| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
गामसीमादिकथा
Gāmasīmādikathā
१४७. एवं बद्धसीमावसेन समानसंवासञ्च एकूपोसथभावञ्च दस्सेत्वा इदानि अबद्धसीमेसुपि ओकासेसु तं दस्सेन्तो ‘‘असम्मताय, भिक्खवे, सीमाय अट्ठपिताया’’तिआदिमाह। तत्थ अट्ठपितायाति अपरिच्छिन्नाय। गामग्गहणेन चेत्थ नगरम्पि गहितमेव होति। तत्थ यत्तके पदेसे तस्स गामस्स भोजका बलिं लभन्ति, सो पदेसो अप्पो वा होतु महन्तो वा, गामसीमात्वेव सङ्ख्यं गच्छति। नगरनिगमसीमासुपि एसेव नयो। यम्पि एकस्मिंयेव गामखेत्ते एकं पदेसं ‘‘अयं विसुं गामो होतू’’ति परिच्छिन्दित्वा राजा कस्सचि देति, सोपि विसुंगामसीमा होतियेव। तस्मा सा च इतरा च पकतिगामनगरनिगमसीमा बद्धसीमासदिसायेव होन्ति, केवलं पन तिचीवरविप्पवासपरिहारं न लभन्ति।
147. Evaṃ baddhasīmāvasena samānasaṃvāsañca ekūposathabhāvañca dassetvā idāni abaddhasīmesupi okāsesu taṃ dassento ‘‘asammatāya, bhikkhave, sīmāya aṭṭhapitāyā’’tiādimāha. Tattha aṭṭhapitāyāti aparicchinnāya. Gāmaggahaṇena cettha nagarampi gahitameva hoti. Tattha yattake padese tassa gāmassa bhojakā baliṃ labhanti, so padeso appo vā hotu mahanto vā, gāmasīmātveva saṅkhyaṃ gacchati. Nagaranigamasīmāsupi eseva nayo. Yampi ekasmiṃyeva gāmakhette ekaṃ padesaṃ ‘‘ayaṃ visuṃ gāmo hotū’’ti paricchinditvā rājā kassaci deti, sopi visuṃgāmasīmā hotiyeva. Tasmā sā ca itarā ca pakatigāmanagaranigamasīmā baddhasīmāsadisāyeva honti, kevalaṃ pana ticīvaravippavāsaparihāraṃ na labhanti.
एवं गामन्तवासीनं सीमापरिच्छेदं दस्सेत्वा इदानि आरञ्ञकानं सीमापरिच्छेदं दस्सेन्तो ‘‘अगामके चे’’तिआदिमाह। तत्थ अगामके चेति गामनिगमनगरसीमाहि अपरिच्छिन्ने अटविप्पदेसे। अथ वा अगामके चेति विज्झाटविसदिसे अरञ्ञे भिक्खु वसति, अथस्स ठितोकासतो समन्ता सत्तब्भन्तरा समानसंवासकसीमाति अत्थो। अयं सीमा तिचीवरविप्पवासपरिहारम्पि लभति। तत्थ एकं अब्भन्तरं अट्ठवीसति हत्थप्पमाणं होति। मज्झे ठितस्स समन्ता सत्तब्भन्तरा विनिब्बेधेन चुद्दस होन्ति। सचे द्वे सङ्घा विसुं विनयकम्मानि करोन्ति, द्विन्नं सत्तब्भन्तरानं अन्तरे अञ्ञं एकं सत्तब्भन्तरं उपचारत्थाय ठपेतब्बं। सेसा सत्तब्भन्तरसीमकथा महाविभङ्गे उदोसितसिक्खापदवण्णनायं वुत्तनयेन गहेतब्बा।
Evaṃ gāmantavāsīnaṃ sīmāparicchedaṃ dassetvā idāni āraññakānaṃ sīmāparicchedaṃ dassento ‘‘agāmake ce’’tiādimāha. Tattha agāmake ceti gāmanigamanagarasīmāhi aparicchinne aṭavippadese. Atha vā agāmake ceti vijjhāṭavisadise araññe bhikkhu vasati, athassa ṭhitokāsato samantā sattabbhantarā samānasaṃvāsakasīmāti attho. Ayaṃ sīmā ticīvaravippavāsaparihārampi labhati. Tattha ekaṃ abbhantaraṃ aṭṭhavīsati hatthappamāṇaṃ hoti. Majjhe ṭhitassa samantā sattabbhantarā vinibbedhena cuddasa honti. Sace dve saṅghā visuṃ vinayakammāni karonti, dvinnaṃ sattabbhantarānaṃ antare aññaṃ ekaṃ sattabbhantaraṃ upacāratthāya ṭhapetabbaṃ. Sesā sattabbhantarasīmakathā mahāvibhaṅge udositasikkhāpadavaṇṇanāyaṃ vuttanayena gahetabbā.
सब्बा भिक्खवे नदी असीमाति या काचि नदीलक्खणप्पत्ता नदी निमित्तानि कित्तेत्वा ‘‘एतं बद्धसीमं करोमा’’ति कतापि असीमाव होति, सा पन अत्तनो सभावेनेव बद्धसीमासदिसा, सब्बमेत्थ सङ्घकम्मं कातुं वट्टति। समुद्दजातस्सरेसुपि एसेव नयो। एत्थ च जातस्सरो नाम येन केनचि खणित्वा अकतो सयंजातसोब्भो समन्ततो आगतेन उदकेन पूरितो तिट्ठति।
Sabbā bhikkhave nadī asīmāti yā kāci nadīlakkhaṇappattā nadī nimittāni kittetvā ‘‘etaṃ baddhasīmaṃ karomā’’ti katāpi asīmāva hoti, sā pana attano sabhāveneva baddhasīmāsadisā, sabbamettha saṅghakammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Samuddajātassaresupi eseva nayo. Ettha ca jātassaro nāma yena kenaci khaṇitvā akato sayaṃjātasobbho samantato āgatena udakena pūrito tiṭṭhati.
एवं नदीसमुद्दजातस्सरानं बद्धसीमाभावं पटिक्खिपित्वा पुन तत्थ अबद्धसीमापअच्छेदं दस्सेन्तो ‘‘नदिया वा भिक्खवे’’तिआदिमाह। तत्थ यं मज्झिमस्स पुरिसस्स समन्ता उदकुक्खेपाति यं ठानं मज्झिमस्स पुरिसस्स समन्ततो उदकुक्खेपेन परिच्छिन्नं। कथं पन उदकं उक्खिपितब्बं? यथा अक्खधुत्ता दारुगुळं खिपन्ति, एवं उदकं वा वालिकं वा हत्थेन गहेत्वा थाममज्झिमेन पुरिसेन सब्बथामेन खिपितब्बं। यत्थ एवं खित्तं उदकं वा वालिका वा पतति, अयमेको उदकुक्खेपो। तस्स अन्तो हत्थपासं विजहित्वा ठितो कम्मं कोपेति। याव परिसा वड्ढति, ताव सीमापि वड्ढति। परिसपरियन्ततो उदकुक्खेपोयेव पमाणं। जातस्सरसमुद्देसुपि एसेव नयो।
Evaṃ nadīsamuddajātassarānaṃ baddhasīmābhāvaṃ paṭikkhipitvā puna tattha abaddhasīmāpaacchedaṃ dassento ‘‘nadiyā vā bhikkhave’’tiādimāha. Tattha yaṃ majjhimassa purisassa samantā udakukkhepāti yaṃ ṭhānaṃ majjhimassa purisassa samantato udakukkhepena paricchinnaṃ. Kathaṃ pana udakaṃ ukkhipitabbaṃ? Yathā akkhadhuttā dāruguḷaṃ khipanti, evaṃ udakaṃ vā vālikaṃ vā hatthena gahetvā thāmamajjhimena purisena sabbathāmena khipitabbaṃ. Yattha evaṃ khittaṃ udakaṃ vā vālikā vā patati, ayameko udakukkhepo. Tassa anto hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhito kammaṃ kopeti. Yāva parisā vaḍḍhati, tāva sīmāpi vaḍḍhati. Parisapariyantato udakukkhepoyeva pamāṇaṃ. Jātassarasamuddesupi eseva nayo.
