| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๙. เอกญฺชลิกเตฺถรอปทานวณฺณนา
9. Ekañjalikattheraapadānavaṇṇanā
สุวณฺณวณฺณนฺติอาทิกํ อายสฺมโต เอกญฺชลิกเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปโตฺต รตนตฺตเย ปสโนฺน ปิณฺฑาย จรนฺตํ วิปสฺสิํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา อฎฺฐาสิฯ โส เตน ปุญฺญกเมฺมน เทวมนุเสฺสสุ สํสรโนฺต สพฺพตฺถ ปูชนีโย หุตฺวา อุภยสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท วิภวสมฺปเนฺน กุเล นิพฺพตฺติตฺวา สาสเน ปสีทิตฺวา ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา อรหเตฺต ปติฎฺฐาสิฯ ปุเพฺพ กตปุญฺญวเสน เอกญฺชลิกเตฺถโรติ ปากโฎฯ
Suvaṇṇavaṇṇantiādikaṃ āyasmato ekañjalikattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto viññutaṃ patto ratanattaye pasanno piṇḍāya carantaṃ vipassiṃ bhagavantaṃ disvā pasannamānaso añjaliṃ paggahetvā aṭṭhāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto sabbattha pūjanīyo hutvā ubhayasampattiyo anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde vibhavasampanne kule nibbattitvā sāsane pasīditvā pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahatte patiṭṭhāsi. Pubbe katapuññavasena ekañjalikattheroti pākaṭo.
๑๘๐. โส อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา ตํ หตฺถตเล อามลกํ วิย ทิสฺวา อุทานวเสน ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต สุวณฺณวณฺณนฺติอาทิมาหฯ วิปสฺสิํ สตฺถวาหคฺคนฺติ วาณิเช กนฺตารา วหติ ตาเรตีติ สตฺถวาโห ฯ วาฬกนฺตารา โจฬกนฺตารา ทุพฺภิกฺขกนฺตารา นิรุทกกนฺตารา ยกฺขกนฺตารา อปฺปภกฺขกนฺตารา จ ตาเรติ อุตฺตาเรติ ปตาเรติ นิตฺตาเรติ เขมนฺตภูมิํ ปาเปตีติ อโตฺถฯ โก โส? วาณิชเชฎฺฐโกฯ สตฺถวาหสทิสตฺตา อยมฺปิ ภควา สตฺถวาโหฯ ตถา หิ โส ติวิธํ โพธิํ ปตฺถยเนฺต กตปุญฺญสมฺภาเร สเตฺต ชาติกนฺตารา ชรากนฺตารา พฺยาธิกนฺตารา มรณกนฺตารา โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสกนฺตารา จ สพฺพสฺมา สํสารกนฺตารา จ ตาเรติ อุตฺตาเรติ ปตาเรติ นิตฺตาเรติ นิพฺพานถลํ ปาเปตีติ อโตฺถฯ สตฺถวาโห จ โส อโคฺค เสโฎฺฐ ปธาโน จาติ สตฺถวาหโคฺค, ตํ สตฺถวาหคฺคํ วิปสฺสิํ สมฺพุทฺธนฺติ สมฺพโนฺธฯ นรวรํ วินายกนฺติ นรานํ อนฺตเร อสิถิลปรกฺกโมติ นรวีโร, ตํฯ วิเสเสน กตปุญฺญสมฺภาเร สเตฺต เนติ นิพฺพานปุรํ ปาเปตีติ วินายโก, ตํฯ
180. So attano pubbakammaṃ saritvā taṃ hatthatale āmalakaṃ viya disvā udānavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento suvaṇṇavaṇṇantiādimāha. Vipassiṃ satthavāhagganti vāṇije kantārā vahati tāretīti satthavāho . Vāḷakantārā coḷakantārā dubbhikkhakantārā nirudakakantārā yakkhakantārā appabhakkhakantārā ca tāreti uttāreti patāreti nittāreti khemantabhūmiṃ pāpetīti attho. Ko so? Vāṇijajeṭṭhako. Satthavāhasadisattā ayampi bhagavā satthavāho. Tathā hi so tividhaṃ bodhiṃ patthayante katapuññasambhāre satte jātikantārā jarākantārā byādhikantārā maraṇakantārā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsakantārā ca sabbasmā saṃsārakantārā ca tāreti uttāreti patāreti nittāreti nibbānathalaṃ pāpetīti attho. Satthavāho ca so aggo seṭṭho padhāno cāti satthavāhaggo, taṃ satthavāhaggaṃ vipassiṃ sambuddhanti sambandho. Naravaraṃ vināyakanti narānaṃ antare asithilaparakkamoti naravīro, taṃ. Visesena katapuññasambhāre satte neti nibbānapuraṃ pāpetīti vināyako, taṃ.
๑๘๑. อทนฺตทมนํ ตาทินฺติ ราคโทสโมหาทิกิเลสสมฺปยุตฺตตฺตา กายวจีมโนทฺวาเรหิ อทเนฺต สเตฺต ทเมตีติ อทนฺตทมโน, ตํฯ อิฎฺฐานิเฎฺฐสุ อกมฺปิยตาทิคุณยุโตฺตติ ตาที, ตํฯ มหาวาทิํ มหามตินฺติ สกสมยปรสมยวาทีนํ อนฺตเร อตฺตนา สมธิกปุคฺคลวิรหิตตฺตา มหาวาที , มหตี ปถวิสมานา เมรุสมานา จ มติ ยสฺส โส มหามติ, ตํ มหาวาทิํ มหามติํ สมฺพุทฺธนฺติ อิมินา ตุลฺยาธิกรณํฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวาติฯ
181.Adantadamanaṃ tādinti rāgadosamohādikilesasampayuttattā kāyavacīmanodvārehi adante satte dametīti adantadamano, taṃ. Iṭṭhāniṭṭhesu akampiyatādiguṇayuttoti tādī, taṃ. Mahāvādiṃ mahāmatinti sakasamayaparasamayavādīnaṃ antare attanā samadhikapuggalavirahitattā mahāvādī , mahatī pathavisamānā merusamānā ca mati yassa so mahāmati, taṃ mahāvādiṃ mahāmatiṃ sambuddhanti iminā tulyādhikaraṇaṃ. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
เอกญฺชลิกเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Ekañjalikattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๙. เอกญฺชลิกเตฺถรอปทานํ • 9. Ekañjalikattheraapadānaṃ
