| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
४. एकमूलसुत्तवण्णना
4. Ekamūlasuttavaṇṇanā
४४. पतिट्ठट्ठेन अविज्जासङ्खातं एकं मूलं एतिस्साति एकमूला। तं एकमूलं। यथा संयोजनीयेसु अस्सादानुपस्सनावसेन तण्हासमुप्पादो, एवं तण्हाभिभववसेन अनवबोधोति अविज्जा तण्हाय मूलं, तण्हा च अविज्जाय मूलं। अयञ्हि नयो उपनिस्सयतावसेन वुत्तो, सहजातवसेन चायं अञ्ञमञ्ञं मूलभावो पाकटोयेव। इध पन इमिस्सं गाथायं अधिप्पेता ‘‘एकमूल’’न्ति सा तण्हा। तत्थ या भवतण्हा, सा सस्सतदिट्ठिवसेन आवट्टति परिवत्तति, विभवतण्हा उच्छेददिट्ठिवसेन, एवं द्विरावट्टं। सहजातकोटियाति सहजातकोटियापि, पगेव सम्मुय्हं आपन्नस्स पन वत्तमानाय तण्हाय बलवभावेन मलीनता सिया। उपनिस्सयकोटियाति उपनिस्सयकोटियाव सहजातकोटिया असम्भवतो। पत्थरणट्ठानाति वित्थता हुत्वा पवत्तिट्ठानभूमि । तेनाह ‘‘तेसु सा पत्थरती’’ति। समुद्दनट्ठेन समुद्दो। उत्तरितुं असक्कुणेय्यताय पताय अलं परियत्तोति पातालो, अयं पन पातालो वियाति पातालो। तेनाह ‘‘अप्पतिट्ठट्ठेना’’ति। अगाधगम्भीरतायाति अत्थो।
44. Patiṭṭhaṭṭhena avijjāsaṅkhātaṃ ekaṃ mūlaṃ etissāti ekamūlā. Taṃ ekamūlaṃ. Yathā saṃyojanīyesu assādānupassanāvasena taṇhāsamuppādo, evaṃ taṇhābhibhavavasena anavabodhoti avijjā taṇhāya mūlaṃ, taṇhā ca avijjāya mūlaṃ. Ayañhi nayo upanissayatāvasena vutto, sahajātavasena cāyaṃ aññamaññaṃ mūlabhāvo pākaṭoyeva. Idha pana imissaṃ gāthāyaṃ adhippetā ‘‘ekamūla’’nti sā taṇhā. Tattha yā bhavataṇhā, sā sassatadiṭṭhivasena āvaṭṭati parivattati, vibhavataṇhā ucchedadiṭṭhivasena, evaṃ dvirāvaṭṭaṃ. Sahajātakoṭiyāti sahajātakoṭiyāpi, pageva sammuyhaṃ āpannassa pana vattamānāya taṇhāya balavabhāvena malīnatā siyā. Upanissayakoṭiyāti upanissayakoṭiyāva sahajātakoṭiyā asambhavato. Pattharaṇaṭṭhānāti vitthatā hutvā pavattiṭṭhānabhūmi . Tenāha ‘‘tesu sā pattharatī’’ti. Samuddanaṭṭhena samuddo. Uttarituṃ asakkuṇeyyatāya patāya alaṃ pariyattoti pātālo, ayaṃ pana pātālo viyāti pātālo. Tenāha ‘‘appatiṭṭhaṭṭhenā’’ti. Agādhagambhīratāyāti attho.
एकमूलसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Ekamūlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. एकमूलसुत्तं • 4. Ekamūlasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. एकमूलसुत्तवण्णना • 4. Ekamūlasuttavaṇṇanā
