| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಗಾಮಸೀಮಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
೧೪೭. ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅಸಮ್ಮತಾಯ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಮಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಗಾಮಸೀಮಾ ಏವ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ಖೇತ್ತಂ, ಅರಞ್ಞನದಿಆದಯೋ ವಿಯ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಉದಕುಕ್ಖೇಪಾದೀನಂ। ಸಾ ಚ ಗಾಮಸೀಮಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾವಿರಹಿತಟ್ಠಾನೇ ಸಯಮೇವ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯಾ ತಸ್ಸ ವಾ ಗಾಮಸ್ಸ ಗಾಮಸೀಮಾತಿ ಏತ್ಥ ಗಾಮಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಚ ಬಹಿ ಚ ಖೇತ್ತವತ್ಥುಅರಞ್ಞಪಬ್ಬತಾದಿಕಂ ಸಬ್ಬಂ ಗಾಮಖೇತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಗಾಮಸ್ಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಅನ್ತರಘರಮೇವ। ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಸಕಲಸ್ಸ ಗಾಮಖೇತ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಬನ್ಧನೀಯಾ ಗಾಮಸೀಮಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯೋ ಹಿ ಸೋ ಅನ್ತರಘರಖೇತ್ತಾದೀಸು ಅನೇಕೇಸು ಭೂಮಿಭಾಗೇಸು ‘‘ಗಾಮೋ’’ತಿ ಏಕತ್ತೇನ ಲೋಕಜನೇಹಿ ಪಞ್ಞತ್ತೋ ಗಾಮವೋಹಾರೋ, ಸೋವ ಇಧ ‘‘ಗಾಮಸೀಮಾ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ಗಾಮೋ ಏವ ಹಿ ಗಾಮಸೀಮಾ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಉಪರಿ ಅರಞ್ಞಂ ನದೀ ಸಮುದ್ದೋ ಜಾತಸ್ಸರೋತಿ ಏವಂ ತೇಸು ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸೇಸು ಏಕತ್ತೇನ ಲೋಕಜನಪಞ್ಞತ್ತಾನಮೇವ ಅರಞ್ಞಾದೀನಂ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾದಿಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಲೋಕೇ ಪನ ಗಾಮಸೀಮಾದಿವೋಹಾರೋ ಗಾಮಾದೀನಂ ಮರಿಯಾದಾಯಮೇವ ವತ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಗಾಮಖೇತ್ತಾದೀಸು ಸಬ್ಬತ್ಥ। ಸಾಸನೇ ಪನ ತೇ ಗಾಮಾದಯೋ ಇತರನಿವತ್ತಿಅತ್ಥೇನ ಸಯಮೇವ ಅತ್ತನೋ ಮರಿಯಾದಾತಿ ಕತ್ವಾ ಗಾಮೋ ಏವ ಗಾಮಸೀಮಾ, ಅರಞ್ಞಮೇವ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾ…ಪೇ॰… ಸಮುದ್ದೋ ಏವ ಸಮುದ್ದಸೀಮಾತಿ ಸೀಮಾವೋಹಾರೇನ ವುತ್ತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
147. Pāḷiyaṃ ‘‘asammatāya, bhikkhave, sīmāyā’’tiādinā gāmasīmā eva baddhasīmāya khettaṃ, araññanadiādayo viya sattabbhantaraudakukkhepādīnaṃ. Sā ca gāmasīmā baddhasīmāvirahitaṭṭhāne sayameva samānasaṃvāsā hotīti dasseti. Yā tassa vā gāmassa gāmasīmāti ettha gāmasīmāparicchedassa anto ca bahi ca khettavatthuaraññapabbatādikaṃ sabbaṃ gāmakhettaṃ sandhāya ‘‘gāmassā’’ti vuttaṃ, na antaragharameva. Tasmā tassa sakalassa gāmakhettassa sambandhanīyā gāmasīmāti evamattho veditabbo. Yo hi so antaragharakhettādīsu anekesu bhūmibhāgesu ‘‘gāmo’’ti ekattena lokajanehi paññatto gāmavohāro, sova idha ‘‘gāmasīmā’’tipi vuccatīti adhippāyo, gāmo eva hi gāmasīmā. Imināva nayena upari araññaṃ nadī samuddo jātassaroti evaṃ tesu bhūmippadesesu ekattena lokajanapaññattānameva araññādīnaṃ araññasīmādibhāvo veditabbo. Loke pana gāmasīmādivohāro gāmādīnaṃ mariyādāyameva vattuṃ vaṭṭati, na gāmakhettādīsu sabbattha. Sāsane pana te gāmādayo itaranivattiatthena sayameva attano mariyādāti katvā gāmo eva gāmasīmā, araññameva araññasīmā…pe… samuddo eva samuddasīmāti sīmāvohārena vuttāti veditabbā.
‘‘ನಿಗಮಸ್ಸ ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ಗಾಮಸೀಮಪ್ಪಭೇದಂ ಸಬ್ಬಂ ಉಪಲಕ್ಖಣವಸೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ನಗರಮ್ಪಿ ಗಹಿತಮೇವಾ’’ತಿ। ‘‘ಬಲಿಂ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ ಇದಂ ಯೇಭುಯ್ಯವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ‘‘ಅಯಂ ಗಾಮೋ ಏತ್ತಕೋ ಕರೀಸಭಾಗೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಪನ ರಾಜಪಣ್ಣೇಸು ಆರೋಪಿತೇಸು ಭೂಮಿಭಾಗೇಸು ಯಸ್ಮಿಂ ಯಸ್ಮಿಂ ತಳಾಕಮಾತಿಕಾಸುಸಾನಪಬ್ಬತಾದಿಕೇ ಪದೇಸೇ ಬಲಿಂ ನ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಸೋಪಿ ಗಾಮಸೀಮಾ ಏವ। ರಾಜಾದೀಹಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಭೂಮಿಭಾಗೋ ಹಿ ಸಬ್ಬೋವ ಠಪೇತ್ವಾ ನದಿಲೋಣಿಜಾತಸ್ಸರೇ ಗಾಮಸೀಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ರಾಜಾ ಕಸ್ಸಚಿ ದೇತೀ’’ತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತತ್ಥ ರಾಜಾ ಕಞ್ಚಿ ಪದೇಸಂ ಗಾಮನ್ತರೇನ ಯೋಜೇತಿ, ಸೋ ಪವಿಟ್ಠಗಾಮಸೀಮತಂ ಏವ ಭಜತಿ, ನದಿಜಾತಸ್ಸರೇಸು ವಿನಾಸೇತ್ವಾ ತಳಾಕಾದಿಭಾವಂ ವಾ ಪೂರೇತ್ವಾ ಖೇತ್ತಾದಿಭಾವಂ ವಾ ಪಾಪಿತೇಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ।
‘‘Nigamassa vā’’ti idaṃ gāmasīmappabhedaṃ sabbaṃ upalakkhaṇavasena dassetuṃ vuttaṃ. Tenāha ‘‘nagarampi gahitamevā’’ti. ‘‘Baliṃ labhantī’’ti idaṃ yebhuyyavasena vuttaṃ, ‘‘ayaṃ gāmo ettako karīsabhāgo’’tiādinā pana rājapaṇṇesu āropitesu bhūmibhāgesu yasmiṃ yasmiṃ taḷākamātikāsusānapabbatādike padese baliṃ na gaṇhanti, sopi gāmasīmā eva. Rājādīhi paricchinnabhūmibhāgo hi sabbova ṭhapetvā nadiloṇijātassare gāmasīmāti veditabbo. Tenāha ‘‘paricchinditvā rājā kassaci detī’’ti. Sace pana tattha rājā kañci padesaṃ gāmantarena yojeti, so paviṭṭhagāmasīmataṃ eva bhajati, nadijātassaresu vināsetvā taḷākādibhāvaṃ vā pūretvā khettādibhāvaṃ vā pāpitesupi eseva nayo.
ಯೇ ಪನ ಗಾಮಾ ರಾಜಚೋರಾದಿಭಯಪೀಳಿತೇಹಿ ಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಛಡ್ಡಿತಾ ಚಿರಮ್ಪಿ ನಿಮ್ಮನುಸ್ಸಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ಸಮನ್ತಾ ಪನ ಗಾಮಾ ಸನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಪಾಟೇಕ್ಕಂ ಗಾಮಸೀಮಾವ। ತೇಸು ಹಿ ರಾಜಾನೋ ಸಮನ್ತಗಾಮವಾಸೀಹಿ ಕಸಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ಯೇಹಿ ಕೇಹಿಚಿ ಕಸಿತಟ್ಠಾನಂ ಲಿಖಿತ್ವಾ ವಾ ಬಲಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಗಾಮೇನ ಏಕೀಭಾವಂ ವಾ ಉಪನೇನ್ತಿ। ಯೇ ಪನ ಗಾಮಾ ರಾಜೂಹಿಪಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಾ ಗಾಮಖೇತ್ತಾನನ್ತರಿಕಾ ಮಹಾರಞ್ಞೇನ ಏಕೀಭೂತಾ, ತೇ ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞಸೀಮತಂ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ಪುರಿಮಾ ಗಾಮಸೀಮಾ ವಿನಸ್ಸತಿ। ರಾಜಾನೋ ಪನ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅರಞ್ಞಾದಿಪ್ಪದೇಸೇ ಮಹನ್ತಂ ಗಾಮಂ ಕತ್ವಾ ಅನೇಕಸಹಸ್ಸಾನಿ ಕುಲಾನಿ ವಾಸಾಪೇತ್ವಾ ತತ್ಥ ವಾಸೀನಂ ಭೋಗಗಾಮಾತಿ ಸಮನ್ತಾ ಭೂತಗಾಮೇ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದೇನ್ತಿ। ಪುರಾಣನಾಮಂ, ಪನ ಪರಿಚ್ಛೇದಞ್ಚ ನ ವಿನಾಸೇನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಗಾಮಸೀಮಾ ಏವ। ಏತ್ತಾವತಾ ಪುರಿಮಗಾಮಸೀಮತ್ತಂ ನ ವಿಜಹನ್ತಿ। ಸಾ ಚ ಇತರಾ ಚಾತಿಆದಿ ‘‘ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ಏಕೂಪೋಸಥಾ’’ತಿ ಪಾಳಿಪದಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯವಿವರಣಂ। ತತ್ಥ ಹಿ ಸಾ ಚ ರಾಜಿಚ್ಛಾವಸೇನ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ ಅಭಿನವಾ, ಇತರಾ ಚ ಅಪರಿವತ್ತಾ ಪಕತಿಗಾಮಸೀಮಾ, ಯಥಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ಸಬ್ಬಂ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಏವಮೇತಾಪಿ ಸಬ್ಬಕಮ್ಮಾರಹತಾಸದಿಸೇನ ಬದ್ಧಸೀಮಾಸದಿಸಾ, ಸಾ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ಏಕೂಪೋಸಥಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸಾಮಞ್ಞತೋ ‘‘ಬದ್ಧಸೀಮಾಸದಿಸಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ತಿಚೀವರಾವಿಪ್ಪವಾಸಸೀಮಂ ಬದ್ಧಸೀಮಂ ಏವ ಮಞ್ಞನ್ತೀತಿ ತಂಸದಿಸತಾನಿವತ್ತನಮುಖೇನ ಉಪರಿ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ತಂಸದಿಸತಾಪಿ ಅತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸನನಯಸ್ಸ ಇಧೇವ ಪಸಙ್ಗಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಕೇವಲ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Ye pana gāmā rājacorādibhayapīḷitehi manussehi chaḍḍitā cirampi nimmanussā tiṭṭhanti, samantā pana gāmā santi, tepi pāṭekkaṃ gāmasīmāva. Tesu hi rājāno samantagāmavāsīhi kasāpetvā vā yehi kehici kasitaṭṭhānaṃ likhitvā vā baliṃ gaṇhanti, aññena vā gāmena ekībhāvaṃ vā upanenti. Ye pana gāmā rājūhipi pariccattā gāmakhettānantarikā mahāraññena ekībhūtā, te agāmakāraññasīmataṃ pāpuṇanti, purimā gāmasīmā vinassati. Rājāno pana ekasmiṃ araññādippadese mahantaṃ gāmaṃ katvā anekasahassāni kulāni vāsāpetvā tattha vāsīnaṃ bhogagāmāti samantā bhūtagāme paricchinditvā denti. Purāṇanāmaṃ, pana paricchedañca na vināsenti, tepi paccekaṃ gāmasīmā eva. Ettāvatā purimagāmasīmattaṃ na vijahanti. Sā ca itarā cātiādi ‘‘samānasaṃvāsā ekūposathā’’ti pāḷipadassa adhippāyavivaraṇaṃ. Tattha hi sā ca rājicchāvasena parivattitvā samuppannā abhinavā, itarā ca aparivattā pakatigāmasīmā, yathā baddhasīmāya sabbaṃ saṅghakammaṃ kātuṃ vaṭṭati, evametāpi sabbakammārahatāsadisena baddhasīmāsadisā, sā samānasaṃvāsā ekūposathāti adhippāyo. Sāmaññato ‘‘baddhasīmāsadisā’’ti vutte ticīvarāvippavāsasīmaṃ baddhasīmaṃ eva maññantīti taṃsadisatānivattanamukhena upari sattabbhantarasīmāya taṃsadisatāpi atthīti dassananayassa idheva pasaṅgaṃ dassetuṃ ‘‘kevala’’ntiādi vuttaṃ.
ವಿಞ್ಝಾಟವಿಸದಿಸೇ ಅರಞ್ಞೇತಿ ಯತ್ಥ ‘‘ಅಸುಕಗಾಮಸ್ಸ ಇದಂ ಖೇತ್ತ’’ನ್ತಿ ಗಾಮವೋಹಾರೋ ನತ್ಥಿ, ಯತ್ಥ ಚ ನ ಕಸನ್ತಿ ನ ವಪನ್ತಿ, ತಾದಿಸೇ ಅರಞ್ಞೇ। ಮಚ್ಛಬನ್ಧಾನಂ ಅಗಮನಪಥಾ ನಿಮ್ಮನುಸ್ಸಾವಾಸಾ ಸಮುದ್ದನ್ತರದೀಪಕಾಪಿ ಏತ್ಥೇವ ಸಙ್ಗಯ್ಹನ್ತಿ। ಯಂ ಯಞ್ಹಿ ಅಗಾಮಖೇತ್ತಭೂತಂ ನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರವಿರಹಿತಂ ಪದೇಸಂ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಾ ಚ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಂ ವಿನಾವ ಸಯಮೇವ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾಸದಿಸಾ। ನದಿಆದಿಸೀಮಾಸು ವಿಯ ಸಬ್ಬಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಾನಂ ತಾವ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವೇನೇವ ಬದ್ಧಸೀಮಾಸದಿಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸೀಮತಾ ಸಿದ್ಧಾ। ಅರಞ್ಞಸ್ಸ ಪನ ಸೀಮತಾ ಕಥನ್ತಿ? ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾನುಜಾನನಸುತ್ತಾದಿಸಾಮತ್ಥಿಯತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಗಾಮಸೀಮಾಯ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಪರಿಹಾರತ್ಥಂ ಬಹೂ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯೋ ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ತಾಸಞ್ಚ ದ್ವಿನ್ನಮನ್ತರಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಅಸಮ್ಭೇದತ್ಥಂ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ಏವಮಿಧಾರಞ್ಞೇಪಿ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾ। ತಾಸಞ್ಚ ದ್ವಿನ್ನಂ ಅನ್ತರಾ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ಪಾಳಿಅಟ್ಠಕಥಾಸುಪಿ ವಿಧಾನಸಾಮತ್ಥಿಯತೋ ಅರಞ್ಞಸ್ಸಪಿ ಸಭಾವೇನೇವ ನದಿಆದೀನಂ ವಿಯ ಸೀಮಾಭಾವೋ ತತ್ಥ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಪರಿಹಾರತ್ಥಮೇವ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾವ ಸಿದ್ಧೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತತ್ಥ ಸೀಮಾಯಮೇವ ಹಿ ಠಿತಾ ಸೀಮಟ್ಠಾನಂ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಿ, ನ ಅಸೀಮಾಯಂ ಆಕಾಸೇ ಠಿತಾ ವಿಯ ಆಕಾಸಟ್ಠಾನಂ। ಏವಮೇವ ಹಿ ಸಾಮತ್ಥಿಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ‘‘ಸಬ್ಬಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನದೀ ಅಸೀಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಬದ್ಧಸೀಮಾನಮ್ಪಿ ನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಸಭಾವೇನೇವ ಸೀಮಾಭಾವೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
Viñjhāṭavisadise araññeti yattha ‘‘asukagāmassa idaṃ khetta’’nti gāmavohāro natthi, yattha ca na kasanti na vapanti, tādise araññe. Macchabandhānaṃ agamanapathā nimmanussāvāsā samuddantaradīpakāpi ettheva saṅgayhanti. Yaṃ yañhi agāmakhettabhūtaṃ nadisamuddajātassaravirahitaṃ padesaṃ, taṃ sabbaṃ araññasīmāti veditabbaṃ. Sā ca sattabbhantarasīmaṃ vināva sayameva samānasaṃvāsā baddhasīmāsadisā. Nadiādisīmāsu viya sabbamettha saṅghakammaṃ kātuṃ vaṭṭati. Nadisamuddajātassarānaṃ tāva aṭṭhakathāyaṃ ‘‘attano sabhāveneva baddhasīmāsadisā’’tiādinā vuttattā sīmatā siddhā. Araññassa pana sīmatā kathanti? Sattabbhantarasīmānujānanasuttādisāmatthiyato. Yathā hi gāmasīmāya vaggakammaparihāratthaṃ bahū baddhasīmāyo anuññātā, tāsañca dvinnamantarā aññamaññaṃ asambhedatthaṃ sīmantarikā anuññātā, evamidhāraññepi sattabbhantarasīmā. Tāsañca dvinnaṃ antarā sīmantarikāya pāḷiaṭṭhakathāsupi vidhānasāmatthiyato araññassapi sabhāveneva nadiādīnaṃ viya sīmābhāvo tattha vaggakammaparihāratthameva sattabbhantarasīmāya anuññātattāva siddhoti veditabbo. Tattha sīmāyameva hi ṭhitā sīmaṭṭhānaṃ vaggakammaṃ karonti, na asīmāyaṃ ākāse ṭhitā viya ākāsaṭṭhānaṃ. Evameva hi sāmatthiyaṃ gahetvā ‘‘sabbā, bhikkhave, nadī asīmā’’tiādinā paṭikkhittabaddhasīmānampi nadisamuddajātassarānaṃ attano sabhāveneva sīmābhāvo aṭṭhakathāyaṃ vuttoti gahetabbo.
ಅಥಸ್ಸ ಠಿತೋಕಾಸತೋತಿ ಅಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಠಿತೋಕಾಸತೋ। ಸಚೇಪಿ ಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸಹಸ್ಸಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಸ್ಸ ಠಿತೋಕಾಸಸ್ಸ ಬಾಹಿರನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಪರಿಹಾರತ್ಥಂ ಸೀಮಾಪೇಕ್ಖಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ತಾಯ ಸಹ ಸಯಮೇವ ಸಞ್ಜಾತಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಯತ್ಥ ಪನ ಖುದ್ದಕೇ ಅರಞ್ಞೇ ಮಹನ್ತೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಪರಿಪುಣ್ಣತಾಯ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಸಙ್ಕಾಭಾವೇನ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಪೇಕ್ಖಾ ನತ್ಥಿ, ತತ್ಥ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾ ನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಕೇವಲಾರಞ್ಞಸೀಮಾಯಮೇವ, ತತ್ಥ ಸಙ್ಘೇನ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ನದಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ವಕ್ಖತಿ ಹಿ ‘‘ಸಚೇ ನದೀ ನಾತಿದೀಘಾ ಹೋತಿ, ಪಭವತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಮುಖದ್ವಾರಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸಙ್ಘೋ ನಿಸೀದತಿ, ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಕಮ್ಮಂ ನತ್ಥೀ’’ತಿಆದಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೪೭)। ಇಮಿನಾ ಏವ ಚ ವಚನೇನ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಪರಿಹಾರತ್ಥಂ ಸೀಮಾಪೇಕ್ಖಾಯ ಸತಿ ಏವ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ, ನಾಸತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Athassa ṭhitokāsatoti assa bhikkhussa ṭhitokāsato. Sacepi hi bhikkhusahassaṃ tiṭṭhati, tassa ṭhitokāsassa bāhirantato paṭṭhāya bhikkhūnaṃ vaggakammaparihāratthaṃ sīmāpekkhāya uppannāya tāya saha sayameva sañjātā sattabbhantarasīmā samānasaṃvāsāti adhippāyo. Yattha pana khuddake araññe mahantehi bhikkhūhi paripuṇṇatāya vaggakammasaṅkābhāvena sattabbhantarasīmāpekkhā natthi, tattha sattabbhantarasīmā na uppajjati, kevalāraññasīmāyameva, tattha saṅghena kammaṃ kātabbaṃ. Nadiādīsupi eseva nayo. Vakkhati hi ‘‘sace nadī nātidīghā hoti, pabhavato paṭṭhāya yāva mukhadvārā sabbattha saṅgho nisīdati, udakukkhepasīmākammaṃ natthī’’tiādi (mahāva. aṭṭha. 147). Iminā eva ca vacanena vaggakammaparihāratthaṃ sīmāpekkhāya sati eva udakukkhepasattabbhantarasīmā uppajjanti, nāsatīti daṭṭhabbaṃ.
ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಸಮನ್ತಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಮಿನಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಛೇದಕರಣೇನೇವ ಸೀಮಾ ಸಞ್ಜಾಯತಿ, ನ ಸಯಮೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ಹಿ ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಚ್ಛೇದಕರಣಪ್ಪಕಾರೇನ ಸೀಮಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಅಬದ್ಧಸೀಮಾ ಚ ನ ಸಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಿರಿಯಾಪಕಾರಸಿದ್ಧಿತೋ। ಅಪಿಚ ವಡ್ಢಕೀಹತ್ಥಾನಂ, ಪಕತಿಹತ್ಥಾನಞ್ಚ ಲೋಕೇ ಅನೇಕವಿಧತ್ತಾ, ವಿನಯೇ ಈದಿಸಂ ಹತ್ಥಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ ಅವುತ್ತತ್ತಾ ಚ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಮಿನಿತೇ ಚ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತೇನ ನು ಖೋ ಹತ್ಥೇನ ಮಿನಿತಂ, ನ ನು ಖೋತಿ ಸೀಮಾಯ ವಿಪತ್ತಿಸಙ್ಕಾ ಭವೇಯ್ಯ। ಮಿನನ್ತೇಹಿ ಚ ಅಣುಮತ್ತಮ್ಪಿ ಊನಮಧಿಕಂ ಅಕತ್ವಾ ಮಿನಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ವಿಪತ್ತಿ ಏವ ಸಿಯಾ। ಪರಿಸವಸೇನ ಚಾಯಂ ವಡ್ಢಮಾನಾ ತೇಸಂ ಮಿನನೇನ ವಡ್ಢತಿ ವಾ ಹಾಯತಿ ವಾ। ಸಙ್ಘೇ ಚ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಗತೇ ಅಯಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಯೋಗೇನ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಸೀಮಾ ತೇಸಂ ಪಯೋಗೇನ ವಿಗಚ್ಛತಿ ನ ವಿಗಚ್ಛತಿ ಚ। ಕಥಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾ ವಿಯ ಯಾವ ಸಾಸನನ್ತರಧಾನಾ ನ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ, ಠಿತಿಯಾ ಚ ಪುರಾಣವಿಹಾರೇಸು ವಿಯ ಸಕಲೇಪಿ ಅರಞ್ಞೇ ಕಥಂ ಸೀಮಾಸಮ್ಭೇದಸಙ್ಕಾ ನ ಭವೇಯ್ಯ। ತಸ್ಮಾ ಸೀಮಾಪೇಕ್ಖಾಯ ಏವ ಸಮುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಬ್ಬಿಗಮೇನ ವಿಗಚ್ಛತೀತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯಥಾ ಚೇತ್ಥ, ಏವಂ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯಮ್ಪಿ ನದಿಆದೀಸುಪಿ।
Keci pana ‘‘samantā abbhantaraṃ minitvā paricchedakaraṇeneva sīmā sañjāyati, na sayamevā’’ti vadanti, taṃ na gahetabbaṃ. Yadi hi abbhantaraparicchedakaraṇappakārena sīmā uppajjeyya, abaddhasīmā ca na siyā bhikkhūnaṃ kiriyāpakārasiddhito. Apica vaḍḍhakīhatthānaṃ, pakatihatthānañca loke anekavidhattā, vinaye īdisaṃ hatthappamāṇanti avuttattā ca yena kenaci minite ca bhagavatā anuññātena nu kho hatthena minitaṃ, na nu khoti sīmāya vipattisaṅkā bhaveyya. Minantehi ca aṇumattampi ūnamadhikaṃ akatvā minituṃ asakkuṇeyyatāya vipatti eva siyā. Parisavasena cāyaṃ vaḍḍhamānā tesaṃ minanena vaḍḍhati vā hāyati vā. Saṅghe ca kammaṃ katvā gate ayaṃ bhikkhūnaṃ payogena samuppannasīmā tesaṃ payogena vigacchati na vigacchati ca. Kathaṃ baddhasīmā viya yāva sāsanantaradhānā na tiṭṭheyya, ṭhitiyā ca purāṇavihāresu viya sakalepi araññe kathaṃ sīmāsambhedasaṅkā na bhaveyya. Tasmā sīmāpekkhāya eva samuppajjati, tabbigamena vigacchatīti gahetabbaṃ. Yathā cettha, evaṃ udakukkhepasīmāyampi nadiādīsupi.
