Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
၅၉-၆၀. အက္ခာယိတနိမိတ္တာ အက္ခာယိတ-သဒ္ဒေန ဝုတ္တာ ဥတ္တရပဒလောပေနာတိ အာဟ ‘‘သောဏသိင္ဂာလာဒီဟိ အက္ခာယိတနိမိတ္တ’’န္တိ။ အက္ခာယိတံ နိမိတ္တံ ယသ္သာ သာ အက္ခာယိတနိမိတ္တာ။ ‘‘ဇာဂရန္တိ’’န္တိအာဒိ ဝိသေသနရဟိတတ္တာ ‘‘သုဒ္ဓိကစတုက္ကာနီ’’တိ ဝုတ္တံ။
59-60. Akkhāyitanimittā akkhāyita-saddena vuttā uttarapadalopenāti āha ‘‘soṇasiṅgālādīhi akkhāyitanimitta’’nti. Akkhāyitaṃ nimittaṃ yassā sā akkhāyitanimittā. ‘‘Jāgaranti’’ntiādi visesanarahitattā ‘‘suddhikacatukkānī’’ti vuttaṃ.
သမာနာစရိယကာ ထေရာတိ ဧကာစရိယသ္သ ပာဌကန္တေဝာသိကာ။ မဟာဘယေတိ ဗ္ရာဟ္မဏတိသ္သဘယေ။ ဂင္ဂာယ အပရဘာဂော အပရဂင္ဂံ။ ဝတ ရေတိ ဂရဟတ္ထေ နိပာတော။ အဝိသ္သဇ္ဇန္တေန ကိံ ကတ္တဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘နိစ္စကာလံ သောတဗ္ဗ’’န္တိအာဒိ။ ဧဝံ ဝိနယဂရုကာနန္တိ ဣမိနာ ဥပရိ တေဟိ ဝုစ္စမာနဝိနိစ္ဆယသ္သ ဂရုကရဏီယတာယ ကာရဏံ ဝုတ္တံ။ သဗ္ဗံ ပရိယာဒိယိတ္ဝာတိ သဗ္ဗံ ပာရာဇိကက္ခေတ္တံ အနဝသေသတော ဂဟေတ္ဝာ။ သောတံ ဆိန္ဒိတ္ဝာတိ ပာရာဇိကက္ခေတ္တေ ဝီတိက္ကမသောတံ ဆိန္ဒိတ္ဝာ။ အပညတ္တဘာဝတော ယုတ္တိအဘာဝတော စ ‘‘ပာရာဇိကစ္ဆာယာ ပနေတ္ထ န ဒိသ္သတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ ကေစိ ပန ‘‘ဥပဍ္ဎက္ခာယိတဘာဝသ္သ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယတ္တာ တတ္ထ ပာရာဇိကံ န ပညပေသီ’’တိ ဝဒန္တိ, တံ အကာရဏံ, န စ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယတာ အပညတ္တိကာရဏံ ယေဘုယ္ယက္ခာယိတာဒီသုပိ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယဘာဝသ္သ သမာနတ္တာ။ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတတော ဟိ ကိဉ္စိဒေဝ အဓိကံ ဦနံ ဝာ ယဒိ ခာယိတံ သိယာ, တမ္ပိ ယေဘုယ္ယေန ခာယိတံ အက္ခာယိတန္တိ သင္ခ္ယံ ဂစ္ဆတီတိ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတမိဝ ယေဘုယ္ယက္ခာယိတာဒီနိပိ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယာနေဝ။ အပိစ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတံ ယဒိ သဘာဝတော ပာရာဇိကက္ခေတ္တံ သိယာ, န တတ္ထ ဘဂဝာ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယန္တိ ပာရာဇိကံ န ပညပေတိ။
Samānācariyakā therāti ekācariyassa pāṭhakantevāsikā. Mahābhayeti brāhmaṇatissabhaye. Gaṅgāya aparabhāgo aparagaṅgaṃ. Vata reti garahatthe nipāto. Avissajjantena kiṃ kattabbanti āha ‘‘niccakālaṃ sotabba’’ntiādi. Evaṃ vinayagarukānanti iminā upari tehi vuccamānavinicchayassa garukaraṇīyatāya kāraṇaṃ vuttaṃ. Sabbaṃ pariyādiyitvāti sabbaṃ pārājikakkhettaṃ anavasesato gahetvā. Sotaṃ chinditvāti pārājikakkhette vītikkamasotaṃ chinditvā. Apaññattabhāvato yuttiabhāvato ca ‘‘pārājikacchāyā panettha na dissatī’’ti vuttaṃ. Keci pana ‘‘upaḍḍhakkhāyitabhāvassa dubbinicchayattā tattha pārājikaṃ na paññapesī’’ti vadanti, taṃ akāraṇaṃ, na ca dubbinicchayatā apaññattikāraṇaṃ yebhuyyakkhāyitādīsupi dubbinicchayabhāvassa samānattā. Upaḍḍhakkhāyitato hi kiñcideva adhikaṃ ūnaṃ vā yadi khāyitaṃ siyā, tampi yebhuyyena khāyitaṃ akkhāyitanti saṅkhyaṃ gacchatīti upaḍḍhakkhāyitamiva yebhuyyakkhāyitādīnipi dubbinicchayāneva. Apica upaḍḍhakkhāyitaṃ yadi sabhāvato pārājikakkhettaṃ siyā, na tattha bhagavā dubbinicchayanti pārājikaṃ na paññapeti.
