Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ද්වෙමාතිකාපාළි • Dvemātikāpāḷi |
2. එළකලොමවග්ගො
2. Eḷakalomavaggo
1. කොසියසික්ඛාපදවණ්ණනා
1. Kosiyasikkhāpadavaṇṇanā
එළකලොමවග්ගස්ස පඨමෙ කොසියමිස්සකන්ති එකෙනාපි කොසියංසුනා අන්තමසො තස්ස කරණට්ඨානෙ වාතවෙගෙන නිපාතිතෙනාපි මිස්සීකතං. සන්ථතන්ති සමෙ භූමිභාගෙ කොසියංසූනි උපරූපරි සන්ථරිත්වා කඤ්ජියාදීහි සිඤ්චිත්වා කත්තබ්බතාලක්ඛණං. කාරාපෙය්ය නිස්සග්ගියන්ති කරණකාරාපනප්පයොගෙසු දුක්කටං, පටිලාභෙන නිස්සග්ගියං හොති. එත්ථ ච ‘‘ඉදං මෙ, භන්තෙ, කොසියමිස්සකං සන්ථතං කාරාපිතං නිස්සග්ගිය’’න්ති (පාරා. 544) ඉමිනා නයෙන නිස්සජ්ජනවිධානං වෙදිතබ්බං, ඉමස්සෙව වචනස්ස අනුසාරෙන ඉතො පරං සබ්බසන්ථතං වෙදිතබ්බං. සක්කා හි එත්තාවතා ජානිතුන්ති න තං ඉතො පරං දස්සයිස්සාම.
Eḷakalomavaggassa paṭhame kosiyamissakanti ekenāpi kosiyaṃsunā antamaso tassa karaṇaṭṭhāne vātavegena nipātitenāpi missīkataṃ. Santhatanti same bhūmibhāge kosiyaṃsūni uparūpari santharitvā kañjiyādīhi siñcitvā kattabbatālakkhaṇaṃ. Kārāpeyya nissaggiyanti karaṇakārāpanappayogesu dukkaṭaṃ, paṭilābhena nissaggiyaṃ hoti. Ettha ca ‘‘idaṃ me, bhante, kosiyamissakaṃ santhataṃ kārāpitaṃ nissaggiya’’nti (pārā. 544) iminā nayena nissajjanavidhānaṃ veditabbaṃ, imasseva vacanassa anusārena ito paraṃ sabbasanthataṃ veditabbaṃ. Sakkā hi ettāvatā jānitunti na taṃ ito paraṃ dassayissāma.
ආළවියං ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ කොසියමිස්සකං සන්ථතං කාරාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අසාධාරණපඤ්ඤත්ති, අත්තනො අත්ථාය කාරාපනවසෙන සාණත්තිකං, අත්තනා විප්පකතපඅයොසාපනනයෙන චතුක්කපාචිත්තියං, අඤ්ඤස්සත්ථාය කරණකාරාපනෙසු අඤ්ඤෙන කතං පටිලභිත්වා පරිභුඤ්ජනෙ ච දුක්කටං. විතානාදිකරණෙ, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. කොසියමිස්සකභාවො, අත්තනො අත්ථාය සන්ථතස්ස කරණකාරාපනං, පටිලාභො චාති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීනි ධොවාපනසික්ඛාපදෙ වුත්තනයෙනෙවාති.
Āḷaviyaṃ chabbaggiye ārabbha kosiyamissakaṃ santhataṃ kārāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, attano atthāya kārāpanavasena sāṇattikaṃ, attanā vippakatapaayosāpananayena catukkapācittiyaṃ, aññassatthāya karaṇakārāpanesu aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjane ca dukkaṭaṃ. Vitānādikaraṇe, ummattakādīnañca anāpatti. Kosiyamissakabhāvo, attano atthāya santhatassa karaṇakārāpanaṃ, paṭilābho cāti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīni dhovāpanasikkhāpade vuttanayenevāti.
කොසියසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Kosiyasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
2. සුද්ධකාළකසික්ඛාපදවණ්ණනා
2. Suddhakāḷakasikkhāpadavaṇṇanā
දුතියෙ සුද්ධකාළකානන්ති සුද්ධානං කාළකානං අඤ්ඤෙහි අමිස්සීකතානං. වෙසාලියං ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ තාදිසං සන්ථතං කරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසං පඨමසදිසමෙවාති.
Dutiye suddhakāḷakānanti suddhānaṃ kāḷakānaṃ aññehi amissīkatānaṃ. Vesāliyaṃ chabbaggiye ārabbha tādisaṃ santhataṃ karaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ paṭhamasadisamevāti.
සුද්ධකාළකසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Suddhakāḷakasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
3. ද්වෙභාගසික්ඛාපදවණ්ණනා
3. Dvebhāgasikkhāpadavaṇṇanā
තතියෙ ද්වෙ භාගාති ද්වෙ කොට්ඨාසා. ආදාතබ්බාති ගහෙතබ්බා. ගොචරියානන්ති කපිලවණ්ණානං. අයං පනෙත්ථ විනිච්ඡයො – යත්තකෙහි කත්තුකාමො හොති, තෙසු තුලයිත්වා ද්වෙ කොට්ඨාසා කාළකානං ගහෙතබ්බා, එකො ඔදාතානං, එකො ගොචරියානං. එකස්සාපි කාළකලොමස්ස අතිරෙකභාවෙ නිස්සග්ගියං හොති, ඌනකං වට්ටති.
Tatiye dve bhāgāti dve koṭṭhāsā. Ādātabbāti gahetabbā. Gocariyānanti kapilavaṇṇānaṃ. Ayaṃ panettha vinicchayo – yattakehi kattukāmo hoti, tesu tulayitvā dve koṭṭhāsā kāḷakānaṃ gahetabbā, eko odātānaṃ, eko gocariyānaṃ. Ekassāpi kāḷakalomassa atirekabhāve nissaggiyaṃ hoti, ūnakaṃ vaṭṭati.
සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ තාදිසං සන්ථතං කරණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, කිරියාකිරියං, සෙසං පඨමසදිසමෙවාති. ඉමානි පන තීණි නිස්සජ්ජිත්වා පටිලද්ධානිපි පරිභුඤ්ජිතුං න වට්ටන්ති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha tādisaṃ santhataṃ karaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, kiriyākiriyaṃ, sesaṃ paṭhamasadisamevāti. Imāni pana tīṇi nissajjitvā paṭiladdhānipi paribhuñjituṃ na vaṭṭanti.
ද්වෙභාගසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Dvebhāgasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
4. ඡබ්බස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා
4. Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā
චතුත්ථෙ ඔරෙන චෙ ඡන්නං වස්සානන්ති ඡන්නං වස්සානං ඔරිමභාගෙ, අන්තොති අත්ථො. අඤ්ඤත්ර භික්ඛුසම්මුතියාති යං සඞ්ඝො ගිලානස්ස භික්ඛුනො සන්ථතසම්මුතිං දෙති, තං ඨපෙත්වා අලද්ධසම්මුතිකස්ස ඡබ්බස්සබ්භන්තරෙ අඤ්ඤං සන්ථතං කරොන්තස්ස නිස්සග්ගියං හොති.
Catutthe orena ce channaṃ vassānanti channaṃ vassānaṃ orimabhāge, antoti attho. Aññatra bhikkhusammutiyāti yaṃ saṅgho gilānassa bhikkhuno santhatasammutiṃ deti, taṃ ṭhapetvā aladdhasammutikassa chabbassabbhantare aññaṃ santhataṃ karontassa nissaggiyaṃ hoti.
සාවත්ථියං සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ අනුවස්සං සන්ථතං කාරාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘අඤ්ඤත්ර භික්ඛුසම්මුතියා’’ති අයමෙත්ථ අනුපඤ්ඤත්ති, සා යෙන ලද්ධා හොති, තස්ස යාව රොගො න වූපසම්මති, වූපසන්තො වා පුන කුප්පති, තාව ගතගතට්ඨානෙ අනුවස්සම්පි කාතුං වට්ටති, අඤ්ඤස්සත්ථාය කාරෙතුං, කතඤ්ච පටිලභිත්වා පරිභුඤ්ජිතුම්පි වට්ටති, සෙසං පඨමසදිසමෙවාති.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha anuvassaṃ santhataṃ kārāpanavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘aññatra bhikkhusammutiyā’’ti ayamettha anupaññatti, sā yena laddhā hoti, tassa yāva rogo na vūpasammati, vūpasanto vā puna kuppati, tāva gatagataṭṭhāne anuvassampi kātuṃ vaṭṭati, aññassatthāya kāretuṃ, katañca paṭilabhitvā paribhuñjitumpi vaṭṭati, sesaṃ paṭhamasadisamevāti.
ඡබ්බස්සසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Chabbassasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
5. නිසීදනසික්ඛාපදවණ්ණනා
5. Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā
පඤ්චමෙ පුරාණසන්ථතං නාම යත්ථ සකිම්පි නිසින්නො වා හොති නිපන්නො වා. සමන්තාති එකපස්සතො වට්ටං වා චතුරස්සං වා ඡින්දිත්වා ගහිතට්ඨානං යථා විදත්ථිමත්තං හොති, එවං ගහෙතබ්බං. සන්ථරන්තෙන පන එකදෙසෙ වා සන්ථරිතබ්බං, විජටෙත්වා වා මිස්සකං කත්වා සන්ථරිතබ්බං, එවං ථිරතරං හොති. අනාදා චෙති සති පුරාණසන්ථතෙ අග්ගහෙත්වා. අසති පන අග්ගහෙත්වාපි වට්ටති, අඤ්ඤස්සත්ථාය කාරෙතුං, කතඤ්ච පටිලභිත්වා පරිභුඤ්ජිතුම්පි වට්ටති.
Pañcame purāṇasanthataṃ nāma yattha sakimpi nisinno vā hoti nipanno vā. Samantāti ekapassato vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā chinditvā gahitaṭṭhānaṃ yathā vidatthimattaṃ hoti, evaṃ gahetabbaṃ. Santharantena pana ekadese vā santharitabbaṃ, vijaṭetvā vā missakaṃ katvā santharitabbaṃ, evaṃ thirataraṃ hoti. Anādā ceti sati purāṇasanthate aggahetvā. Asati pana aggahetvāpi vaṭṭati, aññassatthāya kāretuṃ, katañca paṭilabhitvā paribhuñjitumpi vaṭṭati.
සාවත්ථියං සම්බහුලෙ භික්ඛූ ආරබ්භ සන්ථතවිස්සජ්ජනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සෙසං තතියසදිසමෙවාති.
Sāvatthiyaṃ sambahule bhikkhū ārabbha santhatavissajjanavatthusmiṃ paññattaṃ, sesaṃ tatiyasadisamevāti.
නිසීදනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Nisīdanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
6. එළකලොමසික්ඛාපදවණ්ණනා
6. Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā
ඡට්ඨෙ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නස්සාති අද්ධානසඞ්ඛාතං දීඝමග්ගං පටිපන්නස්ස, සබ්බඤ්චෙතං වත්ථුමත්තදීපනමෙව, යත්ථ කත්ථචි පන ධම්මෙන ලභිත්වා ගණ්හතො දොසො නත්ථි. තියොජනපරමන්ති ගහිතට්ඨානතො තියොජනප්පමාණං දෙසං. සහත්ථාති සහත්ථෙන, අත්තනා හරිතබ්බානීති අත්ථො. අසන්තෙ හාරකෙති අසන්තෙයෙව අඤ්ඤස්මිම්පි හාරකෙ. සචෙ පන අත්ථි, තං ගාහෙතුං වට්ටති. අත්තනා පන අන්තමසො වාතාබාධප්පටිකාරත්ථං සුත්තකෙන අබන්ධිත්වා කණ්ණච්ඡිද්දෙ පක්ඛිත්තානිපි ආදාය තියොජනං එකං පාදං අතික්කාමෙන්තස්ස දුක්කටං, දුතියපාදාතික්කමෙ නිස්සග්ගියං පාචිත්තියං.
Chaṭṭhe addhānamaggappaṭipannassāti addhānasaṅkhātaṃ dīghamaggaṃ paṭipannassa, sabbañcetaṃ vatthumattadīpanameva, yattha katthaci pana dhammena labhitvā gaṇhato doso natthi. Tiyojanaparamanti gahitaṭṭhānato tiyojanappamāṇaṃ desaṃ. Sahatthāti sahatthena, attanā haritabbānīti attho. Asante hāraketi asanteyeva aññasmimpi hārake. Sace pana atthi, taṃ gāhetuṃ vaṭṭati. Attanā pana antamaso vātābādhappaṭikāratthaṃ suttakena abandhitvā kaṇṇacchidde pakkhittānipi ādāya tiyojanaṃ ekaṃ pādaṃ atikkāmentassa dukkaṭaṃ, dutiyapādātikkame nissaggiyaṃ pācittiyaṃ.
සාවත්ථියං අඤ්ඤතරං භික්ඛුං ආරබ්භ තියොජනාතික්කමනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, අසාධාරණපඤ්ඤත්ති, අනාණත්තිකං, තිකපාචිත්තියං, ඌනකතියොජනෙ අතිරෙකසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස වා දුක්කටං. තියොජනං හරණපච්චාහරණෙ, වාසාධිප්පායෙන ගන්ත්වා තතො පරං හරණෙ, අච්ඡින්නං වා නිස්සට්ඨං වා පටිලභිත්වා හරණෙ, අඤ්ඤං හරාපනෙ, අන්තමසො සුත්තකෙනපි බද්ධකතභණ්ඩහරණෙ, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. එළකලොමානං අකතභණ්ඩතා, පඨමප්පටිලාභො, අත්තනා ආදාය වා අඤ්ඤස්ස අජානන්තස්ස යානෙ පක්ඛිපිත්වා වා තියොජනාතික්කමනං, ආහරණපච්චාහරණං, අවාසාධිප්පායතාති ඉමානෙත්ථ පඤ්ච අඞ්ගානි. එළකලොමසමුට්ඨානං , කිරියං, නොසඤ්ඤාවිමොක්ඛං, අචිත්තකං, පණ්ණත්තිවජ්ජං, කායකම්මං, තිචිත්තං, තිවෙදනන්ති.
Sāvatthiyaṃ aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha tiyojanātikkamanavatthusmiṃ paññattaṃ, asādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, ūnakatiyojane atirekasaññino vematikassa vā dukkaṭaṃ. Tiyojanaṃ haraṇapaccāharaṇe, vāsādhippāyena gantvā tato paraṃ haraṇe, acchinnaṃ vā nissaṭṭhaṃ vā paṭilabhitvā haraṇe, aññaṃ harāpane, antamaso suttakenapi baddhakatabhaṇḍaharaṇe, ummattakādīnañca anāpatti. Eḷakalomānaṃ akatabhaṇḍatā, paṭhamappaṭilābho, attanā ādāya vā aññassa ajānantassa yāne pakkhipitvā vā tiyojanātikkamanaṃ, āharaṇapaccāharaṇaṃ, avāsādhippāyatāti imānettha pañca aṅgāni. Eḷakalomasamuṭṭhānaṃ , kiriyaṃ, nosaññāvimokkhaṃ, acittakaṃ, paṇṇattivajjaṃ, kāyakammaṃ, ticittaṃ, tivedananti.
එළකලොමසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Eḷakalomasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
7. එළකලොමධොවාපනසික්ඛාපදවණ්ණනා
7. Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā
සත්තමෙ සක්කෙසු ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ එළකලොමධොවාපනවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං. තත්ථ පුරාණචීවරධොවාපනෙ වුත්තනයෙනෙව සබ්බොපි විනිච්ඡයො වෙදිතබ්බො.
Sattame sakkesu chabbaggiye ārabbha eḷakalomadhovāpanavatthusmiṃ paññattaṃ. Tattha purāṇacīvaradhovāpane vuttanayeneva sabbopi vinicchayo veditabbo.
එළකලොමධොවාපනසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Eḷakalomadhovāpanasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
8. ජාතරූපසික්ඛාපදවණ්ණනා
8. Jātarūpasikkhāpadavaṇṇanā
අට්ඨමෙ ජාතරූපරජතන්ති සුවණ්ණඤ්චෙව රූපියඤ්ච, අපිච කහාපණො ලොහමාසකදාරුමාසකජතුමාසකාදයොපි යෙ වොහාරං ගච්ඡන්ති, සබ්බෙ තෙ ඉධ රජතන්ත්වෙව වුත්තා. උග්ගණ්හෙය්ය වාති අත්තනො අත්ථාය දිය්යමානං වා යත්ථකත්ථචි ඨිතං වා නිප්පරිග්ගහිතං දිස්වා සයං ගණ්හෙය්ය වා. උග්ගණ්හාපෙය්ය වාති තදෙව අඤ්ඤෙන ගාහාපෙය්ය වා. උපනික්ඛිත්තං වා සාදියෙය්යාති ‘‘ඉදං අය්යස්ස හොතූ’’ති එවං සම්මුඛා වා, ‘‘අසුකස්මිං නාම ඨානෙ මම හිරඤ්ඤසුවණ්ණං, තං තුය්හං හොතූ’’ති එවං පරම්මුඛා ඨිතං වා කෙවලං වාචාය වා හත්ථමුද්දාය වා ‘‘තුය්හ’’න්ති වත්වා පරිච්චත්තං යො කායවාචාහි අප්පටික්ඛිපිත්වා චිත්තෙන අධිවාසෙය්ය, අයං ‘‘සාදියෙය්යා’’ති වුච්චති. සචෙ පන චිත්තෙන සාදියති, ගණ්හිතුකාමො හොති, කායෙන වා වාචාය වා ‘‘නයිදං කප්පතී’’ති පටික්ඛිපති, කායවාචාහි අප්පටික්ඛිපිත්වා සුද්ධචිත්තො හුත්වා ‘‘නයිදං අම්හාකං කප්පතී’’ති න සාදියති, වට්ටති. නිස්සග්ගියන්ති උග්ගහණාදීසු යංකිඤ්චි කරොන්තස්ස අඝනබද්ධෙසු වත්ථූසු වත්ථුගණනාය නිස්සග්ගියං පාචිත්තියං. තං නිස්සජ්ජන්තෙන ‘‘අහං, භන්තෙ, රූපියං පටිග්ගහෙසිං, ඉදං මෙ, භන්තෙ, නිස්සග්ගියං, ඉමාහං සඞ්ඝස්ස නිස්සජ්ජාමී’’ති (පාරා. 584) එවං සඞ්ඝමජ්ඣෙයෙව නිස්සජ්ජිතබ්බං. සචෙ තත්ථ කොචි ගහට්ඨො ආගච්ඡති , ‘‘ඉදං ජානාහී’’ති වත්තබ්බො. ‘‘ඉමිනා කිං ආහරිය්යතූ’’ති භණන්තෙ පන ‘‘ඉදං නාමා’’ති අවත්වා ‘‘සප්පිආදීනි භික්ඛූනං කප්පන්තී’’ති එවං කප්පියං ආචික්ඛිතබ්බං. සචෙ සො ආහරති, රූපියප්පටිග්ගාහකං ඨපෙත්වා සබ්බෙහි භාජෙත්වා පරිභුඤ්ජිතබ්බං. රූපියප්පටිග්ගාහකස්ස පන යං තප්පච්චයා උප්පන්නං, තං අඤ්ඤෙන ලභිත්වා දිය්යමානම්පි අන්තමසො තතො නිබ්බත්තරුක්ඛච්ඡායාපි පරිභුඤ්ජිතුං න වට්ටති. සචෙ පන සො කිඤ්චි ආහරිතුං න ඉච්ඡති, ‘‘ඉමං ඡට්ටෙහී’’ති වත්තබ්බො. සචෙ යත්ථ කත්ථචි නික්ඛිපති, ගහෙත්වා වා ගච්ඡති, න වාරෙතබ්බො. නො චෙ ඡට්ටෙති, පඤ්චඞ්ගසමන්නාගතො භික්ඛු රූපියඡට්ටකො සම්මන්නිතබ්බො. තෙන අනිමිත්තං කත්වාව ගූථං විය ඡට්ටෙතබ්බං. සචෙ නිමිත්තං කරොති, දුක්කටං ආපජ්ජති.
Aṭṭhame jātarūparajatanti suvaṇṇañceva rūpiyañca, apica kahāpaṇo lohamāsakadārumāsakajatumāsakādayopi ye vohāraṃ gacchanti, sabbe te idha rajatantveva vuttā. Uggaṇheyya vāti attano atthāya diyyamānaṃ vā yatthakatthaci ṭhitaṃ vā nippariggahitaṃ disvā sayaṃ gaṇheyya vā. Uggaṇhāpeyya vāti tadeva aññena gāhāpeyya vā. Upanikkhittaṃ vā sādiyeyyāti ‘‘idaṃ ayyassa hotū’’ti evaṃ sammukhā vā, ‘‘asukasmiṃ nāma ṭhāne mama hiraññasuvaṇṇaṃ, taṃ tuyhaṃ hotū’’ti evaṃ parammukhā ṭhitaṃ vā kevalaṃ vācāya vā hatthamuddāya vā ‘‘tuyha’’nti vatvā pariccattaṃ yo kāyavācāhi appaṭikkhipitvā cittena adhivāseyya, ayaṃ ‘‘sādiyeyyā’’ti vuccati. Sace pana cittena sādiyati, gaṇhitukāmo hoti, kāyena vā vācāya vā ‘‘nayidaṃ kappatī’’ti paṭikkhipati, kāyavācāhi appaṭikkhipitvā suddhacitto hutvā ‘‘nayidaṃ amhākaṃ kappatī’’ti na sādiyati, vaṭṭati. Nissaggiyanti uggahaṇādīsu yaṃkiñci karontassa aghanabaddhesu vatthūsu vatthugaṇanāya nissaggiyaṃ pācittiyaṃ. Taṃ nissajjantena ‘‘ahaṃ, bhante, rūpiyaṃ paṭiggahesiṃ, idaṃ me, bhante, nissaggiyaṃ, imāhaṃ saṅghassa nissajjāmī’’ti (pārā. 584) evaṃ saṅghamajjheyeva nissajjitabbaṃ. Sace tattha koci gahaṭṭho āgacchati , ‘‘idaṃ jānāhī’’ti vattabbo. ‘‘Iminā kiṃ āhariyyatū’’ti bhaṇante pana ‘‘idaṃ nāmā’’ti avatvā ‘‘sappiādīni bhikkhūnaṃ kappantī’’ti evaṃ kappiyaṃ ācikkhitabbaṃ. Sace so āharati, rūpiyappaṭiggāhakaṃ ṭhapetvā sabbehi bhājetvā paribhuñjitabbaṃ. Rūpiyappaṭiggāhakassa pana yaṃ tappaccayā uppannaṃ, taṃ aññena labhitvā diyyamānampi antamaso tato nibbattarukkhacchāyāpi paribhuñjituṃ na vaṭṭati. Sace pana so kiñci āharituṃ na icchati, ‘‘imaṃ chaṭṭehī’’ti vattabbo. Sace yattha katthaci nikkhipati, gahetvā vā gacchati, na vāretabbo. No ce chaṭṭeti, pañcaṅgasamannāgato bhikkhu rūpiyachaṭṭako sammannitabbo. Tena animittaṃ katvāva gūthaṃ viya chaṭṭetabbaṃ. Sace nimittaṃ karoti, dukkaṭaṃ āpajjati.
රාජගහෙ උපනන්දං ආරබ්භ රූපියප්පටිග්ගහණවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සාධාරණපඤ්ඤත්ති, සාණත්තිකං, තිකපාචිත්තියං, අරූපියෙ රූපියසඤ්ඤිනො වෙමතිකස්ස වා, සඞ්ඝචෙතියාදීනං අත්ථාය ගණ්හන්තස්ස, මුත්තාමණිආදිප්පටිග්ගහණෙ ච දුක්කටං. රතනසික්ඛාපදනයෙන නික්ඛිපන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. ජාතරූපරජතභාවො, අත්තුද්දෙසිකතා, ගහණාදීසු අඤ්ඤතරභාවොති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සමුට්ඨානාදීසු සියා කිරියං ගහණෙන ආපජ්ජනතො, සියා අකිරියං පටික්ඛෙපස්ස අකරණතො, සෙසං සඤ්චරිත්තෙ වුත්තනයමෙවාති.
Rājagahe upanandaṃ ārabbha rūpiyappaṭiggahaṇavatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, sāṇattikaṃ, tikapācittiyaṃ, arūpiye rūpiyasaññino vematikassa vā, saṅghacetiyādīnaṃ atthāya gaṇhantassa, muttāmaṇiādippaṭiggahaṇe ca dukkaṭaṃ. Ratanasikkhāpadanayena nikkhipantassa, ummattakādīnañca anāpatti. Jātarūparajatabhāvo, attuddesikatā, gahaṇādīsu aññatarabhāvoti imānettha tīṇi aṅgāni. Samuṭṭhānādīsu siyā kiriyaṃ gahaṇena āpajjanato, siyā akiriyaṃ paṭikkhepassa akaraṇato, sesaṃ sañcaritte vuttanayamevāti.
ජාතරූපසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Jātarūpasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
9. රූපියසංවොහාරසික්ඛාපදවණ්ණනා
9. Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā
නවමෙ නානප්පකාරකන්ති කතාදිවසෙන අනෙකවිධං. රූපියසංවොහාරන්ති ජාතරූපරජතපරිවත්තනං. පුරිමසික්ඛාපදෙන හි නිස්සග්ගියවත්ථුදුක්කටවත්ථූනං පටිග්ගහණං වාරිතං, ඉමිනා පරිවත්තනං. තස්මා දුක්කටවත්ථුනා දුක්කටවත්ථුකප්පියවත්ථූනි, කප්පියවත්ථුනා ච දුක්කටවත්ථුං පරිවත්තෙන්තස්ස දුක්කටං. නිස්සග්ගියවත්ථුනා පන නිස්සග්ගියවත්ථුං වා දුක්කටවත්ථුං වා කප්පියවත්ථුං වා, දුක්කටවත්ථුකප්පියවත්ථූහි ච නිස්සග්ගියවත්ථුං පරිවත්තෙන්තස්ස නිස්සග්ගියං හොති, තං පුරිමනයානුසාරෙනෙව සඞ්ඝමජ්ඣෙ නිස්සජ්ජිතබ්බං, නිස්සට්ඨවත්ථුස්මිඤ්ච තත්ථ වුත්තනයෙනෙව පටිපජ්ජිතබ්බං.
Navame nānappakārakanti katādivasena anekavidhaṃ. Rūpiyasaṃvohāranti jātarūparajataparivattanaṃ. Purimasikkhāpadena hi nissaggiyavatthudukkaṭavatthūnaṃ paṭiggahaṇaṃ vāritaṃ, iminā parivattanaṃ. Tasmā dukkaṭavatthunā dukkaṭavatthukappiyavatthūni, kappiyavatthunā ca dukkaṭavatthuṃ parivattentassa dukkaṭaṃ. Nissaggiyavatthunā pana nissaggiyavatthuṃ vā dukkaṭavatthuṃ vā kappiyavatthuṃ vā, dukkaṭavatthukappiyavatthūhi ca nissaggiyavatthuṃ parivattentassa nissaggiyaṃ hoti, taṃ purimanayānusāreneva saṅghamajjhe nissajjitabbaṃ, nissaṭṭhavatthusmiñca tattha vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ.
සාවත්ථියං ඡබ්බග්ගියෙ ආරබ්භ රූපියසංවොහාරවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, සාධාරණපඤ්ඤත්ති, අනාණත්තිකං, යං අත්තනො ධනෙන පරිවත්තෙති, තස්ස වා ධනස්ස වා රූපියභාවො චෙව, පරිවත්තනඤ්චාති ඉමානෙත්ථ ද්වෙ අඞ්ගානි. කිරියං, සෙසං අනන්තරසික්ඛාපදෙ වුත්තනයමෙවාති.
Sāvatthiyaṃ chabbaggiye ārabbha rūpiyasaṃvohāravatthusmiṃ paññattaṃ, sādhāraṇapaññatti, anāṇattikaṃ, yaṃ attano dhanena parivatteti, tassa vā dhanassa vā rūpiyabhāvo ceva, parivattanañcāti imānettha dve aṅgāni. Kiriyaṃ, sesaṃ anantarasikkhāpade vuttanayamevāti.
රූපියසංවොහාරසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Rūpiyasaṃvohārasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
10. කයවික්කයසික්ඛාපදවණ්ණනා
10. Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā
දසමෙ නානප්පකාරකන්ති චීවරාදීනං කප්පියභණ්ඩානං වසෙන අනෙකවිධං. කයවික්කයන්ති කයඤ්චෙව වික්කයඤ්ච. ‘‘ඉමිනා ඉමං දෙහි, ඉමං ආහර, පරිවත්තෙහි, චෙතාපෙහී’’ති ඉමිනා හි නයෙන පරස්ස කප්පියභණ්ඩං ගණ්හන්තො කයං සමාපජ්ජති, අත්තනො කප්පියභණ්ඩං දෙන්තො වික්කයං සමාපජ්ජති. තස්මා ඨපෙත්වා පඤ්ච සහධම්මිකෙ යං එවං අත්තනො කප්පියභණ්ඩං දත්වා මාතු සන්තකම්පි කප්පියභණ්ඩං ගණ්හාති, තං නිස්සග්ගියං හොති. වුත්තලක්ඛණවසෙන සඞ්ඝගණපුග්ගලෙසු යස්ස කස්සචි නිස්සජ්ජිතබ්බං, ‘‘ඉමං භුඤ්ජිත්වා වා ගහෙත්වා වා ඉදං නාම ආහර වා කරොහි වා’’ති රජනාදිං ආහරාපෙත්වා වා ධමකරණාදිපරික්ඛාරං භූමිසොධනාදිඤ්ච නවකම්මං කාරෙත්වා වා සන්තං වත්ථු නිස්සජ්ජිතබ්බං, අසන්තෙ පාචිත්තියං දෙසෙතබ්බමෙව.
Dasame nānappakārakanti cīvarādīnaṃ kappiyabhaṇḍānaṃ vasena anekavidhaṃ. Kayavikkayanti kayañceva vikkayañca. ‘‘Iminā imaṃ dehi, imaṃ āhara, parivattehi, cetāpehī’’ti iminā hi nayena parassa kappiyabhaṇḍaṃ gaṇhanto kayaṃ samāpajjati, attano kappiyabhaṇḍaṃ dento vikkayaṃ samāpajjati. Tasmā ṭhapetvā pañca sahadhammike yaṃ evaṃ attano kappiyabhaṇḍaṃ datvā mātu santakampi kappiyabhaṇḍaṃ gaṇhāti, taṃ nissaggiyaṃ hoti. Vuttalakkhaṇavasena saṅghagaṇapuggalesu yassa kassaci nissajjitabbaṃ, ‘‘imaṃ bhuñjitvā vā gahetvā vā idaṃ nāma āhara vā karohi vā’’ti rajanādiṃ āharāpetvā vā dhamakaraṇādiparikkhāraṃ bhūmisodhanādiñca navakammaṃ kāretvā vā santaṃ vatthu nissajjitabbaṃ, asante pācittiyaṃ desetabbameva.
සාවත්ථියං උපනන්දං ආරබ්භ කයවික්කයවත්ථුස්මිං පඤ්ඤත්තං, ‘‘ඉදං කිං අග්ඝතී’’ති එවං අග්ඝං පුච්ඡන්තස්ස, යස්ස හත්ථතො භණ්ඩං ගණ්හිතුකාමො හොති, තං ඨපෙත්වා අඤ්ඤං අන්තමසො තස්සෙව පුත්තභාතුකම්පි කප්පියකාරකං කත්වා ‘‘ඉමිනා ඉදං නාම ගහෙත්වා දෙහී’’ති ආචික්ඛන්තස්ස, ‘‘ඉදං අම්හාකං අත්ථි, අම්හාකඤ්ච ඉමිනා ච ඉමිනා ච අත්ථො’’ති එවං වත්වා අත්තනො ධනෙන ලද්ධං ගණ්හන්තස්ස, සහධම්මිකෙහි සද්ධිං කයවික්කයං කරොන්තස්ස, උම්මත්තකාදීනඤ්ච අනාපත්ති. යං අත්තනො ධනෙන පරිවත්තෙති, යෙන ච පරිවත්තෙති, තෙසං කප්පියවත්ථුතා, අසහධම්මිකතා, කයවික්කයාපජ්ජනඤ්චාති ඉමානෙත්ථ තීණි අඞ්ගානි. සෙසං රූපියසංවොහාරෙ වුත්තනයමෙවාති.
Sāvatthiyaṃ upanandaṃ ārabbha kayavikkayavatthusmiṃ paññattaṃ, ‘‘idaṃ kiṃ agghatī’’ti evaṃ agghaṃ pucchantassa, yassa hatthato bhaṇḍaṃ gaṇhitukāmo hoti, taṃ ṭhapetvā aññaṃ antamaso tasseva puttabhātukampi kappiyakārakaṃ katvā ‘‘iminā idaṃ nāma gahetvā dehī’’ti ācikkhantassa, ‘‘idaṃ amhākaṃ atthi, amhākañca iminā ca iminā ca attho’’ti evaṃ vatvā attano dhanena laddhaṃ gaṇhantassa, sahadhammikehi saddhiṃ kayavikkayaṃ karontassa, ummattakādīnañca anāpatti. Yaṃ attano dhanena parivatteti, yena ca parivatteti, tesaṃ kappiyavatthutā, asahadhammikatā, kayavikkayāpajjanañcāti imānettha tīṇi aṅgāni. Sesaṃ rūpiyasaṃvohāre vuttanayamevāti.
කයවික්කයසික්ඛාපදවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Kayavikkayasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
එළකලොමවග්ගො දුතියො.
Eḷakalomavaggo dutiyo.