Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
౬. ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా
6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
౫౭౧. ఏళలోమసిక్ఖాపదే పన ఆసుమ్భీతి ఏత్థ ‘‘అసుమ్భీ’’తి పఠన్తి. కిలన్తాతి ఇమినా కిలన్తతాయ తే ఓనమిత్వా పాతేతుం న సక్కోన్తీతి దస్సేతి. అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నస్సాతి ఇదం వత్థుమత్తదీపనవసేన పాళియం వుత్తం. యత్థ కత్థచి పన ధమ్మేన లభిత్వా గణ్హితుం వట్టతియేవ. తియోజనపరమన్తి చ గహితట్ఠానతో తియోజనప్పమాణం దేసన్తి ఏవమత్థో గహేతబ్బో.
571. Eḷalomasikkhāpade pana āsumbhīti ettha ‘‘asumbhī’’ti paṭhanti. Kilantāti iminā kilantatāya te onamitvā pātetuṃ na sakkontīti dasseti. Addhānamaggappaṭipannassāti idaṃ vatthumattadīpanavasena pāḷiyaṃ vuttaṃ. Yattha katthaci pana dhammena labhitvā gaṇhituṃ vaṭṭatiyeva. Tiyojanaparamanti ca gahitaṭṭhānato tiyojanappamāṇaṃ desanti evamattho gahetabbo.
౫౭౨. సహత్థాతి కరణత్థే నిస్సక్కవచనన్తి ఆహ ‘‘సహత్థేనా’’తి. అసన్తే హారకేతి పాళియం భిక్ఖునో అనురూపతాదస్సనత్థం వుత్తం, న పన హారకే విజ్జమానే తియోజనబ్భన్తరే సహత్థా హరన్తస్స ఆపత్తిదస్సనత్థం. తియోజనతో బహి బహితియోజనన్తి ఆహ ‘‘తియోజనతో బహి పాతేతీ’’తి. తేన హరితేపి ఆపత్తియేవాతి సఉస్సాహత్తా అనాణత్తియా హటత్తా చ. సతిపి హి సఉస్సాహభావే ఆణత్తియా చే హరతి, అనాపత్తి ‘‘అఞ్ఞం హరాపేతీ’’తి వచనతో. అఞ్ఞో హరిస్సతీతి అధిప్పాయాభావతో ‘‘సుద్ధచిత్తేన ఠపిత’’న్తి వుత్తం. సఉస్సాహత్తాతి తియోజనాతిక్కమనే సఉస్సాహత్తా. ఇదఞ్చ ‘‘అఞ్ఞో హరిస్సతీ’’తి అసుద్ధచిత్తేన ఠపితం సన్ధాయ వుత్తం, అచిత్తకత్తాతి ఇదం పన సుద్ధచిత్తేన ఠపితం సన్ధాయ. అనాపత్తి పాళియా న సమేతీతి ‘‘తియోజనం హరతీ’’తిఆదిపాళియా, విసేసతో ‘‘అఞ్ఞం హరాపేతీ’’తి పాళియా చ న సమేతి.
572.Sahatthāti karaṇatthe nissakkavacananti āha ‘‘sahatthenā’’ti. Asante hāraketi pāḷiyaṃ bhikkhuno anurūpatādassanatthaṃ vuttaṃ, na pana hārake vijjamāne tiyojanabbhantare sahatthā harantassa āpattidassanatthaṃ. Tiyojanato bahi bahitiyojananti āha ‘‘tiyojanato bahi pātetī’’ti. Tena haritepi āpattiyevāti saussāhattā anāṇattiyā haṭattā ca. Satipi hi saussāhabhāve āṇattiyā ce harati, anāpatti ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti vacanato. Añño harissatīti adhippāyābhāvato ‘‘suddhacittena ṭhapita’’nti vuttaṃ. Saussāhattāti tiyojanātikkamane saussāhattā. Idañca ‘‘añño harissatī’’ti asuddhacittena ṭhapitaṃ sandhāya vuttaṃ, acittakattāti idaṃ pana suddhacittena ṭhapitaṃ sandhāya. Anāpatti pāḷiyā na sametīti ‘‘tiyojanaṃ haratī’’tiādipāḷiyā, visesato ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti pāḷiyā ca na sameti.
సచే సామికం జానాపేత్వా ఠపేతి, ఆణత్తియా హరాపేతి నామాతి ఆహ ‘‘సామికస్స అజానన్తస్సేవా’’తి. అగచ్ఛన్తేపీతి గమనం ఉపచ్ఛిన్దిత్వా ఠితయానేపి. హేట్ఠా వా గచ్ఛన్తోతి భూమియం గచ్ఛన్తో. అఞ్ఞం హరాపేతీతి ఏత్థ అఞ్ఞ-గ్గహణేన సామఞ్ఞతో తిరచ్ఛానగతాపి సఙ్గహితాతి ఆహ – ‘‘అఞ్ఞం హరాపేతీతి వచనతో అనాపత్తీ’’తి. సుఙ్కఘాతే ఆపత్తి హోతీతి అఞ్ఞం హరాపేన్తస్స ఆపత్తి. తత్థ అనాపత్తీతి అఞ్ఞవిహితస్స థేయ్యచిత్తాభావతో అనాపత్తి.
Sace sāmikaṃ jānāpetvā ṭhapeti, āṇattiyā harāpeti nāmāti āha ‘‘sāmikassa ajānantassevā’’ti. Agacchantepīti gamanaṃ upacchinditvā ṭhitayānepi. Heṭṭhā vā gacchantoti bhūmiyaṃ gacchanto. Aññaṃ harāpetīti ettha añña-ggahaṇena sāmaññato tiracchānagatāpi saṅgahitāti āha – ‘‘aññaṃ harāpetīti vacanato anāpattī’’ti. Suṅkaghāte āpatti hotīti aññaṃ harāpentassa āpatti. Tattha anāpattīti aññavihitassa theyyacittābhāvato anāpatti.
౫౭౫. ‘‘తం హరన్తస్సాతి పున తియోజనం హరన్తస్సా’’తి మహాగణ్ఠిపదే వుత్తం. తం పన మాతికాట్ఠకథాయం అఙ్గేసు ‘‘పఠమప్పటిలాభో సతి ఇమినా వచనేన న సమేతి. ‘‘పఠమప్పటిలాభో’’తి హి ఇదం దుతియప్పటిలాభో ఆపత్తియా అఙ్గం న హోతీతి దీపేతి, తస్మా పాళియం అట్ఠకథాయఞ్చ విసేసాభావతో అచ్ఛిన్నం పటిలభిత్వా హరన్తస్స పున తియోజనాతిక్కమేపి అనాపత్తి వుత్తాతి అమ్హాకం ఖన్తి. అఞ్ఞథా అచ్ఛిన్నం పటిలభిత్వా పున తియోజనం హరతీతి వదేయ్య. వీమంసిత్వా యుత్తతరం గహేతబ్బం. అనాపత్తి కతభణ్డన్తి ఏత్థ ‘‘కమ్బలకోజవాదికతభణ్డమ్పి. పకతిచీవరే లగ్గలోమాని ఆపత్తిం జనేన్తియేవా’’తి వదన్తి. తనుకపత్తత్థవికన్తరే అఘట్టనత్థం పక్ఖిపన్తి. పక్ఖిత్తన్తి కణ్ణచ్ఛిద్దే పక్ఖిత్తం. నిధానముఖం నామాతి ఇమినా కతభణ్డసఙ్ఖ్యం న గచ్ఛతీతి దస్సేతి. ఏళకలోమానం అకతభణ్డతా, పఠమప్పటిలాభో, అత్తనా ఆదాయ వా అఞ్ఞస్స అజానన్తస్స యానే పక్ఖిపిత్వా వా తియోజనాతిక్కమనం, ఆహరణపచ్చాహరణం, అవాసాధిప్పాయతాతి ఇమానేత్థ పఞ్చ అఙ్గాని.
575.‘‘Taṃ harantassāti puna tiyojanaṃ harantassā’’ti mahāgaṇṭhipade vuttaṃ. Taṃ pana mātikāṭṭhakathāyaṃ aṅgesu ‘‘paṭhamappaṭilābho sati iminā vacanena na sameti. ‘‘Paṭhamappaṭilābho’’ti hi idaṃ dutiyappaṭilābho āpattiyā aṅgaṃ na hotīti dīpeti, tasmā pāḷiyaṃ aṭṭhakathāyañca visesābhāvato acchinnaṃ paṭilabhitvā harantassa puna tiyojanātikkamepi anāpatti vuttāti amhākaṃ khanti. Aññathā acchinnaṃ paṭilabhitvā puna tiyojanaṃ haratīti vadeyya. Vīmaṃsitvā yuttataraṃ gahetabbaṃ. Anāpatti katabhaṇḍanti ettha ‘‘kambalakojavādikatabhaṇḍampi. Pakaticīvare laggalomāni āpattiṃ janentiyevā’’ti vadanti. Tanukapattatthavikantare aghaṭṭanatthaṃ pakkhipanti. Pakkhittanti kaṇṇacchidde pakkhittaṃ. Nidhānamukhaṃ nāmāti iminā katabhaṇḍasaṅkhyaṃ na gacchatīti dasseti. Eḷakalomānaṃ akatabhaṇḍatā, paṭhamappaṭilābho, attanā ādāya vā aññassa ajānantassa yāne pakkhipitvā vā tiyojanātikkamanaṃ, āharaṇapaccāharaṇaṃ, avāsādhippāyatāti imānettha pañca aṅgāni.
ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
౫౭౬. ఏళకలోమధోవాపనసిక్ఖాపదం ఉత్తానత్థమేవ.
576. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadaṃ uttānatthameva.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావిభఙ్గ • Mahāvibhaṅga
౬. ఏళకలోమసిక్ఖాపదం • 6. Eḷakalomasikkhāpadaṃ
౭. ఏళకలోమధోవాపనసిక్ఖాపదం • 7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadaṃ
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / వినయపిటక (అట్ఠకథా) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / మహావిభఙ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā
౬. ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
౭. ఏళకలోమధోవాపనసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ౬. ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / ౬. ఏళకలోమసిక్ఖాపదవణ్ణనా • 6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā