తా సమాపత్తియో కుప్పేయ్యుం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అకుప్పధమ్మో’’. సబ్బేపి అరియపుగ్గలా అరియే విమోక్ఖే అకుప్పధమ్మా.
4. Katamo ca puggalo akuppadhammo? Idhekacco puggalo lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā arūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ. So ca kho nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī; yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ tassa puggalassa pamādamāgamma tā samāpattiyo kuppeyyuṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘akuppadhammo’’. Sabbepi ariyapuggalā ariye vimokkhe akuppadhammā.
౫. కతమో చ పుగ్గలో పరిహానధమ్మో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లాభీ హోతి రూపసహగతానం వా అరూపసహగతానం వా సమాపత్తీనం. సో చ ఖో న నికామలాభీ హోతి న అకిచ్ఛలాభీ న అకసిరలాభీ; న యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. ఠానం ఖో పనేతం విజ్జతి, యం సో పుగ్గలో పమాదమాగమ్మ తాహి సమాపత్తీహి పరిహాయేయ్య – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పరిహానధమ్మో’’.
5. Katamo ca puggalo parihānadhammo? Idhekacco puggalo lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā arūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ. So ca kho na nikāmalābhī hoti na akicchalābhī na akasiralābhī; na yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Ṭhānaṃ kho panetaṃ vijjati, yaṃ so puggalo pamādamāgamma tāhi samāpattīhi parihāyeyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘parihānadhammo’’.
౬. కతమో చ పుగ్గలో అపరిహానధమ్మో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లాభీ హోతి రూపసహగతానం వా అరూపసహగతానం వా సమాపత్తీనం. సో చ ఖో నికామలాభీ హోతి అకిచ్ఛలాభీ అకసిరలాభీ; యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. అట్ఠానమేతం అనవకాసో యం సో పుగ్గలో పమాదమాగమ్మ తాహి సమాపత్తీహి పరిహాయేయ్య – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అపరిహానధమ్మో’’. సబ్బేపి అరియపుగ్గలా అరియే విమోక్ఖే అపరిహానధమ్మా.
6. Katamo ca puggalo aparihānadhammo? Idhekacco puggalo lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā arūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ. So ca kho nikāmalābhī hoti akicchalābhī akasiralābhī; yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Aṭṭhānametaṃ anavakāso yaṃ so puggalo pamādamāgamma tāhi samāpattīhi parihāyeyya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘aparihānadhammo’’. Sabbepi ariyapuggalā ariye vimokkhe aparihānadhammā.
౭. కతమో చ పుగ్గలో చేతనాభబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లాభీ హోతి రూపసహగతానం వా అరూపసహగతానం వా సమాపత్తీనం. సో చ ఖో న నికామలాభీ హోతి న అకిచ్ఛలాభీ న అకసిరలాభీ; న యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. సచే అనుసఞ్చేతేతి, న పరిహాయతి తాహి సమాపత్తీహి. సచే న అనుసఞ్చేతేతి, పరిహాయతి తాహి సమాపత్తీహి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘చేతనాభబ్బో’’.
7. Katamo ca puggalo cetanābhabbo? Idhekacco puggalo lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā arūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ. So ca kho na nikāmalābhī hoti na akicchalābhī na akasiralābhī; na yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Sace anusañceteti, na parihāyati tāhi samāpattīhi. Sace na anusañceteti, parihāyati tāhi samāpattīhi – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘cetanābhabbo’’.
౮. కతమో చ పుగ్గలో అనురక్ఖణాభబ్బో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో లాభీ హోతి రూపసహగతానం వా అరూపసహగతానం వా సమాపత్తీనం. సో చ ఖో న నికామలాభీ హోతి న అకిచ్ఛలాభీ న అకసిరలాభీ; న యత్థిచ్ఛకం యదిచ్ఛకం యావతిచ్ఛకం సమాపజ్జతిపి వుట్ఠాతిపి. సచే అనురక్ఖతి, న పరిహాయతి తాహి సమాపత్తీహి. సచే న అనురక్ఖతి, పరిహాయతి తాహి సమాపత్తీహి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అనురక్ఖణాభబ్బో’’.
8. Katamo ca puggalo anurakkhaṇābhabbo? Idhekacco puggalo lābhī hoti rūpasahagatānaṃ vā arūpasahagatānaṃ vā samāpattīnaṃ. So ca kho na nikāmalābhī hoti na akicchalābhī na akasiralābhī; na yatthicchakaṃ yadicchakaṃ yāvaticchakaṃ samāpajjatipi vuṭṭhātipi. Sace anurakkhati, na parihāyati tāhi samāpattīhi. Sace na anurakkhati, parihāyati tāhi samāpattīhi – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anurakkhaṇābhabbo’’.
౯. కతమో చ పుగ్గలో పుథుజ్జనో? యస్స పుగ్గలస్స తీణి సంయోజనాని అప్పహీనాని; న చ తేసం ధమ్మానం పహానాయ పటిపన్నో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పుథుజ్జనో’’.
9. Katamo ca puggalo puthujjano? Yassa puggalassa tīṇi saṃyojanāni appahīnāni; na ca tesaṃ dhammānaṃ pahānāya paṭipanno – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘puthujjano’’.
౧౦. కతమో చ పుగ్గలో గోత్రభూ? యేసం ధమ్మానం సమనన్తరా అరియధమ్మస్స అవక్కన్తి హోతి తేహి ధమ్మేహి సమన్నాగతో – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘గోత్రభూ’’.
10. Katamo ca puggalo gotrabhū? Yesaṃ dhammānaṃ samanantarā ariyadhammassa avakkanti hoti tehi dhammehi samannāgato – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘gotrabhū’’.
౧౧. కతమో చ పుగ్గలో భయూపరతో? సత్త సేక్ఖా భయూపరతా, యే చ పుథుజ్జనా సీలవన్తో. అరహా అభయూపరతో.
11. Katamo ca puggalo bhayūparato? Satta sekkhā bhayūparatā, ye ca puthujjanā sīlavanto. Arahā abhayūparato.
౧౨. కతమో చ పుగ్గలో అభబ్బాగమనో? యే తే పుగ్గలా కమ్మావరణేన సమన్నాగతా, కిలేసావరణేన సమన్నాగతా, విపాకావరణేన సమన్నాగతా, అస్సద్ధా అచ్ఛన్దికా దుప్పఞ్ఞా ఏళా, అభబ్బా నియామం ఓక్కమితుం కుసలేసు ధమ్మేసు సమ్మత్తం – ఇమే వుచ్చన్తి పుగ్గలా ‘‘అభబ్బాగమనా’’.
12. Katamo ca puggalo abhabbāgamano? Ye te puggalā kammāvaraṇena samannāgatā, kilesāvaraṇena samannāgatā, vipākāvaraṇena samannāgatā, assaddhā acchandikā duppaññā eḷā, abhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ – ime vuccanti puggalā ‘‘abhabbāgamanā’’.
౧౩. కతమో చ పుగ్గలో భబ్బాగమనో? యే తే పుగ్గలా న కమ్మావరణేన సమన్నాగతా, న కిలేసావరణేన సమన్నాగతా, న విపాకావరణేన సమన్నాగతా, సద్ధా ఛన్దికా పఞ్ఞవన్తో 3 అనేళా, భబ్బా నియామం ఓక్కమితుం కుసలేసు ధమ్మేసు సమ్మత్తం – ఇమే వుచ్చన్తి పుగ్గలా ‘‘భబ్బాగమనా’’.
13. Katamo ca puggalo bhabbāgamano? Ye te puggalā na kammāvaraṇena samannāgatā, na kilesāvaraṇena samannāgatā, na vipākāvaraṇena samannāgatā, saddhā chandikā paññavanto 4 aneḷā, bhabbā niyāmaṃ okkamituṃ kusalesu dhammesu sammattaṃ – ime vuccanti puggalā ‘‘bhabbāgamanā’’.
౧౪. కతమో చ పుగ్గలో నియతో? పఞ్చ పుగ్గలా ఆనన్తరికా, యే చ మిచ్ఛాదిట్ఠికా నియతా, అట్ఠ చ అరియపుగ్గలా నియతా. అవసేసా పుగ్గలా అనియతా.
14. Katamo ca puggalo niyato? Pañca puggalā ānantarikā, ye ca micchādiṭṭhikā niyatā, aṭṭha ca ariyapuggalā niyatā. Avasesā puggalā aniyatā.
౧౫. కతమో చ పుగ్గలో పటిపన్నకో? చత్తారో మగ్గసమఙ్గినో పుగ్గలా పటిపన్నకా, చత్తారో ఫలసమఙ్గినో పుగ్గలా ఫలే ఠితా.
15. Katamo ca puggalo paṭipannako? Cattāro maggasamaṅgino puggalā paṭipannakā, cattāro phalasamaṅgino puggalā phale ṭhitā.
౧౬. కతమో చ పుగ్గలో సమసీసీ? యస్స పుగ్గలస్స అపుబ్బం అచరిమం ఆసవపరియాదానఞ్చ హోతి జీవితపరియాదానఞ్చ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సమసీసీ’’.
16. Katamo ca puggalo samasīsī? Yassa puggalassa apubbaṃ acarimaṃ āsavapariyādānañca hoti jīvitapariyādānañca – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘samasīsī’’.
౧౭. కతమో చ పుగ్గలో ఠితకప్పీ? అయఞ్చ పుగ్గలో సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో అస్స, కప్పస్స చ ఉడ్డయ్హనవేలా అస్స, నేవ తావ కప్పో ఉడ్డయ్హేయ్య యావాయం పుగ్గలో న సోతాపత్తిఫలం సచ్ఛికరోతి. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఠితకప్పీ’’. సబ్బేపి మగ్గసమఙ్గినో పుగ్గలా ఠితకప్పినో.
17. Katamo ca puggalo ṭhitakappī? Ayañca puggalo sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno assa, kappassa ca uḍḍayhanavelā assa, neva tāva kappo uḍḍayheyya yāvāyaṃ puggalo na sotāpattiphalaṃ sacchikaroti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ṭhitakappī’’. Sabbepi maggasamaṅgino puggalā ṭhitakappino.
౧౮. కతమో చ పుగ్గలో అరియో? అట్ఠ అరియపుగ్గలా అరియా. అవసేసా పుగ్గలా అనరియా.
18. Katamo ca puggalo ariyo? Aṭṭha ariyapuggalā ariyā. Avasesā puggalā anariyā.
౧౯. కతమో చ పుగ్గలో సేక్ఖో? చత్తారో మగ్గసమఙ్గినో తయో ఫలసమఙ్గినో పుగ్గలా ‘‘సేక్ఖా’’. అరహా అసేక్ఖో. అవసేసా పుగ్గలా నేవసేక్ఖనాసేక్ఖా.
19. Katamo ca puggalo sekkho? Cattāro maggasamaṅgino tayo phalasamaṅgino puggalā ‘‘sekkhā’’. Arahā asekkho. Avasesā puggalā nevasekkhanāsekkhā.
౨౦. కతమో చ పుగ్గలో తేవిజ్జో? తీహి విజ్జాహి సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘తేవిజ్జో’’.
20. Katamo ca puggalo tevijjo? Tīhi vijjāhi samannāgato puggalo ‘‘tevijjo’’.
౨౧. కతమో చ పుగ్గలో ఛళభిఞ్ఞో? ఛహి అభిఞ్ఞాహి సమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘ఛళభిఞ్ఞో’’.
21. Katamo ca puggalo chaḷabhiñño? Chahi abhiññāhi samannāgato puggalo ‘‘chaḷabhiñño’’.
౨౨. కతమో చ పుగ్గలో సమ్మాసమ్బుద్ధో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు సామం సచ్చాని అభిసమ్బుజ్ఝతి; తత్థ చ సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణాతి, బలేసు చ వసీభావం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సమ్మాసమ్బుద్ధో’’.
22. Katamo ca puggalo sammāsambuddho? Idhekacco puggalo pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhati; tattha ca sabbaññutaṃ pāpuṇāti, balesu ca vasībhāvaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘sammāsambuddho’’.
౨౩. కతమో చ పుగ్గలో పచ్చేకసమ్బుద్ధో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు సామం సచ్చాని అభిసమ్బుజ్ఝతి; న చ తత్థ సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణాతి, న చ బలేసు వసీభావం – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పచ్చేకసమ్బుద్ధో’’.
23. Katamo ca puggalo paccekasambuddho? Idhekacco puggalo pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhati; na ca tattha sabbaññutaṃ pāpuṇāti, na ca balesu vasībhāvaṃ – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘paccekasambuddho’’.
౨౪. కతమో చ పుగ్గలో ఉభతోభాగవిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అట్ఠ విమోక్ఖే కాయేన ఫుసిత్వా విహరతి; పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఉభతోభాగవిముత్తో’’.
24. Katamo ca puggalo ubhatobhāgavimutto? Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati; paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ubhatobhāgavimutto’’.
౨౫. కతమో చ పుగ్గలో పఞ్ఞావిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో న హేవ ఖో అట్ఠ విమోక్ఖే కాయేన ఫుసిత్వా విహరతి; పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘పఞ్ఞావిముత్తో’’.
