| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೭. ಏಕಪುತ್ತಕಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
7. Ekaputtakasuttavaṇṇanā
೧೭. ಸತ್ತಮೇ ಏಕಪುತ್ತಕೋತಿ ಏಕೋ ಪುತ್ತೋ, ಸೋ ಚ ಅನುಕಮ್ಪಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಏಕಪುತ್ತಕೋ, ಪಿಯಾಯಿತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಪಿಯೋ, ಮನಸ್ಸ ವಡ್ಢನಟ್ಠೇನ ಮನಾಪೋ। ಸರೀರಸೋಭಾಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ದಸ್ಸನೀಯಟ್ಠೇನ ಪಿಯೋ, ಸೀಲಾಚಾರಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಲ್ಯಾಣಧಮ್ಮತಾಯ ಮನಾಪೋ। ಕಲೇತಿ ಸತ್ತೇ ಖೇಪೇತೀತಿ ಕಾಲೋ, ಮರಣಂ। ತಂ ಕತೋ ಪತ್ತೋತಿ ಕಾಲಙ್ಕತೋ, ಕಾಲೇನ ವಾ ಮಚ್ಚುನಾ ಕತೋ ನಟ್ಠೋ ಅದಸ್ಸನಂ ಗತೋತಿ ಕಾಲಙ್ಕತೋ, ಮತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
17. Sattame ekaputtakoti eko putto, so ca anukampitabbaṭṭhena ekaputtako, piyāyitabbaṭṭhena piyo, manassa vaḍḍhanaṭṭhena manāpo. Sarīrasobhāsampattiyā vā dassanīyaṭṭhena piyo, sīlācārasampattiyā kalyāṇadhammatāya manāpo. Kaleti satte khepetīti kālo, maraṇaṃ. Taṃ kato pattoti kālaṅkato, kālena vā maccunā kato naṭṭho adassanaṃ gatoti kālaṅkato, matoti attho.
ಸಮ್ಬಹುಲಾ ಉಪಾಸಕಾತಿ ಸಾವತ್ಥಿವಾಸಿನೋ ಬಹೂ ಉಪಾಸಕಾ ಮತಪುತ್ತಉಪಾಸಕಸ್ಸ ಸಹಸೋಕೀಭಾವೇನ ಯಾವ ಆಳಾಹನಾ ಪಚ್ಛತೋ ಗನ್ತ್ವಾ ಮತಸರೀರಸ್ಸ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಕಾರೇತ್ವಾ ಪಟಿನಿವತ್ತಾ ಯಥಾನಿವತ್ಥಾವ ಉದಕಂ ಓತರಿತ್ವಾ ಸೀಸಂನ್ಹಾತಾ ವತ್ಥಾನಿ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಅನೋತಾಪೇತ್ವಾವ ಏಕಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕತ್ವಾ ಉಪಾಸಕಂ ಪುರತೋ ಕತ್ವಾ ‘‘ಸೋಕವಿನೋದನಂ ಧಮ್ಮಂ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ಸೋಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಲ್ಲಕೇಸಾ’’ತಿಆದಿ।
Sambahulā upāsakāti sāvatthivāsino bahū upāsakā mataputtaupāsakassa sahasokībhāvena yāva āḷāhanā pacchato gantvā matasarīrassa kattabbaṃ kāretvā paṭinivattā yathānivatthāva udakaṃ otaritvā sīsaṃnhātā vatthāni pīḷetvā anotāpetvāva ekaṃ nivāsetvā ekaṃ uttarāsaṅgaṃ katvā upāsakaṃ purato katvā ‘‘sokavinodanaṃ dhammaṃ satthu santike sossāmā’’ti bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘allakesā’’tiādi.
ತತ್ಥ ಅಲ್ಲವತ್ಥಾತಿ ಉದಕೇನ ತಿನ್ತವತ್ಥಾ। ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾತಿ ದಿವಸಸ್ಸಪಿ ದಿವಾ, ಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇ ಕಾಲೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ಜಾನನ್ತಾಪಿ ತಥಾಗತಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ , ಜಾನನ್ತಾಪಿ ನ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ। ಕಾಲಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ಕಾಲಂ ವಿದಿತ್ವಾ ನ ಪುಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಜಾನನ್ತೋಯೇವ ಭಗವಾ ಕಥಾಸಮುಟ್ಠಾಪನತ್ಥಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ ‘‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ತುಮ್ಹೇ ಉಪಾಸಕಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ತುಮ್ಹೇ ಉಪಾಸಕಾ ಅಞ್ಞೇಸು ದಿವಸೇಸು ಮಮ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗಚ್ಛನ್ತಾ ಓತಾಪಿತಸುದ್ಧವತ್ಥಾ ಸಾಯನ್ಹೇ ಆಗಚ್ಛಥ, ಅಜ್ಜ ಪನ ಅಲ್ಲವತ್ಥಾ ಅಲ್ಲಕೇಸಾ ಠಿತಮಜ್ಝನ್ಹಿಕೇ ಕಾಲೇ ಇಧಾಗತಾ, ತಂ ಕಿಂ ಕಾರಣನ್ತಿ। ತೇನ ಮಯನ್ತಿ ತೇನ ಪುತ್ತವಿಯೋಗಜನಿತಚಿತ್ತಸನ್ತಾಪೇನ ಬಲವಸೋಕಾಭಿಭೂತತಾಯ ಏವಂಭೂತಾ ಮಯಂ ಇಧೂಪಸಙ್ಕಮನ್ತಾತಿ।
Tattha allavatthāti udakena tintavatthā. Divā divassāti divasassapi divā, majjhanhike kāleti attho. Yasmā jānantāpi tathāgatā pucchanti , jānantāpi na pucchanti. Kālaṃ viditvā pucchanti, kālaṃ viditvā na pucchanti, tasmā jānantoyeva bhagavā kathāsamuṭṭhāpanatthaṃ pucchanto ‘‘kiṃ nu kho tumhe upāsakā’’tiādimāha. Tassattho – tumhe upāsakā aññesu divasesu mama santikaṃ āgacchantā otāpitasuddhavatthā sāyanhe āgacchatha, ajja pana allavatthā allakesā ṭhitamajjhanhike kāle idhāgatā, taṃ kiṃ kāraṇanti. Tena mayanti tena puttaviyogajanitacittasantāpena balavasokābhibhūtatāya evaṃbhūtā mayaṃ idhūpasaṅkamantāti.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಪಿಯವತ್ಥುಸಮ್ಭವಾ ಸೋಕದುಕ್ಖದೋಮನಸ್ಸಾದಯೋ, ಅಸತಿ ಪಿಯವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಏತೇ ನ ಸನ್ತೀತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ಜಾನಿತ್ವಾ ತದತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti piyavatthusambhavā sokadukkhadomanassādayo, asati piyavatthusmiṃ sabbaso ete na santīti etamatthaṃ sabbākārato jānitvā tadatthappakāsanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಪಿಯರೂಪಸ್ಸಾದಗಧಿತಾಸೇತಿ ಪಿಯಸಭಾವೇಸು ರೂಪಕ್ಖನ್ಧಾದೀಸು ಸುಖವೇದನಸ್ಸಾದೇನ ಗಧಿತಾ ಪಟಿಬದ್ಧಚಿತ್ತಾ। ಗಧಿತಾಸೇತಿ ಹಿ ಗಧಿತಾಇಚ್ಚೇವತ್ಥೋ। ಸೇತಿ ವಾ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ಪಿಯರೂಪಾ ನಾಮ ಚಕ್ಖಾದಯೋ ಪುತ್ತದಾರಾದಯೋ ಚ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಕಿಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪಂ ಚಕ್ಖು ಲೋಕೇ …ಪೇ॰… ಧಮ್ಮತಣ್ಹಾ ಲೋಕೇ ಪಿಯರೂಪಂ ಸಾತರೂಪ’’ನ್ತಿ (ಚೂಳನಿ॰ ಹೇಮಕಮಾಣವಪುಚ್ಛಾನಿದ್ದೇಸ ೫೫)।
Tattha piyarūpassādagadhitāseti piyasabhāvesu rūpakkhandhādīsu sukhavedanassādena gadhitā paṭibaddhacittā. Gadhitāseti hi gadhitāiccevattho. Seti vā nipātamattaṃ. Piyarūpā nāma cakkhādayo puttadārādayo ca. Vuttañhetaṃ – ‘‘kiñca loke piyarūpaṃ sātarūpaṃ cakkhu loke …pe… dhammataṇhā loke piyarūpaṃ sātarūpa’’nti (cūḷani. hemakamāṇavapucchāniddesa 55).
‘‘ಖೇತ್ತಂ ವತ್ಥುಂ ಹಿರಞ್ಞಂ ವಾ, ಗವಸ್ಸಂ ದಾಸಪೋರಿಸಂ।
‘‘Khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā, gavassaṃ dāsaporisaṃ;
ಥಿಯೋ ಬನ್ಧೂ ಪುಥು ಕಾಮೇ, ಯೋ ನರೋ ಅನುಗಿಜ್ಝತೀ’’ತಿ ಚ॥ (ಸು॰ ನಿ॰ ೭೭೫)।
Thiyo bandhū puthu kāme, yo naro anugijjhatī’’ti ca. (su. ni. 775);
ತಸ್ಮಾ ತೇಸು ಪಿಯರೂಪೇಸು ಅಸ್ಸಾದೇನ ಗಿದ್ಧಾ ಮುಚ್ಛಿತಾ ಅಜ್ಝಾಪನ್ನಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೇ ಪನ ತೇ ಪಿಯರೂಪಸ್ಸಾದಗಧಿತಾತಿ ತೇ ದಸ್ಸೇತಿ ‘‘ದೇವಕಾಯಾ ಪುಥುಮನುಸ್ಸಾ ಚಾ’’ತಿ, ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾದಯೋ ಬಹುದೇವಸಮೂಹಾ ಚೇವ ಜಮ್ಬುದೀಪಕಾದಿಕಾ ಬಹುಮನುಸ್ಸಾ ಚ। ಅಘಾವಿನೋತಿ ಕಾಯಿಕಚೇತಸಿಕದುಕ್ಖೇನ ದುಕ್ಖಿತಾ। ಪರಿಜುನ್ನಾತಿ ಜರಾರೋಗಾದಿವಿಪತ್ತಿಯಾ ಯೋಬ್ಬನಾರೋಗ್ಯಾದಿಸಮ್ಪತ್ತಿತೋ ಪರಿಹೀನಾ। ಯಥಾಲಾಭವಸೇನ ವಾಯಮತ್ಥೋ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಅಥ ವಾ ಕಾಮಞ್ಚೇಕನ್ತಸುಖಸಮಪ್ಪಿತಾನಂ ದೇವಾನಂ ದುಕ್ಖಜರಾರೋಗಾ ನ ಸಮ್ಭವನ್ತಿ, ತದನತಿವತ್ತಸಭಾವತಾಯ ಪನ ತೇಪಿ ‘‘ಅಘಾವಿನೋ’’ತಿ ‘‘ಪರಿಜುನ್ನಾ’’ತಿ ಚ ವುತ್ತಾ। ತೇಸಮ್ಪಿ ವಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಜರಾಯ ಚೇತಸಿಕರೋಗಸ್ಸ ಚ ವಸೇನ ದುಕ್ಖಾದೀನಂ ಸಮ್ಭವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಮಚ್ಚುರಾಜಸ್ಸ ವಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಪಿಯವತ್ಥುವಿಸಯಾಯ ತಣ್ಹಾಯ ಅಪ್ಪಹೀನತ್ತಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಬ್ಭೂಪಗಮನತೋ ಧಾತುತ್ತಯಿಸ್ಸರತಾಯ ಮಚ್ಚುರಾಜಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಮರಣಸ್ಸ ವಸಂ ಹತ್ಥಮೇವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ।
Tasmā tesu piyarūpesu assādena giddhā mucchitā ajjhāpannāti attho. Ke pana te piyarūpassādagadhitāti te dasseti ‘‘devakāyāputhumanussā cā’’ti, cātumahārājikādayo bahudevasamūhā ceva jambudīpakādikā bahumanussā ca. Aghāvinoti kāyikacetasikadukkhena dukkhitā. Parijunnāti jarārogādivipattiyā yobbanārogyādisampattito parihīnā. Yathālābhavasena vāyamattho devamanussesu veditabbo. Atha vā kāmañcekantasukhasamappitānaṃ devānaṃ dukkhajarārogā na sambhavanti, tadanativattasabhāvatāya pana tepi ‘‘aghāvino’’ti ‘‘parijunnā’’ti ca vuttā. Tesampi vā pubbanimittuppattiyā paṭicchannajarāya cetasikarogassa ca vasena dukkhādīnaṃ sambhavo veditabbo. Maccurājassa vasaṃ gacchantīti piyavatthuvisayāya taṇhāya appahīnattā punappunaṃ gabbhūpagamanato dhātuttayissaratāya maccurājasaṅkhātassa maraṇassa vasaṃ hatthameva gacchanti.
ಏತ್ತಾವತಾ ವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ‘‘ಯೇ ವೇ ದಿವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿವಟ್ಟಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ಯೇ ವೇ ದಿವಾ ಚ ರತ್ತೋ ಚ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾತಿ ‘‘ದಿವಸಂ ಚಙ್ಕಮೇನ ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಆವರಣೀಯೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಸೋಧೇತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತನಯೇನ ದಿವಸಭಾಗೇ ರತ್ತಿಭಾಗೇ ಚ ದಳ್ಹಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಅಪ್ಪಮಾದಪ್ಪಟಿಪದಂ ಪೂರೇನ್ತಿ। ಜಹನ್ತಿ ಪಿಯರೂಪನ್ತಿ ಚತುಸಚ್ಚಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಭಾವನಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೇನ ಪಿಯರೂಪಂ ಪಿಯಜಾತಿಕಂ ಚಕ್ಖಾದಿಪಿಯವತ್ಥುಂ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಛನ್ದರಾಗಜಹನೇನ ಜಹನ್ತಿ। ತೇ ವೇ ಖಣನ್ತಿ ಅಘಮೂಲಂ, ಮಚ್ಚುನೋ ಆಮಿಸಂ ದುರತಿವತ್ತನ್ತಿ ತೇ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಾ ಅಘಸ್ಸ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಮೂಲಭೂತಂ, ಮಚ್ಚುನಾ ಮರಣೇನ ಆಮಸಿತಬ್ಬತೋ ಆಮಿಸಂ, ಇತೋ ಬಹಿದ್ಧಾ ಕೇಹಿಚಿಪಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇಹಿ ನಿವತ್ತಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ದುರತಿವತ್ತಂ, ಸಹ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ತಣ್ಹಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಞಾಣಕುದಾಲೇನ ಖಣನ್ತಿ, ಲೇಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅನವಸೇಸನ್ತಾ ಉಮ್ಮೂಲಯನ್ತೀತಿ। ಸ್ವಾಯಮತ್ಥೋ –
Ettāvatā vaṭṭaṃ dassetvā idāni ‘‘ye ve divā’’tiādinā vivaṭṭaṃ dasseti. Tattha ye ve divā ca ratto ca appamattāti ‘‘divasaṃ caṅkamena nisajjāya āvaraṇīyehi dhammehi cittaṃ parisodhetī’’tiādinā vuttanayena divasabhāge rattibhāge ca daḷhaṃ appamattā appamādappaṭipadaṃ pūrenti. Jahanti piyarūpanti catusaccakammaṭṭhānabhāvanaṃ ussukkāpetvā ariyamaggādhigamena piyarūpaṃ piyajātikaṃ cakkhādipiyavatthuṃ tappaṭibaddhachandarāgajahanena jahanti. Te ve khaṇanti aghamūlaṃ, maccuno āmisaṃ durativattanti te ariyapuggalā aghassa vaṭṭadukkhassa mūlabhūtaṃ, maccunā maraṇena āmasitabbato āmisaṃ, ito bahiddhā kehicipi samaṇabrāhmaṇehi nivattituṃ asakkuṇeyyatāya durativattaṃ, saha avijjāya taṇhaṃ ariyamaggañāṇakudālena khaṇanti, lesamattampi anavasesantā ummūlayantīti. Svāyamattho –
‘‘ಅಪ್ಪಮಾದೋ ಅಮತಪದಂ, ಪಮಾದೋ ಮಚ್ಚುನೋ ಪದಂ।
‘‘Appamādo amatapadaṃ, pamādo maccuno padaṃ;
ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ನ ಮೀಯನ್ತಿ, ಯೇ ಪಮತ್ತಾ ಯಥಾ ಮತಾ’’ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೨೧) –
Appamattā na mīyanti, ye pamattā yathā matā’’ti. (dha. pa. 21) –
ಆದೀಹಿ ಸುತ್ತಪದೇಹಿ ವಿತ್ಥಾರೇತಬ್ಬೋತಿ।
Ādīhi suttapadehi vitthāretabboti.
ಸತ್ತಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೭. ಏಕಪುತ್ತಕಸುತ್ತಂ • 7. Ekaputtakasuttaṃ
