Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
၅၉-၆၀. ‘‘မတံ ယေဘုယ္ယေန အက္ခာယိတ’’န္တိ ဝစနတော အမတံ ယေဘုယ္ယေန ခာယိတမ္ပိ ပာရာဇိကဝတ္ထုမေဝာတိ ဒသ္သေတိ။ သဗ္ဗသော ခာယိတံ, ဥပ္ပာဋိတံ ဝာ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထုမေဝာတိ ဒသ္သေတိ, တထာ ‘‘ယေဘုယ္ယေန ခာယိတ’’န္တိ ဝစနတော မတံ သဗ္ဗခာယိတံ, ဥပ္ပာဋိတံ ဝာ ဒုက္ကဋဝတ္ထူတိ ဒသ္သေတိ။ န စ သာဝသေသံ ပညပေန္တိ။ ကိံ ကာရဏာ? ဣဒဉ္ဟိ သိက္ခာပဒံ လောကဝဇ္ဇံ, န ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။ တတ္ထ သိက္ခာပဒန္တိ ပာရာဇိကံ အဓိပ္ပေတံ။ တတ္ထ ထုလ္လစ္စယမ္ပိ ဟိ လောကဝဇ္ဇံ, န ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ။ အထ ဝာ ဥဘယမ္ပိ အနဝသေသံ ပညတ္တံ။ ပာရာဇိကခေတ္တေ ဟိ ဟေဋ္ဌိမကောဋိံ ပာပေတ္ဝာ ဌပိတေ တတော ပရံ ထုလ္လစ္စယန္တိ ပညတ္တမေဝ ဟောတိ။ တတ္ထ ထုလ္လစ္စယခေတ္တမ္ပိ ပာရာဇိကခေတ္တံ ဝိယ ဟေဋ္ဌိမပရိစ္ဆေဒေန ဝုတ္တန္တိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေ ထုလ္လစ္စယန္တိ ယတ္ထ နိမိတ္တံ ခာယိတံ, တံ ဒုက္ကဋဝတ္ထူတိ ဝေဒိတဗ္ဗံ။ ဧတ္ထာဟ – ပဏ္ဏတ္တိဝဇ္ဇံ ကိံ သာဝသေသမေဝ ဘဂဝာ ပညာပေတီတိ? န။ ဧကံသတော ပန ယထာသမ္ဘဝံ တတ္ထ တတ္ထ ပကာသယိသ္သာမ, ကိမတ္ထံ ပန ဘဂဝာ ဥပဍ္ဎက္ခာယိတေ ပာရာဇိကံ န ပညာပေသီတိ အယံ တာဝ အပုစ္ဆာ ဗုဒ္ဓဝိသယတ္တာ ဝိနယပညတ္တိယာ။ ဣဒံ ပနေတ္ထ ကာရဏပတိရူပကံ ‘‘ဥပဍ္ဎဘာဝသ္သ ဒုဗ္ဗိနိစ္ဆယတ္တာ’’တိ။ ယေဘုယ္ယေန ခာယိတံ နာမ ဝစ္စမဂ္ဂပသ္သာဝမဂ္ဂမုခာနံ စတူသု ကောဋ္ဌာသေသု ဒ္ဝေ ကောဋ္ဌာသေ အတိက္ကမ္မ ယာဝ တတိယကောဋ္ဌာသပရိယောသာနာ ခာဒိတံ, တတိယကောဋ္ဌာသံ အတိက္ကမ္မ ယာဝ စတုတ္ထကောဋ္ဌာသပရိယောသာနာ ဒုက္ကဋဝတ္ထု။
59-60. ‘‘Mataṃ yebhuyyena akkhāyita’’nti vacanato amataṃ yebhuyyena khāyitampi pārājikavatthumevāti dasseti. Sabbaso khāyitaṃ, uppāṭitaṃ vā thullaccayavatthumevāti dasseti, tathā ‘‘yebhuyyena khāyita’’nti vacanato mataṃ sabbakhāyitaṃ, uppāṭitaṃ vā dukkaṭavatthūti dasseti. Na ca sāvasesaṃ paññapenti. Kiṃ kāraṇā? Idañhi sikkhāpadaṃ lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ. Tattha sikkhāpadanti pārājikaṃ adhippetaṃ. Tattha thullaccayampi hi lokavajjaṃ, na paṇṇattivajjaṃ. Atha vā ubhayampi anavasesaṃ paññattaṃ. Pārājikakhette hi heṭṭhimakoṭiṃ pāpetvā ṭhapite tato paraṃ thullaccayanti paññattameva hoti. Tattha thullaccayakhettampi pārājikakhettaṃ viya heṭṭhimaparicchedena vuttanti veditabbaṃ. Upaḍḍhakkhāyite thullaccayanti yattha nimittaṃ khāyitaṃ, taṃ dukkaṭavatthūti veditabbaṃ. Etthāha – paṇṇattivajjaṃ kiṃ sāvasesameva bhagavā paññāpetīti? Na. Ekaṃsato pana yathāsambhavaṃ tattha