| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
६. एसुकारीसुत्तवण्णना
6. Esukārīsuttavaṇṇanā
४३७. कोट्ठासन्ति मंसभागं। लग्गापेय्युन्ति न्हारुना वा वाकेन वा बन्धित्वा पुरिसस्स हत्थे वा वसनगेहे वा ओलम्बनवसेन बन्धेय्युं। सत्थधम्मन्ति सत्थिकेसु सत्थवाहेन पणेतब्बं आणाधम्मं। तस्स निक्खमनत्थन्ति तं मूलं सत्थिकेहि नित्थरणत्थं। पापं अस्साति परिचरन्तस्स पारिचरियाय अहितंव अस्स। तेनाह ‘‘न सेय्यो’’ति। उच्चकुलीनादयो दुतियवारादीहि वुच्चन्ति, इध उपधिविपत्तिसम्पत्तियो पापियादिपदेहि वुत्ताति अधिप्पायो। तेनाह – ‘‘पापियोति पापको लामको अत्तभावो अस्सा’’ति। सेय्यंसोति हितकोट्ठासो, हितसभावोति अत्थो। उच्चकुलीनताति करणत्थे पच्चत्तवचनन्ति आह ‘‘उच्चाकुलीनत्तेना’’ति। ‘‘वण्णो न खीयेथ तथागतस्सा’’तिआदीसु (दी॰ नि॰ अट्ठ॰ १.३०५; ३.१४१; म॰ नि॰ अट्ठ॰ २.४२५; उदा॰ ५३; अप॰ अट्ठ॰ २.७.२०; बु॰ वं॰ अट्ठ॰ ४.४; चरिया॰ अट्ठ॰ १.निदानकथा; २.पकिण्णककथा; दी॰ नि॰ टी॰ १.गन्थारम्भकथावण्णना; सं॰ नि॰ टी॰ १.२.१; अ॰ नि॰ टी॰ १.१.१; वजिर॰ टी॰ गन्थारम्भकथावण्णना; सारत्थ॰ टी॰ १.गन्थारम्भकथावण्णना; नेत्ति॰ टी॰ गन्थारम्भकथावण्णना; म॰ नि॰ टी॰ १.१) विय वण्णसद्दो इध पसंसापरियायोति आह ‘‘वेस्सोपि हि उळारवण्णो होती’’ति।
437.Koṭṭhāsanti maṃsabhāgaṃ. Laggāpeyyunti nhārunā vā vākena vā bandhitvā purisassa hatthe vā vasanagehe vā olambanavasena bandheyyuṃ. Satthadhammanti satthikesu satthavāhena paṇetabbaṃ āṇādhammaṃ. Tassa nikkhamanatthanti taṃ mūlaṃ satthikehi nittharaṇatthaṃ. Pāpaṃ assāti paricarantassa pāricariyāya ahitaṃva assa. Tenāha ‘‘na seyyo’’ti. Uccakulīnādayo dutiyavārādīhi vuccanti, idha upadhivipattisampattiyo pāpiyādipadehi vuttāti adhippāyo. Tenāha – ‘‘pāpiyoti pāpako lāmako attabhāvo assā’’ti. Seyyaṃsoti hitakoṭṭhāso, hitasabhāvoti attho. Uccakulīnatāti karaṇatthe paccattavacananti āha ‘‘uccākulīnattenā’’ti. ‘‘Vaṇṇo na khīyetha tathāgatassā’’tiādīsu (dī. ni. aṭṭha. 1.305; 3.141; ma. ni. aṭṭha. 2.425; udā. 53; apa. aṭṭha. 2.7.20; bu. vaṃ. aṭṭha. 4.4; cariyā. aṭṭha. 1.nidānakathā; 2.pakiṇṇakakathā; dī. ni. ṭī. 1.ganthārambhakathāvaṇṇanā; saṃ. ni. ṭī. 1.2.1; a. ni. ṭī. 1.1.1; vajira. ṭī. ganthārambhakathāvaṇṇanā; sārattha. ṭī. 1.ganthārambhakathāvaṇṇanā; netti. ṭī. ganthārambhakathāvaṇṇanā; ma. ni. ṭī. 1.1) viya vaṇṇasaddo idha pasaṃsāpariyāyoti āha ‘‘vessopi hi uḷāravaṇṇo hotī’’ti.
४४०. ‘‘निरवो पदसद्दो सोळारगोत्तस्स अकिण्णमत्तिकापत्तो तिट्ठेय्य असङ्गचारी’’ति वुत्तत्ता भिक्खा चरितब्बाव, अयं तेसं कुलधम्मोति अधिप्पायो। हरित्वाति अपनेत्वा। सत्तजीवो सत्तवाणिजको। गोपेति रक्खतीति गोपो, आरक्खाधिकारे नियुत्तो। असन्ति लूनन्ति तेनाति असितं, लवित्तं। विविधं भारं आभञ्जन्ति ओलम्बन्ति एत्थाति ब्याभङ्गी, काजं।
440. ‘‘Niravo padasaddo soḷāragottassa akiṇṇamattikāpatto tiṭṭheyya asaṅgacārī’’ti vuttattā bhikkhā caritabbāva, ayaṃ tesaṃ kuladhammoti adhippāyo. Haritvāti apanetvā. Sattajīvo sattavāṇijako. Gopeti rakkhatīti gopo, ārakkhādhikāre niyutto. Asanti lūnanti tenāti asitaṃ, lavittaṃ. Vividhaṃ bhāraṃ ābhañjanti olambanti etthāti byābhaṅgī, kājaṃ.
४४१. अनुस्सरतोति अनुस्सरणहेतु कुलवंसानुस्सरणक्खणे खत्तियोतिआदिना सङ्ख्यं गच्छति। तेनाह ‘‘पोराणे…पे॰… अनुस्सरियमाने’’ति। उच्चनीचत्तजाननत्थञ्च कुलववत्थानं कतं होतीति खत्तियादिकुलकम्मुना तेसं चतुन्नं वण्णानं सन्धनं जीविकं पञ्ञपेन्ति ब्राह्मणा, तथागतो पन लोकुत्तरधम्ममेव पुरिसस्स सन्धनं पञ्ञपेति तेन सत्तस्स लोकग्गभावसिद्धितो। सेसं सुविञ्ञेय्यमेव।
441.Anussaratoti anussaraṇahetu kulavaṃsānussaraṇakkhaṇe khattiyotiādinā saṅkhyaṃ gacchati. Tenāha ‘‘porāṇe…pe… anussariyamāne’’ti. Uccanīcattajānanatthañca kulavavatthānaṃ kataṃ hotīti khattiyādikulakammunā tesaṃ catunnaṃ vaṇṇānaṃ sandhanaṃ jīvikaṃ paññapenti brāhmaṇā, tathāgato pana lokuttaradhammameva purisassa sandhanaṃ paññapeti tena sattassa lokaggabhāvasiddhito. Sesaṃ suviññeyyameva.
एसुकारीसुत्तवण्णना लीनत्थप्पकासना समत्ता।
Esukārīsuttavaṇṇanā līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ६. एसुकारीसुत्तं • 6. Esukārīsuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ६. एसुकारीसुत्तवण्णना • 6. Esukārīsuttavaṇṇanā