एत्थ च सचे नदी नातिदीघा होति, पभवतो पट्ठाय याव मुखद्वारा सब्बत्थ सङ्घो निसीदति, उदकुक्खेपसीमाकम्मं नत्थि, सकलापि नदी एतेसंयेव भिक्खूनं पहोति। यं पन महासुमत्थेरेन वुत्तं ‘‘योजनं पवत्तमानायेव नदी, तत्रापि उपरि अद्धयोजनं पहाय हेट्ठा अद्धयोजने कम्मं कातुं वट्टती’’ति, तं महापदुमत्थेरेनेव पटिक्खित्तं। भगवता हि ‘‘तिमण्डलं पटिच्छादेत्वा यत्थ कत्थचि उत्तरन्तिया भिक्खुनिया अन्तरवासको तेमियती’’ति इदं नदिया पमाणं वुत्तं, न योजनं वा अद्धयोजनं वा। तस्मा या इमस्स सुत्तस्स वसेन पुब्बे वुत्तलक्खणा नदी, तस्सा पभवतो पट्ठाय सङ्घकम्मं कातुं वट्टतीति। सचे पनेत्थ बहू भिक्खू विसुं विसुं कम्मं करोन्ति, सब्बेहि अत्तनो च अञ्ञेसञ्च उदकुक्खेपपरिच्छेदस्स अन्तरा अञ्ञो उदकुक्खेपो सीमन्तरिकत्थाय ठपेतब्बो। ततो अधिकं वट्टतियेव, ऊनकं पन न वट्टतीति वुत्तं। जातस्सरसमुद्देसुपि एसेव नयो।
Ettha ca sace nadī nātidīghā hoti, pabhavato paṭṭhāya yāva mukhadvārā sabbattha saṅgho nisīdati, udakukkhepasīmākammaṃ natthi, sakalāpi nadī etesaṃyeva bhikkhūnaṃ pahoti. Yaṃ pana mahāsumattherena vuttaṃ ‘‘yojanaṃ pavattamānāyeva nadī, tatrāpi upari addhayojanaṃ pahāya heṭṭhā addhayojane kammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti, taṃ mahāpadumatthereneva paṭikkhittaṃ. Bhagavatā hi ‘‘timaṇḍalaṃ paṭicchādetvā yattha katthaci uttarantiyā bhikkhuniyā antaravāsako temiyatī’’ti idaṃ nadiyā pamāṇaṃ vuttaṃ, na yojanaṃ vā addhayojanaṃ vā. Tasmā yā imassa suttassa vasena pubbe vuttalakkhaṇā nadī, tassā pabhavato paṭṭhāya saṅghakammaṃ kātuṃ vaṭṭatīti. Sace panettha bahū bhikkhū visuṃ visuṃ kammaṃ karonti, sabbehi attano ca aññesañca udakukkhepaparicchedassa antarā añño udakukkhepo sīmantarikatthāya ṭhapetabbo. Tato adhikaṃ vaṭṭatiyeva, ūnakaṃ pana na vaṭṭatīti vuttaṃ. Jātassarasamuddesupi eseva nayo.
नदिया पन कम्मं करिस्सामाति गतेहि सचे नदी परिपुण्णा होति समतित्तिका, उदकसाटिकं निवासेत्वापि अन्तोनदियंयेव कम्मं कातब्बं। सचे न सक्कोन्ति, नावायपि ठत्वा कातब्बं। गच्छन्तिया पन नावाय कातुं न वट्टति। कस्मा? उदकुक्खेपमत्तमेव हि सीमा, तं नावा सीघमेव अतिक्कामेति। एवं सति अञ्ञिस्सा सीमाय ञत्ति अञ्ञिस्सा अनुसावना होति, तस्मा नावं अरित्तेन वा ठपेत्वा पासाणे वा लम्बित्वा अन्तोनदियं जातरुक्खे वा बन्धित्वा कम्मं कातब्बं। अन्तोनदियं बद्धअट्टकेपि अन्तोनदियं जातरुक्खेपि ठितेहि कातुं वट्टति।
Nadiyā pana kammaṃ karissāmāti gatehi sace nadī paripuṇṇā hoti samatittikā, udakasāṭikaṃ nivāsetvāpi antonadiyaṃyeva kammaṃ kātabbaṃ. Sace na sakkonti, nāvāyapi ṭhatvā kātabbaṃ. Gacchantiyā pana nāvāya kātuṃ na vaṭṭati. Kasmā? Udakukkhepamattameva hi sīmā, taṃ nāvā sīghameva atikkāmeti. Evaṃ sati aññissā sīmāya ñatti aññissā anusāvanā hoti, tasmā nāvaṃ arittena vā ṭhapetvā pāsāṇe vā lambitvā antonadiyaṃ jātarukkhe vā bandhitvā kammaṃ kātabbaṃ. Antonadiyaṃ baddhaaṭṭakepi antonadiyaṃ jātarukkhepi ṭhitehi kātuṃ vaṭṭati.
सचे पन रुक्खस्स साखा वा ततो निक्खन्तपारोहो वा बहिनदीतीरे विहारसीमाय वा गामसीमाय वा पतिट्ठितो, सीमं वा सोधेत्वा साखं वा छिन्दित्वा कम्मं कातब्बं। बहिनदीतीरे जातरुक्खस्स अन्तोनदियं पविट्ठसाखाय वा पारोहे वा नावं बन्धित्वा कम्मं कातुं न वट्टति। करोन्तेहि सीमा वा सोधेतब्बा, छिन्दित्वा वास्स बहिपतिट्ठितभावो नासेतब्बो। नदीतीरे पन खाणुकं कोट्टेत्वा तत्थ बद्धनावाय न वट्टतियेव।
Sace pana rukkhassa sākhā vā tato nikkhantapāroho vā bahinadītīre vihārasīmāya vā gāmasīmāya vā patiṭṭhito, sīmaṃ vā sodhetvā sākhaṃ vā chinditvā kammaṃ kātabbaṃ. Bahinadītīre jātarukkhassa antonadiyaṃ paviṭṭhasākhāya vā pārohe vā nāvaṃ bandhitvā kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Karontehi sīmā vā sodhetabbā, chinditvā vāssa bahipatiṭṭhitabhāvo nāsetabbo. Nadītīre pana khāṇukaṃ koṭṭetvā tattha baddhanāvāya na vaṭṭatiyeva.
नदियं सेतुं करोन्ति, सचे अन्तोनदियंयेव सेतु वा सेतुपादा वा, सेतुम्हि ठितेहि कम्मं कातुं वट्टति। सचे पन सेतु वा सेतुपादा वा बहितीरे पतिट्ठिता, कम्मं कातुं न वट्टति, सीमं सोधेत्वा कातब्बं। अथ सेतुपादा अन्तो, सेतु पन उभिन्नम्पि तीरानं उपरिआकासे ठितो, वट्टति। अन्तोनदियं पासाणो वा दीपको वा होति, तस्स यत्तकं पदेसं पुब्बे वुत्तप्पकारे पकतिवस्सकाले वस्सानस्स चतूसु मासेसु उदकं ओत्थरति, सो नदीसङ्ख्यमेव गच्छति। अतिवुट्ठिकाले पन ओघेन ओत्थटोकासो न गहेतब्बो, सो हि गामसीमासङ्ख्यमेव गच्छति।
Nadiyaṃ setuṃ karonti, sace antonadiyaṃyeva setu vā setupādā vā, setumhi ṭhitehi kammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Sace pana setu vā setupādā vā bahitīre patiṭṭhitā, kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati, sīmaṃ sodhetvā kātabbaṃ. Atha setupādā anto, setu pana ubhinnampi tīrānaṃ upariākāse ṭhito, vaṭṭati. Antonadiyaṃ pāsāṇo vā dīpako vā hoti, tassa yattakaṃ padesaṃ pubbe vuttappakāre pakativassakāle vassānassa catūsu māsesu udakaṃ ottharati, so nadīsaṅkhyameva gacchati. Ativuṭṭhikāle pana oghena otthaṭokāso na gahetabbo, so hi gāmasīmāsaṅkhyameva gacchati.
नदितो मातिकं नीहरन्ता नदियं आवरणं करोन्ति, तञ्चे ओत्थरित्वा वा विनिब्बिज्झित्वा वा उदकं गच्छति, सब्बत्थ पवत्तनट्ठाने कम्मं कातुं वट्टति। सचे पन आवरणेन वा कोट्टकबन्धनेन वा सोतं पच्छिज्जति, उदकं नप्पवत्तति, अप्पवत्तनट्ठाने कम्मं कातुं न वट्टति। आवरणमत्थकेपि कातुं न वट्टति। सचे कोचि आवरणप्पदेसो पुब्बे वुत्तपासाणदीपकप्पदेसो विय उदकेन अज्झोत्थरियति, तत्थ वट्टति। सो हि नदीसङ्ख्यमेव गच्छति। नदिं विनासेत्वा तळाकं करोन्ति, हेट्ठा पाळि बद्धा, उदकं आगन्त्वा तळाकं पूरेत्वा तिट्ठति, एत्थ कम्मं कातुं न वट्टति। उपरि पवत्तनट्ठाने हेट्ठा च छड्डितमोदकं नदिं ओत्थरित्वा सन्दनट्ठानतो पट्ठाय वट्टति। देवे अवस्सन्ते हेमन्तगिम्हेसु वा सुक्खनदियापि वट्टति। नदितो नीहटमातिकाय न वट्टति। सचे सा कालन्तरेन भिज्जित्वा नदी होति, वट्टति। काचि नदी कालन्तरेन उप्पतित्वा गामनिगमसीमं ओत्थरित्वा पवत्तति, नदीयेव होति, कम्मं कातुं वट्टति। सचे पन विहारसीमं ओत्थरति, विहारसीमात्वेव सङ्ख्यं गच्छति।
Nadito mātikaṃ nīharantā nadiyaṃ āvaraṇaṃ karonti, tañce ottharitvā vā vinibbijjhitvā vā udakaṃ gacchati, sabbattha pavattanaṭṭhāne kammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Sace pana āvaraṇena vā koṭṭakabandhanena vā sotaṃ pacchijjati, udakaṃ nappavattati, appavattanaṭṭhāne kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Āvaraṇamatthakepi kātuṃ na vaṭṭati. Sace koci āvaraṇappadeso pubbe vuttapāsāṇadīpakappadeso viya udakena ajjhotthariyati, tattha vaṭṭati. So hi nadīsaṅkhyameva gacchati. Nadiṃ vināsetvā taḷākaṃ karonti, heṭṭhā pāḷi baddhā, udakaṃ āgantvā taḷākaṃ pūretvā tiṭṭhati, ettha kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Upari pavattanaṭṭhāne heṭṭhā ca chaḍḍitamodakaṃ nadiṃ ottharitvā sandanaṭṭhānato paṭṭhāya vaṭṭati. Deve avassante hemantagimhesu vā sukkhanadiyāpi vaṭṭati. Nadito nīhaṭamātikāya na vaṭṭati. Sace sā kālantarena bhijjitvā nadī hoti, vaṭṭati. Kāci nadī kālantarena uppatitvā gāmanigamasīmaṃ ottharitvā pavattati, nadīyeva hoti, kammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Sace pana vihārasīmaṃ ottharati, vihārasīmātveva saṅkhyaṃ gacchati.
समुद्देपि कम्मं करोन्तेहि यं पदेसं उद्धं वड्ढनउदकं वा पकतिवीचि वा वेगेन आगन्त्वा ओत्थरति, तत्थ कातुं न वट्टति। यस्मिं पन पदेसे पकतिवीचियो ओत्थरित्वा सण्ठहन्ति, सो उदकन्ततो पट्ठाय अन्तोसमुद्दो नाम, तत्थ ठितेहि कम्मं कातब्बं। सचे ऊमिवेगो बाधति, नावाय वा अट्टके वा ठत्वा कातब्बं। तेसु विनिच्छयो नदियं वुत्तनयेनेव वेदितब्बो। समुद्दे पिट्ठिपासाणो होति, तं कदाचि ऊमियो आगन्त्वा ओत्थरन्ति , कदाचि न ओत्थरन्ति, तत्थ कम्मं कातुं न वट्टति, सो हि गामसीमासङ्ख्यमेव गच्छति। सचे पन वीचीसु आगतासुपि अनागतासुपि पकतिउदकेनेव ओत्थरियति, वट्टति। दीपको वा पब्बतो वा होति, सो चे दूरे होति मच्छबन्धानं अगमनपथे, अरञ्ञसीमासङ्ख्यमेव गच्छति। तेसं गमनपरियन्तस्स ओरतो पन गामसीमासङ्ख्यं गच्छति। तत्थ गामसीमं असोधेत्वा कम्मं कातुं न वट्टति। समुद्दो गामसीमं वा निगमसीमं वा ओत्थरित्वा तिट्ठति, समुद्दोव होति, तत्थ कम्मं कातुं वट्टति। सचे पन विहारसीमं ओत्थरति, विहारसीमात्वेव सङ्ख्यं गच्छति।
Samuddepi kammaṃ karontehi yaṃ padesaṃ uddhaṃ vaḍḍhanaudakaṃ vā pakativīci vā vegena āgantvā ottharati, tattha kātuṃ na vaṭṭati. Yasmiṃ pana padese pakativīciyo ottharitvā saṇṭhahanti, so udakantato paṭṭhāya antosamuddo nāma, tattha ṭhitehi kammaṃ kātabbaṃ. Sace ūmivego bādhati, nāvāya vā aṭṭake vā ṭhatvā kātabbaṃ. Tesu vinicchayo nadiyaṃ vuttanayeneva veditabbo. Samudde piṭṭhipāsāṇo hoti, taṃ kadāci ūmiyo āgantvā ottharanti , kadāci na ottharanti, tattha kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati, so hi gāmasīmāsaṅkhyameva gacchati. Sace pana vīcīsu āgatāsupi anāgatāsupi pakatiudakeneva otthariyati, vaṭṭati. Dīpako vā pabbato vā hoti, so ce dūre hoti macchabandhānaṃ agamanapathe, araññasīmāsaṅkhyameva gacchati. Tesaṃ gamanapariyantassa orato pana gāmasīmāsaṅkhyaṃ gacchati. Tattha gāmasīmaṃ asodhetvā kammaṃ kātuṃ na vaṭṭati. Samuddo gāmasīmaṃ vā nigamasīmaṃ vā ottharitvā tiṭṭhati, samuddova hoti, tattha kammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Sace pana vihārasīmaṃ ottharati, vihārasīmātveva saṅkhyaṃ gacchati.
जातस्सरे कम्मं करोन्तेहिपि यत्थ पुब्बे वुत्तप्पकारे वस्सकाले वस्से पच्छिन्नमत्ते पिवितुं वा हत्थपादे वा धोवितुं उदकं न होति, सुक्खति, अयं न जातस्सरो, गामखेत्तसङ्ख्यमेव गच्छति, तत्थ कम्मं न कातब्बं। यत्थ पन वुत्तप्पकारे वस्सकाले उदकं सन्तिट्ठति, अयमेव जातस्सरो। तस्स यत्तके पदेसे वस्सानं चातुमासे उदकं तिट्ठति, तत्थ कम्मं कातुं वट्टति। सचे गम्भीरं उदकं, अट्टकं बन्धित्वा तत्थ ठितेहिपि जातस्सरस्स अन्तो जातरुक्खम्हि बद्धअट्टकेपि कातुं वट्टति। पिट्ठिपासाणदीपकेसु पनेत्थ नदियं वुत्तसदिसोव विनिच्छयो। समवस्सदेवकाले पहोनकजातस्सरो पन सचेपि दुब्बुट्ठिकाले वा गिम्हहेमन्तेसु वा सुक्खति, निरुदको होति, तत्थ सङ्घकम्मं कातुं वट्टति। यं अन्धकट्ठकथायं वुत्तं ‘‘सब्बो जातस्सरो सुक्खो अनोदको , गामखेत्तंयेव भजती’’ति, तं न गहेतब्बं। सचे पनेत्थ उदकत्थाय आवाटं वा पोक्खरणीआदीनि वा खणन्ति, तं ठानं अजातस्सरो होति, गामसीमासङ्ख्यं गच्छति। लाबुतिपुसकादिवप्पे कतेपि एसेव नयो।
Jātassare kammaṃ karontehipi yattha pubbe vuttappakāre vassakāle vasse pacchinnamatte pivituṃ vā hatthapāde vā dhovituṃ udakaṃ na hoti, sukkhati, ayaṃ na jātassaro, gāmakhettasaṅkhyameva gacchati, tattha kammaṃ na kātabbaṃ. Yattha pana vuttappakāre vassakāle udakaṃ santiṭṭhati, ayameva jātassaro. Tassa yattake padese vassānaṃ cātumāse udakaṃ tiṭṭhati, tattha kammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Sace gambhīraṃ udakaṃ, aṭṭakaṃ bandhitvā tattha ṭhitehipi jātassarassa anto jātarukkhamhi baddhaaṭṭakepi kātuṃ vaṭṭati. Piṭṭhipāsāṇadīpakesu panettha nadiyaṃ vuttasadisova vinicchayo. Samavassadevakāle pahonakajātassaro pana sacepi dubbuṭṭhikāle vā gimhahemantesu vā sukkhati, nirudako hoti, tattha saṅghakammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Yaṃ andhakaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ ‘‘sabbo jātassaro sukkho anodako , gāmakhettaṃyeva bhajatī’’ti, taṃ na gahetabbaṃ. Sace panettha udakatthāya āvāṭaṃ vā pokkharaṇīādīni vā khaṇanti, taṃ ṭhānaṃ ajātassaro hoti, gāmasīmāsaṅkhyaṃ gacchati. Lābutipusakādivappe katepi eseva nayo.
सचे पन तं पूरेत्वा थलं वा करोन्ति, एकस्मिं दिसाभागे पाळिं बन्धित्वा सब्बमेव तं महातळाकं वा करोन्ति, सब्बोपि अजातस्सरो होति, गामसीमासङ्ख्यमेव गच्छति। लोणीपि जातस्सरसङ्ख्यमेव गच्छति। वस्सिके चत्तारो मासे उदकट्ठानोकासे कम्मं कातुं वट्टतीति।
Sace pana taṃ pūretvā thalaṃ vā karonti, ekasmiṃ disābhāge pāḷiṃ bandhitvā sabbameva taṃ mahātaḷākaṃ vā karonti, sabbopi ajātassaro hoti, gāmasīmāsaṅkhyameva gacchati. Loṇīpi jātassarasaṅkhyameva gacchati. Vassike cattāro māse udakaṭṭhānokāse kammaṃ kātuṃ vaṭṭatīti.
१४८. सीमाय सीमं सम्भिन्दन्तीति अत्तनो सीमाय परेसं बद्धसीमं सम्भिन्दन्ति। सचे हि पोराणकस्स विहारस्स पुरत्थिमाय दिसाय अम्बो चेव जम्बू चाति द्वे रुक्खा अञ्ञमञ्ञं संसट्ठविटपा होन्ति, तेसु अम्बस्स पच्छिमदिसाभागे जम्बू। विहारसीमा च जम्बुं अन्तो कत्वा अम्बं कित्तेत्वा बद्धा होति, अथ पच्छा तस्स विहारस्स पुरत्थिमाय दिसाय विहारं कत्वा सीमं बन्धन्ता तं अम्बं अन्तो कत्वा जम्बुं कित्तेत्वा बन्धन्ति, सीमाय सीमा सम्भिन्ना होति। एवं छब्बग्गिया अकंसु, तेनाह – ‘‘सीमाय सीमं सम्भिन्दन्ती’’ति।
148.Sīmāya sīmaṃ sambhindantīti attano sīmāya paresaṃ baddhasīmaṃ sambhindanti. Sace hi porāṇakassa vihārassa puratthimāya disāya ambo ceva jambū cāti dve rukkhā aññamaññaṃ saṃsaṭṭhaviṭapā honti, tesu ambassa pacchimadisābhāge jambū. Vihārasīmā ca jambuṃ anto katvā ambaṃ kittetvā baddhā hoti, atha pacchā tassa vihārassa puratthimāya disāya vihāraṃ katvā sīmaṃ bandhantā taṃ ambaṃ anto katvā jambuṃ kittetvā bandhanti, sīmāya sīmā sambhinnā hoti. Evaṃ chabbaggiyā akaṃsu, tenāha – ‘‘sīmāya sīmaṃ sambhindantī’’ti.
सीमाय सीमं अज्झोत्थरन्तीति अत्तनो सीमाय परेसं बद्धसीमं अज्झोत्थरन्ति;
Sīmāya sīmaṃ ajjhottharantīti attano sīmāya paresaṃ baddhasīmaṃ ajjhottharanti;
परेसं बद्धसीमं सकलं वा तस्सा पदेसं वा अन्तो कत्वा अत्तनो सीमं बन्धन्ति। सीमन्तरिकं ठपेत्वा सीमं सम्मन्नितुन्ति एत्थ सचे पठमतरं कतस्स विहारस्स सीमा असम्मता होति, सीमाय उपचारो ठपेतब्बो। सचे सम्मता होति, पच्छिमकोटिया हत्थमत्ता सीमन्तरिका ठपेतब्बा। कुरुन्दियं विदत्थिमत्तम्पि, महापच्चरियं चतुरङ्गुलमत्तम्पि वट्टतीति वुत्तं। एकरुक्खोपि च द्विन्नं सीमानं निमित्तं होति, सो पन वड्ढन्तो सीमासङ्करं करोति, तस्मा न कातब्बो।
Paresaṃ baddhasīmaṃ sakalaṃ vā tassā padesaṃ vā anto katvā attano sīmaṃ bandhanti. Sīmantarikaṃ ṭhapetvā sīmaṃ sammannitunti ettha sace paṭhamataraṃ katassa vihārassa sīmā asammatā hoti, sīmāya upacāro ṭhapetabbo. Sace sammatā hoti, pacchimakoṭiyā hatthamattā sīmantarikā ṭhapetabbā. Kurundiyaṃ vidatthimattampi, mahāpaccariyaṃ caturaṅgulamattampi vaṭṭatīti vuttaṃ. Ekarukkhopi ca dvinnaṃ sīmānaṃ nimittaṃ hoti, so pana vaḍḍhanto sīmāsaṅkaraṃ karoti, tasmā na kātabbo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / ७६. गामसीमादि • 76. Gāmasīmādi
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / गामसीमादिकथावण्णना • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / गामसीमादिकथावण्णना • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / गामसीमादिकथावण्णना • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / ७६. गामसीमादिकथा • 76. Gāmasīmādikathā
