| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / කඞ්‌ඛාවිතරණී-අභිනව-ටීකා • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
6. එළකලොමසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා
6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
අද්‌ධානමග්‌ගප්‌පටිපන්‌නස්‌සාති අද්‌ධානමෙව මග්‌ගො අද්‌ධානමග්‌ගො, තං පටිපන්‌නස්‌සාති අත්‌ථො. තෙනාහ ‘‘අද්‌ධානසඞ්‌ඛාත’’න්‌තිආදි. අද්‌ධානසද්‌දෙන විසෙසිතත්‌තා පන ‘‘දීඝමග්‌ග’’න්‌ති වුත්‌තං. අද්‌ධානගමනසමයස්‌ස විභඞ්‌ගෙ ‘‘අද්‌ධයොජනං ගච්‌ඡිස්‌සාමීති භුඤ්‌ජිතබ්‌බ’’න්‌තිආදිවචනතො (පාචි. 218) අද්‌ධයොජනම්‌පි අද්‌ධානමග්‌ගො හොති. එළකලොමානි චෙතානි අද්‌ධානමග්‌ගතො අඤ්‌ඤත්‌ථ උප්‌පන්‌නානි පටිග්‌ගහෙතුං න වට්‌ටන්‌ති, යතො ‘‘අද්‌ධානමග්‌ගප්‌පටිපන්‌නස්‌සා’’තිආදිකං වුත්‌තන්‌ති අනුයොගං සන්‌ධායාහ ‘‘සබ්‌බඤ්‌චෙත’’න්‌තිආදි. තත්‌ථ සබ්‌බඤ්‌චෙතන්‌ති ‘‘භික්‌ඛුනො පනෙව අද්‌ධානමග්‌ගප්‌පටිපන්‌නස්‌ස එළකලොමානි උප්‌පජ්‌ජෙය්‍යු’’න්‌තිආදිකං එතං සබ්‌බං. වත්‌ථුමත්‌තදීපනමෙවාති ‘‘තෙන ඛො පන සමයෙන අඤ්‌ඤතරස්‌ස භික්‌ඛුනො කොසලෙසු ජනපදෙ සාවත්‌ථිං ගච්‌ඡන්‌තස්‌ස අන්‌තරාමග්‌ගෙ එළකලොමානි උප්‌පජ්‌ජිංසූ’’තිආදිකස්‌ස (පාරා. 571) වත්‌ථුමත්‌තස්‌ස දීපනමෙව. යත්‌ථ කත්‌ථචීති අද්‌ධානතො අඤ්‌ඤත්‌ථාපි යත්‌ථ කත්‌ථචි ඨානෙසු. සහත්‌ථාති කරණත්‌ථෙ නිස්‌සක්‌කවචනන්‌ති ආහ ‘‘සහත්‌ථෙනා’’ති. ලක්‌ඛණවචනඤ්‌චෙතං, තස්‌මා යෙන කෙනචි සරීරාවයවෙනාති අත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො. තෙනාහ ‘‘අත්‌තනා හරිතබ්‌බානීති අත්‌ථො’’ති. අසන්‌තෙ හාරකෙති එත්‌ථ පදානං අන්‌තොගධාවධාරණතො අවධාරණත්‌ථො ලබ්‌භතීති ආහ ‘‘අසන්‌තෙයෙවා’’තිආදි.
Addhānamaggappaṭipannassāti addhānameva maggo addhānamaggo, taṃ paṭipannassāti attho. Tenāha ‘‘addhānasaṅkhāta’’ntiādi. Addhānasaddena visesitattā pana ‘‘dīghamagga’’nti vuttaṃ. Addhānagamanasamayassa vibhaṅge ‘‘addhayojanaṃ gacchissāmīti bhuñjitabba’’ntiādivacanato (pāci. 218) addhayojanampi addhānamaggo hoti. Eḷakalomāni cetāni addhānamaggato aññattha uppannāni paṭiggahetuṃ na vaṭṭanti, yato ‘‘addhānamaggappaṭipannassā’’tiādikaṃ vuttanti anuyogaṃ sandhāyāha ‘‘sabbañceta’’ntiādi. Tattha sabbañcetanti ‘‘bhikkhuno paneva addhānamaggappaṭipannassa eḷakalomāni uppajjeyyu’’ntiādikaṃ etaṃ sabbaṃ. Vatthumattadīpanamevāti ‘‘tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno kosalesu janapade sāvatthiṃ gacchantassa antarāmagge eḷakalomāni uppajjiṃsū’’tiādikassa (pārā. 571) vatthumattassa dīpanameva. Yattha katthacīti addhānato aññatthāpi yattha katthaci ṭhānesu. Sahatthāti karaṇatthe nissakkavacananti āha ‘‘sahatthenā’’ti. Lakkhaṇavacanañcetaṃ, tasmā yena kenaci sarīrāvayavenāti attho daṭṭhabbo. Tenāha ‘‘attanā haritabbānīti attho’’ti. Asante hāraketi ettha padānaṃ antogadhāvadhāraṇato avadhāraṇattho labbhatīti āha ‘‘asanteyevā’’tiādi.
එත්‌ථ ච ‘‘ඉමානි මෙ, භන්‌තෙ, එළකලොමානි තියොජනං අතික්‌කාමිතානි නිස්‌සග්‌ගියානී’’තිආදිනා (පාරා. 573) නිස්‌සජ්‌ජනවිධානං වෙදිතබ්‌බං. තිකපාචිත්‌තියන්‌ති අතිරෙකතියොජනෙ අතිරෙකතියොජනසඤ්‌ඤිවෙමතිකඌනකසඤ්‌ඤීනං වසෙන තීණි පාචිත්‌තියානි. වාසාධිප්‌පායෙන ගන්‌ත්‌වා තතො පරං හරණෙති යත්‌ථ ගතො, තත්‌ථ උද්‌දෙසපරිපුච්‌ඡාදීනං වා පච්‌චයාදීනං වා අලාභෙන තතො පරං අඤ්‌ඤත්‌ථ හරණෙ, තතොපි අඤ්‌ඤත්‌ථාති එවං යොජනසතම්‌පි හරණෙ අනාපත්‌ති. අච්‌ඡින්‌නං වා නිස්‌සට්‌ඨං වාති චොරෙහි අච්‌ඡින්‌නං වා විනයකම්‌මකතං වා. කතභණ්‌ඩන්‌ති කතං භණ්‌ඩං කම්‌බලකොජවසන්‌ථතාදි යං කිඤ්‌චි අන්‌තමසො සුත්‌තකෙන බද්‌ධමත්‌තම්‌පි. තෙනාහ ‘‘අන්‌තමසො’’තිආදි. යො පන තනුකපත්‌තත්‌ථවිකන්‌තරෙ (පාරා. අට්‌ඨ. 2.575) වා ආයොගඅංසබද්‌ධකකායබන්‌ධනාදීනං අන්‌තරෙසු වා පිප්‌ඵලිකාදීනං මලරක්‌ඛණත්‌ථං සිපාටිකායං වා අන්‌තමසො වාතාබාධිකො කණ්‌ණච්‌ඡිද්‌දෙපි ලොමානි පක්‌ඛිපිත්‌වා ගච්‌ඡති , ආපත්‌තියෙව. සුත්‌තකෙන පන බන්‌ධිත්‌වා පක්‌ඛිත්‌තං කතභණ්‌ඩට්‌ඨානෙ තිට්‌ඨති, වෙණිං කත්‌වා හරති, ඉදං නිධානමුඛං නාම, ආපත්‌තියෙව.
Ettha ca ‘‘imāni me, bhante, eḷakalomāni tiyojanaṃ atikkāmitāni nissaggiyānī’’tiādinā (pārā. 573) nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ. Tikapācittiyanti atirekatiyojane atirekatiyojanasaññivematikaūnakasaññīnaṃ vasena tīṇi pācittiyāni. Vāsādhippāyena gantvā tato paraṃ haraṇeti yattha gato, tattha uddesaparipucchādīnaṃ vā paccayādīnaṃ vā alābhena tato paraṃ aññattha haraṇe, tatopi aññatthāti evaṃ yojanasatampi haraṇe anāpatti. Acchinnaṃ vā nissaṭṭhaṃ vāti corehi acchinnaṃ vā vinayakammakataṃ vā. Katabhaṇḍanti kataṃ bhaṇḍaṃ kambalakojavasanthatādi yaṃ kiñci antamaso suttakena baddhamattampi. Tenāha ‘‘antamaso’’tiādi. Yo pana tanukapattatthavikantare (pārā. aṭṭha. 2.575) vā āyogaaṃsabaddhakakāyabandhanādīnaṃ antaresu vā pipphalikādīnaṃ malarakkhaṇatthaṃ sipāṭikāyaṃ vā antamaso vātābādhiko kaṇṇacchiddepi lomāni pakkhipitvā gacchati , āpattiyeva. Suttakena pana bandhitvā pakkhittaṃ katabhaṇḍaṭṭhāne tiṭṭhati, veṇiṃ katvā harati, idaṃ nidhānamukhaṃ nāma, āpattiyeva.
පඨමප්‌පටිලාභොති අත්‌තනො අත්‌ථාය එළකලොමානං පඨමුප්‌පත්‌ති. එතෙන අච්‌ඡින්‌නනිස්‌සට්‌ඨප්‌පටිලද්‌ධානං පටික්‌ඛෙපො. අඤ්‌ඤස්‌ස අජානන්‌තස්‌ස යානෙ පක්‌ඛිපිත්‌වාති (පාරා. අට්‌ඨ. 2.572) ගච්‌ඡන්‌තෙ රථාදිකෙ වා හත්‌ථිපිට්‌ඨිආදීසු වා සාමිකස්‌ස අජානන්‌තස්‌සෙව ‘‘හරිස්‌සතී’’ති පක්‌ඛිපිත්‌වා. අගච්‌ඡන්‌තෙපි එසෙව නයො. සචෙ පන අගච්‌ඡන්‌තෙ රථාදිම්‌හි වා හත්‌ථිපිට්‌ඨිආදීසු වා ඨපෙත්‌වා ආරොහිත්‌වා සාරෙති, හෙට්‌ඨා වා ගච්‌ඡන්‌තො චොදෙති, පක්‌කොසන්‌තො වා අනුබන්‌ධාපෙති, ‘‘අඤ්‌ඤං හරාපෙතී’’ති (පාරා. 575) වචනතො අනාපත්‌ති. එත්‌ථ ච ‘‘අජානන්‌තස්‌ස යානෙ’’ති ඉමිනා ජානන්‌තස්‌ස චෙ යානෙ පක්‌ඛිපති, අඤ්‌ඤං හරාපෙති නාමාති දස්‌සෙති. අහරණපච්‌චාහරණන්‌ති හරණපච්‌චාහරණානමභාවො.
Paṭhamappaṭilābhoti attano atthāya eḷakalomānaṃ paṭhamuppatti. Etena acchinnanissaṭṭhappaṭiladdhānaṃ paṭikkhepo. Aññassa ajānantassa yāne pakkhipitvāti (pārā. aṭṭha. 2.572) gacchante rathādike vā hatthipiṭṭhiādīsu vā sāmikassa ajānantasseva ‘‘harissatī’’ti pakkhipitvā. Agacchantepi eseva nayo. Sace pana agacchante rathādimhi vā hatthipiṭṭhiādīsu vā ṭhapetvā ārohitvā sāreti, heṭṭhā vā gacchanto codeti, pakkosanto vā anubandhāpeti, ‘‘aññaṃ harāpetī’’ti (pārā. 575) vacanato anāpatti. Ettha ca ‘‘ajānantassa yāne’’ti iminā jānantassa ce yāne pakkhipati, aññaṃ harāpeti nāmāti dasseti. Aharaṇapaccāharaṇanti haraṇapaccāharaṇānamabhāvo.
එළකලොමසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