tattha pakāsayissāma, kimatthaṃ pana bhagavā upaḍḍhakkhāyite pārājikaṃ na paññāpesīti ayaṃ tāva apucchā buddhavisayattā vinayapaññattiyā. Idaṃ panettha kāraṇapatirūpakaṃ ‘‘upaḍḍhabhāvassa dubbinicchayattā’’ti. Yebhuyyena khāyitaṃ nāma vaccamaggapassāvamaggamukhānaṃ catūsu koṭṭhāsesu dve koṭṭhāse atikkamma yāva tatiyakoṭṭhāsapariyosānā khāditaṃ, tatiyakoṭṭhāsaṃ atikkamma yāva catutthakoṭṭhāsapariyosānā dukkaṭavatthu.
ယဒိပိ နိမိတ္တံ သဗ္ဗသော ခာယိတန္တိ ‘‘ဇီဝမာနကသရီရံယေဝ သန္ဓာယ ဝုတ္တ’’န္တိ ဝဒန္တိ, တံ ဝီမံသိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။ အလ္လသရီရေတိ အဘိနဝေ, အကုထိတေ ဝာ မနုသ္သာနံ ဇီဝမာနသရီရေ အက္ခိနာသာဒီသု ထုလ္လစ္စယမေဝ။ တိရစ္ဆာနဂတာနံ ဟတ္ထိအသ္သာဒီနံ နာသာယ ဝတ္ထိကောသေ စ ထုလ္လစ္စယန္တိ ‘‘အမဂ္ဂေန အမဂ္ဂံ ပဝေသေတိ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယသ္သာ’’တိ ဣမာယ ပာဠိယာ အတ္ထဝိသေသေနေတ္ထ ဝုတ္တံ။ ဥပကစ္ဆကာဒီသု ဒုက္ကဋံ, သဗ္ဗေသမ္ပိ တိရစ္ဆာနဂတာနံ အက္ခိကဏ္ဏဝဏေသု ဒုက္ကဋံ, အဝသေသသရီရေပိ ဒုက္ကဋမေဝာတိ ဣဒံ ဝိနီတဝတ္ထုသ္မိံ ‘‘ဧဟိ, ဘန္တေ, မေထုနံ ဓမ္မံ ပဋိသေဝာ’’တိ ။ ‘‘အလံ ဘဂိနိ နေတံ ကပ္ပတီ’’တိ (ပာရာ. ၇၉) ဣမိနာ တာဝ မေထုနရာဂာဘာဝော ဒသ္သိတော ဟောတိ။ ‘‘ဧဟိ, ဘန္တေ, ဦရုန္တရိကာယ ဃဋ္ဋေဟိ။ပေ.။ သော ဘိက္ခု တထာ အကာသီ’’တိ ဣမိနာ တာဝ မောစနသ္သာဒော ဒသ္သိတော ဟောတိ, တေနေဝာဟ ဘဂဝာ ‘‘အာပတ္တိ သင္ဃာဒိသေသသ္သာ’’တိ။ ‘‘ယော ပန မေထုနရာဂေန ဦရုန္တရိကာယ ဃဋ္ဋေတိ, တသ္သ ဒုက္ကဋ’’န္တိ သိဒ္ဓန္တိ ကတ္ဝာ ဝုတ္တံ။
Yadipi nimittaṃ sabbaso khāyitanti ‘‘jīvamānakasarīraṃyeva sandhāya vutta’’nti vadanti, taṃ vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Allasarīreti abhinave, akuthite vā manussānaṃ jīvamānasarīre akkhināsādīsu thullaccayameva. Tiracchānagatānaṃ hatthiassādīnaṃ nāsāya vatthikose ca thullaccayanti ‘‘amaggena amaggaṃ paveseti, āpatti thullaccayassā’’ti imāya pāḷiyā atthavisesenettha vuttaṃ. Upakacchakādīsu dukkaṭaṃ, sabbesampi tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ, avasesasarīrepi dukkaṭamevāti idaṃ vinītavatthusmiṃ ‘‘ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā’’ti . ‘‘Alaṃ bhagini netaṃ kappatī’’ti (pārā. 79) iminā tāva methunarāgābhāvo dassito hoti. ‘‘Ehi, bhante, ūruntarikāya ghaṭṭehi…pe… so bhikkhu tathā akāsī’’ti iminā tāva mocanassādo dassito hoti, tenevāha bhagavā ‘‘āpatti saṅghādisesassā’’ti. ‘‘Yo pana methunarāgena ūruntarikāya ghaṭṭeti, tassa dukkaṭa’’nti siddhanti katvā vuttaṃ.
မနုသ္သာနံ အက္ခိကဏ္ဏဝဏာဒိ ထုလ္လစ္စယဝတ္ထု, တိရစ္ဆာနဂတာနံ ဒုက္ကဋဝတ္ထူတိ ဧတ္ထ ဒုဝိညေယ္ယော ပာဠိလေသော, တသ္မာ ‘‘န စ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တစိတ္တေန အင္ဂဇာတံ ဆုပိတဗ္ဗံ, ယော ဆုပေယ္ယ, အာပတ္တိ ထုလ္လစ္စယသ္သာ’’တိ ဝစနတော ရတ္တစိတ္တေန အက္ခိကဏ္ဏဝဏံ ဆုပန္တသ္သ ဒုက္ကဋန္တိ သိဒ္ဓန္တိ အယံ စမ္မက္ခန္ဓကေ ပာဠိလေသောတိ ဝေဒိတဗ္ဗော။ ‘‘ဇီဝမာနကပုရိသသ္သာတိ ဇီဝမာနကသဒ္ဒော မတေ ဝတ္တဗ္ဗမေဝ နတ္ထီတိ ဉာပနတ္ထံ ဝုတ္တော’’တိ ဝဒန္တိ။ မဟာအဋ္ဌကထာယံ ပနာတိ ဣဒံ ကိဉ္စာပိ ‘‘ကတ္ဝာ မဟာအဋ္ဌကထံ သရီရ’’န္တိ ဝုတ္တံ, အထ ခော သေသအဋ္ဌကထာသု ‘‘မေထုနရာဂေန မုခေနာ’’တိ ဝစနာဘာဝတော တတ္ထေဝ ဘာဝတော တံ ဝစနံ ပာဠိဝစနေန သံသန္ဒိတ္ဝာ ဒသ္သနတ္ထံ ဝုတ္တံ။ အနုဂဏ္ဌိပဒေ ပန ‘‘တံ သဗ္ဗမ္ပီတိ မဟာအဋ္ဌကထာယမေဝ မေထုနရာဂေန ဣတ္ထိယာ နိမိတ္တံ အပ္ပဝေသေန္တော ဆုပတိ, ထုလ္လစ္စယ’’န္တိ စ ဝုတ္တံ။ ‘‘မေထုနရာဂေန မုခေနာ’’တိပိ ကတ္ထစိ, ပာဠိယံ အဝိသေသေန ‘‘န စ, ဘိက္ခဝေ, ရတ္တစိတ္တေန အင္ဂဇာတံ ဆုပိတဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ, တသ္မာ ‘‘တံ သဗ္ဗ’’န္တိ ဝုတ္တံ။ ပုရိမံ ပသံသန္တီတိ တိရစ္ဆာနဂတိ။ပေ.။ ဝုတ္တနယေနေဝ ထုလ္လစ္စယံ, ကာယသံသဂ္ဂရာဂေန ဒုက္ကဋန္တိအာဒိအဋ္ဌကထာဝစနေဟိ သံသန္ဒနတော။ ‘‘တံ သဗ္ဗမ္ပိ။ပေ.။ ပုရိမံ ပသံသန္တီ’’တိ ဣဒံ သင္ဂီတိတော ပစ္ဆာ သီဟဠဒီပကေဟိ အာစရိယေဟိ ပာဠိယာ, အဋ္ဌကထာယဉ္စ ဝုတ္တဝစနံ သံသန္ဒိတ္ဝာ ဝုတ္တဝိနိစ္ဆယောတိ ဝုတ္တံ။ ဧတ္ထ ဣတရထာ ဟီတိ ပကတိမုခေန။ ကသ္မာ ဒုက္ကဋန္တိ စေ? ‘‘အင္ဂုလိဗီဇာဒီနိ ပဝေသေန္တသ္သ ဒုက္ကဋ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ ယုတ္တံ။ တိရစ္ဆာနဂတိတ္ထိယာ ပသ္သာဝမဂ္ဂန္တိ ဧတ္ထ မဟာအဋ္ဌကထာယမ္ပိ ပုဗ္ဗေ ‘‘နိမိတ္တ’’န္တိ ဝတ္ဝာ ဧတ္ထ ‘‘ပသ္သာဝမဂ္ဂ’’န္တိ ဝုတ္တတ္တာ အဝသေသနိမိတ္တေ ဒုက္ကဋန္တိ ယုတ္တံ ဝိယ ဒိသ္သတိ။ ဝုတ္တနယေနေဝာတိ မေထုနရာဂေန။ ထုလ္လစ္စယန္တိ စ ခန္ဓကေ ပသ္သာဝနိမိတ္တဝသေနေဝာဂတတ္တာ ဥပပရိက္ခိတ္ဝာ ဂဟေတဗ္ဗံ။
Manussānaṃ akkhikaṇṇavaṇādi thullaccayavatthu, tiracchānagatānaṃ dukkaṭavatthūti ettha duviññeyyo pāḷileso, tasmā ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabbaṃ, yo chupeyya, āpatti thullaccayassā’’ti vacanato rattacittena akkhikaṇṇavaṇaṃ chupantassa dukkaṭanti siddhanti ayaṃ cammakkhandhake pāḷilesoti veditabbo. ‘‘Jīvamānakapurisassāti jīvamānakasaddo mate vattabbameva natthīti ñāpanatthaṃ vutto’’ti vadanti. Mahāaṭṭhakathāyaṃ panāti idaṃ kiñcāpi ‘‘katvā mahāaṭṭhakathaṃ sarīra’’nti vuttaṃ, atha kho sesaaṭṭhakathāsu ‘‘methunarāgena mukhenā’’ti vacanābhāvato tattheva bhāvato taṃ vacanaṃ pāḷivacanena saṃsanditvā dassanatthaṃ vuttaṃ. Anugaṇṭhipade pana ‘‘taṃ sabbampīti mahāaṭṭhakathāyameva methunarāgena itthiyā nimittaṃ appavesento chupati, thullaccaya’’nti ca vuttaṃ. ‘‘Methunarāgena mukhenā’’tipi katthaci, pāḷiyaṃ avisesena ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabba’’nti vuttaṃ, tasmā ‘‘taṃ sabba’’nti vuttaṃ. Purimaṃ pasaṃsantīti tiracchānagati…pe… vuttanayeneva thullaccayaṃ, kāyasaṃsaggarāgena dukkaṭantiādiaṭṭhakathāvacanehi saṃsandanato. ‘‘Taṃ sabbampi…pe… purimaṃ pasaṃsantī’’ti idaṃ saṅgītito pacchā sīhaḷadīpakehi ācariyehi pāḷiyā, aṭṭhakathāyañca vuttavacanaṃ saṃsanditvā vuttavinicchayoti vuttaṃ. Ettha itarathā hīti pakatimukhena. Kasmā dukkaṭanti ce? ‘‘Aṅgulibījādīni pavesentassa dukkaṭa’’nti vuttattā yuttaṃ. Tiracchānagatitthiyā passāvamagganti ettha mahāaṭṭhakathāyampi pubbe ‘‘nimitta’’nti vatvā ettha ‘‘passāvamagga’’nti vuttattā avasesanimitte dukkaṭanti yuttaṃ viya dissati. Vuttanayenevāti methunarāgena. Thullaccayanti ca khandhake passāvanimittavasenevāgatattā upaparikkhitvā gahetabbaṃ.
ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / ဝိနယပိဋက • Vinayapiṭaka / မဟာဝိဘင္ဂ • Mahāvibhaṅga / ၁. ပဌမပာရာဇိကံ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝိဘင္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ၁. ပဌမပာရာဇိကံ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ဧကူနသတ္တတိဒ္ဝိသတစတုက္ကကထာဝဏ္ဏနာ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā