Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൪. ചതുത്ഥവഗ്ഗോ

    4. Catutthavaggo

    ൧. ഗഹ്വരതീരിയത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    1. Gahvaratīriyattheragāthāvaṇṇanā

    ഫുട്ഠോ ഡംസേഹീതി ആയസ്മതോ ഗഹ്വരതീരിയത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോ കിര പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ ഇതോ ഏകതിംസേ കപ്പേ സിഖിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ മിഗലുദ്ദോ ഹുത്വാ അരഞ്ഞേ വിചരന്തോ അദ്ദസ സിഖിം ഭഗവന്തം അഞ്ഞതരസ്മിം രുക്ഖമൂലേ ദേവനാഗയക്ഖാനം ധമ്മം ദേസേന്തം, ദിസ്വാ പന പസന്നമാനസോ ‘‘ധമ്മോ ഏസ വുച്ചതീ’’തി സരേ നിമിത്തം അഗ്ഗഹേസി. സോ തേന ചിത്തപ്പസാദേന ദേവലോകേ ഉപ്പന്നോ പുന അപരാപരം സുഗതീസുയേവ സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിയം ബ്രാഹ്മണകുലേ നിബ്ബത്തിത്വാ ‘‘അഗ്ഗിദത്തോ’’തി ലദ്ധനാമോ വയപ്പത്തോ ഭഗവതോ യമകപാടിഹാരിയം ദിസ്വാ സഞ്ജാതപ്പസാദോ സാസനേ പബ്ബജിത്വാ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ ഗഹ്വരതീരേ നാമ അരഞ്ഞട്ഠാനേ വസതി. തേനസ്സ ഗഹ്വരതീരയോതി സമഞ്ഞാ അഹോസി. സോ വിപസ്സനം വഡ്ഢേത്വാ നചിരസ്സേവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൨.൪൪-൫൦) –

    Phuṭṭhoḍaṃsehīti āyasmato gahvaratīriyattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira purimabuddhesu katādhikāro ito ekatiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle migaluddo hutvā araññe vicaranto addasa sikhiṃ bhagavantaṃ aññatarasmiṃ rukkhamūle devanāgayakkhānaṃ dhammaṃ desentaṃ, disvā pana pasannamānaso ‘‘dhammo esa vuccatī’’ti sare nimittaṃ aggahesi. So tena cittappasādena devaloke uppanno puna aparāparaṃ sugatīsuyeva saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā ‘‘aggidatto’’ti laddhanāmo vayappatto bhagavato yamakapāṭihāriyaṃ disvā sañjātappasādo sāsane pabbajitvā kammaṭṭhānaṃ gahetvā gahvaratīre nāma araññaṭṭhāne vasati. Tenassa gahvaratīrayoti samaññā ahosi. So vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.52.44-50) –

    ‘‘മിഗലുദ്ദോ പുരേ ആസി, അരഞ്ഞേ വിപിനേ അഹം;

    ‘‘Migaluddo pure āsi, araññe vipine ahaṃ;

    അദ്ദസം വിരജം ബുദ്ധം, ദേവസങ്ഘപുരക്ഖതം.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, devasaṅghapurakkhataṃ.

    ‘‘ചതുസച്ചം പകാസേന്തം, ദേസേന്തം, അമതം പദം;

    ‘‘Catusaccaṃ pakāsentaṃ, desentaṃ, amataṃ padaṃ;

    അസ്സോസിം മധുരം ധമ്മം, സിഖിനോ ലോകബന്ധുനോ.

    Assosiṃ madhuraṃ dhammaṃ, sikhino lokabandhuno.

    ‘‘ഘോസേ ചിത്തം പസാദേസിം, അസമപ്പടിപുഗ്ഗലേ;

    ‘‘Ghose cittaṃ pasādesiṃ, asamappaṭipuggale;

    തത്ഥ ചിത്തം പസാദേത്വാ, ഉത്തരിം ദുത്തരം ഭവം.

    Tattha cittaṃ pasādetvā, uttariṃ duttaraṃ bhavaṃ.

    ‘‘ഏകതിംസേ ഇതോ കപ്പേ, യം സഞ്ഞമലഭിം തദാ;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, ഘോസസഞ്ഞായിദം ഫലം.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ghosasaññāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ ഭഗവന്തം വന്ദിത്വാ സാവത്ഥിയം അഗമാസി. തസ്സ ആഗതഭാവം സുത്വാ ഞാതകാ ഉപഗന്ത്വാ മഹാദാനം പവത്തേസും. സോ കതിപയദിവസേ വസിത്വാ അരഞ്ഞമേവ ഗന്തുകാമോ അഹോസി. തം ഞാതകാ, ‘‘ഭന്തേ, അരഞ്ഞം നാമ ഡംസമകസാദിവസേന ബഹുപരിസ്സയം, ഇധേവ വസഥാ’’തി ആഹംസു. തം സുത്വാ ഥേരോ ‘‘അരഞ്ഞവാസോയേവ മയ്ഹം രുച്ചതീ’’തി വിവേകാഭിരതികിത്തനമുഖേന അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ ‘‘ഫുട്ഠോ ഡംസേഹീ’’തി ഗാഥം അഭാസി.

    Arahattaṃ pana patvā bhagavantaṃ vanditvā sāvatthiyaṃ agamāsi. Tassa āgatabhāvaṃ sutvā ñātakā upagantvā mahādānaṃ pavattesuṃ. So katipayadivase vasitvā araññameva gantukāmo ahosi. Taṃ ñātakā, ‘‘bhante, araññaṃ nāma ḍaṃsamakasādivasena bahuparissayaṃ, idheva vasathā’’ti āhaṃsu. Taṃ sutvā thero ‘‘araññavāsoyeva mayhaṃ ruccatī’’ti vivekābhiratikittanamukhena aññaṃ byākaronto ‘‘phuṭṭho ḍaṃsehī’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ൩൧. തത്ഥ ഫുട്ഠോ ഡംസേഹി മകസേഹീതി ഡംസനസീലതായ ‘‘ഡംസാ’’തി ലദ്ധനാമാഹി അന്ധകമക്ഖികാഹി, മകസനഞ്ഞിതേഹി ച സൂചിമുഖപാണേഹി ഫുസ്സിതോ ദട്ഠോതി അത്ഥോ. അരഞ്ഞസ്മിന്തി ‘‘പഞ്ചധനുസതികം പച്ഛിമ’’ന്തി (പാരാ॰ ൬൫൪) വുത്തഅരഞ്ഞലക്ഖണയോഗതോ അരഞ്ഞേ. ബ്രഹാവനേതി മഹാരുക്ഖഗച്ഛഗഹനതായ മഹാവനേ അരഞ്ഞാനിയം. നാഗോ സങ്ഗാമസീസേവാതി സങ്ഗാമാവചരോ ഹത്ഥിനാഗോ വിയ സങ്ഗാമമുദ്ധനി പരസേനാസമ്പഹാരം. ‘‘അരഞ്ഞവാസോ നാമ ബുദ്ധാദീഹി വണ്ണിതോ ഥോമിതോ’’തി ഉസ്സാഹജാതോ സതോ സതിമാ ഹുത്വാ തത്ര തസ്മിം അരഞ്ഞേ, തസ്മിം വാ ഡംസാദിസമ്ഫസ്സേ ഉപട്ഠിതേ അധിവാസയേ അധിവാസേയ്യ സഹേയ്യ, ‘‘ഡംസാദയോ മം ആബാധേന്തീ’’തി അരഞ്ഞവാസം ന ജഹേയ്യാതി അത്ഥോ.

    31. Tattha phuṭṭho ḍaṃsehi makasehīti ḍaṃsanasīlatāya ‘‘ḍaṃsā’’ti laddhanāmāhi andhakamakkhikāhi, makasanaññitehi ca sūcimukhapāṇehi phussito daṭṭhoti attho. Araññasminti ‘‘pañcadhanusatikaṃ pacchima’’nti (pārā. 654) vuttaaraññalakkhaṇayogato araññe. Brahāvaneti mahārukkhagacchagahanatāya mahāvane araññāniyaṃ. Nāgo saṅgāmasīsevāti saṅgāmāvacaro hatthināgo viya saṅgāmamuddhani parasenāsampahāraṃ. ‘‘Araññavāso nāma buddhādīhi vaṇṇito thomito’’ti ussāhajāto sato satimā hutvā tatra tasmiṃ araññe, tasmiṃ vā ḍaṃsādisamphasse upaṭṭhite adhivāsaye adhivāseyya saheyya, ‘‘ḍaṃsādayo maṃ ābādhentī’’ti araññavāsaṃ na jaheyyāti attho.

    ഗഹ്വരതീരിയത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Gahvaratīriyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧. ഗഹ്വരതീരിയത്ഥേരഗാഥാ • 1. Gahvaratīriyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact