| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / कङ्खावितरणी-पुराण-टीका • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā |
६. एळकलोमसिक्खापदवण्णना
6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
‘‘अद्धानमग्गप्पटिपन्नस्सा’’ति इमिना पकतिया दीघमग्गं पटिपन्नस्स उप्पन्नानिपि तियोजनपरममेव हरितब्बानि, पगेव अप्पटिपन्नस्साति दस्सेति। पटिपन्नस्स चे, अद्धानं नाम पटिपन्नस्स अकामा वस्संवुट्ठभिक्खुनिया मग्गप्पटिपत्ति वियाति दस्सेति। अद्धानमग्गप्पटिपन्नस्स निस्सग्गियन्ति वा सम्बन्धो। तेनेव वासाधिप्पायस्स पटिप्पस्सद्धगमनुस्साहत्ता ‘‘अप्पटिपन्नो’’ति सङ्खं गतस्स अनापत्तीति सिद्धं। इमस्मिं पन अत्थविकप्पे ‘‘भिक्खुनो पनेव एळकलोमानि उप्पज्जेय्युं…पे॰… असन्तेपि हारके अद्धानमग्गप्पटिपन्नस्स निस्सग्गियं पाचित्तिय’’न्ति योजना वेदितब्बा। यस्मा वा एळकलोमानं उप्पत्तिट्ठानतो पट्ठाय तियोजनपरमता अधिप्पेता, मग्गं अप्पटिपन्नस्स च तियोजनपरमता नत्थि, तस्मा ‘‘अद्धानमग्गप्पटिपन्नस्स उप्पज्जेय्यु’’न्ति वुत्तं। तेन अच्छिन्नं पटिलभित्वा हरतो च अनापत्तीति सिद्धं। पटिलाभो हि तेसं उप्पत्ति नामाति।
‘‘Addhānamaggappaṭipannassā’’ti iminā pakatiyā dīghamaggaṃ paṭipannassa uppannānipi tiyojanaparamameva haritabbāni, pageva appaṭipannassāti dasseti. Paṭipannassa ce, addhānaṃ nāma paṭipannassa akāmā vassaṃvuṭṭhabhikkhuniyā maggappaṭipatti viyāti dasseti. Addhānamaggappaṭipannassa nissaggiyanti vā sambandho. Teneva vāsādhippāyassa paṭippassaddhagamanussāhattā ‘‘appaṭipanno’’ti saṅkhaṃ gatassa anāpattīti siddhaṃ. Imasmiṃ pana atthavikappe ‘‘bhikkhuno paneva eḷakalomāni uppajjeyyuṃ…pe… asantepi hārake addhānamaggappaṭipannassa nissaggiyaṃ pācittiya’’nti yojanā veditabbā. Yasmā vā eḷakalomānaṃ uppattiṭṭhānato paṭṭhāya tiyojanaparamatā adhippetā, maggaṃ appaṭipannassa ca tiyojanaparamatā natthi, tasmā ‘‘addhānamaggappaṭipannassa uppajjeyyu’’nti vuttaṃ. Tena acchinnaṃ paṭilabhitvā harato ca anāpattīti siddhaṃ. Paṭilābho hi tesaṃ uppatti nāmāti.
‘‘आकङ्खमानेन भिक्खुना पटिग्गहेतब्बानी’’ति इमिना अत्तना पटिग्गहितानंयेव तियोजनातिक्कमे आपत्तीति दस्सेति। तेन अनाकङ्खमानेन परसन्तकानि पटिग्गहितानि हरन्तस्स अनापत्तीति सिद्धं।
‘‘Ākaṅkhamānena bhikkhunā paṭiggahetabbānī’’ti iminā attanā paṭiggahitānaṃyeva tiyojanātikkame āpattīti dasseti. Tena anākaṅkhamānena parasantakāni paṭiggahitāni harantassa anāpattīti siddhaṃ.
अङ्गेसु ‘‘अत्तनो सन्तकता’’ति नत्थि, अयमत्थो ‘‘भिक्खुनो उप्पज्जेय्यु’’न्ति इमिना, ‘‘अच्छिन्नं पटिलभित्वा’’ति इमिना च दीपितो होतीति वेदितब्बो। पोराणगण्ठिपदे च ‘‘अञ्ञं भिक्खुं हरापेन्तो गच्छति चे, द्विन्नम्पि अनापत्ती’’ति वुत्तं। तस्मा द्वे भिक्खू तियोजनपरमं पत्वा अञ्ञमञ्ञस्स भण्डं परिवत्तेत्वा चे हरन्ति, अनापत्तीति सिद्धं।
Aṅgesu ‘‘attano santakatā’’ti natthi, ayamattho ‘‘bhikkhuno uppajjeyyu’’nti iminā, ‘‘acchinnaṃ paṭilabhitvā’’ti iminā ca dīpito hotīti veditabbo. Porāṇagaṇṭhipade ca ‘‘aññaṃ bhikkhuṃ harāpento gacchati ce, dvinnampi anāpattī’’ti vuttaṃ. Tasmā dve bhikkhū tiyojanaparamaṃ patvā aññamaññassa bhaṇḍaṃ parivattetvā ce haranti, anāpattīti siddhaṃ.
तियोजनपरमं सहत्था हरितब्बानीति तियोजनपरममेव अत्तना हरितब्बानि, तं किमत्थन्ति? सीमाय एतपरमतो। वुत्तञ्हेतं ‘‘अनुजानामि, भिक्खवे, तियोजनपरमं सीमं सम्मन्नितु’’न्ति (महाव॰ १४०)। वासाधिप्पायेन, पच्चागमनाधिप्पायेन वा गच्छतो एतपरमता च। वुत्तञ्हेतं ‘‘छब्बग्गिया भिक्खू अतिमहतियो सीमायो सम्मन्नन्ति…पे॰… भिक्खू उपोसथं आगच्छन्ता उद्दिस्समानेपि पातिमोक्खे आगच्छन्ति, उद्दिट्ठमत्तेपि आगच्छन्ति, अन्तरापि परिवसन्ती’’ति (महाव॰ १४०)।
Tiyojanaparamaṃ sahatthā haritabbānīti tiyojanaparamameva attanā haritabbāni, taṃ kimatthanti? Sīmāya etaparamato. Vuttañhetaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, tiyojanaparamaṃ sīmaṃ sammannitu’’nti (mahāva. 140). Vāsādhippāyena, paccāgamanādhippāyena vā gacchato etaparamatā ca. Vuttañhetaṃ ‘‘chabbaggiyā bhikkhū atimahatiyo sīmāyo sammannanti…pe… bhikkhū uposathaṃ āgacchantā uddissamānepi pātimokkhe āgacchanti, uddiṭṭhamattepi āgacchanti, antarāpi parivasantī’’ti (mahāva. 140).
असन्ते हारकेति आणत्तिया हारके असति। कम्बलस्स उपरि निसीदित्वा गच्छन्तस्स सचे एकम्पि लोमं चीवरे लग्गं होति, तियोजनातिक्कमे आपत्ति एव कम्बलतो विजटितत्ताति लिखितं। तं कम्बलस्स पटिग्गहितत्ता अत्तनो अत्थाय पटिग्गहितमेव होतीति युत्तं।
Asantehāraketi āṇattiyā hārake asati. Kambalassa upari nisīditvā gacchantassa sace ekampi lomaṃ cīvare laggaṃ hoti, tiyojanātikkame āpatti eva kambalato vijaṭitattāti likhitaṃ. Taṃ kambalassa paṭiggahitattā attano atthāya paṭiggahitameva hotīti yuttaṃ.
एळकलोमसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