25. Katamo ca puggalo paññāvimutto? Idhekacco puggalo na heva kho aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati; paññāya cassa disvā āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘paññāvimutto’’.
౨౬. కతమో చ పుగ్గలో కాయసక్ఖీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో అట్ఠ విమోక్ఖే కాయేన ఫుసిత్వా విహరతి ; పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి. అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కాయసక్ఖీ’’.
26. Katamo ca puggalo kāyasakkhī? Idhekacco puggalo aṭṭha vimokkhe kāyena phusitvā viharati ; paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti. Ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kāyasakkhī’’.
౨౭. కతమో చ పుగ్గలో దిట్ఠిప్పత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి. తథాగతప్పవేదితా చస్స ధమ్మా పఞ్ఞాయ వోదిట్ఠా హోన్తి వోచరితా. పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘దిట్ఠిప్పత్తో’’.
27. Katamo ca puggalo diṭṭhippatto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā. Paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘diṭṭhippatto’’.
౨౮. కతమో చ పుగ్గలో సద్ధావిముత్తో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి యథాభూతం పజానాతి, ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి యథాభూతం పజానాతి. తథాగతప్పవేదితా చస్స ధమ్మా పఞ్ఞాయ వోదిట్ఠా హోన్తి వోచరితా. పఞ్ఞాయ చస్స దిస్వా ఏకచ్చే ఆసవా పరిక్ఖీణా హోన్తి, నో చ ఖో యథా దిట్ఠిప్పత్తస్స – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సద్ధావిముత్తో’’.
28. Katamo ca puggalo saddhāvimutto? Idhekacco puggalo ‘‘idaṃ dukkha’’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhasamudayo’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tathāgatappaveditā cassa dhammā paññāya vodiṭṭhā honti vocaritā. Paññāya cassa disvā ekacce āsavā parikkhīṇā honti, no ca kho yathā diṭṭhippattassa – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saddhāvimutto’’.
౨౯. కతమో చ పుగ్గలో ధమ్మానుసారీ? యస్స పుగ్గలస్స సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నస్స పఞ్ఞిన్ద్రియం అధిమత్తం హోతి, పఞ్ఞావాహిం పఞ్ఞాపుబ్బఙ్గమం అరియమగ్గం భావేతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ధమ్మానుసారీ’’. సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో పుగ్గలో ధమ్మానుసారీ ఫలే ఠితో దిట్ఠిప్పత్తో.
29. Katamo ca puggalo dhammānusārī? Yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa paññindriyaṃ adhimattaṃ hoti, paññāvāhiṃ paññāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘dhammānusārī’’. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno puggalo dhammānusārī phale ṭhito diṭṭhippatto.
౩౦. కతమో చ పుగ్గలో సద్ధానుసారీ? యస్స పుగ్గలస్స సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నస్స సద్ధిన్ద్రియం అధిమత్తం హోతి, సద్ధావాహిం సద్ధాపుబ్బఙ్గమం అరియమగ్గం భావేతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సద్ధానుసారీ’’. సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో పుగ్గలో సద్ధానుసారీ ఫలే ఠితో సద్ధావిముత్తో.
30. Katamo ca puggalo saddhānusārī? Yassa puggalassa sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipannassa saddhindriyaṃ adhimattaṃ hoti, saddhāvāhiṃ saddhāpubbaṅgamaṃ ariyamaggaṃ bhāveti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘saddhānusārī’’. Sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno puggalo saddhānusārī phale ṭhito saddhāvimutto.
౩౧. కతమో చ పుగ్గలో సత్తక్ఖత్తుపరమో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో తిణ్ణం సంయోజనానం పరిక్ఖయా సోతాపన్నో హోతి అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయనో 5. సో సత్తక్ఖత్తుం దేవే చ మానుసే చ సన్ధావిత్వా సంసరిత్వా దుక్ఖస్సన్తం కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సత్తక్ఖత్తుపరమో’’.
31. Katamo ca puggalo sattakkhattuparamo? Idhekacco puggalo tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano 6. So sattakkhattuṃ deve ca mānuse ca sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘sattakkhattuparamo’’.
౩౨. కతమో చ పుగ్గలో కోలఙ్కోలో? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో తిణ్ణం సంయోజనానం పరిక్ఖయా సోతాపన్నో హోతి అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయనో. సో ద్వే వా తీణి వా కులాని సన్ధావిత్వా సంసరిత్వా దుక్ఖస్సన్తం కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘కోలఙ్కోలో’’.
32. Katamo ca puggalo kolaṅkolo? Idhekacco puggalo tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano. So dve vā tīṇi vā kulāni sandhāvitvā saṃsaritvā dukkhassantaṃ karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘kolaṅkolo’’.
౩౩. కతమో చ పుగ్గలో ఏకబీజీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో తిణ్ణం సంయోజనానం పరిక్ఖయా సోతాపన్నో హోతి అవినిపాతధమ్మో నియతో సమ్బోధిపరాయనో. సో ఏకంయేవ మానుసకం భవం నిబ్బత్తేత్వా దుక్ఖస్సన్తం కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఏకబీజీ’’.
33. Katamo ca puggalo ekabījī? Idhekacco puggalo tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano. So ekaṃyeva mānusakaṃ bhavaṃ nibbattetvā dukkhassantaṃ karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘ekabījī’’.
౩౪. కతమో చ పుగ్గలో సకదాగామీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో తిణ్ణం సంయోజనానం పరిక్ఖయా రాగదోసమోహానం తనుత్తా సకదాగామీ హోతి , సకిదేవ ఇమం లోకం ఆగన్త్వా దుక్ఖస్సన్తం కరోతి – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సకదాగామీ’’.
34. Katamo ca puggalo sakadāgāmī? Idhekacco puggalo tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā rāgadosamohānaṃ tanuttā sakadāgāmī hoti , sakideva imaṃ lokaṃ āgantvā dukkhassantaṃ karoti – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘sakadāgāmī’’.
౩౫. కతమో చ పుగ్గలో అనాగామీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అనాగామీ’’.
35. Katamo ca puggalo anāgāmī? Idhekacco puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anāgāmī’’.
౩౬. కతమో చ పుగ్గలో అన్తరాపరినిబ్బాయీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా. సో ఉపపన్నం వా సమనన్తరా అప్పత్తం వా వేమజ్ఝం ఆయుప్పమాణం అరియమగ్గం సఞ్జనేతి ఉపరిట్ఠిమానం సంయోజనానం పహానాయ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అన్తరాపరినిబ్బాయీ’’.
36. Katamo ca puggalo antarāparinibbāyī? Idhekacco puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. So upapannaṃ vā samanantarā appattaṃ vā vemajjhaṃ āyuppamāṇaṃ ariyamaggaṃ sañjaneti upariṭṭhimānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘antarāparinibbāyī’’.
౩౭. కతమో చ పుగ్గలో ఉపహచ్చపరినిబ్బాయీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా. సో అతిక్కమిత్వా వేమజ్ఝం ఆయుప్పమాణం ఉపహచ్చ వా కాలకిరియం 7 అరియమగ్గం సఞ్జనేతి ఉపరిట్ఠిమానం సంయోజనానం పహానాయ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఉపహచ్చపరినిబ్బాయీ’’.
37. Katamo ca puggalo upahaccaparinibbāyī? Idhekacco puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. So atikkamitvā vemajjhaṃ āyuppamāṇaṃ upahacca vā kālakiriyaṃ 8 ariyamaggaṃ sañjaneti upariṭṭhimānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘upahaccaparinibbāyī’’.
౩౮. కతమో చ పుగ్గలో అసఙ్ఖారపరినిబ్బాయీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా. సో అసఙ్ఖారేన అరియమగ్గం సఞ్జనేతి ఉపరిట్ఠిమానం సంయోజనానం పహానాయ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అసఙ్ఖారపరినిబ్బాయీ’’.
38. Katamo ca puggalo asaṅkhāraparinibbāyī? Idhekacco puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. So asaṅkhārena ariyamaggaṃ sañjaneti upariṭṭhimānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘asaṅkhāraparinibbāyī’’.
౩౯. కతమో చ పుగ్గలో ససఙ్ఖారపరినిబ్బాయీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా. సో ససఙ్ఖారేన అరియమగ్గం సఞ్జనేతి ఉపరిట్ఠిమానం సంయోజనానం పహానాయ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ససఙ్ఖారపరినిబ్బాయీ’’.
39. Katamo ca puggalo sasaṅkhāraparinibbāyī? Idhekacco puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. So sasaṅkhārena ariyamaggaṃ sañjaneti upariṭṭhimānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘sasaṅkhāraparinibbāyī’’.
౪౦. కతమో చ పుగ్గలో ఉద్ధంసోతో అకనిట్ఠగామీ? ఇధేకచ్చో పుగ్గలో పఞ్చన్నం ఓరమ్భాగియానం సంయోజనానం పరిక్ఖయా ఓపపాతికో హోతి, తత్థ పరినిబ్బాయీ అనావత్తిధమ్మో తస్మా లోకా. సో అవిహా చుతో అతప్పం గచ్ఛతి, అతప్పా చుతో సుదస్సం గచ్ఛతి, సుదస్సా చుతో సుదస్సిం గచ్ఛతి, సుదస్సియా చుతో అకనిట్ఠం గచ్ఛతి; అకనిట్ఠే అరియమగ్గం సఞ్జనేతి ఉపరిట్ఠిమానం సంయోజనానం పహానాయ – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘ఉద్ధంసోతో అకనిట్ఠగామీ’’.
40. Katamo ca puggalo uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī? Idhekacco puggalo pañcannaṃ orambhāgiyānaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayā opapātiko hoti, tattha parinibbāyī anāvattidhammo tasmā lokā. So avihā cuto atappaṃ gacchati, atappā cuto sudassaṃ gacchati, sudassā cuto sudassiṃ gacchati, sudassiyā cuto akaniṭṭhaṃ gacchati; akaniṭṭhe ariyamaggaṃ sañjaneti upariṭṭhimānaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘uddhaṃsoto akaniṭṭhagāmī’’.
౪౧. కతమో చ పుగ్గలో సోతాపన్నో సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో? తిణ్ణం సంయోజనానం పహానాయ పటిపన్నో పుగ్గలో సోతాపత్తిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో. యస్స పుగ్గలస్స తీణి సంయోజనాని పహీనాని – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సోతాపన్నో’’.
41. Katamo ca puggalo sotāpanno sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno? Tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ pahānāya paṭipanno puggalo sotāpattiphalasacchikiriyāya paṭipanno. Yassa puggalassa tīṇi saṃyojanāni pahīnāni – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘sotāpanno’’.
౪౨. కామరాగబ్యాపాదానం తనుభావాయ పటిపన్నో పుగ్గలో సకదాగామిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో . యస్స పుగ్గలస్స కామరాగబ్యాపాదా తనుభూతా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘సకదాగామీ’’.
42. Kāmarāgabyāpādānaṃ tanubhāvāya paṭipanno puggalo sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno . Yassa puggalassa kāmarāgabyāpādā tanubhūtā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘sakadāgāmī’’.
౪౩. కామరాగబ్యాపాదానం అనవసేసప్పహానాయ పటిపన్నో పుగ్గలో అనాగామిఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో. యస్స పుగ్గలస్స కామరాగబ్యాపాదా అనవసేసా పహీనా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అనాగామీ’’.
43. Kāmarāgabyāpādānaṃ anavasesappahānāya paṭipanno puggalo anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno. Yassa puggalassa kāmarāgabyāpādā anavasesā pahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘anāgāmī’’.
౪౪. రూపరాగఅరూపరాగమానఉద్ధచ్చఅవిజ్జాయ అనవసేసప్పహానాయ పటిపన్నో పుగ్గలో అరహత్తఫలసచ్ఛికిరియాయ పటిపన్నో. యస్స పుగ్గలస్స రూపరాగో అరూపరాగో మానో ఉద్ధచ్చం అవిజ్జా అనవసేసా పహీనా – అయం వుచ్చతి పుగ్గలో ‘‘అరహా’’.
44. Rūparāgaarūparāgamānauddhaccaavijjāya anavasesappahānāya paṭipanno puggalo arahattaphalasacchikiriyāya paṭipanno. Yassa puggalassa rūparāgo arūparāgo māno uddhaccaṃ avijjā anavasesā pahīnā – ayaṃ vuccati puggalo ‘‘arahā’’.
ఏకకనిద్దేసో.
Ekakaniddeso.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / అభిధమ్మపిటక (అట్ఠకథా) • Abhidhammapiṭaka (aṭṭhakathā) / పఞ్చపకరణ-అట్ఠకథా • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā / ౧. ఏకకనిద్దేసవణ్ణనా • 1. Ekakaniddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-మూలటీకా • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ౧. ఏకకనిద్దేసవణ్ణనా • 1. Ekakaniddesavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / పఞ్చపకరణ-అనుటీకా • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ౧. ఏకకనిద్దేసవణ్ణనా • 1. Ekakaniddesavaṇṇanā