| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
एकुत्तरिकनयो
Ekuttarikanayo
एकुत्तरिकनयो एककवारवण्णना
Ekuttarikanayo ekakavāravaṇṇanā
३२१. एवं खन्धकपुच्छाय वण्णनं कत्वा इदानि एकुत्तरिकनयस्स तं करोन्तो आह ‘‘आपत्ति…पे॰… नये’’ति। तत्थ एकुत्तरिकनये एवं विनिच्छयो वेदितब्बोति योजना। ‘‘छ आपत्तिसमुट्ठानानी’’ति इमिना समुट्ठानानि आपत्तिं करोन्तीति अत्थेन आपत्तिकरा नामाति दस्सेति। एतेसन्ति छन्नं आपत्तिसमुट्ठानानं। हीति यस्मा, आपज्जतीति सम्बन्धो। सिक्खापदे चाति मातिकासिक्खापदे च। लहुका आपत्तीति एत्थ अप्पसावज्जत्ता न लहुका नाम होति, लहुकेन पन विनयकम्मेनाति आह ‘‘लहुकेन विनयकम्मेन विसुज्झनतो’’ति। पञ्चविधाति थुल्लच्चयादिवसेन पञ्चपकारा। केनचीति लहुकेन वा गरुकेन वा केनचि आकारेन। संविज्जति गिहिभावतो अवसेसो समणभावो एतिस्साति सावसेसा, पटिपक्खवसेन अनवसेसा। द्वे आपत्तिक्खन्धाति पाराजिकसङ्घादिसेसवसेन द्वे आपत्तिक्खन्धा।
321. Evaṃ khandhakapucchāya vaṇṇanaṃ katvā idāni ekuttarikanayassa taṃ karonto āha ‘‘āpatti…pe… naye’’ti. Tattha ekuttarikanaye evaṃ vinicchayo veditabboti yojanā. ‘‘Cha āpattisamuṭṭhānānī’’ti iminā samuṭṭhānāni āpattiṃ karontīti atthena āpattikarā nāmāti dasseti. Etesanti channaṃ āpattisamuṭṭhānānaṃ. Hīti yasmā, āpajjatīti sambandho. Sikkhāpade cāti mātikāsikkhāpade ca. Lahukā āpattīti ettha appasāvajjattā na lahukā nāma hoti, lahukena pana vinayakammenāti āha ‘‘lahukena vinayakammena visujjhanato’’ti. Pañcavidhāti thullaccayādivasena pañcapakārā. Kenacīti lahukena vā garukena vā kenaci ākārena. Saṃvijjati gihibhāvato avaseso samaṇabhāvo etissāti sāvasesā, paṭipakkhavasena anavasesā. Dve āpattikkhandhāti pārājikasaṅghādisesavasena dve āpattikkhandhā.
‘‘करोन्ती’’ति इमिना अन्तरायिकाति एत्थ णिकपच्चयस्स अत्थं दस्सेति। अन्तरायिका आपत्तियो सब्बथा अन्तरायिका होन्तीति आह ‘‘अन्तरायिकं आपन्नस्सापी’’तिआदि। देसेत्वा सुद्धिपत्तस्साति सम्बन्धो। लोकवज्जाति लोकेहि वज्जेतब्बा। पण्णत्तिवज्जाति भगवतो पण्णत्तिया वज्जेतब्बा। यन्ति यं आपत्तिं आपज्जतीति सम्बन्धो। करोन्तोति किरियमानतो। एत्थ हि मानसद्दस्स अन्तादेसो। इमिना करणं किरियन्ति भावत्थं दस्सेति। आपज्जतीति पुग्गलो आपज्जति। सा आपत्ति किरियतो समुट्ठिता नामाति योजना। का आपत्ति वियाति आह ‘‘पाराजिकापत्ति विया’’ति। एसेव नयो अनन्तरवाक्येसुपि।
‘‘Karontī’’ti iminā antarāyikāti ettha ṇikapaccayassa atthaṃ dasseti. Antarāyikā āpattiyo sabbathā antarāyikā hontīti āha ‘‘antarāyikaṃ āpannassāpī’’tiādi. Desetvā suddhipattassāti sambandho. Lokavajjāti lokehi vajjetabbā. Paṇṇattivajjāti bhagavato paṇṇattiyā vajjetabbā. Yanti yaṃ āpattiṃ āpajjatīti sambandho. Karontoti kiriyamānato. Ettha hi mānasaddassa antādeso. Iminā karaṇaṃ kiriyanti bhāvatthaṃ dasseti. Āpajjatīti puggalo āpajjati. Sā āpatti kiriyato samuṭṭhitā nāmāti yojanā. Kā āpatti viyāti āha ‘‘pārājikāpatti viyā’’ti. Eseva nayo anantaravākyesupi.
पुब्बापत्तीति एत्थ पुब्बसद्दो पठमत्थोति आह ‘‘पठमं आपन्नापत्ती’’ति। ‘‘आपन्ना’’ति पदेन मज्झेलोपं दस्सेति। पच्छा आपन्नापत्तीति वत्तभेददुक्कटापत्ति। मूलविसुद्धियाति मूले कायचि आपत्तिया अमिस्सत्ता विसुद्धिया आपत्तिया। कुरुन्दियं वुत्तन्ति सम्बन्धो। इदम्पीति कुरुन्दियं वुत्तवचनम्पि। पिसद्देन पुरिमं महाअट्ठकथावचनं अपेक्खति। एकेन परियायेनाति एकेन कारणेन।
Pubbāpattīti ettha pubbasaddo paṭhamatthoti āha ‘‘paṭhamaṃ āpannāpattī’’ti. ‘‘Āpannā’’ti padena majjhelopaṃ dasseti. Pacchā āpannāpattīti vattabhedadukkaṭāpatti. Mūlavisuddhiyāti mūle kāyaci āpattiyā amissattā visuddhiyā āpattiyā. Kurundiyaṃ vuttanti sambandho. Idampīti kurundiyaṃ vuttavacanampi. Pisaddena purimaṃ mahāaṭṭhakathāvacanaṃ apekkhati. Ekena pariyāyenāti ekena kāraṇena.
याति आपत्ति, देसिता होतीति सम्बन्धो। अयं देसिता गणनूपिका नामाति योजना। या देसिता होति, अयं अगणनूपिका नामाति योजना। सउस्साहेनेवाति पुनपि आपज्जिस्सामीति सह उस्साहेनेव। हीति सच्चं, यस्मा वा। ‘‘गणनं न उपेती’’ति इमिना गणनं न उपगच्छतीति अगणनूपिकाति वचनत्थं दस्सेति। अट्ठमे वत्थुस्मिं पूरणेति सम्बन्धो। इदं पाळियं अट्ठवत्थुकपूरणवसेन भिक्खुनीनं आगतत्ता भिक्खुनियो सन्धाय वुत्तं। भिक्खूनम्पि दुतियपाराजिकट्ठाने लब्भतियेव।
Yāti āpatti, desitā hotīti sambandho. Ayaṃ desitā gaṇanūpikā nāmāti yojanā. Yā desitā hoti, ayaṃ agaṇanūpikā nāmāti yojanā. Saussāhenevāti punapi āpajjissāmīti saha ussāheneva. Hīti saccaṃ, yasmā vā. ‘‘Gaṇanaṃ na upetī’’ti iminā gaṇanaṃ na upagacchatīti agaṇanūpikāti vacanatthaṃ dasseti. Aṭṭhame vatthusmiṃ pūraṇeti sambandho. Idaṃ pāḷiyaṃ aṭṭhavatthukapūraṇavasena bhikkhunīnaṃ āgatattā bhikkhuniyo sandhāya vuttaṃ. Bhikkhūnampi dutiyapārājikaṭṭhāne labbhatiyeva.
थुल्लवज्जाति एत्थ थुल्लं वज्जं एतिस्साति थुल्लवज्जाति दस्सेन्तो आह ‘‘थुल्लदोसे पञ्ञत्ता’’ति। या च धम्मिकस्स पटिस्सवस्स असच्चापने आपत्ति अत्थि, सा च गिहिपटिसंयुत्ताति योजना। पञ्चानन्तरियकम्मापत्तीति पञ्चहि आनन्तरियकम्मेहि आपन्ना पाराजिकापत्ति। सुदिन्नत्थेरादीति आदिसद्देन धनियत्थेरादयो सङ्गण्हाति। आदिकम्मिकोति आदिकम्मं करोन्तो, तस्मिं नियुत्तो वा। मक्कटिसमणादीति आदिसद्देन वज्जिपुत्तकादयो सङ्गण्हाति। यो कदाचि करहचि आपत्तिं आपज्जति, सो अधिच्चापत्तिको नामाति योजना। परतोपि एसेव नयो।
Thullavajjāti ettha thullaṃ vajjaṃ etissāti thullavajjāti dassento āha ‘‘thulladose paññattā’’ti. Yā ca dhammikassa paṭissavassa asaccāpane āpatti atthi, sā ca gihipaṭisaṃyuttāti yojanā. Pañcānantariyakammāpattīti pañcahi ānantariyakammehi āpannā pārājikāpatti. Sudinnattherādīti ādisaddena dhaniyattherādayo saṅgaṇhāti. Ādikammikoti ādikammaṃ karonto, tasmiṃ niyutto vā. Makkaṭisamaṇādīti ādisaddena vajjiputtakādayo saṅgaṇhāti. Yo kadāci karahaci āpattiṃ āpajjati, so adhiccāpattiko nāmāti yojanā. Paratopi eseva nayo.
‘‘चोदेती’’ति इमिना चोदेतीति चोदकोति वचनत्थं दस्सेति। ‘‘चोदितो’’ति इमिना चोदितब्बोति चुदितो, सोयेव चुदितकोति वचनत्थं दस्सेति। पञ्चदससूति पातिमोक्खट्ठपनक्खन्धके वुत्तेसु पञ्चदसधम्मेसु। तेनाति अधम्मचोदकेन, चोदितोति सम्बन्धो। पातिमोक्खट्ठपनक्खन्धके (चूळव॰ ४०१) वुत्ते सच्चे च अकुप्पे च अतिट्ठन्तोपि अधम्मचुदितकोयेव नाम, सो पन धम्मचोदकेन चोदितेयेव कुप्पन्तो अधम्मचुदितको नाम, अधम्मचोदकेन चोदिते पन कुप्पन्तोपि अधम्मचुदितको नाम न होति, तस्मा इध न वुत्तो। ‘‘समन्नागतो’’ति इमिना नियता एतस्स सन्तीति नियतोति वचनत्थं दस्सेति।
‘‘Codetī’’ti iminā codetīti codakoti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Codito’’ti iminā coditabboti cudito, soyeva cuditakoti vacanatthaṃ dasseti. Pañcadasasūti pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake vuttesu pañcadasadhammesu. Tenāti adhammacodakena, coditoti sambandho. Pātimokkhaṭṭhapanakkhandhake (cūḷava. 401) vutte sacce ca akuppe ca atiṭṭhantopi adhammacuditakoyeva nāma, so pana dhammacodakena coditeyeva kuppanto adhammacuditako nāma, adhammacodakena codite pana kuppantopi adhammacuditako nāma na hoti, tasmā idha na vutto. ‘‘Samannāgato’’ti iminā niyatā etassa santīti niyatoti vacanatthaṃ dasseti.
आपज्जितुं भब्बाति भब्बापत्तिका। केनचि कम्मेन अकतोपि अनुक्खित्तकोयेव नाम, सो पन उक्खित्तकोति सङ्काभावतो इध न वुत्तो। अयन्ति तज्जनीयादिकम्मकतो भिक्खु। हीति यस्मा, न कोपेतीति सम्बन्धो। लिङ्गदण्डकम्मसंवासनासनाहीति लिङ्गनासनेन च दण्डकम्मनासनेन च संवासनासनेन च। येनाति भिक्खुना। सोति नानासंवासको। द्विन्नं नानासंवासकानं विसेसो हेट्ठा (पाचि॰ अट्ठ॰ ४२८) वुत्तोयेव। ठपनं जानितब्बन्ति एत्थ किं ठपनं नामाति आह ‘‘पातिमोक्खट्ठपन’’न्ति।
Āpajjituṃ bhabbāti bhabbāpattikā. Kenaci kammena akatopi anukkhittakoyeva nāma, so pana ukkhittakoti saṅkābhāvato idha na vutto. Ayanti tajjanīyādikammakato bhikkhu. Hīti yasmā, na kopetīti sambandho. Liṅgadaṇḍakammasaṃvāsanāsanāhīti liṅganāsanena ca daṇḍakammanāsanena ca saṃvāsanāsanena ca. Yenāti bhikkhunā. Soti nānāsaṃvāsako. Dvinnaṃ nānāsaṃvāsakānaṃ viseso heṭṭhā (pāci. aṭṭha. 428) vuttoyeva. Ṭhapanaṃ jānitabbanti ettha kiṃ ṭhapanaṃ nāmāti āha ‘‘pātimokkhaṭṭhapana’’nti.
इति एककवारवण्णनाय योजना समत्ता।
Iti ekakavāravaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / परिवारपाळि • Parivārapāḷi / १. एककवारो • 1. Ekakavāro
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / परिवार-अट्ठकथा • Parivāra-aṭṭhakathā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / एककवारवण्णना • Ekakavāravaṇṇanā
