Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ఏకూనసత్తతిద్విసతచతుక్కకథావణ్ణనా
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
౫౯-౬౦. ‘‘మతం యేభుయ్యేన అక్ఖాయిత’’న్తి వచనతో అమతం యేభుయ్యేన ఖాయితమ్పి పారాజికవత్థుమేవాతి దస్సేతి. సబ్బసో ఖాయితం, ఉప్పాటితం వా థుల్లచ్చయవత్థుమేవాతి దస్సేతి, తథా ‘‘యేభుయ్యేన ఖాయిత’’న్తి వచనతో మతం సబ్బఖాయితం, ఉప్పాటితం వా దుక్కటవత్థూతి దస్సేతి. న చ సావసేసం పఞ్ఞపేన్తి. కిం కారణా? ఇదఞ్హి సిక్ఖాపదం లోకవజ్జం, న పణ్ణత్తివజ్జం. తత్థ సిక్ఖాపదన్తి పారాజికం అధిప్పేతం. తత్థ థుల్లచ్చయమ్పి హి లోకవజ్జం, న పణ్ణత్తివజ్జం. అథ వా ఉభయమ్పి అనవసేసం పఞ్ఞత్తం. పారాజికఖేత్తే హి హేట్ఠిమకోటిం పాపేత్వా ఠపితే తతో పరం థుల్లచ్చయన్తి పఞ్ఞత్తమేవ హోతి. తత్థ థుల్లచ్చయఖేత్తమ్పి పారాజికఖేత్తం వియ హేట్ఠిమపరిచ్ఛేదేన వుత్తన్తి వేదితబ్బం. ఉపడ్ఢక్ఖాయితే థుల్లచ్చయన్తి యత్థ నిమిత్తం ఖాయితం, తం దుక్కటవత్థూతి వేదితబ్బం. ఏత్థాహ – పణ్ణత్తివజ్జం కిం సావసేసమేవ భగవా పఞ్ఞాపేతీతి? న. ఏకంసతో పన యథాసమ్భవం తత్థ తత్థ పకాసయిస్సామ, కిమత్థం పన భగవా ఉపడ్ఢక్ఖాయితే పారాజికం న పఞ్ఞాపేసీతి అయం తావ అపుచ్ఛా బుద్ధవిసయత్తా వినయపఞ్ఞత్తియా. ఇదం పనేత్థ కారణపతిరూపకం ‘‘ఉపడ్ఢభావస్స దుబ్బినిచ్ఛయత్తా’’తి. యేభుయ్యేన ఖాయితం నామ వచ్చమగ్గపస్సావమగ్గముఖానం చతూసు కోట్ఠాసేసు ద్వే కోట్ఠాసే అతిక్కమ్మ యావ తతియకోట్ఠాసపరియోసానా ఖాదితం, తతియకోట్ఠాసం అతిక్కమ్మ యావ చతుత్థకోట్ఠాసపరియోసానా దుక్కటవత్థు.
59-60. ‘‘Mataṃ yebhuyyena akkhāyita’’nti vacanato amataṃ yebhuyyena khāyitampi pārājikavatthumevāti dasseti. Sabbaso khāyitaṃ, uppāṭitaṃ vā thullaccayavatthumevāti dasseti, tathā ‘‘yebhuyyena khāyita’’nti vacanato mataṃ sabbakhāyitaṃ, uppāṭitaṃ vā dukkaṭavatthūti dasseti. Na ca sāvasesaṃ paññapenti. Kiṃ kāraṇā? Idañhi sikkhāpadaṃ lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ. Tattha sikkhāpadanti pārājikaṃ adhippetaṃ. Tattha thullaccayampi hi lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ. Atha vā ubhayampi anavasesaṃ paññattaṃ. Pārājikakhette hi heṭṭhimakoṭiṃ pāpetvā ṭhapite tato paraṃ thullaccayanti paññattameva hoti. Tattha thullaccayakhettampi pārājikakhettaṃ viya heṭṭhimaparicchedena vuttanti veditabbaṃ. Upaḍḍhakkhāyite thullaccayanti yattha nimittaṃ khāyitaṃ, taṃ dukkaṭavatthūti veditabbaṃ. Etthāha – paṇṇattivajjaṃ kiṃ sāvasesameva bhagavā paññāpetīti? Na. Ekaṃsato pana yathāsambhavaṃ tattha tattha pakāsayissāma, kimatthaṃ pana bhagavā upaḍḍhakkhāyite pārājikaṃ na paññāpesīti ayaṃ tāva apucchā buddhavisayattā vinayapaññattiyā. Idaṃ panettha kāraṇapatirūpakaṃ ‘‘upaḍḍhabhāvassa dubbinicchayattā’’ti. Yebhuyyena khāyitaṃ nāma vaccamaggapassāvamaggamukhānaṃ catūsu koṭṭhāsesu dve koṭṭhāse atikkamma yāva tatiyakoṭṭhāsapariyosānā khāditaṃ, tatiyakoṭṭhāsaṃ atikkamma yāva catutthakoṭṭhāsapariyosānā dukkaṭavatthu.
యదిపి నిమిత్తం సబ్బసో ఖాయితన్తి ‘‘జీవమానకసరీరంయేవ సన్ధాయ వుత్త’’న్తి వదన్తి, తం వీమంసిత్వా గహేతబ్బం. అల్లసరీరేతి అభినవే, అకుథితే వా మనుస్సానం జీవమానసరీరే అక్ఖినాసాదీసు థుల్లచ్చయమేవ. తిరచ్ఛానగతానం హత్థిఅస్సాదీనం నాసాయ వత్థికోసే చ థుల్లచ్చయన్తి ‘‘అమగ్గేన అమగ్గం పవేసేతి, ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్సా’’తి ఇమాయ పాళియా అత్థవిసేసేనేత్థ వుత్తం. ఉపకచ్ఛకాదీసు దుక్కటం, సబ్బేసమ్పి తిరచ్ఛానగతానం అక్ఖికణ్ణవణేసు దుక్కటం, అవసేససరీరేపి దుక్కటమేవాతి ఇదం వినీతవత్థుస్మిం ‘‘ఏహి, భన్తే, మేథునం ధమ్మం పటిసేవా’’తి . ‘‘అలం భగిని నేతం కప్పతీ’’తి (పారా॰ ౭౯) ఇమినా తావ మేథునరాగాభావో దస్సితో హోతి. ‘‘ఏహి, భన్తే, ఊరున్తరికాయ ఘట్టేహి…పే॰… సో భిక్ఖు తథా అకాసీ’’తి ఇమినా తావ మోచనస్సాదో దస్సితో హోతి, తేనేవాహ భగవా ‘‘ఆపత్తి సఙ్ఘాదిసేసస్సా’’తి. ‘‘యో పన మేథునరాగేన ఊరున్తరికాయ ఘట్టేతి, తస్స దుక్కట’’న్తి సిద్ధన్తి కత్వా వుత్తం.
Yadipi nimittaṃ sabbaso khāyitanti ‘‘jīvamānakasarīraṃyeva sandhāya vutta’’nti vadanti, taṃ vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Allasarīreti abhinave, akuthite vā manussānaṃ jīvamānasarīre akkhināsādīsu thullaccayameva. Tiracchānagatānaṃ hatthiassādīnaṃ nāsāya vatthikose ca thullaccayanti ‘‘amaggena amaggaṃ paveseti, āpatti thullaccayassā’’ti imāya pāḷiyā atthavisesenettha vuttaṃ. Upakacchakādīsu dukkaṭaṃ, sabbesampi tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ, avasesasarīrepi dukkaṭamevāti idaṃ vinītavatthusmiṃ ‘‘ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā’’ti . ‘‘Alaṃ bhagini netaṃ kappatī’’ti (pārā. 79) iminā tāva methunarāgābhāvo dassito hoti. ‘‘Ehi, bhante, ūruntarikāya ghaṭṭehi…pe… so bhikkhu tathā akāsī’’ti iminā tāva mocanassādo dassito hoti, tenevāha bhagavā ‘‘āpatti saṅghādisesassā’’ti. ‘‘Yo pana methunarāgena ūruntarikāya ghaṭṭeti, tassa dukkaṭa’’nti siddhanti katvā vuttaṃ.
మనుస్సానం అక్ఖికణ్ణవణాది థుల్లచ్చయవత్థు, తిరచ్ఛానగతానం దుక్కటవత్థూతి ఏత్థ దువిఞ్ఞేయ్యో పాళిలేసో, తస్మా ‘‘న చ, భిక్ఖవే, రత్తచిత్తేన అఙ్గజాతం ఛుపితబ్బం, యో ఛుపేయ్య, ఆపత్తి థుల్లచ్చయస్సా’’తి వచనతో రత్తచిత్తేన అక్ఖికణ్ణవణం ఛుపన్తస్స దుక్కటన్తి సిద్ధన్తి అయం చమ్మక్ఖన్ధకే పాళిలేసోతి వేదితబ్బో. ‘‘జీవమానకపురిసస్సాతి జీవమానకసద్దో మతే వత్తబ్బమేవ నత్థీతి ఞాపనత్థం వుత్తో’’తి వదన్తి. మహాఅట్ఠకథాయం పనాతి ఇదం కిఞ్చాపి ‘‘కత్వా మహాఅట్ఠకథం సరీర’’న్తి వుత్తం, అథ ఖో సేసఅట్ఠకథాసు ‘‘మేథునరాగేన ముఖేనా’’తి వచనాభావతో తత్థేవ భావతో తం వచనం పాళివచనేన సంసన్దిత్వా దస్సనత్థం వుత్తం. అనుగణ్ఠిపదే పన ‘‘తం సబ్బమ్పీతి మహాఅట్ఠకథాయమేవ మేథునరాగేన ఇత్థియా నిమిత్తం అప్పవేసేన్తో ఛుపతి, థుల్లచ్చయ’’న్తి చ వుత్తం. ‘‘మేథునరాగేన ముఖేనా’’తిపి కత్థచి, పాళియం అవిసేసేన ‘‘న చ, భిక్ఖవే, రత్తచిత్తేన అఙ్గజాతం ఛుపితబ్బ’’న్తి వుత్తం, తస్మా ‘‘తం సబ్బ’’న్తి వుత్తం. పురిమం పసంసన్తీతి తిరచ్ఛానగతి…పే॰… వుత్తనయేనేవ థుల్లచ్చయం, కాయసంసగ్గరాగేన దుక్కటన్తిఆదిఅట్ఠకథావచనేహి సంసన్దనతో. ‘‘తం సబ్బమ్పి…పే॰… పురిమం పసంసన్తీ’’తి ఇదం సఙ్గీతితో పచ్ఛా సీహళదీపకేహి ఆచరియేహి పాళియా, అట్ఠకథాయఞ్చ వుత్తవచనం సంసన్దిత్వా వుత్తవినిచ్ఛయోతి వుత్తం. ఏత్థ ఇతరథా హీతి పకతిముఖేన. కస్మా దుక్కటన్తి చే? ‘‘అఙ్గులిబీజాదీని పవేసేన్తస్స దుక్కట’’న్తి వుత్తత్తా యుత్తం. తిరచ్ఛానగతిత్థియా పస్సావమగ్గన్తి ఏత్థ మహాఅట్ఠకథాయమ్పి పుబ్బే ‘‘నిమిత్త’’న్తి వత్వా ఏత్థ ‘‘పస్సావమగ్గ’’న్తి వుత్తత్తా అవసేసనిమిత్తే దుక్కటన్తి యుత్తం వియ దిస్సతి. వుత్తనయేనేవాతి మేథునరాగేన. థుల్లచ్చయన్తి చ ఖన్ధకే పస్సావనిమిత్తవసేనేవాగతత్తా ఉపపరిక్ఖిత్వా గహేతబ్బం.
Manussānaṃ akkhikaṇṇavaṇādi thullaccayavatthu, tiracchānagatānaṃ dukkaṭavatthūti ettha duviññeyyo pāḷileso, tasmā ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabbaṃ, yo chupeyya, āpatti thullaccayassā’’ti vacanato rattacittena akkhikaṇṇavaṇaṃ chupantassa dukkaṭanti siddhanti ayaṃ cammakkhandhake pāḷilesoti veditabbo. ‘‘Jīvamānakapurisassāti jīvamānakasaddo mate vattabbameva natthīti ñāpanatthaṃ vutto’’ti vadanti. Mahāaṭṭhakathāyaṃ panāti idaṃ kiñcāpi ‘‘katvā mahāaṭṭhakathaṃ sarīra’’nti vuttaṃ, atha kho sesaaṭṭhakathāsu ‘‘methunarāgena mukhenā’’ti vacanābhāvato tattheva bhāvato taṃ vacanaṃ pāḷivacanena saṃsanditvā dassanatthaṃ vuttaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘taṃ sabbampīti mahāaṭṭhakathāyameva methunarāgena itthiyā nimittaṃ appavesento chupati, thullaccaya’’nti ca vuttaṃ. ‘‘Methunarāgena mukhenā’’tipi katthaci, pāḷiyaṃ avisesena ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabba’’nti vuttaṃ, tasmā ‘‘taṃ sabba’’nti vuttaṃ. Purimaṃ pasaṃsantīti tiracchānagati…pe… vuttanayeneva thullaccayaṃ, kāyasaṃsaggarāgena dukkaṭantiādiaṭṭhakathāvacanehi saṃsandanato. ‘‘Taṃ sabbampi…pe… purimaṃ pasaṃsantī’’ti idaṃ saṅgītito pacchā sīhaḷadīpakehi ācariyehi pāḷiyā, aṭṭhakathāyañca vuttavacanaṃ saṃsanditvā vuttavinicchayoti vuttaṃ. Ettha itarathā hīti pakatimukhena. Kasmā dukkaṭanti ce? ‘‘Aṅgulibījādīni pavesentassa dukkaṭa’’nti vuttattā yuttaṃ. Tiracchānagatitthiyā passāvamagganti ettha mahāaṭṭhakathāyampi pubbe ‘‘nimitta’’nti vatvā ettha ‘‘passāvamagga’’nti vuttattā avasesanimitte dukkaṭanti yuttaṃ viya dissati. Vuttanayenevāti methunarāgena. Thullaccayanti ca khandhake passāvanimittavasenevāgatattā upaparikkhitvā gahetabbaṃ.
ఏకూనసత్తతిద్విసతచతుక్కకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ౧. పఠమపారాజికం • 1. Paṭhamapārājikaṃ
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ఏకూనసత్తతిద్విసతచతుక్కకథావణ్ణనా • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ఏకూనసత్తతిద్విసతచతుక్కకథావణ్ణనా • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā