Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౧౯౯] ౯. గహపతిజాతకవణ్ణనా
[199] 9. Gahapatijātakavaṇṇanā
ఉభయం మే న ఖమతీతి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ఉక్కణ్ఠితమేవ భిక్ఖుం ఆరబ్భ కథేసి. కథేన్తో చ ‘‘మాతుగామో నామ అరక్ఖితో, పాపకమ్మం కత్వా యేన కేనచి ఉపాయేన సామికం వఞ్చేతియేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Ubhayaṃme na khamatīti idaṃ satthā jetavane viharanto ukkaṇṭhitameva bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Kathento ca ‘‘mātugāmo nāma arakkhito, pāpakammaṃ katvā yena kenaci upāyena sāmikaṃ vañcetiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో కాసిరట్ఠే గహపతికులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో ఘరావాసం గణ్హి. తస్స భరియా దుస్సీలా గామభోజకేన సద్ధిం అనాచారం చరతి. బోధిసత్తో తం ఞత్వా పరిగ్గణ్హన్తో చరతి . తదా పన అన్తోవస్సే బీజేసు నీహటేసు ఛాతకం అహోసి, సస్సానం గబ్భగహణకాలో జాతో. సకలగామవాసినో ‘‘ఇతో మాసద్వయేన సస్సాని ఉద్ధరిత్వా వీహిం దస్సామా’’తి ఏకతో హుత్వా గామభోజకస్స హత్థతో ఏకం జరగోణం గహేత్వా మంసం ఖాదింసు.
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kāsiraṭṭhe gahapatikule nibbattitvā vayappatto gharāvāsaṃ gaṇhi. Tassa bhariyā dussīlā gāmabhojakena saddhiṃ anācāraṃ carati. Bodhisatto taṃ ñatvā pariggaṇhanto carati . Tadā pana antovasse bījesu nīhaṭesu chātakaṃ ahosi, sassānaṃ gabbhagahaṇakālo jāto. Sakalagāmavāsino ‘‘ito māsadvayena sassāni uddharitvā vīhiṃ dassāmā’’ti ekato hutvā gāmabhojakassa hatthato ekaṃ jaragoṇaṃ gahetvā maṃsaṃ khādiṃsu.
అథేకదివసం గామభాజకో ఖణం ఓలోకేత్వా బోధిసత్తస్స బహిగతవేలాయం గేహం పావిసి. తేసం సుఖనిపన్నక్ఖణేయేవ బోధిసత్తో గామద్వారేన పవిసిత్వా గేహాభిముఖో పాయాసి. సా ఇత్థీ గామద్వారాభిముఖీ తం దిస్వా ‘‘కో ను ఖో ఏసో’’తి ఉమ్మారే ఠత్వా ఓలోకేన్తీ ‘‘సోయేవా’’తి ఞత్వా గామభోజకస్స ఆచిక్ఖి, గామభోజకో భీతో పకమ్పి. అథ నం సా ‘‘మా భాయి, అత్థేకో ఉపాయో, అమ్హేహి తవ హత్థతో గోణమంసం ఖాదితం, త్వం మంసమూలం సోధేన్తో వియ హోహి, అహం కోట్ఠం ఆరుయ్హ కోట్ఠద్వారే ఠత్వా ‘వీహి నత్థీ’తి వక్ఖామి. త్వం గేహమజ్ఝే ఠత్వా ‘అమ్హాకం ఘరే దారకా ఛాతా, మంసమూలం మే దేహీ’తి పునప్పునం చోదేయ్యాసీ’’తి వత్వా కోట్ఠం ఆరుయ్హ కోట్ఠద్వారే నిసీది. ఇతరో గేహమజ్ఝే ఠత్వా ‘‘మంసమూలం దేహీ’’తి వదతి. సా కోట్ఠద్వారే నిసిన్నా ‘‘కోట్ఠే వీహి నత్థి, సస్సే ఉద్ధరన్తే దస్సామి గచ్ఛాహీ’’తి ఆహ.
Athekadivasaṃ gāmabhājako khaṇaṃ oloketvā bodhisattassa bahigatavelāyaṃ gehaṃ pāvisi. Tesaṃ sukhanipannakkhaṇeyeva bodhisatto gāmadvārena pavisitvā gehābhimukho pāyāsi. Sā itthī gāmadvārābhimukhī taṃ disvā ‘‘ko nu kho eso’’ti ummāre ṭhatvā olokentī ‘‘soyevā’’ti ñatvā gāmabhojakassa ācikkhi, gāmabhojako bhīto pakampi. Atha naṃ sā ‘‘mā bhāyi, attheko upāyo, amhehi tava hatthato goṇamaṃsaṃ khāditaṃ, tvaṃ maṃsamūlaṃ sodhento viya hohi, ahaṃ koṭṭhaṃ āruyha koṭṭhadvāre ṭhatvā ‘vīhi natthī’ti vakkhāmi. Tvaṃ gehamajjhe ṭhatvā ‘amhākaṃ ghare dārakā chātā, maṃsamūlaṃ me dehī’ti punappunaṃ codeyyāsī’’ti vatvā koṭṭhaṃ āruyha koṭṭhadvāre nisīdi. Itaro gehamajjhe ṭhatvā ‘‘maṃsamūlaṃ dehī’’ti vadati. Sā koṭṭhadvāre nisinnā ‘‘koṭṭhe vīhi natthi, sasse uddharante dassāmi gacchāhī’’ti āha.
బోధిసత్తో గేహం పవిసిత్వా తేసం కిరియం దిస్వా ‘‘ఇమాయ పాపాయ కతఉపాయో ఏస భవిస్సతీ’’తి ఞత్వా గామభోజకం ఆమన్తేత్వా ‘‘సో గామభోజక అమ్హే తవ జరగోణస్స మంసం ఖాదన్తా ‘ఇతో మాసద్వయేన వీహిం దస్సామా’తి ఖాదిమ్హ, త్వం అడ్ఢమాసమ్పి అనతిక్కమిత్వా ఇదానేవ కస్మా ఆహరాపేసి, న త్వం ఇమినా కారణేన ఆగతో, అఞ్ఞేన కారణేన ఆగతో భవిస్ససి, మయ్హం తవ కిరియా న రుచ్చతి, అయమ్పి అనాచారా పాపధమ్మా కోట్ఠే వీహీనం అభావం జానాతి, సా దాని కోట్ఠం ఆరుయ్హ ‘వీహి నత్థీ’తి వదతి, త్వమ్పి ‘దేహీ’తి వదతి, ఉభిన్నమ్పి వో కరణం మయ్హం న రుచ్చతీ’’తి ఏతమత్థం పకాసేన్తో ఇమా గాథా అవోచ –
Bodhisatto gehaṃ pavisitvā tesaṃ kiriyaṃ disvā ‘‘imāya pāpāya kataupāyo esa bhavissatī’’ti ñatvā gāmabhojakaṃ āmantetvā ‘‘so gāmabhojaka amhe tava jaragoṇassa maṃsaṃ khādantā ‘ito māsadvayena vīhiṃ dassāmā’ti khādimha, tvaṃ aḍḍhamāsampi anatikkamitvā idāneva kasmā āharāpesi, na tvaṃ iminā kāraṇena āgato, aññena kāraṇena āgato bhavissasi, mayhaṃ tava kiriyā na ruccati, ayampi anācārā pāpadhammā koṭṭhe vīhīnaṃ abhāvaṃ jānāti, sā dāni koṭṭhaṃ āruyha ‘vīhi natthī’ti vadati, tvampi ‘dehī’ti vadati, ubhinnampi vo karaṇaṃ mayhaṃ na ruccatī’’ti etamatthaṃ pakāsento imā gāthā avoca –
౯౭.
97.
‘‘ఉభయం మే న ఖమతి, ఉభయం మే న రుచ్చతి;
‘‘Ubhayaṃ me na khamati, ubhayaṃ me na ruccati;
యాచాయం కోట్ఠమోతిణ్ణా, నదస్సం ఇతి భాసతి.
Yācāyaṃ koṭṭhamotiṇṇā, nadassaṃ iti bhāsati.
౯౮.
98.
‘‘తం తం గామపతి బ్రూమి, కదరే అప్పస్మి జీవితే;
‘‘Taṃ taṃ gāmapati brūmi, kadare appasmi jīvite;
ద్వే మాసే సఙ్గరం కత్వా, మంసం జరగ్గవం కిసం;
Dve māse saṅgaraṃ katvā, maṃsaṃ jaraggavaṃ kisaṃ;
అప్పత్తకాలే చోదేసి, తమ్పి మయ్హం న రుచ్చతీ’’తి.
Appattakāle codesi, tampi mayhaṃ na ruccatī’’ti.
తత్థ తం తం గామపతి బ్రూమీతి, అమ్భో గామజేట్ఠక, తేన కారణేన తం వదామి. కదరే అప్పస్మి జీవితేతి అమ్హాకం జీవితం నామ కదరఞ్చేవ థద్ధం లూఖం కసిరం అప్పఞ్చ మన్దం పరిత్తం, తస్మిం నో ఏవరూపే జీవితే వత్తమానే. ద్వే మాసే సఙ్గరం కత్వా, మంసం జరగ్గవం కిసన్తి అమ్హాకం మంసం గణ్హన్తానం జరగ్గవం కిసం దుబ్బలం జరగోణం దదమానో త్వం ‘‘ద్వీహి మాసేహి మూలం దాతబ్బ’’న్తి ఏవం ద్వే మాసే సఙ్గరం పరిచ్ఛేదం కత్వా. అప్పత్తకాలే చోదేసీతి తస్మిం కాలే అసమ్పత్తే అన్తరావ చోదేసి. తమ్పి మయ్హం న రుచ్చతీతి యా చాయం పాపధమ్మా దుస్సీలా అన్తోకోట్ఠే వీహీనం నత్థిభావం జానమానావ అజానన్తీ వియ హుత్వా కోట్ఠమోతిణ్ణా కోట్ఠద్వారే ఠత్వా న దస్సం ఇతి భాసతి, యఞ్చ త్వం అకాలే చోదేసి, తమ్పీతి ఇదం ఉభయమ్పి మమ నేవ ఖమతి న రుచ్చతీతి.
Tattha taṃ taṃ gāmapati brūmīti, ambho gāmajeṭṭhaka, tena kāraṇena taṃ vadāmi. Kadare appasmi jīviteti amhākaṃ jīvitaṃ nāma kadarañceva thaddhaṃ lūkhaṃ kasiraṃ appañca mandaṃ parittaṃ, tasmiṃ no evarūpe jīvite vattamāne. Dve māse saṅgaraṃ katvā, maṃsaṃ jaraggavaṃ kisanti amhākaṃ maṃsaṃ gaṇhantānaṃ jaraggavaṃ kisaṃ dubbalaṃ jaragoṇaṃ dadamāno tvaṃ ‘‘dvīhi māsehi mūlaṃ dātabba’’nti evaṃ dve māse saṅgaraṃ paricchedaṃ katvā. Appattakāle codesīti tasmiṃ kāle asampatte antarāva codesi. Tampi mayhaṃ na ruccatīti yā cāyaṃ pāpadhammā dussīlā antokoṭṭhe vīhīnaṃ natthibhāvaṃ jānamānāva ajānantī viya hutvā koṭṭhamotiṇṇā koṭṭhadvāre ṭhatvā na dassaṃ iti bhāsati, yañca tvaṃ akāle codesi, tampīti idaṃ ubhayampi mama neva khamati na ruccatīti.
ఏవం సో కథేన్తోవ గామభోజకం చూళాయ గహేత్వా కడ్ఢిత్వా గేహమజ్ఝే పాతేత్వా ‘‘గామభోజకోమ్హీతి పరస్స రక్ఖితగోపితభణ్డే అపరజ్ఝసీ’’తిఆదీహి పరిభాసిత్వా పోథేత్వా దుబ్బలం కత్వా గీవాయ గహేత్వా గేహా నిక్కడ్ఢిత్వా తమ్పి దుట్ఠఇత్థిం కేసేసు గహేత్వా కోట్ఠా ఓతారేత్వా నిప్పోథేత్వా ‘‘సచే పున ఏవరూపం కరోసి, జానిస్ససీ’’తి సన్తజ్జేసి. తతో పట్ఠాయ గామభోజకో తం గేహం ఓలోకేతుమ్పి న విసహి, సాపి పాపా పున మనసాపి అతిచరితుం నాసక్ఖి.
Evaṃ so kathentova gāmabhojakaṃ cūḷāya gahetvā kaḍḍhitvā gehamajjhe pātetvā ‘‘gāmabhojakomhīti parassa rakkhitagopitabhaṇḍe aparajjhasī’’tiādīhi paribhāsitvā pothetvā dubbalaṃ katvā gīvāya gahetvā gehā nikkaḍḍhitvā tampi duṭṭhaitthiṃ kesesu gahetvā koṭṭhā otāretvā nippothetvā ‘‘sace puna evarūpaṃ karosi, jānissasī’’ti santajjesi. Tato paṭṭhāya gāmabhojako taṃ gehaṃ oloketumpi na visahi, sāpi pāpā puna manasāpi aticarituṃ nāsakkhi.
సత్థా ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా సచ్చాని పకాసేత్వా జాతకం సమోధానేసి, సచ్చపరియోసానే ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖు సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. ‘‘తదా గామభోజకో దేవదత్తో, నిగ్గహకారకో గహపతి పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā saccāni pakāsetvā jātakaṃ samodhānesi, saccapariyosāne ukkaṇṭhitabhikkhu sotāpattiphale patiṭṭhahi. ‘‘Tadā gāmabhojako devadatto, niggahakārako gahapati pana ahameva ahosi’’nti.
గహపతిజాతకవణ్ణనా నవమా.
Gahapatijātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౧౯౯. గహపతిజాతకం • 199. Gahapatijātakaṃ