| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
७. एळकलोमधोवापनसिक्खापदवण्णना
7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā
५८१. किञ्चापि पुराणचीवरधोवनसिक्खापदे चीवरं ठपेत्वा ‘‘अञ्ञं परिक्खारं धोवापेती’’ति (पारा॰ ५०७) अनापत्तिवारे वुत्तं। इमस्स पन सिक्खापदस्स उप्पन्नकालतो पट्ठाय एळकलोमधोवापनादिना आपत्तीति एके। सा वा अनापत्ति मूलापत्तितो एव, न इमम्हाति एके। एळकलोमानं अपरिक्खारत्ता भट्ठं अग्गहणमेवाति एके। इमस्स अन्तिमनयस्स अत्थप्पकासनत्थं इदं पञ्हाकम्मं – ‘‘धोवापेती’’ति इदं रजापनविजटापनग्गहणेन निप्पदेसवाचिपदं, उदाहु अग्गहणेन सप्पदेसवाचिपदं। किञ्चेत्थ यदि निप्पदेसवाचिपदं, सब्बत्थ इदमेव वत्तब्बं, न इतरानि। अथ सप्पदेसवाचिपदं, ‘‘अवुत्ता धोवति, अपरिभुत्तं धोवापेती’’ति एत्थ विरोधो। ‘‘अवुत्ता रजति विजटेति, निस्सग्गिय’’न्ति अनिट्ठप्पसङ्गतोति? देसनाविलासमत्तं भगवतो वचनं, कत्थचि तिकपदवचनं, कत्थचि एकपदवचनं, निप्पदेसपदमेव ते वदन्तीति। सचे ‘‘कतभण्डं धोवापेती’’ति एत्थ पटिविरोधो, ‘‘कतभण्डं विजटापेति, अनापत्ती’’ति अनिट्ठप्पसङ्गतो अनापत्ति एवाति चे? न, अकतभण्डस्स सुद्धलोमस्स विजटापनं इतो वा दातब्बं। उदकादिधोवनवसेन पिण्डेत्वा ठितानं विजटापनं लब्भतीति चे? पुराणसन्थतस्स विजटापने अनापत्तिया भवितब्बं, न च तं युत्तं ‘‘अपरिभुत्तं धोवापेती’’ति वचनतो। तेन परिभुत्तं धोवापेति रजापेति विजटापेति, निस्सग्गियमेवाति सिद्धं होति, तञ्च परिभुत्तं नाम कतभण्डमेव होति। न हि सक्का एळकलोमानि परिभुञ्जितुं, अञ्ञथा ‘‘परिभुत्तं धोवापेती’’ति वचनं निरत्थकं होति। न हि एत्थ ‘‘पुराणानि एळकलोमानि धोवापेय्य वा’’ति वचनं अत्थि पुराणचीवरसिक्खापदे विय। तत्थ आदिन्नकप्पवसेन, इध तं लिखितं। लेखदोसोति चे? न, विसेसहेतुनो अभावा, पुराणचीवरसिक्खापदे अपरिभुत्तं कतभण्डं नाम, ‘‘कम्बलकोजवसन्थतादि’’न्ति वचनतो च। किञ्चापि इमिना सद्देन अयमत्थो सिद्धो, ‘‘धोवापेती’’ति इदं पन सिया निप्पदेसं। सिया सप्पदेसं। तञ्हि ‘‘अवुत्ता धोवती’’तिआदीसु निप्पदेसं। ‘‘कतभण्डं धोवापेती’’ति एत्थ सप्पदेसं। ‘‘अकतभण्डं धोवापेति रजापेति, अनापत्ती’’ति ‘‘विजटापेति, अनापत्ती’’ति वचनप्पमाणतो अनापत्ति एवाति चे? न, वचनप्पमाणतो एव आपत्तीति आपज्जनतो। ‘‘अपरिभुत्तं धोवापेती’’ति वचनमेव हि तं अपरिभुत्तं सन्थतं विजटापेन्तस्स अनापत्तीति दीपेति चे? सिद्धं परिभुत्तं विजटापेन्तस्स आपत्ति एवाति।
581. Kiñcāpi purāṇacīvaradhovanasikkhāpade cīvaraṃ ṭhapetvā ‘‘aññaṃ parikkhāraṃ dhovāpetī’’ti (pārā. 507) anāpattivāre vuttaṃ. Imassa pana sikkhāpadassa uppannakālato paṭṭhāya eḷakalomadhovāpanādinā āpattīti eke. Sā vā anāpatti mūlāpattito eva, na imamhāti eke. Eḷakalomānaṃ aparikkhārattā bhaṭṭhaṃ aggahaṇamevāti eke. Imassa antimanayassa atthappakāsanatthaṃ idaṃ pañhākammaṃ – ‘‘dhovāpetī’’ti idaṃ rajāpanavijaṭāpanaggahaṇena nippadesavācipadaṃ, udāhu aggahaṇena sappadesavācipadaṃ. Kiñcettha yadi nippadesavācipadaṃ, sabbattha idameva vattabbaṃ, na itarāni. Atha sappadesavācipadaṃ, ‘‘avuttā dhovati, aparibhuttaṃ dhovāpetī’’ti ettha virodho. ‘‘Avuttā rajati vijaṭeti, nissaggiya’’nti aniṭṭhappasaṅgatoti? Desanāvilāsamattaṃ bhagavato vacanaṃ, katthaci tikapadavacanaṃ, katthaci ekapadavacanaṃ, nippadesapadameva te vadantīti. Sace ‘‘katabhaṇḍaṃ dhovāpetī’’ti ettha paṭivirodho, ‘‘katabhaṇḍaṃ vijaṭāpeti, anāpattī’’ti aniṭṭhappasaṅgato anāpatti evāti ce? Na, akatabhaṇḍassa suddhalomassa vijaṭāpanaṃ ito vā dātabbaṃ. Udakādidhovanavasena piṇḍetvā ṭhitānaṃ vijaṭāpanaṃ labbhatīti ce? Purāṇasanthatassa vijaṭāpane anāpattiyā bhavitabbaṃ, na ca taṃ yuttaṃ ‘‘aparibhuttaṃ dhovāpetī’’ti vacanato. Tena paribhuttaṃ dhovāpeti rajāpeti vijaṭāpeti, nissaggiyamevāti siddhaṃ hoti, tañca paribhuttaṃ nāma katabhaṇḍameva hoti. Na hi sakkā eḷakalomāni paribhuñjituṃ, aññathā ‘‘paribhuttaṃ dhovāpetī’’ti vacanaṃ niratthakaṃ hoti. Na hi ettha ‘‘purāṇāni eḷakalomāni dhovāpeyya vā’’ti vacanaṃ atthi purāṇacīvarasikkhāpade viya. Tattha ādinnakappavasena, idha taṃ likhitaṃ. Lekhadosoti ce? Na, visesahetuno abhāvā, purāṇacīvarasikkhāpade aparibhuttaṃ katabhaṇḍaṃ nāma, ‘‘kambalakojavasanthatādi’’nti vacanato ca. Kiñcāpi iminā saddena ayamattho siddho, ‘‘dhovāpetī’’ti idaṃ pana siyā nippadesaṃ. Siyā sappadesaṃ. Tañhi ‘‘avuttā dhovatī’’tiādīsu nippadesaṃ. ‘‘Katabhaṇḍaṃ dhovāpetī’’ti ettha sappadesaṃ. ‘‘Akatabhaṇḍaṃ dhovāpeti rajāpeti, anāpattī’’ti ‘‘vijaṭāpeti, anāpattī’’ti vacanappamāṇato anāpatti evāti ce? Na, vacanappamāṇato eva āpattīti āpajjanato. ‘‘Aparibhuttaṃ dhovāpetī’’ti vacanameva hi taṃ aparibhuttaṃ santhataṃ vijaṭāpentassa anāpattīti dīpeti ce? Siddhaṃ paribhuttaṃ vijaṭāpentassa āpatti evāti.
एळकलोमधोवापनसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महाविभङ्ग • Mahāvibhaṅga / ७. एळकलोमधोवापनसिक्खापदं • 7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadaṃ
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / ७. एळकलोमधोवापनसिक्खापदवण्णना • 7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā
