| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā |
८. गामणिजातकवण्णना
8. Gāmaṇijātakavaṇṇanā
अपि अतरमानानन्ति इदं सत्था जेतवने विहरन्तो ओस्सट्ठवीरियं भिक्खुं आरब्भ कथेसि। इमस्मिं पन जातके पच्चुप्पन्नवत्थु च अतीतवत्थु च एकादसकनिपाते संवरजातके आविभविस्सति। वत्थु हि तस्मिञ्च इमस्मिञ्च एकसदिसमेव, गाथा पन नाना। गामणिकुमारो बोधिसत्तस्स ओवादे ठत्वा भातिकसतस्स कनिट्ठोपि हुत्वा भातिकसतपरिवारितो सेतच्छत्तस्सहेट्ठा वरपल्लङ्के निसिन्नो अत्तनो यससम्पत्तिं ओलोकेत्वा ‘‘अयं मय्हं यससम्पत्ति अम्हाकं आचरियस्स सन्तका’’ति तुट्ठो इमं उदानं उदानेसि –
Apiataramānānanti idaṃ satthā jetavane viharanto ossaṭṭhavīriyaṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Imasmiṃ pana jātake paccuppannavatthu ca atītavatthu ca ekādasakanipāte saṃvarajātake āvibhavissati. Vatthu hi tasmiñca imasmiñca ekasadisameva, gāthā pana nānā. Gāmaṇikumāro bodhisattassa ovāde ṭhatvā bhātikasatassa kaniṭṭhopi hutvā bhātikasataparivārito setacchattassaheṭṭhā varapallaṅke nisinno attano yasasampattiṃ oloketvā ‘‘ayaṃ mayhaṃ yasasampatti amhākaṃ ācariyassa santakā’’ti tuṭṭho imaṃ udānaṃ udānesi –
८.
8.
‘‘अपि अतरमानानं, फलासाव समिज्झति।
‘‘Api ataramānānaṃ, phalāsāva samijjhati;
विपक्कब्रह्मचरियोस्मि, एवं जानाहि गामणी’’ति॥
Vipakkabrahmacariyosmi, evaṃ jānāhi gāmaṇī’’ti.
तत्थ अपीति निपातमत्तं। अतरमानानन्ति पण्डितानं ओवादे ठत्वा अतरित्वा अवेगायित्वा उपायेन कम्मं करोन्तानं। फलासाव समिज्झतीति यथापत्थिके फले आसा तस्स फलस्स निप्फत्तिया समिज्झतियेव। अथ वा फलासाति आसाफलं, यथापत्थितं फलं समिज्झतियेवाति अत्थो। विपक्कब्रह्मचरियोस्मीति एत्थ चत्तारि सङ्गहवत्थूनि सेट्ठचरियत्ता ब्रह्मचरियं नाम, तञ्च तम्मूलिकाय यससम्पत्तिया पटिलद्धत्ता विपक्कं नाम। यो वास्स यसो निप्फन्नो, सोपि सेट्ठट्ठेन ब्रह्मचरियं नाम। तेनाह ‘‘विपक्कब्रह्मचरियोस्मी’’ति। एवं जानाहि गामणीति कत्थचि गामिकपुरिसोपि गामजेट्ठकोपि गामणी। इध पन सब्बजनजेट्ठकं अत्तानं सन्धायाह। अम्भो गामणि, त्वं एतं कारणं एवं जानाहि, आचरियं निस्साय भातिकसतं अतिक्कमित्वा इदं महारज्जं पत्तोस्मीति उदानं उदानेसि।
Tattha apīti nipātamattaṃ. Ataramānānanti paṇḍitānaṃ ovāde ṭhatvā ataritvā avegāyitvā upāyena kammaṃ karontānaṃ. Phalāsāva samijjhatīti yathāpatthike phale āsā tassa phalassa nipphattiyā samijjhatiyeva. Atha vā phalāsāti āsāphalaṃ, yathāpatthitaṃ phalaṃ samijjhatiyevāti attho. Vipakkabrahmacariyosmīti ettha cattāri saṅgahavatthūni seṭṭhacariyattā brahmacariyaṃ nāma, tañca tammūlikāya yasasampattiyā paṭiladdhattā vipakkaṃ nāma. Yo vāssa yaso nipphanno, sopi seṭṭhaṭṭhena brahmacariyaṃ nāma. Tenāha ‘‘vipakkabrahmacariyosmī’’ti. Evaṃ jānāhi gāmaṇīti katthaci gāmikapurisopi gāmajeṭṭhakopi gāmaṇī. Idha pana sabbajanajeṭṭhakaṃ attānaṃ sandhāyāha. Ambho gāmaṇi, tvaṃ etaṃ kāraṇaṃ evaṃ jānāhi, ācariyaṃ nissāya bhātikasataṃ atikkamitvā idaṃ mahārajjaṃ pattosmīti udānaṃ udānesi.
तस्मिं पन रज्जं पत्ते सत्तट्ठदिवसच्चयेन सब्बेपि भातरो अत्तनो अत्तनो वसनट्ठानं गता । गामणिराजा धम्मेन रज्जं कारेत्वा यथाकम्मं गतो, बोधिसत्तोपि पुञ्ञानि कत्वा यथाकम्मं गतो।
Tasmiṃ pana rajjaṃ patte sattaṭṭhadivasaccayena sabbepi bhātaro attano attano vasanaṭṭhānaṃ gatā . Gāmaṇirājā dhammena rajjaṃ kāretvā yathākammaṃ gato, bodhisattopi puññāni katvā yathākammaṃ gato.
सत्था इमं धम्मदेसनं आहरित्वा दस्सेत्वा सच्चानि पकासेसि, सच्चपरियोसाने ओस्सट्ठवीरियो भिक्खु अरहत्ते पतिट्ठितो। सत्था द्वे वत्थूनि कथेत्वा अनुसन्धिं घटेत्वा जातकं समोधानेसि – ‘‘तदा गामणिकुमारो ओस्सट्ठवीरियो भिक्खु अहोसि, आचरियो पन अहमेव अहोसि’’न्ति।
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā dassetvā saccāni pakāsesi, saccapariyosāne ossaṭṭhavīriyo bhikkhu arahatte patiṭṭhito. Satthā dve vatthūni kathetvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā gāmaṇikumāro ossaṭṭhavīriyo bhikkhu ahosi, ācariyo pana ahameva ahosi’’nti.
गामणिजातकवण्णना अट्ठमा।
Gāmaṇijātakavaṇṇanā aṭṭhamā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / जातकपाळि • Jātakapāḷi / ८. गामणिजातकं • 8. Gāmaṇijātakaṃ