ဣဒာနိ ထေရေန ကတဝိနိစ္ဆယမေဝ ဥပတ္ထမ္ဘေတ္ဝာ အပရမ္ပိ တတ္ထ ကာရဏံ ဒသ္သေန္တော ‘‘အပိစာ’’တိအာဒိမာဟ။ နိမိတ္တေ အပ္ပမတ္တိကာပိ မံသရာဇိ သစေ အဝသိဋ္ဌာ ဟောတိ, တံ ယေဘုယ္ယက္ခာယိတမေဝ ဟောတိ, တတော ပရံ ပန သဗ္ဗသော ခာယိတေ နိမိတ္တေ ဒုက္ကဋမေဝာတိ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘တတော ပရံ ထုလ္လစ္စယံ နတ္ထီ’’တိ။ အထ ဝာ ယေဘုယ္ယေန ခာယိတံ နာမ ဝစ္စမဂ္ဂပသ္သာဝမဂ္ဂမုခာနံ စတူသု ကောဋ္ဌာသေသု ဒ္ဝေ ကောဋ္ဌာသေ အတိက္ကမ္မ ယာဝ တတိယကောဋ္ဌာသသ္သ ပရိယောသာနာ ခာဒိတံ, တတော ပရံ ပန တတိယကောဋ္ဌာသံ အတိက္ကမ္မ ယာဝ စတုတ္ထကောဋ္ဌာသသ္သ ပရိယောသာနာ ခာဒိတံ ဒုက္ကဋဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ မတသရီရသ္မိံယေဝ ဝေဒိတဗ္ဗန္တိ ‘‘မတံ ယေဘုယ္ယေန အက္ခာယိတ’’န္တိအာဒိဝစနတော။ ‘‘ယဒိပိ နိမိတ္တံ သဗ္ဗသော ခာယိတန္တိအာဒိ သဗ္ဗံ ဇီဝမာနကသရီရမေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ မဟာဂဏ္ဌိပဒေ ဝုတ္တံ။ ကေနစိ ပန ‘‘တံ ဝီမံသိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗ’’န္တိ လိခိတံ။ ကိမေတ္ထ ဝီမံသိတဗ္ဗံ ဇီဝမာနကသရီရသ္သေဝ အဓိကတတ္တာ မတသရီရေ လဗ္ဘမာနသ္သ ဝိနိစ္ဆယသ္သ ဝိသုံ ဝက္ခမာနတ္တာ စ။ တေနေဝ မာတိကာဋ္ဌကထာယမ္ပိ (ကင္ခာ. အဋ္ဌ. ပဌမပာရာဇိကဝဏ္ဏနာ) –
Idāni therena katavinicchayameva upatthambhetvā aparampi tattha kāraṇaṃ dassento ‘‘apicā’’tiādimāha. Nimitte appamattikāpi maṃsarāji sace avasiṭṭhā hoti, taṃ yebhuyyakkhāyitameva hoti, tato paraṃ pana sabbaso khāyite nimitte dukkaṭamevāti dassento āha ‘‘tato paraṃ thullaccayaṃ natthī’’ti. Atha vā yebhuyyena khāyitaṃ nāma vaccamaggapassāvamaggamukhānaṃ catūsu koṭṭhāsesu dve koṭṭhāse atikkamma yāva tatiyakoṭṭhāsassa pariyosānā khāditaṃ, tato paraṃ pana tatiyakoṭṭhāsaṃ atikkamma yāva catutthakoṭṭhāsassa pariyosānā khāditaṃ dukkaṭavatthūti veditabbaṃ. Matasarīrasmiṃyeva veditabbanti ‘‘mataṃ yebhuyyena akkhāyita’’ntiādivacanato. ‘‘Yadipi nimittaṃ sabbaso khāyitantiādi sabbaṃ jīvamānakasarīrameva sandhāya vutta’’nti mahāgaṇṭhipade vuttaṃ. Kenaci pana ‘‘taṃ vīmaṃsitvā gahetabba’’nti likhitaṃ. Kimettha vīmaṃsitabbaṃ jīvamānakasarīrasseva adhikatattā matasarīre labbhamānassa vinicchayassa visuṃ vakkhamānattā ca. Teneva mātikāṭṭhakathāyampi (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) –
‘‘ဇီဝမာနကသရီရသ္သ ဝုတ္တပ္ပကာရေ မဂ္ဂေ သစေပိ တစာဒီနိ အနဝသေသေတ္ဝာ သဗ္ဗသော ဆိန္နေ နိမိတ္တသဏ္ဌာနမတ္တံ ပညာယတိ, တတ္ထ အန္တမသော အင္ဂဇာတေ ဥဋ္ဌိကံ အနဋ္ဌကာယပ္ပသာဒံ ပီဠကံ ဝာ စမ္မခီလံ ဝာ ပဝေသေန္တသ္သပိ သေဝနစိတ္တေ သတိ ပာရာဇိကံ, နဋ္ဌကာယပ္ပသာဒံ သုက္ခပီဠကံ ဝာ မတစမ္မံ ဝာ လောမံ ဝာ ပဝေသေန္တသ္သ ဒုက္ကဋံ။ သစေ နိမိတ္တသဏ္ဌာနမတ္တမ္ပိ အနဝသေသေတ္ဝာ သဗ္ဗသော မဂ္ဂော ဥပ္ပာဋိတော, တတ္ထ ဥပက္ကမတော ဝဏသင္ခေပဝသေန ထုလ္လစ္စယ’’န္တိ –
‘‘Jīvamānakasarīrassa vuttappakāre magge sacepi tacādīni anavasesetvā sabbaso chinne nimittasaṇṭhānamattaṃ paññāyati, tattha antamaso aṅgajāte uṭṭhikaṃ anaṭṭhakāyappasādaṃ pīḷakaṃ vā cammakhīlaṃ vā pavesentassapi sevanacitte sati pārājikaṃ, naṭṭhakāyappasādaṃ sukkhapīḷakaṃ vā matacammaṃ vā lomaṃ vā pavesentassa dukkaṭaṃ. Sace nimittasaṇṭhānamattampi anavasesetvā sabbaso maggo uppāṭito, tattha upakkamato vaṇasaṅkhepavasena thullaccaya’’nti –
ဇီဝမာနကသရီရသ္မိံယေဝ ယထာဝုတ္တဝိနိစ္ဆယော ဒသ္သိတော။
Jīvamānakasarīrasmiṃyeva yathāvuttavinicchayo dassito.
သဗ္ဗသော ခာယိတန္တိ နိမိတ္တပ္ပဒေသေ ဗဟိဋ္ဌိတံ ဆဝိစမ္မံ သဗ္ဗသော ဆိန္ဒိတ္ဝာ သောဏသိင္ဂာလာဒီဟိ ခာယိတသဒိသံ ကတံ။ တေနေဝာဟ ‘‘ဆဝိစမ္မံ နတ္ထီ’’တိ။ နိမိတ္တမံသသ္သ ပန အဗ္ဘန္တရေ ဆဝိစမ္မသ္သ စ ဝိဇ္ဇမာနတ္တာ ‘‘နိမိတ္တသဏ္ဌာနံ ပညာယတီ’’တိ ဝုတ္တံ။ တေနေဝာဟ ‘‘ပဝေသနံ ဇာယတီ’’တိ။ နိမိတ္တသဏ္ဌာနံ ပန အနဝသေသေတ္ဝာတိ နိမိတ္တာကာရေန ဌိတံ ဆဝိစမ္မမံသာဒိံ အနဝသေသေတ္ဝာ။ ဇီဝမာနကသရီရေ လဗ္ဘမာနဝိသေသံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဣဒာနိ မတသရီရေ လဗ္ဘမာနဝိသေသံ ဒသ္သေန္တော အာဟ ‘‘မတသရီရေ ပနာ’’တိအာဒိ။
Sabbaso khāyitanti nimittappadese bahiṭṭhitaṃ chavicammaṃ sabbaso chinditvā soṇasiṅgālādīhi khāyitasadisaṃ kataṃ. Tenevāha ‘‘chavicammaṃ natthī’’ti. Nimittamaṃsassa pana abbhantare chavicammassa ca vijjamānattā ‘‘nimittasaṇṭhānaṃ paññāyatī’’ti vuttaṃ. Tenevāha ‘‘pavesanaṃ jāyatī’’ti. Nimittasaṇṭhānaṃ panaanavasesetvāti nimittākārena ṭhitaṃ chavicammamaṃsādiṃ anavasesetvā. Jīvamānakasarīre labbhamānavisesaṃ dassetvā idāni matasarīre labbhamānavisesaṃ dassento āha ‘‘matasarīre panā’’tiādi.
မနုသ္သာနံ ဇီဝမာနကသရီရေတိအာဒိနာ ပန အက္ခိအာဒယောပိ ဝဏသင္ဂဟံ ဂစ္ဆန္တီတိ ဝဏေန ဧကပရိစ္ဆေဒံ ကတ္ဝာ အက္ခိအာဒီသုပိ ထုလ္လစ္စယံ ဝုတ္တံ။ တေသဉ္စ ဝဏသင္ဂဟော ‘‘နဝဒ္ဝာရော မဟာဝဏော’’တိ (မိ. ပ. ၂.၆.၁) ဧဝမာဒိသုတ္တာနုသာရေန ဝေဒိတဗ္ဗော။ တိရစ္ဆာနဂတာနံ အက္ခိကဏ္ဏဝဏေသု ဒုက္ကဋံ ပန အဋ္ဌကထာပ္ပမာဏေန ဂဟေတဗ္ဗံ။ ယထာ ဟိ မနုသ္သာမနုသ္သတိရစ္ဆာနဂတေသု ဝစ္စမဂ္ဂပသ္သာဝမဂ္ဂမုခာနံ ပာရာဇိကဝတ္ထုဘာဝေ နာနာကရဏံ နတ္ထိ, ဧဝံ အက္ခိအာဒီနမ္ပိ ထုလ္လစ္စယာဒိဝတ္ထုဘာဝေ နိန္နာနာကရဏေန ဘဝိတဗ္ဗံ။ ဝဏေ ထုလ္လစ္စယဉ္စ ‘‘အမဂ္ဂေန အမဂ္ဂံ ပဝေသေတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယသ္သာ’’တိ (ပာရာ. ၆၆) သာမညတော ဝုတ္တံ, န ပန ‘‘မနုသ္သာန’’န္တိ ဝိသေသနံ အတ္ထိ။ ယဒိ စ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ဝဏေသု ထုလ္လစ္စယေန န ဘဝိတဗ္ဗံ, ပတင္ဂမုခမဏ္ဍူကသ္သ မုခသဏ္ဌာနေ ဝဏသင္ခေပတော ထုလ္လစ္စယံ န ဝတ္တဗ္ဗံ, ဝုတ္တဉ္စ, တသ္မာ အဋ္ဌကထာစရိယာ ဧဝေတ္ထ ပမာဏံ။ ဘဂဝတော အဓိပ္ပာယညုနော ဟိ အဋ္ဌကထာစရိယာ။ တေနေဝ ဝုတ္တံ ‘‘ဗုဒ္ဓေန ဓမ္မော ဝိနယော စ ဝုတ္တော, ယော တသ္သ ပုတ္တေဟိ တထေဝ ဉာတော’’တိအာဒိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.)။ မနုသ္သာနန္တိ ဣတ္ထိပုရိသပဏ္ဍကဥဘတောဗ္ယဉ္ဇနကာနံ သာမညတော ဝုတ္တံ။ ဝတ္ထိကောသေသူတိ ဝတ္ထိပုဋေသု ပုရိသာနံ အင္ဂဇာတကောသေသု။ မတသရီရံ ယာဝ ဥဒ္ဓုမာတကာဒိဘာဝေန ကုထိတံ န ဟောတိ, တာဝ အလ္လသရီရန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ တေနာဟ – ‘‘ယဒာ ပန သရီရံ ဥဒ္ဓုမာတကံ ဟောတီ’’တိအာဒိ။ ပာရာဇိကဝတ္ထုဉ္စ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထုဉ္စ ဝိဇဟတီတိ ဧတ္ထ ပာရာဇိကဝတ္ထုဘာဝံ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထုဘာဝဉ္စ ဝိဇဟတီတိ အတ္ထော ဝေဒိတဗ္ဗော။ မတာနံ တိရစ္ဆာနဂတာနန္တိ သမ္ဗန္ဓော။
Manussānaṃ jīvamānakasarīretiādinā pana akkhiādayopi vaṇasaṅgahaṃ gacchantīti vaṇena ekaparicchedaṃ katvā akkhiādīsupi thullaccayaṃ vuttaṃ. Tesañca vaṇasaṅgaho ‘‘navadvāro mahāvaṇo’’ti (mi. pa. 2.6.1) evamādisuttānusārena veditabbo. Tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ pana aṭṭhakathāppamāṇena gahetabbaṃ. Yathā hi manussāmanussatiracchānagatesu vaccamaggapassāvamaggamukhānaṃ pārājikavatthubhāve nānākaraṇaṃ natthi, evaṃ akkhiādīnampi thullaccayādivatthubhāve ninnānākaraṇena bhavitabbaṃ. Vaṇe thullaccayañca ‘‘amaggena amaggaṃ paveseti, āpatti