| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๔. เอกาสนิยเตฺถรอปทานวณฺณนา
4. Ekāsaniyattheraapadānavaṇṇanā
วรุโณ นาม นาเมนาติอาทิกํ อายสฺมโต เอกาสนิยเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต อตฺถทสฺสิสฺส ภควโต กาเล วรุโณ นาม เทวราชา หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ โส ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส คนฺธมาลาทีหิ คีตวาทิเตหิ จ อุปฎฺฐยมาโน สปริวาโร ปูเชสิฯ ตโต อปรภาเค ภควติ ปรินิพฺพุเต ตสฺส มหาโพธิรุกฺขํ พุทฺธทสฺสนํ วิย สพฺพตูริยตาฬาวจเรหิ สปริวาโร อุปหารมกาสิฯ โส เตน ปุเญฺญน ตโต กาลงฺกตฺวา นิมฺมานรติเทวโลเก อุปฺปชฺชิฯ เอวํ เทวสมฺปตฺติมนุภวิตฺวา มนุเสฺสสุ จ มนุสฺสภูโต จกฺกวตฺติสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพโตฺต วิญฺญุตํ ปตฺวา สตฺถุ สาสเน ปพฺพชิตฺวา นจิรเสฺสว อรหา อโหสิฯ
Varuṇonāma nāmenātiādikaṃ āyasmato ekāsaniyattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto atthadassissa bhagavato kāle varuṇo nāma devarājā hutvā nibbatti. So bhagavantaṃ disvā pasannamānaso gandhamālādīhi gītavāditehi ca upaṭṭhayamāno saparivāro pūjesi. Tato aparabhāge bhagavati parinibbute tassa mahābodhirukkhaṃ buddhadassanaṃ viya sabbatūriyatāḷāvacarehi saparivāro upahāramakāsi. So tena puññena tato kālaṅkatvā nimmānaratidevaloke uppajji. Evaṃ devasampattimanubhavitvā manussesu ca manussabhūto cakkavattisampattiṃ anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde kulagehe nibbatto viññutaṃ patvā satthu sāsane pabbajitvā nacirasseva arahā ahosi.
๓๑. โส ปจฺฉา สกกมฺมํ สริตฺวา ตํ ตถโต ญตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต วรุโณ นาม นาเมนาติอาทิมาหฯ ตตฺถ ยทา อหํ สโมฺพธนตฺถาย พุทฺธํ โพธิญฺจ ปูเชสิํ, ตทา วรุโณ นาม เทวราชา อโหสินฺติ สมฺพโนฺธฯ
31. So pacchā sakakammaṃ saritvā taṃ tathato ñatvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento varuṇo nāma nāmenātiādimāha. Tattha yadā ahaṃ sambodhanatthāya buddhaṃ bodhiñca pūjesiṃ, tadā varuṇo nāma devarājā ahosinti sambandho.
๓๔. ธรณีรุหปาทปนฺติ เอตฺถ รุกฺขลตาปพฺพตสตฺถรตนาทโย ธาเรตีติ ธรณี, ตสฺมิํ รุหติ ปติฎฺฐหตีติ ธรณีรุโหฯ ปาเทน ปิวตีติ ปาทโป, สิญฺจิตสิญฺจิโตทกํ ปาเทน มูเลน ปิวติ รุกฺขกฺขนฺธสาขาวิฎเปหิ อาโปรสํ ปตฺถริยตีติ อโตฺถ, ตํ ธรณีรุหปาทปํ โพธิรุกฺขนฺติ สมฺพโนฺธฯ
34.Dharaṇīruhapādapanti ettha rukkhalatāpabbatasattharatanādayo dhāretīti dharaṇī, tasmiṃ ruhati patiṭṭhahatīti dharaṇīruho. Pādena pivatīti pādapo, siñcitasiñcitodakaṃ pādena mūlena pivati rukkhakkhandhasākhāviṭapehi āporasaṃ patthariyatīti attho, taṃ dharaṇīruhapādapaṃ bodhirukkhanti sambandho.
๓๕. สกกมฺมาภิรโทฺธติ อตฺตโน กุสลกเมฺมน อภิรโทฺธ ปสโนฺน อุตฺตเม โพธิมฺหิ ปสโนฺนติ สมฺพโนฺธฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ
35.Sakakammābhiraddhoti attano kusalakammena abhiraddho pasanno uttame bodhimhi pasannoti sambandho. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
เอกาสนิยเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Ekāsaniyattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๔. เอกาสนิยเตฺถรอปทานํ • 4. Ekāsaniyattheraapadānaṃ
