| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / උදාන-අට්‌ඨකථා • Udāna-aṭṭhakathā |
6. ගබ්‌භිනීසුත්‌තවණ්‌ණනා
6. Gabbhinīsuttavaṇṇanā
16. ඡට්‌ඨෙ අඤ්‌ඤතරස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌සාති එකස්‌ස කුටුම්‌බිකස්‌ස පරිබ්‌බාජකස්‌ස. දහරාති තරුණී. මාණවිකාති බ්‍රාහ්‌මණධීතාය වොහාරො. පජාපතීති භරියා. ගබ්‌භිනීති ආපන්‌නසත්‌තා. උපවිජඤ්‌ඤාති අජ්‌ජ සුවෙති පච්‌චුපට්‌ඨිතවිජායනකාලා හොතීති සම්‌බන්‌ධො. සො කිර බ්‍රාහ්‌මණජාතිකො සභරියො වාදපත්‌ථස්‌සමෙ ඨිතො, තෙන නං සපජාපතිකං පරිබ්‌බාජකවොහාරෙන සමුදාචරන්‌ති. භරියා පනස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණජාතිකත්‌තා බ්‍රාහ්‌මණාති ආලපති. තෙලන්‌ති තිලතෙලං. තෙලසීසෙන චෙත්‌ථ යං යං විජාතාය පසවදුක්‌ඛප්‌පටිකාරත්‌ථං ඉච්‌ඡිතබ්‌බං, තං සබ්‌බං සප්‌පිලොණාදිං ආහරාති ආණාපෙති. යං මෙ විජාතාය භවිස්‌සතීති යං තෙලාදි මය්‌හං විජාතාය බහිනික්‌ඛන්‌තගබ්‌භාය උපකාරාය භවිස්‌සති. ‘‘පරිබ්‌බාජිකායා’’තිපි පාඨො. කුතොති කස්‌මා ඨානා, යතො ඤාතිකුලා වා මිත්‌තකුලා වා තෙලාදිං ආහරෙය්‍යං, තං ඨානං මෙ නත්‌ථීති අධිප්‌පායො. තෙලං ආහරාමීති වත්‌තමානසමීපතාය වත්‌තමානං කත්‌වා වුත්‌තං, තෙලං ආහරිස්‌සාමීති අත්‌ථො. සමණස්‌ස වා බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස වා සප්‌පිස්‌ස වා තෙලස්‌ස වාති ච සමුච්‌චයත්‌ථො වා-සද්‌දො ‘‘අග්‌ගිතො වා උදකතො වා මිථුභෙදා වා’’තිආදීසු (මහාව. 286; දී. නි. 2.152; උදා. 76) විය. සප්‌පිස්‌ස වා තෙලස්‌ස වාති පච්‌චත්‌තෙ සාමිවචනං, සප්‌පි ච තෙලඤ්‌ච යාවදත්‌ථං පාතුං පිවිතුං දීයතීති අත්‌ථො. අපරෙ පන ‘‘සප්‌පිස්‌ස වා තෙලස්‌ස වාති අවයවසම්‌බන්‌ධෙ සාමිවචනං. සප්‌පිතෙලසමුදායස්‌ස හි අවයවො ඉධ යාවදත්‌ථසද්‌දෙන වුච්‌චතී’’ති වදන්‌ති. නො නීහරිතුන්‌ති භාජනෙන වා හත්‌ථෙන වා බහි නෙතුං නො දීයති, උච්‌ඡද්‌දිත්‌වානාති වමිත්‌වා, යංනූන දදෙය්‍යන්‌ති සම්‌බන්‌ධො. එවං කිරස්‌ස අහොසි ‘‘අහං රඤ්‌ඤො කොට්‌ඨාගාරං ගන්‌ත්‌වා තෙලං කණ්‌ඨමත්‌තං පිවිත්‌වා තාවදෙව ඝරං ආගන්‌ත්‌වා එකස්‌මිං භාජනෙ යථාපීතං වමිත්‌වා උද්‌ධනං ආරොපෙත්‌වා පචිස්‌සාමි, යං පිත්‌තසෙම්‌හාදිමිස්‌සිතං, තං අග්‌ගිනා ඣායිස්‌සති, තෙලං පන ගහෙත්‌වා ඉමිස්‌සා පරිබ්‌බාජිකාය කම්‌මෙ උපනෙස්‌සාමී’’ති.
16. Chaṭṭhe aññatarassa paribbājakassāti ekassa kuṭumbikassa paribbājakassa. Daharāti taruṇī. Māṇavikāti brāhmaṇadhītāya vohāro. Pajāpatīti bhariyā. Gabbhinīti āpannasattā. Upavijaññāti ajja suveti paccupaṭṭhitavijāyanakālā hotīti sambandho. So kira brāhmaṇajātiko sabhariyo vādapatthassame ṭhito, tena naṃ sapajāpatikaṃ paribbājakavohārena samudācaranti. Bhariyā panassa brāhmaṇajātikattā brāhmaṇāti ālapati. Telanti tilatelaṃ. Telasīsena cettha yaṃ yaṃ vijātāya pasavadukkhappaṭikāratthaṃ icchitabbaṃ, taṃ sabbaṃ sappiloṇādiṃ āharāti āṇāpeti. Yaṃ me vijātāya bhavissatīti yaṃ telādi mayhaṃ vijātāya bahinikkhantagabbhāya upakārāya bhavissati. ‘‘Paribbājikāyā’’tipi pāṭho. Kutoti kasmā ṭhānā, yato ñātikulā vā mittakulā vā telādiṃ āhareyyaṃ, taṃ ṭhānaṃ me natthīti adhippāyo. Telaṃāharāmīti vattamānasamīpatāya vattamānaṃ katvā vuttaṃ, telaṃ āharissāmīti attho. Samaṇassa vā brāhmaṇassa vā sappissa vā telassa vāti ca samuccayattho vā-saddo ‘‘aggito vā udakato vā mithubhedā vā’’tiādīsu (mahāva. 286; dī. ni. 2.152; udā. 76) viya. Sappissa vā telassa vāti paccatte sāmivacanaṃ, sappi ca telañca yāvadatthaṃ pātuṃ pivituṃ dīyatīti attho. Apare pana ‘‘sappissa vā telassa vāti avayavasambandhe sāmivacanaṃ. Sappitelasamudāyassa hi avayavo idha yāvadatthasaddena vuccatī’’ti vadanti. No nīharitunti bhājanena vā hatthena vā bahi netuṃ no dīyati, ucchadditvānāti vamitvā, yaṃnūna dadeyyanti sambandho. Evaṃ kirassa ahosi ‘‘ahaṃ rañño koṭṭhāgāraṃ gantvā telaṃ kaṇṭhamattaṃ pivitvā tāvadeva gharaṃ āgantvā ekasmiṃ bhājane yathāpītaṃ vamitvā uddhanaṃ āropetvā pacissāmi, yaṃ pittasemhādimissitaṃ, taṃ agginā jhāyissati, telaṃ pana gahetvā imissā paribbājikāya kamme upanessāmī’’ti.
උද්‌ධං කාතුන්‌ති වමනවසෙන උද්‌ධං නීහරිතුං. න පන අධොති විරිඤ්‌චනවසෙන හෙට්‌ඨා නීහරිතුං න පන සක්‌කොති. සො හි ‘‘අධිකං පීතං සයමෙව මුඛතො නිග්‌ගමිස්‌සතී’’ති පිවිත්‌වා ආසයස්‌ස අරිත්‌තතාය අනිග්‌ගතෙ වමනවිරෙචනයොගං අජානන්‌තො අලභන්‌තො වා කෙවලං දුක්‌ඛාහි වෙදනාහි ඵුට්‌ඨො ආවට්‌ටති ච පරිවට්‌ටති ච. දුක්‌ඛාහීති දුක්‌ඛමාහි. තිබ්‌බාහීති බහලාහි තිඛිණාහි වා. ඛරාහීති කක්‌ඛළාහි. කටුකාහීති අතිවිය අනිට්‌ඨභාවෙන දාරුණාහි. ආවට්‌ටතීති එකස්‌මිංයෙව ඨානෙ අනිපජ්‌ජිත්‌වා අත්‌තනො සරීරං ඉතො චිතො ආකඩ්‌ඪන්‌තො ආවට්‌ටති. පරිවට්‌ටතීති එකස්‌මිං පදෙසෙ නිපන්‌නොපි අඞ්‌ගපච්‌චඞ්‌ගානි පරිතො ඛිපන්‌තො වට්‌ටති, අභිමුඛං වා වට්‌ටන්‌තො ආවට්‌ටති, සමන්‌තතො වට්‌ටන්‌තො පරිවට්‌ටති.
Uddhaṃ kātunti vamanavasena uddhaṃ nīharituṃ. Na pana adhoti viriñcanavasena heṭṭhā nīharituṃ na pana sakkoti. So hi ‘‘adhikaṃ pītaṃ sayameva mukhato niggamissatī’’ti pivitvā āsayassa arittatāya aniggate vamanavirecanayogaṃ ajānanto alabhanto vā kevalaṃ dukkhāhi vedanāhi phuṭṭho āvaṭṭati ca parivaṭṭati ca. Dukkhāhīti dukkhamāhi. Tibbāhīti bahalāhi tikhiṇāhi vā. Kharāhīti kakkhaḷāhi. Kaṭukāhīti ativiya aniṭṭhabhāvena dāruṇāhi. Āvaṭṭatīti ekasmiṃyeva ṭhāne anipajjitvā attano sarīraṃ ito cito ākaḍḍhanto āvaṭṭati. Parivaṭṭatīti ekasmiṃ padese nipannopi aṅgapaccaṅgāni parito khipanto vaṭṭati, abhimukhaṃ vā vaṭṭanto āvaṭṭati, samantato vaṭṭanto parivaṭṭati.
එතමත්‌ථං විදිත්‌වාති ‘‘සකිඤ්‌චනස්‌ස අප්‌පටිසඞ්‌ඛාපරිභොගහෙතුකා අයං දුක්‌ඛුප්‌පත්‌ති, අකිඤ්‌චනස්‌ස පන සබ්‌බසො අයං නත්‌ථී’’ති එතමත්‌ථං සබ්‌බාකාරතො ජානිත්‌වා තදත්‌ථප්‌පකාසනං ඉමං උදානං උදානෙසි.
Etamatthaṃ viditvāti ‘‘sakiñcanassa appaṭisaṅkhāparibhogahetukā ayaṃ dukkhuppatti, akiñcanassa pana sabbaso ayaṃ natthī’’ti etamatthaṃ sabbākārato jānitvā tadatthappakāsanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
තත්‌ථ සුඛිනො වතාති සුඛිනො වත සප්‌පුරිසා. කෙ පන තෙති? යෙ අකිඤ්‌චනා, යෙ රාගාදිකිඤ්‌චනස්‌ස පරිග්‌ගහකිඤ්‌චනස්‌ස ච අභාවෙන අකිඤ්‌චනා, කෙසං පනිදං කිඤ්‌චනං නත්‌ථීති ආහ – ‘‘වෙදගුනො හි ජනා අකිඤ්‌චනා’’ති, යෙ අරියමග්‌ගඤාණසඞ්‌ඛාතං වෙදං ගතා අධිගතා, තෙන වා වෙදෙන නිබ්‌බානං ගතාති වෙදගුනො, තෙ අරියජනා ඛීණාසවපුග්‌ගලා අනවසෙසරාගාදිකිඤ්‌චනානං අග්‌ගමග්‌ගෙන සමුච්‌ඡින්‌නත්‌තා අකිඤ්‌චනා නාම. අසති හි රාගාදිකිඤ්‌චනෙ කුතො පරිග්‌ගහකිඤ්‌චනස්‌ස සම්‌භවො. එවං ගාථාය පුරිමභාගෙන අරහන්‌තෙ පසංසිත්‌වා අපරභාගෙන අන්‌ධපුථුජ්‌ජනෙ ගරහන්‌තො ‘‘සකිඤ්‌චනං පස්‌සා’’තිආදිමාහ. තං පුරිමසුත්‌තෙ වුත්‌තත්‌ථමෙව. එවං ඉමායපි ගාථාය වට්‌ටවිවට්‌ටං කථිතං.
Tattha sukhino vatāti sukhino vata sappurisā. Ke pana teti? Ye akiñcanā, ye rāgādikiñcanassa pariggahakiñcanassa ca abhāvena akiñcanā, kesaṃ panidaṃ kiñcanaṃ natthīti āha – ‘‘vedaguno hi janā akiñcanā’’ti, ye ariyamaggañāṇasaṅkhātaṃ vedaṃ gatā adhigatā, tena vā vedena nibbānaṃ gatāti vedaguno, te ariyajanā khīṇāsavapuggalā anavasesarāgādikiñcanānaṃ aggamaggena samucchinnattā akiñcanā nāma. Asati hi rāgādikiñcane kuto pariggahakiñcanassa sambhavo. Evaṃ gāthāya purimabhāgena arahante pasaṃsitvā aparabhāgena andhaputhujjane garahanto ‘‘sakiñcanaṃ passā’’tiādimāha. Taṃ purimasutte vuttatthameva. Evaṃ imāyapi gāthāya vaṭṭavivaṭṭaṃ kathitaṃ.
ඡට්‌ඨසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / උදානපාළි • Udānapāḷi / 6. ගබ්‌භිනීසුත්‌තං • 6. Gabbhinīsuttaṃ