thullaccayassā’’ti (pārā. 66) sāmaññato vuttaṃ, na pana ‘‘manussāna’’nti visesanaṃ atthi. Yadi ca tiracchānagatānaṃ vaṇesu thullaccayena na bhavitabbaṃ, pataṅgamukhamaṇḍūkassa mukhasaṇṭhāne vaṇasaṅkhepato thullaccayaṃ na vattabbaṃ, vuttañca, tasmā aṭṭhakathācariyā evettha pamāṇaṃ. Bhagavato adhippāyaññuno hi aṭṭhakathācariyā. Teneva vuttaṃ ‘‘buddhena dhammo vinayo ca vutto, yo tassa puttehi tatheva ñāto’’tiādi (pārā. aṭṭha. 1.). Manussānanti itthipurisapaṇḍakaubhatobyañjanakānaṃ sāmaññato vuttaṃ. Vatthikosesūti vatthipuṭesu purisānaṃ aṅgajātakosesu. Matasarīraṃ yāva uddhumātakādibhāvena kuthitaṃ na hoti, tāva allasarīranti veditabbaṃ. Tenāha – ‘‘yadā pana sarīraṃ uddhumātakaṃ hotī’’tiādi. Pārājikavatthuñca thullaccayavatthuñca vijahatīti ettha pārājikavatthubhāvaṃ thullaccayavatthubhāvañca vijahatīti attho veditabbo. Matānaṃ tiracchānagatānanti sambandho.
မေထုနရာဂေန ဝတ္ထိကောသံ ပဝေသေန္တသ္သ ထုလ္လစ္စယံ ဝုတ္တန္တိ အာဟ ‘‘ပတ္ထိကောသံ အပ္ပဝေသေန္တော’’တိ။ ဣတ္ထိယာ အပ္ပဝေသေန္တောတိ ဣတ္ထိယာ နိမိတ္တံ အပ္ပဝေသေန္တော။ အပ္ပဝေသေန္တောတိ စ ပဝေသနာဓိပ္ပာယသ္သ အဘာဝံ ဒသ္သေတိ။ ပဝေသနာဓိပ္ပာယေန ဗဟိ ဆုပန္တသ္သ ပန မေထုနသ္သ ပုဗ္ဗပယောဂတ္တာ ဒုက္ကဋေနေဝ ဘဝိတဗ္ဗံ။ နိမိတ္တေန နိမိတ္တံ ဆုပတိ, ထုလ္လစ္စယန္တိ ဣဒံ ‘‘န စ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တစိတ္တေန အင္ဂဇာတံ ဆုပိတဗ္ဗံ, ယော ဆုပေယ္ယ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယသ္သာ’’တိ (မဟာဝ. ၂၅၂) ဣမသ္သ သုတ္တသ္သ ဝသေန ဝုတ္တံ။ တတ္ထ စ ကေသဉ္စိ အညထာပိ အတ္ထဝိကပ္ပသ္သ ဝိဓိံ ဒသ္သေန္တော ‘‘မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ တတ္ထ ကိဉ္စာပိ ‘‘ကတ္ဝာ မဟာအဋ္ဌကထံ သရီရ’’န္တိ (ပာရာ. အဋ္ဌ. ၁.ဂန္ထာရမ္ဘကထာ) ဝုတ္တံ, တထာပိ သေသအဋ္ဌကထာသု ‘‘မေထုနရာဂေန မုခေနာ’’တိ ဝစနသ္သ အဘာဝံ ဒသ္သေတုံ ‘‘မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပနာ’’တိ ဝုတ္တံ။ ‘‘အင္ဂဇာတေနာ’’တိ အဝုတ္တတ္တာ ‘‘အဝိသေသေနာ’’တိ ဝုတ္တံ။
Methunarāgena vatthikosaṃ pavesentassa thullaccayaṃ vuttanti āha ‘‘patthikosaṃ appavesento’’ti. Itthiyā appavesentoti itthiyā nimittaṃ appavesento. Appavesentoti ca pavesanādhippāyassa abhāvaṃ dasseti. Pavesanādhippāyena bahi chupantassa pana methunassa pubbapayogattā dukkaṭeneva bhavitabbaṃ. Nimittena nimittaṃ chupati, thullaccayanti idaṃ ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabbaṃ, yo chupeyya, āpatti thullaccayassā’’ti (mahāva. 252) imassa suttassa vasena vuttaṃ. Tattha ca kesañci aññathāpi atthavikappassa vidhiṃ dassento ‘‘mahāaṭṭhakathāyaṃ panā’’tiādimāha. Tattha kiñcāpi ‘‘katvā mahāaṭṭhakathaṃ sarīra’’nti (pārā. aṭṭha. 1.ganthārambhakathā) vuttaṃ, tathāpi sesaaṭṭhakathāsu ‘‘methunarāgena mukhenā’’ti vacanassa abhāvaṃ dassetuṃ ‘‘mahāaṭṭhakathāyaṃ panā’’ti vuttaṃ. ‘‘Aṅgajātenā’’ti avuttattā ‘‘avisesenā’’ti vuttaṃ.
ဣဒာနိ မဟာအဋ္ဌကထံ ပာဠိယာ သံသန္ဒိတ္ဝာ ဒသ္သေန္တော ‘‘ယံ တာဝ မဟာအဋ္ဌကထာယ’’န္တိအာဒိမာဟ။ ဣတရထာ ဟိ ဒုက္ကဋံ သိယာတိ ပကတိမုခေန ဆုပန္တသ္သ ဝိသာဏာဒိဂ္ဂဟဏေ ဝိယ ဒုက္ကဋံ သိယာ။ ဧဝံ မဟာအဋ္ဌကထံ ပာဠိယာ သံသန္ဒိတ္ဝာ ဣဒာနိ တတ္ထ ကေသဉ္စိ အညထာ အတ္ထဝိကပ္ပံ ဒသ္သေန္တော ‘‘ကေစိ ပနာ’’တိအာဒိမာဟ။ သင္ဃာဒိသေသောတိ ကာယသံသဂ္ဂသိက္ခာပဒေန သင္ဃာဒိသေသော။ ဝုတ္တနယေနေဝာတိ မေထုနရာဂေနေဝ။ ‘‘နိမိတ္တမုခေနာ’’တိ ဝုတ္တတ္တာ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာ ပသ္သာဝမဂ္ဂံ မေထုနရာဂေန ပကတိမုခေန ဆုပန္တသ္သ ဒုက္ကဋန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဒုက္ကဋန္တိ နိမိတ္တမုခေန ဝာ ပကတိမုခေန ဝာ ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဆုပန္တသ္သ ဒုက္ကဋမေဝ။
Idāni mahāaṭṭhakathaṃ pāḷiyā saṃsanditvā dassento ‘‘yaṃ tāva mahāaṭṭhakathāya’’ntiādimāha. Itarathā hi dukkaṭaṃ siyāti pakatimukhena chupantassa visāṇādiggahaṇe viya dukkaṭaṃ siyā. Evaṃ mahāaṭṭhakathaṃ pāḷiyā saṃsanditvā idāni tattha kesañci aññathā atthavikappaṃ dassento ‘‘keci panā’’tiādimāha. Saṅghādisesoti kāyasaṃsaggasikkhāpadena saṅghādiseso. Vuttanayenevāti methunarāgeneva. ‘‘Nimittamukhenā’’ti vuttattā tiracchānagatitthiyā passāvamaggaṃ methunarāgena pakatimukhena chupantassa dukkaṭanti veditabbaṃ. Kāyasaṃsaggarāgena dukkaṭanti nimittamukhena vā pakatimukhena vā kāyasaṃsaggarāgena chupantassa dukkaṭameva.
ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁. ပဌမပာရာဇိကံ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၁. ပဌမပာရာဇိကံ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā