| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
೫೯-೬೦. ಮತ್ತನ್ತಿ ಸುರಾದೀಹಿ ಮತ್ತಂ। ಅಕ್ಖಾಯಿತನಿಮಿತ್ತಾ ಇಧ ಉತ್ತರಪದಲೋಪೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತಸದ್ದೇನ ವುತ್ತಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಕ್ಖಾಯಿತನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ। ಜಾಗರನ್ತಿನ್ತಿಆದಿ ವಿಸೇಸನರಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಸುದ್ಧಿಕಚತುಕ್ಕಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಮಾನಾಚರಿಯಕಾಥೇರಾತಿ ಏಕಾಚರಿಯಸ್ಸ ಉದ್ದೇಸನ್ತೇವಾಸಿಕಾ। ಗಙ್ಗಾಯ ಅಪರಭಾಗೋ ಅಪರಗಙ್ಗಂ। ವತರೇತಿ ಗರಹತ್ಥೇ ನಿಪಾತೋ। ಏವಂ ವಿನಯಗರುಕಾನನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಉಪರಿ ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೇನ ವುಚ್ಚಮಾನವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಗರುಕರಣೀಯತಾಯ ಕಾರಣಂ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಂ ಪರಿಯಾದಿಯಿತ್ವಾತಿ ಸಬ್ಬಂ ಪಾರಾಜಿಕಖೇತ್ತಂ ಅನವಸೇಸತೋ ಗಹೇತ್ವಾ। ಯದಿ ಹಿ ಸಾವಸೇಸಂ ಕತ್ವಾ ಪಞ್ಞಪೇಯ್ಯ, ಅಲಜ್ಜೀನಂ ತತ್ಥ ಲೇಸೇನ ಅಜ್ಝಾಚಾರಸೋತೋ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸೋತಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಸಹಸೇಯ್ಯಾದಿಪಣ್ಣತ್ತಿವಜ್ಜಸಿಕ್ಖಾಪದೇಸುಯೇವ (ಪಾಚಿ॰ ೪೯-೫೧) ಸಾವಸೇಸಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಪಞ್ಞಾಪನಂ ಸಮ್ಭವತಿ, ನ ಲೋಕವಜ್ಜೇಸೂತಿ ಆಹ ಇದಞ್ಹೀತಿಆದಿ। ಸಹಸೇಯ್ಯಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಹಿ (ಪಾಚಿ॰ ೪೯ ಆದಯೋ) ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಯೇಭುಯ್ಯಚ್ಛನ್ನೇ ಯೇಭುಯ್ಯಪರಿಚ್ಛನ್ನೇ ಹೇಟ್ಠಿಮಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ದಸ್ಸಿತಂ, ಉಪಡ್ಢಚ್ಛನ್ನೇ ಉಪಡ್ಢಪರಿಚ್ಛನ್ನೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ತಥಾಪಿ ಸಾವಸೇಸತ್ತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಯೇಭುಯ್ಯಚ್ಛನ್ನಉಪಡ್ಢಪರಿಚ್ಛನ್ನಾದೀಸುಪಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ ದಸ್ಸಿತಂ। ಇಧ ಪನ ನಿರವಸೇಸತ್ತಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಯಾ ಭಗವತಾ ದಸ್ಸಿತಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತನಿಮಿತ್ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತಂ ನತ್ಥಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾದಿಮೇವ ತತ್ಥ ಲಬ್ಭತಿ।
59-60.Mattanti surādīhi mattaṃ. Akkhāyitanimittā idha uttarapadalopena akkhāyitasaddena vuttāti āha ‘‘akkhāyitanimitta’’nti. Jāgarantintiādi visesanarahitattā ‘‘suddhikacatukkānī’’ti vuttaṃ. Samānācariyakātherāti ekācariyassa uddesantevāsikā. Gaṅgāya aparabhāgo aparagaṅgaṃ. Vatareti garahatthe nipāto. Evaṃ vinayagarukānanti iminā upari upatissattherena