| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / अपदान-अट्ठकथा • Apadāna-aṭṭhakathā |
२. एकत्थम्भिकत्थेरअपदानवण्णना
2. Ekatthambhikattheraapadānavaṇṇanā
सिद्धत्थस्स भगवतोतिआदिकं आयस्मतो एकत्थम्भदायकथेरस्स अपदानं। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारो तत्थ तत्थ भवे विवट्टूपनिस्सयानि पुञ्ञानि उपचिनन्तो सिद्धत्थस्स भगवतो काले वनकम्मिको हुत्वा एकस्मिं विभवसम्पन्ने कुले निब्बत्तो। तस्मिं समये सब्बे सद्धा पसन्ना उपासका एकच्छन्दा ‘‘भगवतो उपट्ठानसालं करोमा’’ति दब्बसम्भारत्थाय वनं पविसित्वा तं उपासकं दिस्वा ‘‘अम्हाकं एकं थम्भं देथा’’ति याचिंसु। सो तं पवत्तिं सुत्वा ‘‘तुम्हे मा चिन्तयित्था’’ति ते सब्बे उय्योजेत्वा एकं सारमयं थम्भं गहेत्वा सत्थु दस्सेत्वा तेसंयेव अदासि। सो तेनेव सोमनस्सजातो तदेव मूलं कत्वा अञ्ञानि दानादीनि पुञ्ञानि कत्वा ततो चुतो देवलोके निब्बत्तो अपरापरं छसु कामावचरेसु दिब्बसम्पत्तियो अनुभवित्वा मनुस्सेसु च अग्गचक्कवत्तिसम्पत्तिं अनेकवारं अनुभवित्वा असङ्ख्येय्यं पदेसरज्जसम्पत्तिञ्च अनुभवित्वा इमस्मिं बुद्धुप्पादे सद्धासम्पन्ने एकस्मिं कुले निब्बत्तो मातापितूहि सद्धिं भगवतो सन्तिके धम्मं सुत्वा पटिलद्धसद्धो पब्बजित्वा लद्धूपसम्पदो कम्मट्ठानं गहेत्वा मनसिकरोन्तो नचिरस्सेव अरहा अहोसि।
Siddhatthassa bhagavatotiādikaṃ āyasmato ekatthambhadāyakatherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle vanakammiko hutvā ekasmiṃ vibhavasampanne kule nibbatto. Tasmiṃ samaye sabbe saddhā pasannā upāsakā ekacchandā ‘‘bhagavato upaṭṭhānasālaṃ karomā’’ti dabbasambhāratthāya vanaṃ pavisitvā taṃ upāsakaṃ disvā ‘‘amhākaṃ ekaṃ thambhaṃ dethā’’ti yāciṃsu. So taṃ pavattiṃ sutvā ‘‘tumhe mā cintayitthā’’ti te sabbe uyyojetvā ekaṃ sāramayaṃ thambhaṃ gahetvā satthu dassetvā tesaṃyeva adāsi. So teneva somanassajāto tadeva mūlaṃ katvā aññāni dānādīni puññāni katvā tato cuto devaloke nibbatto aparāparaṃ chasu kāmāvacaresu dibbasampattiyo anubhavitvā manussesu ca aggacakkavattisampattiṃ anekavāraṃ anubhavitvā asaṅkhyeyyaṃ padesarajjasampattiñca anubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde saddhāsampanne ekasmiṃ kule nibbatto mātāpitūhi saddhiṃ bhagavato santike dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā laddhūpasampado kammaṭṭhānaṃ gahetvā manasikaronto nacirasseva arahā ahosi.
१३. सो एवं पत्तअरहत्तो अत्तनो पुब्बकम्मं सरित्वा सोमनस्सजातो पुब्बचरितापदानं पकासेन्तो सिद्धत्थस्सातिआदिमाह। तत्थ सिद्धत्थस्स भगवतो भग्यसम्पन्नस्स सम्मासम्बुद्धस्स। महापूगगणोति महाउपासकसमूहो अहु अहोसीति अत्थो। सरणं गता च ते बुद्धन्ति ‘‘बुद्धं सरण’’न्ति गता भजिंसु जानिंसु वा ते उपासका। तथागतं सद्दहन्ति बुद्धगुणं अत्तनो चित्तसन्ताने ठपेन्तीति अत्थो।
13. So evaṃ pattaarahatto attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento siddhatthassātiādimāha. Tattha siddhatthassa bhagavato bhagyasampannassa sammāsambuddhassa. Mahāpūgagaṇoti mahāupāsakasamūho ahu ahosīti attho. Saraṇaṃ gatā ca te buddhanti ‘‘buddhaṃ saraṇa’’nti gatā bhajiṃsu jāniṃsu vā te upāsakā. Tathāgataṃ saddahanti buddhaguṇaṃ attano cittasantāne ṭhapentīti attho.
१४. सब्बे सङ्गम्म मन्तेत्वाति सब्बे समागम्म सन्निपतित्वा मन्तेत्वा अञ्ञमञ्ञं सञ्ञापेत्वा एकच्छन्दा हुत्वा माळं उपट्ठानसालं सत्थुनो अत्थाय कुब्बन्ति करोन्तीति अत्थो। दब्बसम्भारेसु एकत्थम्भं अलभन्ता ब्रहावने महावने विचिनन्तीति सम्बन्धो।
14.Sabbe saṅgamma mantetvāti sabbe samāgamma sannipatitvā mantetvā aññamaññaṃ saññāpetvā ekacchandā hutvā māḷaṃ upaṭṭhānasālaṃ satthuno atthāya kubbanti karontīti attho. Dabbasambhāresu ekatthambhaṃ alabhantā brahāvane mahāvane vicinantīti sambandho.
१५. तेहं अरञ्ञे दिस्वानाति अहं ते उपासके अरञ्ञे दिस्वान गणं समूहं उपगम्म समीपं गन्त्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वान दसङ्गुलिसमोधानं अञ्जलिं सिरसि कत्वा अहं गणं उपासकसमूहं ‘‘तुम्हे इमं वनं किमत्थं आगतत्था’’ति तदा तस्मिं काले परिपुच्छिन्ति सम्बन्धो।
15.Tehaṃaraññe disvānāti ahaṃ te upāsake araññe disvāna gaṇaṃ samūhaṃ upagamma samīpaṃ gantvā añjaliṃ paggahetvāna dasaṅgulisamodhānaṃ añjaliṃ sirasi katvā ahaṃ gaṇaṃ upāsakasamūhaṃ ‘‘tumhe imaṃ vanaṃ kimatthaṃ āgatatthā’’ti tadā tasmiṃ kāle paripucchinti sambandho.
१६. ते सीलवन्तो उपासका मे मया पुट्ठा ‘‘माळं मयं कत्तुकामा हुत्वा एकत्थम्भो अम्हेहि न लब्भती’’ति वियाकंसु विसेसेन कथयिंसूति सम्बन्धो।
16.Te sīlavanto upāsakā me mayā puṭṭhā ‘‘māḷaṃ mayaṃ kattukāmā hutvā ekatthambho amhehi na labbhatī’’ti viyākaṃsu visesena kathayiṃsūti sambandho.
१७. ममं मय्हं एकत्थम्भं देथ, अहं तं दस्सामि सत्थुनो सन्तिकं अहं थम्भं आहरिस्सामि, ते भवन्तो थम्भहरणे अप्पोस्सुक्का उस्साहरहिता भवन्तूति सम्बन्धो।
17.Mamaṃ mayhaṃ ekatthambhaṃ detha, ahaṃ taṃ dassāmi satthuno santikaṃ ahaṃ thambhaṃ āharissāmi, te bhavanto thambhaharaṇe appossukkā ussāharahitā bhavantūti sambandho.
२४. यं यं योनुपपज्जामीति यं यं योनिं देवत्तं अथ मानुसं उपगच्छामीति अत्थो। भुम्मत्थे वा उपयोगवचनं, यस्मिं यस्मिं देवलोके वा मनुस्सलोके वाति अत्थो। सेसं उत्तानत्थमेवाति।
24.Yaṃ yaṃ yonupapajjāmīti yaṃ yaṃ yoniṃ devattaṃ atha mānusaṃ upagacchāmīti attho. Bhummatthe vā upayogavacanaṃ, yasmiṃ yasmiṃ devaloke vā manussaloke vāti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
एकत्थम्भिकत्थेरअपदानवण्णना समत्ता।
Ekatthambhikattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / अपदानपाळि • Apadānapāḷi / २. एकत्थम्भिकत्थेरअपदानं • 2. Ekatthambhikattheraapadānaṃ