vuccamānavinicchayassa garukaraṇīyatāya kāraṇaṃ vuttaṃ. Sabbaṃ pariyādiyitvāti sabbaṃ pārājikakhettaṃ anavasesato gahetvā. Yadi hi sāvasesaṃ katvā paññapeyya, alajjīnaṃ tattha lesena ajjhācārasoto pavattatīti āha ‘‘sotaṃ chinditvā’’ti. Sahaseyyādipaṇṇattivajjasikkhāpadesuyeva (pāci. 49-51) sāvasesaṃ katvāpi paññāpanaṃ sambhavati, na lokavajjesūti āha idañhītiādi. Sahaseyyasikkhāpade hi (pāci. 49 ādayo) kiñcāpi yebhuyyacchanne yebhuyyaparicchanne heṭṭhimaparicchedato pācittiyaṃ dassitaṃ, upaḍḍhacchanne upaḍḍhaparicchanne dukkaṭaṃ, tathāpi sāvasesattā paññattiyā yebhuyyacchannaupaḍḍhaparicchannādīsupi aṭṭhakathāyaṃ pācittiyameva dassitaṃ. Idha pana niravasesattā paññattiyā bhagavatā dassitaṃ yebhuyyena akkhāyitanimittato heṭṭhā pārājikakkhettaṃ natthi, thullaccayādimeva tattha labbhati.
ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತಸ್ಸೇವ ವಿನಿಚ್ಛಯಸ್ಸ ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಅಪಿಚಾತಿಆದಿಮಾಹ। ನಿಮಿತ್ತೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾಪಿ ಮಂಸರಾಜಿ ಸಚೇ ಅವಸಿಟ್ಠಾ ಹೋತಿ, ತಂ ಯೇಭುಯ್ಯಕ್ಖಾಯಿತಮೇವ ಹೋತಿ, ತತೋ ಪರಂ ಪನ ಸಬ್ಬಸೋ ಖಾಯಿತೇ ನಿಮಿತ್ತೇ ದುಕ್ಕಟಮೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತತೋ ಪರಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿ। ಕೇಚಿ ಪನೇತ್ಥ ವಚ್ಚಮಗ್ಗಾದಿಂ ಚತ್ತಾರೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕತ್ವಾ ‘‘ತೇಸು ದ್ವೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಅತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಯಾವ ತತಿಯಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಪರಿಯೋಸಾನಾ ಖಾಯಿತಂ ಯೇಭುಯ್ಯಕ್ಖಾಯಿತಂ ನಾಮ, ತತೋ ಪರಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ನತ್ಥಿ, ಯಾವ ಚತುತ್ಥಕೋಟ್ಠಾಸಸ್ಸ ಪರಿಯೋಸಾನಾ ಖಾಯಿತಂ, ತಮ್ಪಿ ದುಕ್ಕಟವತ್ಥುಯೇವಾ’’ತಿ ಚ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ। ಮತಸರೀರಸ್ಮಿಂಯೇವ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಮತಂ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತನ್ತಿಆದಿವಚನತೋ ವುತ್ತಂ। ಯದಿಪಿ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿಆದಿ ಜೀವಮಾನಕಸರೀರಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ತಸ್ಸೇವ ಅಧಿಕತತ್ತಾ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾ) ‘‘ಜೀವಮಾನಕಸರೀರಸ್ಸ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇ ಮಗ್ಗೇ ಸಚೇಪಿ ತಚಾದೀನಿ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೋ ಛಿನ್ನೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ಖಾಯಿತನ್ತಿ ನಿಮಿತ್ತಮಂಸಂ ಸಬ್ಬಂ ಛಿನ್ನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಮಿತ್ತಸಣ್ಠಾನನ್ತಿ ಛಿನ್ನಮಂಸಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಯಾವ ಮುತ್ತವತ್ಥಿಕೋಸಾ ಛಿದ್ದಾಕಾರೋ ಅಬ್ಭನ್ತರಛವಿಚಮ್ಮಮತ್ತೋ ಇತ್ಥಿನಿಮಿತ್ತಾಕಾರೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಪವೇಸನಂ ಜಾಯತೀ’’ತಿ। ನಿಮಿತ್ತಸಣ್ಠಾನಂ ಪನ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾತಿ ಪವೇಸನಾರಹಛಿದ್ದಾಕಾರೇನ ಠಿತಅಬ್ಭನ್ತರಮಂಸಾದಿಂ ಅನವಸೇಸೇತ್ವಾ। ಏತೇನ ಯಾವ ಪವೇಸೋ ಲಬ್ಭತಿ, ತಾವ ಮಗ್ಗೋಯೇವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಿಮಿತ್ತತೋ ಪತಿತಾಯ ಮಂಸಪೇಸಿಯಾತಿ ಇದಂ ನಿಮಿತ್ತಸಣ್ಠಾನವಿರಹಿತಂ ಅಬ್ಭನ್ತರಮಂಸಖಣ್ಡಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನಿಮಿತ್ತಸಣ್ಠಾನಂ ಅಕೋಪೇತ್ವಾ ಸಮನ್ತತೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಉದ್ಧಟಮಂಸಪೇಸಿಯಾ ಪನ ಮತಸರೀರೇ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತನಿಮಿತ್ತೇ ವಿಯ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ।
Upatissattherena vuttasseva vinicchayassa aññampi upatthambhakāraṇaṃ dassento apicātiādimāha. Nimitte appamattikāpi maṃsarāji sace avasiṭṭhā hoti, taṃ yebhuyyakkhāyitameva hoti, tato paraṃ pana sabbaso khāyite nimitte dukkaṭamevāti dassento āha ‘‘tato paraṃ thullaccayaṃ natthī’’ti. Keci panettha vaccamaggādiṃ cattāro koṭṭhāse katvā ‘‘tesu dve koṭṭhāse atikkamma yāva tatiyakoṭṭhāsassa pariyosānā khāyitaṃ yebhuyyakkhāyitaṃ nāma, tato paraṃ thullaccayaṃ natthi, yāva catutthakoṭṭhāsassa pariyosānā khāyitaṃ, tampi dukkaṭavatthuyevā’’ti ca vadanti, taṃ na yuttaṃ. Matasarīrasmiṃyeva veditabbanti mataṃ yebhuyyena akkhāyitantiādivacanato vuttaṃ. Yadipi nimittantiādi jīvamānakasarīrameva sandhāya vuttaṃ tasseva adhikatattā. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapārājikavaṇṇanā) ‘‘jīvamānakasarīrassa vuttappakāre magge sacepi tacādīni anavasesetvā sabbaso chinne’’tiādi vuttaṃ. Sabbaso khāyitanti nimittamaṃsaṃ sabbaṃ chinnanti attho. Nimittasaṇṭhānanti chinnamaṃsassa anto yāva muttavatthikosā chiddākāro abbhantarachavicammamatto itthinimittākāro, tenāha ‘‘pavesanaṃ jāyatī’’ti. Nimittasaṇṭhānaṃ pana anavasesetvāti pavesanārahachiddākārena ṭhitaabbhantaramaṃsādiṃ anavasesetvā. Etena yāva paveso labbhati, tāva maggoyevāti dasseti. Nimittato patitāya maṃsapesiyāti idaṃ nimittasaṇṭhānavirahitaṃ abbhantaramaṃsakhaṇḍaṃ sandhāya vuttaṃ. Nimittasaṇṭhānaṃ akopetvā samantato chinditvā uddhaṭamaṃsapesiyā pana matasarīre yebhuyyena akkhāyitanimitte viya upakkamantassa pārājikameva.
ಏವಂ ಜೀವಮಾನಕಮನುಸ್ಸಸರೀರೇ ಲಬ್ಭಮಾನವಿಸೇಸಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಮತಸರೀರೇ ದಸ್ಸೇತುಂ ಮತಸರೀರೇ ಪನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ವತ್ಥಿಕೋಸೇಸೂತಿ ಪುರಿಸಾನಂ ಅಙ್ಗಜಾತಕೋಸಚಮ್ಮೇಸು। ‘‘ನವದ್ವಾರೋ ಮಹಾವಣೋ’’ತಿಆದಿ (ಮಿ॰ ಪ॰ ೨.೬.೧) ವಚನತೋ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಕ್ಖಿನಾಸಾದೀನಿ ವಣಸಙ್ಖೇಪೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಕ್ಖೇತ್ತಾನೀತಿ ತೇಸುಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವುತ್ತಂ, ಏವಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಮತಸರೀರೇಪಿ, ತೇನಾಹ ಮತೇ ಅಲ್ಲಸರೀರೇತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಅಲ್ಲಸರೀರೇತಿ ಅಕುಥಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತೇತಿ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತಮ್ಪಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಕ್ಖೇತ್ತೇತಿ ಉಪಡ್ಢಕ್ಖಾಯಿತಾದಿಮ್ಪಿ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ಅಕ್ಖಿನಾಸಾದಿಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಕ್ಖೇತ್ತೇಸು ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಅಕ್ಖಾಯಿತೇಸುಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ, ಉಪಡ್ಢಕ್ಖಾಯಿತಾದೀಸು ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪೀತಿ ಯಥಾವುತ್ತಹತ್ಥಿಆದೀಹಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ತಿರಚ್ಛಾನಾನಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಂ ಅಕ್ಖಿಕಣ್ಣವಣೇಸು ದುಕ್ಕಟಂ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಪ್ಪಮಾಣೇನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ‘‘ಅಮಗ್ಗೇನ ಅಮಗ್ಗಂ ಪವೇಸೇತಿ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೬೬) ಹಿ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಮನುಸ್ಸಾನನ್ತಿ ವಿಸೇಸೇತ್ವಾ। ಯದಿ ಹಿ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಞೇವ ವಣೇಸು ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ಸಿಯಾ, ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಾದೀನಂ ನಾಸವತ್ಥಿಕೋಸೇಸುಪಿ ಪಟಙ್ಗಮುಖಮಣ್ಡೂಕಸ್ಸ ಮುಖಸಣ್ಠಾನೇಪಿ ಚ ವಣಸಙ್ಖೇಪತೋ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ವುತ್ತಞ್ಚ। ತಸ್ಮಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ಏವೇತ್ಥ ಪಮಾಣಂ। ಮತಾನಂ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನನ್ತಿ ಮತಕೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Evaṃ jīvamānakamanussasarīre labbhamānavisesaṃ dassetvā idāni matasarīre dassetuṃ matasarīre panātiādimāha. Vatthikosesūti purisānaṃ aṅgajātakosacammesu. ‘‘Navadvāro mahāvaṇo’’tiādi (mi. pa. 2.6.1) vacanato manussānaṃ akkhināsādīni vaṇasaṅkhepena thullaccayakkhettānīti tesupi thullaccayaṃ vuttaṃ, evaṃ manussānaṃ matasarīrepi, tenāha mate allasarīretiādi. Tattha allasarīreti akuthitaṃ sandhāya vuttaṃ. Pārājikakkhetteti yebhuyyena akkhāyitampi sandhāya vuttaṃ. Thullaccayakkhetteti upaḍḍhakkhāyitādimpi sandhāya vuttaṃ. Ettha ca akkhināsādithullaccayakkhettesu yebhuyyena akkhāyitesupi thullaccayaṃ, upaḍḍhakkhāyitādīsu dukkaṭanti veditabbaṃ. Sabbesampīti yathāvuttahatthiādīhi aññesaṃ tiracchānānaṃ saṅgaṇhanatthaṃ vuttaṃ. Tiracchānagatānaṃ akkhikaṇṇavaṇesu dukkaṭaṃ pana aṭṭhakathāppamāṇena gahetabbaṃ, ‘‘amaggena amaggaṃ paveseti, āpatti thullaccayassā’’ti (pārā. 66) hi sāmaññato vuttaṃ, na pana manussānanti visesetvā. Yadi hi manussānaññeva vaṇesu thullaccayaṃ siyā, hatthiassādīnaṃ nāsavatthikosesupi paṭaṅgamukhamaṇḍūkassa mukhasaṇṭhānepi ca vaṇasaṅkhepato thullaccayaṃ na vattabbaṃ siyā, vuttañca. Tasmā aṭṭhakathācariyā evettha pamāṇaṃ. Matānaṃ tiracchānagatānanti matakena sambandho.
ಮೇಥುನರಾಗೇನ ವತ್ಥಿಕೋಸಂ ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ವತ್ಥಿಕೋಸಂ ಅಪ್ಪವೇಸೇನ್ತೋ’’ತಿ। ಮೇಥುನರಾಗೋ ಚ ನಾಮ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗಂ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಞ್ಚ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ವಿಸುಂ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ರಾಗೋ, ಸೋ ಚ ಪುರಿಸಾದೀಸುಪಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇನ ಚ ಅಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತೇ ಇತ್ಥಿಸರೀರೇಪಿ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಅಸುಚಿಮ್ಹಿ ಮುತ್ತೇಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನ ಹೋತಿ, ಖೇತ್ತಾನುರೂಪಂ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯದುಕ್ಕಟಮೇವ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಅಪ್ಪವೇಸೇನ್ತೋತಿ ಇಮಿನಾ ತೀಸು ಮಗ್ಗೇಸು ಪವೇಸನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇ ಅಸತಿಪಿ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಬಹಿ ಘಟ್ಟನಂ ಸಮ್ಭವತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ತೇನೇವ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ ವುತ್ತಂ, ಇತರಥಾ ಪವೇಸನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಬಹಿ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ಮೇಥುನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಪಯೋಗತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟಮೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ। ನಿಮಿತ್ತೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಛುಪತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯನ್ತಿ ಇದಞ್ಚ ‘‘ನ ಚ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ರತ್ತಚಿತ್ತೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಛುಪಿತಬ್ಬಂ, ಯೋ ಛುಪೇಯ್ಯ, ಆಪತ್ತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಸ್ಸಾ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೫೨) ಇಮಸ್ಸ ಚಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತಸ್ಸ ಸುತ್ತಸ್ಸ ವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಚ ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅಞ್ಞಥಾಪಿ ಅತ್ಥವಿಕಪ್ಪಸ್ಸ ಬೀಜಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಮುಖೇನೇವ ಛುಪನಂ ಸನ್ಧಾಯಾತಿ ಓಟ್ಠಜಿವ್ಹಾದಿಮುಖಾವಯವೇನ ಛುಪನಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಓಳಾರಿಕತ್ತಾತಿ ಅಜ್ಝಾಚಾರಸ್ಸ ಥುಲ್ಲತ್ತಾ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯಭಾಸಿತನ್ತಿ ತಂ ಯಥಾವುತ್ತಸುತ್ತಂ। ಸುತ್ತಞ್ಹಿ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ಸನ್ಧಾಯ ಪಟಿಚ್ಚ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಸನ್ಧಾಯಭಾಸಿತ’’ನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಸುಟ್ಠುಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ಪಿಟ್ಠಿಂ ಅಭಿರುಹನ್ತಾನಂ ಅಙ್ಗಜಾತಮುಖೇನೇವ ನಿಮಿತ್ತಛುಪನಸ್ಸ ಸಮ್ಭವಂ ಮೇಥುನರಾಗೀನಞ್ಚ ಅಙ್ಗಜಾತೇನ ಛುಪನಸ್ಸೇವ ಅನುರೂಪತಞ್ಚ ಸುತ್ತೇ ಚ ‘‘ಮುಖೇನಾ’’ತಿ ಅವುತ್ತತಞ್ಚ ಅಞ್ಞಞ್ಚ ನಯಂ ಯಥಾಬಲಂ ಸುಟ್ಠು ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗನ್ತಿ ಇದಂ ಚಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕೇ ನಿದಾನವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಇತರಮಗ್ಗದ್ವಯಂ ಪನ ನಿಮಿತ್ತಮುಖೇನ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ವಣಸಙ್ಖೇಪೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ। ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ಮೇಥುನರಾಗೇನೇವ। ನಿಮಿತ್ತಮುಖೇನ ಪನ ವಿನಾ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ವಾ ತಿರಚ್ಛಾನಗತಿತ್ಥಿಯಾ ವಾ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗಂ ಪಕತಿಮುಖೇನ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ ಪಕತಿಮುಖೇನ ಪಕತಿಮುಖಛುಪನೇ ವಿಯ, ಇತರಥಾ ತತ್ಥಾಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ತಞ್ಚ ನ ಯುತ್ತಂ ಖನ್ಧಕಸುತ್ತೇಪಿ ತಥಾ ಅವುತ್ತತ್ತಾ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ನಿಮಿತ್ತಮುಖೇನ ವಾ ಪಕತಿಮುಖಾದಿಂ ಇತರಕಾಯೇನ ವಾ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಛುಪನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ।
Methunarāgena vatthikosaṃ pavesentassa thullaccayaṃ vuttanti āha ‘‘vatthikosaṃ appavesento’’ti. Methunarāgo ca nāma kāyasaṃsaggarāgaṃ mocanassādañca muñcitvā visuṃ dvayaṃdvayasamāpattiyā rāgo, so ca purisādīsupi uppajjati, tena ca apārājikakkhette itthisarīrepi upakkamantassa asucimhi muttepi saṅghādiseso na hoti, khettānurūpaṃ thullaccayadukkaṭameva hotīti veditabbaṃ. Appavesentoti iminā tīsu maggesu pavesanādhippāye asatipi methunarāgena bahi ghaṭṭanaṃ sambhavatīti dasseti, teneva thullaccayaṃ vuttaṃ, itarathā pavesanādhippāyena bahi chupantassa methunassa pubbapayogattā dukkaṭameva vattabbaṃ siyā. Nimittena nimittaṃ chupati thullaccayanti idañca ‘‘na ca, bhikkhave, rattacittena aṅgajātaṃ chupitabbaṃ, yo chupeyya, āpatti thullaccayassā’’ti (mahāva. 252) imassa cammakkhandhake āgatassa suttassa vasena vuttaṃ. Tattha ca kesañci aññathāpi atthavikappassa bījaṃ dassento mahāaṭṭhakathāyaṃ panātiādimāha. Mukheneva chupanaṃ sandhāyāti oṭṭhajivhādimukhāvayavena chupanaṃ sandhāya. Oḷārikattāti ajjhācārassa thullattā. Taṃ sandhāyabhāsitanti taṃ yathāvuttasuttaṃ. Suttañhi ajjhācāraṃ sandhāya paṭicca vuttattā ‘‘sandhāyabhāsita’’nti vuccati. Suṭṭhusallakkhetvāti piṭṭhiṃ abhiruhantānaṃ aṅgajātamukheneva nimittachupanassa sambhavaṃ methunarāgīnañca aṅgajātena chupanasseva anurūpatañca sutte ca ‘‘mukhenā’’ti avuttatañca aññañca nayaṃ yathābalaṃ suṭṭhu sallakkhetvāti attho. Saṅghādisesoti manussitthiṃ sandhāya vuttaṃ. Passāvamagganti idaṃ cammakkhandhake nidānavasena vuttaṃ. Itaramaggadvayaṃ pana nimittamukhena chupantassa vaṇasaṅkhepena thullaccayameva. Vuttanayenevāti methunarāgeneva. Nimittamukhena pana vinā methunarāgena manussitthiyā vā tiracchānagatitthiyā vā passāvamaggaṃ pakatimukhena chupantassa dukkaṭameva pakatimukhena pakatimukhachupane viya, itarathā tatthāpi thullaccayena bhavitabbaṃ, tañca na yuttaṃ khandhakasuttepi tathā avuttattā. Kāyasaṃsaggarāgena dukkaṭanti nimittamukhena vā pakatimukhādiṃ itarakāyena vā kāyasaṃsaggarāgena chupantassa dukkaṭameva.
ಏತ್ಥ ಚ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಬಹಿನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮತೋ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸೇವ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಯದಿ ಪಾರಾಜಿಕಕ್ಖೇತ್ತಂ ಛುಪತಿ, ತತ್ಥ ಕಿಂ ಹೋತೀತಿ? ಕೇಚಿ ತಾವ ‘‘ಮೇಥುನರಾಗಸ್ಸ ಅಭಾವಾ ಮನುಸ್ಸಿತ್ಥಿಯಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ, ಸೇಸೇಸು ವತ್ಥುವಸೇನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯದುಕ್ಕಟಾನೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಅಞ್ಞೇ ಪನ ‘‘ಪವೇಸನಕ್ಖಣೇ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಸಾದಿಯನಸಮ್ಭವತೋ ಬಲಕ್ಕಾರೇನ ಉಪಕ್ಕಮನಕ್ಖಣೇ ವಿಯ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ಇದಮೇವ ಯುತ್ತತರಂ। ಮಗ್ಗತ್ತಯತೋ ಹಿ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇಯೇವ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದಿರಾಗಭೇದತೋ ಆಪತ್ತಿಭೇದೋ ಲಬ್ಭತಿ, ನ ಮಗ್ಗತ್ತಯೇ। ತತ್ಥ ಪನ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಆಕಾರೇನ ಫಸ್ಸಸ್ಸ ಸಾದಿಯನಕ್ಖಣೇ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ, ತೇನೇವ ಪರೋಪಕ್ಕಮೇನ ಪವೇಸನಾದೀಸು ರಾಗಭೇದಂ ಅನುದ್ಧರಿತ್ವಾ ಸಾದಿಯನಮತ್ತೇನ ಪಾರಾಜಿಕಂ ವುತ್ತಂ।
Ettha ca kāyasaṃsaggarāgena bahinimitte upakkamato ajānantasseva aṅgajātaṃ yadi pārājikakkhettaṃ chupati, tattha kiṃ hotīti? Keci tāva ‘‘methunarāgassa abhāvā manussitthiyā saṅghādiseso, sesesu vatthuvasena thullaccayadukkaṭānī’’ti vadanti. Aññe pana ‘‘pavesanakkhaṇe phassassa sādiyanasambhavato balakkārena upakkamanakkhaṇe viya pārājikamevā’’ti vadanti, idameva yuttataraṃ. Maggattayato hi aññasmiṃ padeseyeva kāyasaṃsaggādirāgabhedato āpattibhedo labbhati, na maggattaye. Tattha pana yena kenaci ākārena phassassa sādiyanakkhaṇe pārājikameva, teneva paropakkamena pavesanādīsu rāgabhedaṃ anuddharitvā sādiyanamattena pārājikaṃ vuttaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಂ • 1. Paṭhamapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಏಕೂನಸತ್ತತಿದ್ವಿಸತಚತುಕ್ಕಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Ekūnasattatidvisatacatukkakathāvaṇṇanā