ತತ್ಥಾಪಿ ಹಿ ಮಜ್ಝಿಮಪುರಿಸೋ ನ ಞಾಯತಿ। ತಥಾ ಸಬ್ಬಥಾಮೇನ ಖಿಪನಂ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಚ ಯಸ್ಸಂ ದಿಸಾಯಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸ್ಸ, ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ವಾ ಓಕಾಸೋ ನ ಪಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಕಥಂ ಮಿನನಂ, ಖಿಪನಂ ವಾ ಭವೇಯ್ಯ? ಗಾಮಖೇತ್ತಾದೀಸು ಪವಿಸನತೋ ಅಖೇತ್ತೇ ಸೀಮಾ ಪವಿಟ್ಠಾ ನಾಮಾತಿ ಸೀಮಾ ವಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಅಪೇಕ್ಖಾಯ ಸೀಮುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ಪನ ಯತೋ ಪಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾ ಸಯಮೇವ ಪರಿಪುಣ್ಣಾ ಜಾಯನ್ತಿ। ಯತೋ ಪನ ನ ಪಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ಖೇತ್ತಪ್ಪಮಾಣೇನೇವ ಜಾಯನ್ತಿ, ನ ಬಹಿ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಅಬ್ಭನ್ತರಮಿನನಪಮಾಣಸ್ಸ, ವಾಲುಕಾದಿಖಿಪನಕಮ್ಮಸ್ಸ ಚ ದಸ್ಸನಂ, ತಂ ಸಞ್ಜಾತಸೀಮಾನಂ ಠಿತಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಛೇದನತ್ಥಂ ಕತಂ ಗಾಮೂಪಚಾರಘರೂಪಚಾರಜಾನನತ್ಥಂ ಲೇಡ್ಡುಸುಪ್ಪಾದಿಖಿಪನವಿಧಾನದಸ್ಸನಂ ವಿಯ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸೀಮಂ ವಾ ಸಮ್ಮನ್ನತಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಂ ವಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ಊನವೀಸತಿವಸ್ಸಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ)। ಏವಂ ಕತೇಪಿ ತಸ್ಸ ಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಯಾಥಾವತೋ ಞಾತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತ್ತೇನ ಪುಥುಲತೋ ಞತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ತಿಟ್ಠನ್ತೇಹಿ ನಿರಾಸಙ್ಕಟ್ಠಾನೇ ಠಾತಬ್ಬಂ, ಅಞ್ಞಂ ಬಹಿ ಕರೋನ್ತೇಹಿ ಅತಿದೂರೇ ನಿರಾಸಙ್ಕಟ್ಠಾನೇ ಪೇಸೇತಬ್ಬಂ।
Tatthāpi hi majjhimapuriso na ñāyati. Tathā sabbathāmena khipanaṃ ubhayatthāpi ca yassaṃ disāyaṃ sattabbhantarassa, udakukkhepassa vā okāso na pahoti, tattha kathaṃ minanaṃ, khipanaṃ vā bhaveyya? Gāmakhettādīsu pavisanato akhette sīmā paviṭṭhā nāmāti sīmā vipajjeyya. Apekkhāya sīmuppattiyaṃ pana yato pahoti, tattha sattabbhantaraudakukkhepasīmā sayameva paripuṇṇā jāyanti. Yato pana na pahoti, tattha attano khettappamāṇeneva jāyanti, na bahi. Yaṃ panettha abbhantaraminanapamāṇassa, vālukādikhipanakammassa ca dassanaṃ, taṃ sañjātasīmānaṃ ṭhitaṭṭhānassa paricchedanatthaṃ kataṃ gāmūpacāragharūpacārajānanatthaṃ leḍḍusuppādikhipanavidhānadassanaṃ viya. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘sīmaṃ vā sammannati udakukkhepaṃ vā paricchindatī’’ti vuttaṃ (kaṅkhā. aṭṭha. ūnavīsativassasikkhāpadavaṇṇanā). Evaṃ katepi tassa paricchedassa yāthāvato ñātuṃ asakkuṇeyyattena puthulato ñatvā anto tiṭṭhantehi nirāsaṅkaṭṭhāne ṭhātabbaṃ, aññaṃ bahi karontehi atidūre nirāsaṅkaṭṭhāne pesetabbaṃ.
ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ಸೀಮಾಪೇಕ್ಖಾಯ ಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ಮಗ್ಗಗಮನನಹಾನಾದಿಅತ್ಥೇಹಿ ಏಕಭಿಕ್ಖುಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಅರಞ್ಞೇ ವಾ ನದಿಆದೀಸು ವಾ ಪವಿಟ್ಠೇ ತಂ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾ ಸಯಮೇವ ಪಭಾ ವಿಯ ಪದೀಪಸ್ಸ ಸಮುಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ಗಾಮಖೇತ್ತಾದೀಸು ತಸ್ಮಿಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ ವಿಗಚ್ಛತಿ। ತೇನೇವ ಚೇತ್ಥ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸಙ್ಘಾನಂ ವಿಸುಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಸೀಮಾದ್ವಯಸ್ಸ ಅನ್ತರಾ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾ ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಂ, ಉದಕುಕ್ಖೇಪಞ್ಚ ಠಪೇತುಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ಸೀಮಾಪರಿಯನ್ತೇ ಹಿ ಕೇನಚಿ ಕಮ್ಮೇನ ಪೇಸಿತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸಮನ್ತಾ ಸಞ್ಜಾತಸೀಮಾ ಇತರೇಸಂ ಸೀಮಾಯ ಫುಸಿತ್ವಾ ಸೀಮಾಸಮ್ಭೇದಂ ಕರೇಯ್ಯ, ಸೋ ಮಾ ಹೋತೂತಿ, ಇತರಥಾ ಹತ್ಥಚತುರಙ್ಗುಲಮತ್ತಾಯಪೇತ್ಥ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ಅನುಜಾನಿತಬ್ಬತೋ। ಅಪಿಚ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ಠಿತಸ್ಸಾಪಿ ಉಭಯತ್ಥ ಕಮ್ಮಕೋಪವಚನತೋಪಿ ಚೇತಂ ಸಿಜ್ಝತಿ। ತಮ್ಪಿ ಪರಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಸಞ್ಜಾತಾಯ ಸೀಮಾಯ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಸೀಮಾನಂ, ಏಕಾಯ ಏವ ವಾ ಸಙ್ಕರತೋ। ಇತರಥಾ ತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಕೋಪವಚನಂ ನ ಯುಜ್ಜೇಯ್ಯ। ವುತ್ತಞ್ಹಿ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘ಪರಿಚ್ಛೇದಬ್ಭನ್ತರೇ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ಅಞ್ಞಂ ತತ್ತಕಂಯೇವ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತೀ’ತಿ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ)। ಕಿಞ್ಚ ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞೇ ಠಿತಸ್ಸ ಕಮ್ಮಕರಣಿಚ್ಛಾವಿರಹಿತಸ್ಸಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಪರಿಚ್ಛಿನ್ನೇ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಚೀವರವಿಪ್ಪವಾಸೋ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತೋ, ಸೋ ಚ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಸೀಮಾ। ಏವಂ ಅಪೇಕ್ಖಂ ವಿನಾ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಾ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ‘ಅಯಂ ಸೀಮಾ ತಿಚೀವರವಿಪ್ಪವಾಸಪರಿಹಾರಮ್ಪಿ ಲಭತೀ’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೪೭) ವುತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಕಮ್ಮಕರಣಿಚ್ಛಂ ವಿನಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನ ಸಮುಪ್ಪತ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ ಪದೀಪಸ್ಸ ಪಭಾ ವಿಯ ಸಬ್ಬಪುಗ್ಗಲಾನಮ್ಪಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಸೀಮಾಸಮ್ಭವೇನ ಸಙ್ಘೇ, ಗಣೇ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೇ ತತ್ರಟ್ಠಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಮನ್ತಾ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಸಮುಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಅನೇಕಸೀಮಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಙ್ಕರದೋಸಪ್ಪಸಙ್ಗತೋ। ಪರಿಸವಸೇನ ಚಸ್ಸಾ ವಡ್ಢಿ, ಹಾನಿ ಚ ಸಮ್ಭವತಿ। ಪಚ್ಛಾ ಆಗತಾನಂ ಅಭಿನವಸೀಮನ್ತರುಪ್ಪತ್ತಿ ಏವ, ಗತಾನಂ ಸಮನ್ತಾ ಠಿತಸೀಮಾಪಿ ವಿನಾಸೋ ಚ ಭವೇಯ್ಯ।
Apare pana ‘‘sīmāpekkhāya kiccaṃ natthi, maggagamananahānādiatthehi ekabhikkhusmimpi araññe vā nadiādīsu vā paviṭṭhe taṃ parikkhipitvā sattabbhantaraudakukkhepasīmā sayameva pabhā viya padīpassa samuppajjati, gāmakhettādīsu tasmiṃ otiṇṇamatte vigacchati. Teneva cettha dvinnaṃ saṅghānaṃ visuṃ kammaṃ karontānaṃ sīmādvayassa antarā sīmantarikā aññaṃ sattabbhantaraṃ, udakukkhepañca ṭhapetuṃ anuññātaṃ, sīmāpariyante hi kenaci kammena pesitassa bhikkhuno samantā sañjātasīmā itaresaṃ sīmāya phusitvā sīmāsambhedaṃ kareyya, so mā hotūti, itarathā hatthacaturaṅgulamattāyapettha sīmantarikāya anujānitabbato. Apica sīmantarikāya ṭhitassāpi ubhayattha kammakopavacanatopi cetaṃ sijjhati. Tampi parikkhipitvā sayameva sañjātāya sīmāya ubhinnampi sīmānaṃ, ekāya eva vā saṅkarato. Itarathā tassa kammakopavacanaṃ na yujjeyya. Vuttañhi mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘paricchedabbhantare hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhitopi paricchedato bahi aññaṃ tattakaṃyeva paricchedaṃ anatikkamitvā ṭhitopi kammaṃ kopetī’ti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā). Kiñca agāmakāraññe ṭhitassa kammakaraṇicchāvirahitassāpi bhikkhuno sattabbhantaraparicchinne ajjhokāse cīvaravippavāso bhagavatā anuññāto, so ca paricchedo sīmā. Evaṃ apekkhaṃ vinā samuppannā. Tenevettha ‘ayaṃ sīmā ticīvaravippavāsaparihārampi labhatī’ti (mahāva. aṭṭha. 147) vuttaṃ. Tasmā kammakaraṇicchaṃ vināpi vuttanayena samuppatti gahetabbā’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ padīpassa pabhā viya sabbapuggalānampi paccekaṃ sīmāsambhavena saṅghe, gaṇe vā kammaṃ karonte tatraṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ samantā paccekaṃ samuppannānaṃ anekasīmānaṃ aññamaññaṃ saṅkaradosappasaṅgato. Parisavasena cassā vaḍḍhi, hāni ca sambhavati. Pacchā āgatānaṃ abhinavasīmantaruppatti eva, gatānaṃ samantā ṭhitasīmāpi vināso ca bhaveyya.
ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ‘‘ಸಮನ್ತಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಾ, ಅಯಂ ತತ್ಥ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೧೪೭) ಏಕಾ ಏವ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಾ, ಉದಕುಕ್ಖೇಪಾ ಚ ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ನ ಚೇಸಾ ಸೀಮಾ ಸಭಾವೇನ, ಕಾರಣಸಾಮತ್ಥಿಯೇನ ವಾ ಪಭಾ ವಿಯ ಪದೀಪಸ್ಸ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಿನ್ತು ಭಗವತೋ ಅನುಜಾನನೇನೇವ, ಭಗವಾ ಚ ಇಮಾಯೋ ಅನುಜಾನನ್ತೋ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಪರಿಹಾರೇನ ಕಮ್ಮಕರಣಸುಖತ್ಥಮೇವ ಅನುಞ್ಞಾಸೀತಿ ಕಥಂ ನಹಾನಾದಿಕಿಚ್ಚೇನ ಪವಿಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಸಮನ್ತಾ ತಾಸಂ ಸೀಮಾನಂ ಸಮುಪ್ಪತ್ತಿ ಪಯೋಜನಾಭಾವಾ? ಪಯೋಜನೇ ಚ ಏಕಂ ಏವ ಪಯೋಜನನ್ತಿ ಕಥಂ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಭಿಕ್ಖುಗಣನಾಯ ಅನೇಕಸೀಮಾಸಮುಪ್ಪತ್ತಿ ? ‘‘ಏಕಸೀಮಾಯಂ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತಾ’’ತಿ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸೀಮಾನಂ ಅನ್ತರಾ ತತ್ತಕಪರಿಚ್ಛೇದೇನೇವ ಸೀಮನ್ತರಿಕಟ್ಠಪನವಚನಂ, ತತ್ಥ ಠಿತಾನಂ ಕಮ್ಮಕೋಪವಚನಞ್ಚ, ತಮ್ಪಿ ಇಮಾಸಂ ಸೀಮಾನಂ ಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ದುಬ್ಬೋಧತಾಯ ಸೀಮಾಯ ಸಮ್ಭೇದಸಙ್ಕಂ, ಕಮ್ಮಕೋಪಸಙ್ಕಞ್ಚ ದೂರತೋ ಪರಿಹರಿತುಂ ವುತ್ತಂ।
Pāḷiyaṃ pana ‘‘samantā sattabbhantarā, ayaṃ tattha samānasaṃvāsā’’tiādinā (mahāva. 147) ekā eva sattabbhantarā, udakukkhepā ca anuññātā, na cesā sīmā sabhāvena, kāraṇasāmatthiyena vā pabhā viya padīpassa uppajjati. Kintu bhagavato anujānaneneva, bhagavā ca imāyo anujānanto bhikkhūnaṃ vaggakammaparihārena kammakaraṇasukhatthameva anuññāsīti kathaṃ nahānādikiccena paviṭṭhānampi samantā tāsaṃ sīmānaṃ samuppatti payojanābhāvā? Payojane ca ekaṃ eva payojananti kathaṃ paccekaṃ bhikkhugaṇanāya anekasīmāsamuppatti ? ‘‘Ekasīmāyaṃ hatthapāsaṃ avijahitvā ṭhitā’’ti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) vuttaṃ. Yaṃ pana dvinnaṃ sīmānaṃ antarā tattakaparicchedeneva sīmantarikaṭṭhapanavacanaṃ, tattha ṭhitānaṃ kammakopavacanañca, tampi imāsaṃ sīmānaṃ paricchedassa dubbodhatāya sīmāya sambhedasaṅkaṃ, kammakopasaṅkañca dūrato pariharituṃ vuttaṃ.
ಯೋ ಚ ಚೀವರಾವಿಪ್ಪವಾಸತ್ಥಂ ಭಗವತಾ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ದಸ್ಸಿತೋ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಪರಿಚ್ಛೇದೋ, ಸೋ ಸೀಮಾ ಏವ ನ ಹೋತಿ, ಖೇತ್ತತಳಾಕಾದಿಪರಿಚ್ಛೇದೋ ವಿಯ ಅಯಮೇತ್ಥ ಏಕೋ ಪರಿಚ್ಛೇದೋವ। ತತ್ಥ ಚ ಬಹೂಸು ಭಿಕ್ಖೂಸು ಏಕತೋ ಠಿತೇಸು ತೇಸಂ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಅತ್ತನೋ ಠಿತಟ್ಠಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಮನ್ತಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಪರಿಚ್ಛೇದಬ್ಭನ್ತರೇ ಏವ ಚೀವರಂ ಠಪೇತಬ್ಬಂ। ನ ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಗಯ್ಹಮಾನೇ ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಯೋಸಾನೇ ಠಪಿತಚೀವರಂ ಮಜ್ಝೇ ಠಿತಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರತೋ ಬಹಿ ಹೋತೀತಿ ತಂ ಅರುಣುಗ್ಗಮನೇ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಸಿಯಾ। ಸೀಮಾ ಪನ ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತತೋವ ಗಹೇತಬ್ಬಾ। ಚೀವರವಿಪ್ಪವಾಸಪರಿಹಾರೋಪೇತ್ಥ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ತಾ ವುತ್ತೋ, ನ ಪನ ಯಾವ ಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಲಬ್ಭಮಾನತ್ತಾ ಮಹಾಸೀಮಾಯ ಅವಿಪ್ಪವಾಸಸೀಮಾವೋಹಾರೋ ವಿಯ। ಮಹಾಸೀಮಾಯಮ್ಪಿ ಹಿ ಗಾಮಗಾಮೂಪಚಾರೇಸು ಚೀವರಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಹೋತಿ। ಇಧಾಪಿ ಮಜ್ಝೇ ಠಿತಸ್ಸ ಸೀಮಾಪರಿಯನ್ತೇ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾವುತ್ತಸೀಮಾಪೇಕ್ಖವಸೇನೇವೇತಾಸಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿ, ತಬ್ಬಿಗಮೇನ ವಿನಾಸೋ ಚ ಗಹೇತಬ್ಬಾತಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಖನ್ತಿ। ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಅಞ್ಞೋ ವಾ ಪಕಾರೋ ಇತೋ ಯುತ್ತತರೋ ಗವೇಸಿತಬ್ಬೋ।
Yo ca cīvarāvippavāsatthaṃ bhagavatā abbhokāse dassito sattabbhantaraparicchedo, so sīmā eva na hoti, khettataḷākādiparicchedo viya ayamettha eko paricchedova. Tattha ca bahūsu bhikkhūsu ekato ṭhitesu tesaṃ visuṃ visuṃ attano ṭhitaṭṭhānato paṭṭhāya samantā sattabbhantaraparicchedabbhantare eva cīvaraṃ ṭhapetabbaṃ. Na parisapariyantato paṭṭhāya. Parisapariyantato paṭṭhāya hi abbhantare gayhamāne abbhantarapariyosāne ṭhapitacīvaraṃ majjhe ṭhitassa abbhantarato bahi hotīti taṃ aruṇuggamane nissaggiyaṃ siyā. Sīmā pana parisapariyantatova gahetabbā. Cīvaravippavāsaparihāropettha abbhokāsaparicchedassa vijjamānattā vutto, na pana yāva sīmāparicchedaṃ labbhamānattā mahāsīmāya avippavāsasīmāvohāro viya. Mahāsīmāyampi hi gāmagāmūpacāresu cīvaraṃ nissaggiyaṃ hoti. Idhāpi majjhe ṭhitassa sīmāpariyante nissaggiyaṃ hoti. Tasmā yathāvuttasīmāpekkhavasenevetāsaṃ sattabbhantaraudakukkhepasīmānaṃ uppatti, tabbigamena vināso ca gahetabbāti amhākaṃ khanti. Vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Añño vā pakāro ito yuttataro gavesitabbo.
ಇಧ ಪನ ‘‘ಅರಞ್ಞೇ ಸಮನ್ತಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಾ’’ತಿ ಏವಂ ಪಾಳಿಯಂ ವಿಞ್ಝಾಟವಿಸದಿಸೇ ಅರಞ್ಞೇ ಸಮನ್ತಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಾತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಞ್ಚ ರುಕ್ಖಾದಿನಿರನ್ತರೇಪಿ ಅರಞ್ಞೇ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ವಿಹಿತತ್ತಾ ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಾಯ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾಯ ಸಹ ಏತಸ್ಸಾ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೇ ದೋಸಾಭಾವೋ ಪಗೇವ ಅಗಾಮಕೇ ರುಕ್ಖೇತಿ ನಿಸ್ಸಿತೇಪಿ ಪದೇಸೇ ಚೀವರವಿಪ್ಪವಾಸಸ್ಸ ರುಕ್ಖಪರಿಹಾರಂ ವಿನಾವ ಅಬ್ಭೋಕಾಸಪರಿಹಾರೋವ ಅನುಮತೋತಿ ಸಿದ್ಧೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Idha pana ‘‘araññe samantā sattabbhantarā’’ti evaṃ pāḷiyaṃ viñjhāṭavisadise araññe samantā sattabbhantarāti aṭṭhakathāyañca rukkhādinirantarepi araññe sattabbhantarasīmāya vihitattā attano nissayabhūtāya araññasīmāya saha etassā rukkhādisambandhe dosābhāvo pageva agāmake rukkheti nissitepi padese cīvaravippavāsassa rukkhaparihāraṃ vināva abbhokāsaparihārova anumatoti siddhoti veditabbo.
ಉಪಚಾರತ್ಥಾಯಾತಿ ಸೀಮನ್ತರಿಕತ್ಥಾಯ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರತೋ ಅಧಿಕಂ ವಟ್ಟತಿ। ಊನಕಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತಿ ಏವ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ದುಬ್ಬಿಜಾನತ್ತಾ। ತಸ್ಮಾ ಸಙ್ಘಂ ವಿನಾ ಏಕೇನಾಪಿ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಬಹಿ ತಿಟ್ಠನ್ತೇನ ಅಞ್ಞಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅತಿದೂರೇ ಏವ ಠಾತಬ್ಬಂ, ಇತರಥಾ ಕಮ್ಮಕೋಪಸಙ್ಕತೋ। ಉದಕುಕ್ಖೇಪೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತೇನೇವ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಊನಕಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೪೭)। ಇದಞ್ಚೇತ್ಥ ಸೀಮನ್ತರಿಕವಿಧಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾನಂ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾನುಜಾನನಸುತ್ತಾನುಲೋಮತೋ ಸಿದ್ಧನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಹಿ ಭಗವತಾ ನಿದಾನವಸೇನ ಏಕಗಾಮಸೀಮಾನಿಸ್ಸಿತಾನಂ , ಏಕಸಭಾಗಾನಞ್ಚ ದ್ವಿನ್ನಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾನಮೇವ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮ್ಭೇದಜ್ಝೋತ್ಥರಣದೋಸಪರಿಹಾರಾಯ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ, ತಥಾಪಿ ತದನುಲೋಮತೋ ಏಕಅರಞ್ಞಸೀಮಾನದಿಆದಿಸೀಮಞ್ಚ ನಿಸ್ಸಿತಾನಂ ಏಕಸಭಾಗಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾನಮ್ಪಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾನಮ್ಪಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಮ್ಭೇದಜ್ಝೋತ್ಥರಣಂ, ಸೀಮನ್ತರಿಕಂ ವಿನಾ ಅಬ್ಯವಧಾನೇನ ಠಾನಞ್ಚ ಭಗವತಾ ಅನಭಿಮತಮೇವಾತಿ ಞತ್ವಾ ಅಟ್ಠಕಥಾಚರಿಯಾ ಇಧಾಪಿ ಸೀಮನ್ತರಿಕವಿಧಾನಮಕಂಸು। ವಿಸಭಾಗಸೀಮಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ಏಕಸೀಮಾನಿಸ್ಸಿತತ್ತಂ, ಏಕಸಭಾಗತ್ತಞ್ಚಾತಿ ದ್ವೀಹಙ್ಗೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೇ ಸತಿ ಏಕಂ ಸೀಮನ್ತರಿಕಂ ವಿನಾ ಠಾನಂ ಸಮ್ಭೇದಾಯ ಹೋತಿ, ನಾಸತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸೀಮನ್ತರಿಕವಿಧಾನಸಾಮತ್ಥಿಯೇನೇವ ಚೇತಾಸಂ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೋಪಿ ಬದ್ಧಸೀಮಾನಂ ವಿಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಯಮ್ಪಿ ನಯತೋ ದಸ್ಸಿತೋ ಏವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Upacāratthāyāti sīmantarikatthāya sattabbhantarato adhikaṃ vaṭṭati. Ūnakaṃ pana na vaṭṭati eva sattabbhantaraparicchedassa dubbijānattā. Tasmā saṅghaṃ vinā ekenāpi bhikkhunā bahi tiṭṭhantena aññaṃ sattabbhantaraṃ atikkamitvā atidūre eva ṭhātabbaṃ, itarathā kammakopasaṅkato. Udakukkhepepi eseva nayo. Teneva vakkhati ‘‘ūnakaṃ pana na vaṭṭatī’’ti (mahāva. aṭṭha. 147). Idañcettha sīmantarikavidhānaṃ dvinnaṃ baddhasīmānaṃ sīmantarikānujānanasuttānulomato siddhanti daṭṭhabbaṃ. Kiñcāpi hi bhagavatā nidānavasena ekagāmasīmānissitānaṃ , ekasabhāgānañca dvinnaṃ baddhasīmānameva aññamaññaṃ sambhedajjhottharaṇadosaparihārāya sīmantarikā anuññātā, tathāpi tadanulomato ekaaraññasīmānadiādisīmañca nissitānaṃ ekasabhāgānaṃ dvinnaṃ sattabbhantarasīmānampi udakukkhepasīmānampi aññamaññaṃ sambhedajjhottharaṇaṃ, sīmantarikaṃ vinā abyavadhānena ṭhānañca bhagavatā anabhimatamevāti ñatvā aṭṭhakathācariyā idhāpi sīmantarikavidhānamakaṃsu. Visabhāgasīmānampi hi ekasīmānissitattaṃ, ekasabhāgattañcāti dvīhaṅgehi samannāgate sati ekaṃ sīmantarikaṃ vinā ṭhānaṃ sambhedāya hoti, nāsatīti daṭṭhabbaṃ. Sīmantarikavidhānasāmatthiyeneva cetāsaṃ rukkhādisambandhopi baddhasīmānaṃ viya aññamaññaṃ na vaṭṭatīti ayampi nayato dassito evāti gahetabbaṃ.
‘‘ಸಭಾವೇನೇವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಗಾಮಸೀಮಾ ವಿಯ ಅಬದ್ಧಸೀಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಸಬ್ಬಮೇತ್ಥ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ಏಕೂಪೋಸಥಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯೇನ ಕೇನಚೀತಿ ಅನ್ತಮಸೋ ಸೂಕರಾದಿನಾ ಸತ್ತೇನ। ಮಹೋಘೇನ ಪನ ಉನ್ನತಟ್ಠಾನತೋ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನೇ ಪತನ್ತೇನ ಖತೋ ಖುದ್ದಕೋ ವಾ ಮಹನ್ತೋ ವಾ ಲಕ್ಖಣಯುತ್ತೋ ಜಾತಸ್ಸರೋವ। ಏತ್ಥಾಪಿ ಖುದ್ದಕೇ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ಸಮುದ್ದೇ ಪನ ಸಬ್ಬಥಾ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯಮೇವ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ ಸೋಧೇತುಂ ದುಕ್ಕರತ್ತಾ।
‘‘Sabhāvenevā’’ti iminā gāmasīmā viya abaddhasīmāti dasseti. Sabbamettha saṅghakammaṃ kātuṃ vaṭṭatīti samānasaṃvāsā ekūposathāti dasseti. Yena kenacīti antamaso sūkarādinā sattena. Mahoghena pana unnataṭṭhānato ninnaṭṭhāne patantena khato khuddako vā mahanto vā lakkhaṇayutto jātassarova. Etthāpi khuddake udakukkhepakiccaṃ natthi, samudde pana sabbathā udakukkhepasīmāyameva kammaṃ kātabbaṃ sodhetuṃ dukkarattā.
ಪುನ ತತ್ಥಾತಿ ಲೋಕವೋಹಾರಸಿದ್ಧಾಸು ಏತಾಸು ನದಿಆದೀಸು ತೀಸು ಅಬದ್ಧಸೀಮಾಸು ಪುನ ವಗ್ಗಕಮ್ಮಪರಿಹಾರತ್ಥಂ ಸಾಸನವೋಹಾರಸಿದ್ಧಾಯ ಅಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪಾಳಿಯಂ ಯಂ ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ಉದಕಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಖಿಪೀಯತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪೋ, ಉದಕಸ್ಸ ಪತನೋಕಾಸೋ, ತಸ್ಮಾ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಾ। ಅಯಞ್ಹೇತ್ಥ ಪದಸಮ್ಬನ್ಧವಸೇನ ಅತ್ಥೋ – ಪರಿಸಪರಿಯನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸಮನ್ತಾ ಯಾವ ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉದಕುಕ್ಖೇಪೋ ಉದಕಪತನಟ್ಠಾನಂ, ತಾವ ಯಂ ತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ, ಅಯಂ ತತ್ಥ ನದಿಆದೀಸು ಅಪರಾ ಸಮಾನಸಂವಾಸಾ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾತಿ।
Puna tatthāti lokavohārasiddhāsu etāsu nadiādīsu tīsu abaddhasīmāsu puna vaggakammaparihāratthaṃ sāsanavohārasiddhāya abaddhasīmāya paricchedaṃ dassentoti adhippāyo. Pāḷiyaṃ yaṃ majjhimassa purisassātiādīsu udakaṃ ukkhipitvā khipīyati etthāti udakukkhepo, udakassa patanokāso, tasmā udakukkhepā. Ayañhettha padasambandhavasena attho – parisapariyantato paṭṭhāya samantā yāva majjhimassa purisassa udakukkhepo udakapatanaṭṭhānaṃ, tāva yaṃ taṃ paricchinnaṭṭhānaṃ, ayaṃ tattha nadiādīsu aparā samānasaṃvāsā udakukkhepasīmāti.
ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋತಿ ತಸ್ಸ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಸ್ಸ ಠಾನಸ್ಸ ಅನ್ತೋ। ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ತಸ್ಸೇವ ಅನ್ತೋ, ತತೋ ಬಹಿಪಿ, ಏಕಸ್ಸ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಠಾತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ವಚನಂ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ದುಬ್ಬಿಜಾನತೋ ಕಮ್ಮಕೋಪಸಙ್ಕಾ ಹೋತೀತಿ। ತೇನೇವ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಪರಿಚ್ಛೇದಬ್ಭನ್ತರೇ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ಅಞ್ಞಂ ತತ್ತಕಂಯೇವ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತೋಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತಿ ಇದಂ ಸಬ್ಬಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ (ಕಙ್ಖಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ನಿದಾನವಣ್ಣನಾ) ವುತ್ತಂ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ‘‘ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಹತ್ಥಪಾಸಂ ವಿಜಹಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತೀತಿ ಇಮಿನಾ ಬಹಿಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಯತ್ಥ ಕತ್ಥಚಿ ಠಿತೋ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕೋಪೇತೀ’’ತಿ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಮಹಾವಗ್ಗ ೩.೧೪೭) ವತ್ವಾ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾವಚನಮ್ಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ನೇವ ಪಾಳಿಯಂ ನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಉಪಲಬ್ಭತೀ’’ತಿಆದಿ ಬಹು ಪಪಞ್ಚಿತಂ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ ಇಧ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನೇನ ಮಾತಿಕಾಟ್ಠಕಥಾವಚನಸ್ಸ ನಯತೋ ಸಂಸನ್ದನತೋ ಸಙ್ಘಟನತೋ। ತಥಾ ಹಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಪರಿಚ್ಛೇದಾನಮನ್ತರಾ ವಿದತ್ಥಿಚತುರಙ್ಗುಲಮತ್ತಮ್ಪಿ ಸೀಮನ್ತರಿಕಂ ಅಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ‘‘ಅಞ್ಞೋ ಉದಕುಕ್ಖೇಪೋ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ಠಪೇತಬ್ಬೋ, ತತೋ ಅಧಿಕಂ ವಟ್ಟತಿ ಏವ, ಊನಕಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಏವಂ ಇಧೇವ ವುತ್ತೇನ ಇಮಿನಾ ಅಟ್ಠಕಥಾವಚನೇನ ಸೀಮನ್ತರಿಕೋಪಚಾರೇನ ಉದಕುಕ್ಖೇಪತೋ ಊನಕೇ ಠಪಿತೇ ಸೀಮಾಯ ಸೀಮಾಸಮ್ಭೇದತೋ ಕಮ್ಮಕೋಪೋಪಿ ವುತ್ತೋ ಏವ। ಯದಗ್ಗೇನ ಚ ಏವಂ ವುತ್ತೋ, ತದಗ್ಗೇನ ತತ್ಥ ಏಕಭಿಕ್ಖುನೋ ಪವೇಸೇಪಿ ಸತಿ ತಸ್ಸ ಸೀಮಟ್ಠಭಾವತೋ ಕಮ್ಮಕೋಪೋ ವುತ್ತೋ ಏವ ಹೋತಿ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಊನಕಂ ಪನ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಕಥನಞ್ಚೇತಂ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ದುಬ್ಬಿಜಾನನ್ತೇನಪಿ ಸೀಮಾಸಮ್ಭೇದಸಙ್ಕಆಪರಿಹಾರತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾನಮನ್ತರಾ ತತ್ತಕಪರಿಚ್ಛೇದೇನೇವ ಸೀಮನ್ತರಿಕವಿಧಾನವಚನತೋಪಿ ಏತಾಸಂ ದುಬ್ಬಿಜಾನಪರಿಚ್ಛೇದತಾ, ತತ್ಥ ಚ ಠಿತಾನಂ ಕಮ್ಮಕೋಪಸಙ್ಕಾ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಕಮ್ಮಕೋಪಸಙ್ಕಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ಆಚರಿಯಾ ದೂರತೋ ಪರಿಹಾರತ್ಥಂ ಕಮ್ಮಕೋಪಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವತ್ವಾವ ಠಪೇಸುನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Tassa antoti tassa udakukkhepaparicchinnassa ṭhānassa anto. Na kevalañca tasseva anto, tato bahipi, ekassa udakukkhepassa anto ṭhātuṃ na vaṭṭatīti vacanaṃ udakukkhepaparicchedassa dubbijānato kammakopasaṅkā hotīti. Teneva mātikāṭṭhakathāyaṃ ‘‘paricchedabbhantare hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhitopi paricchedato bahi aññaṃ tattakaṃyeva paricchedaṃ anatikkamitvā ṭhitopi kammaṃ kopeti idaṃ sabbaaṭṭhakathāsu sanniṭṭhāna’’nti (kaṅkhā. aṭṭha. nidānavaṇṇanā) vuttaṃ. Yaṃ panettha sāratthadīpaniyaṃ ‘‘tassa anto hatthapāsaṃ vijahitvā ṭhito kammaṃ kopetīti iminā bahiparicchedato yattha katthaci ṭhito kammaṃ na kopetī’’ti (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.147) vatvā mātikāṭṭhakathāvacanampi paṭikkhipitvā ‘‘neva pāḷiyaṃ na aṭṭhakathāyaṃ upalabbhatī’’tiādi bahu papañcitaṃ, taṃ na sundaraṃ idha aṭṭhakathāvacanena mātikāṭṭhakathāvacanassa nayato saṃsandanato saṅghaṭanato. Tathā hi dvinnaṃ udakukkhepaparicchedānamantarā vidatthicaturaṅgulamattampi sīmantarikaṃ aṭṭhapetvā ‘‘añño udakukkhepo sīmantarikāya ṭhapetabbo, tato adhikaṃ vaṭṭati eva, ūnakaṃ pana na vaṭṭatī’’ti evaṃ idheva vuttena iminā aṭṭhakathāvacanena sīmantarikopacārena udakukkhepato ūnake ṭhapite sīmāya sīmāsambhedato kammakopopi vutto eva. Yadaggena ca evaṃ vutto, tadaggena tattha ekabhikkhuno pavesepi sati tassa sīmaṭṭhabhāvato kammakopo vutto eva hoti. Aṭṭhakathāyaṃ ‘‘ūnakaṃ pana na vaṭṭatī’’ti kathanañcetaṃ udakukkhepaparicchedassa dubbijānantenapi sīmāsambhedasaṅkaāparihāratthaṃ vuttaṃ. Sattabbhantarasīmānamantarā tattakaparicchedeneva sīmantarikavidhānavacanatopi etāsaṃ dubbijānaparicchedatā, tattha ca ṭhitānaṃ kammakopasaṅkā sijjhati. Kammakopasaṅkaṭṭhānampi ācariyā dūrato parihāratthaṃ kammakopaṭṭhānanti vatvāva ṭhapesunti gahetabbaṃ.
ತನ್ತಿ ಸೀಮಂ। ‘‘ಸೀಘಮೇವ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅನ್ತೋ ಏವ ಪರಿವತ್ತಮಾನಾಯ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತದತ್ಥಮೇವ ಹಿ ವಾಲುಕಾದೀಹಿ ಸೀಮಾಪರಿಚ್ಛಿನ್ದನಂ, ಇತರಥಾ ಬಹಿ ಪರಿವತ್ತಾ ನು ಖೋ, ನೋ ವಾತಿ ಕಮ್ಮಕೋಪಸಙ್ಕಾ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ। ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಅನುಸ್ಸಾವನಾತಿ ಕೇವಲಾಯ ನದಿಸೀಮಾಯ ಅನುಸ್ಸಾವನಾ । ಅನ್ತೋನದಿಯಂ ಜಾತರುಕ್ಖೇ ವಾತಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ಬಹಿ ಠಿತೇ ರುಕ್ಖೇಪಿ ವಾ। ಬಹಿನದಿತೀರಮೇವ ಹಿ ವಿಸಭಾಗಸೀಮತ್ತಾ ಅಬನ್ಧಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನಂ, ನ ಅನ್ತೋನದೀ ನಿಸ್ಸಯತ್ತೇನ ಸಭಾಗತ್ತಾ। ತೇನೇವ ‘‘ಬಹಿನದಿತೀರೇ ವಿಹಾರಸೀಮಾಯ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ತೀರಮೇವ ಅಬನ್ಧಿತಬ್ಬಟ್ಠಾನತ್ತೇನ ದಸ್ಸಿತಂ, ನ ಪನ ನದೀ। ‘‘ರುಕ್ಖೇಪಿ ಠಿತೇಹೀ’’ತಿ ಇದಂ ಅನ್ತೋಉದಕುಕ್ಖೇಪಟ್ಠಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನ ಹಿ ಬಹಿಉದಕುಕ್ಖೇಪೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಠಾತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Tanti sīmaṃ. ‘‘Sīghameva atikkāmetī’’ti iminā taṃ anatikkamitvā anto eva parivattamānāya kātuṃ vaṭṭatīti dasseti. Etadatthameva hi vālukādīhi sīmāparicchindanaṃ, itarathā bahi parivattā nu kho, no vāti kammakopasaṅkā bhaveyyāti. Aññissā anussāvanāti kevalāya nadisīmāya anussāvanā . Antonadiyaṃ jātarukkhe vāti udakukkhepaparicchedassa bahi ṭhite rukkhepi vā. Bahinaditīrameva hi visabhāgasīmattā abandhitabbaṭṭhānaṃ, na antonadī nissayattena sabhāgattā. Teneva ‘‘bahinaditīre vihārasīmāya vā’’tiādinā tīrameva abandhitabbaṭṭhānattena dassitaṃ, na pana nadī. ‘‘Rukkhepi ṭhitehī’’ti idaṃ antoudakukkhepaṭṭhaṃ sandhāya vuttaṃ. Na hi bahiudakukkhepe bhikkhūnaṃ ṭhātuṃ vaṭṭati.
ರುಕ್ಖಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸೇವ ಅನ್ತೋಉದಕುಕ್ಖೇಪಟ್ಠಸ್ಸ ರುಕ್ಖಸ್ಸ। ಸೀಮಂ ವಾ ಸೋಧೇತ್ವಾತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ವಿಹಾರೇ ಬದ್ಧಸೀಮಂ, ಗಾಮಸೀಮಞ್ಚ ತತ್ಥ ಠಿತಭಿಕ್ಖೂನಂ ಹತ್ಥಪಾಸಾನಯನಬಹಿಸೀಮಾಕರಣವಸೇನೇವ ಸೋಧೇತ್ವಾ। ಯಥಾ ಚ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯಂ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೇಹಿ, ಏವಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯಂ, ಗಾಮಸೀಮಾಯಂ ವಾ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೇಹಿಪಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಟ್ಠೇ ಸೋಧೇತ್ವಾವ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಏತೇನೇವ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಅರಞ್ಞಸೀಮಾಹಿಪಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯ, ಇಮಾಯ ಚ ಸದ್ಧಿಂ ತಾಸಂ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧದೋಸೋಪಿ ನಯತೋ ದಸ್ಸಿತೋವ ಹೋತಿ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ಬದ್ಧಸೀಮಾಗಾಮಸೀಮಾಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ, ಏತಾಸಞ್ಚ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಬನ್ಧದೋಸೋ ಞಾತಬ್ಬೋ। ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪನೇತಂ ಸಬ್ಬಂ ವುತ್ತನಯತೋ ಸಕ್ಕಾ ಞಾತುನ್ತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮಾಸನ್ನಾನಮೇವೇತ್ಥ ದಸ್ಸಿತಂ।
Rukkhassāti tasseva antoudakukkhepaṭṭhassa rukkhassa. Sīmaṃ vā sodhetvāti yathāvuttaṃ vihāre baddhasīmaṃ, gāmasīmañca tattha ṭhitabhikkhūnaṃ hatthapāsānayanabahisīmākaraṇavaseneva sodhetvā. Yathā ca udakukkhepasīmāyaṃ kammaṃ karontehi, evaṃ baddhasīmāyaṃ, gāmasīmāyaṃ vā kammaṃ karontehipi udakukkhepasīmaṭṭhe sodhetvāva kātabbaṃ. Eteneva sattabbhantaraaraññasīmāhipi udakukkhepasīmāya, imāya ca saddhiṃ tāsaṃ rukkhādisambandhadosopi nayato dassitova hoti. Imināva nayena sattabbhantarasīmāya baddhasīmāgāmasīmāhipi saddhiṃ, etāsañca sattabbhantarasīmāya saddhiṃ sambandhadoso ñātabbo. Aṭṭhakathāyaṃ panetaṃ sabbaṃ vuttanayato sakkā ñātunti aññamaññasamāsannānamevettha dassitaṃ.
ತತ್ರಿದಂ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮತೋ ನಯಗ್ಗಹಣಮುಖಂ – ಯಥಾ ಹಿ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯಂ ಸಮ್ಮತಾ ವಿಪತ್ತಿಸೀಮಾ ಹೋತೀತಿ ತಾಸಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೋ ನ ವಟ್ಟತಿ, ಏವಂ ನದಿಆದೀಸು ಸಮ್ಮತಾಪಿ ಬದ್ಧಸೀಮಾ ವಿಪತ್ತಿಸೀಮಾವ ಹೋತೀತಿ ತಾಹಿಪಿ ಸದ್ಧಿಂ ತಸ್ಸಾ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೋ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ಗಾಮನದಿಆದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ, ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯ ಚ ಅರಞ್ಞಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧಸ್ಸ ನ ವಟ್ಟನಕಭಾವೋ ಞಾತಬ್ಬೋ, ಏವಮೇತಾ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಞ್ಚೇವ ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಯವಿರಹಿತಾಹಿ ಇತರೀತರಾಸಂ ನಿಸ್ಸಯಸೀಮಾಹಿ ಚ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಸತಿ ಸಮ್ಭೇದದೋಸಮಾಪಜ್ಜತೀತಿ ಸುತ್ತಾನುಲೋಮನಯೋ ಞಾತಬ್ಬೋವ।
Tatridaṃ suttānulomato nayaggahaṇamukhaṃ – yathā hi baddhasīmāyaṃ sammatā vipattisīmā hotīti tāsaṃ aññamaññaṃ rukkhādisambandho na vaṭṭati, evaṃ nadiādīsu sammatāpi baddhasīmā vipattisīmāva hotīti tāhipi saddhiṃ tassā rukkhādisambandho na vaṭṭatīti sijjhati. Iminā nayena sattabbhantarasīmāya gāmanadiādīhi saddhiṃ, udakukkhepasīmāya ca araññādīhi saddhiṃ rukkhādisambandhassa na vaṭṭanakabhāvo ñātabbo, evametā bhagavatā anuññātā baddhasīmā sattabbhantaraudakukkhepasīmā aññamaññañceva attano nissayavirahitāhi itarītarāsaṃ nissayasīmāhi ca rukkhādisambandhe sati sambhedadosamāpajjatīti suttānulomanayo ñātabbova.
ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಪನ ನಿಸ್ಸಯಭೂತಗಾಮಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾದೀನಂ ತಿಸ್ಸನ್ನಂ ಉಪ್ಪತ್ತಿಕಾಲೇ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಸ್ಸ ಸಮ್ಭೇದಜ್ಝೋತ್ಥರಣಸ್ಸ ಅನುಲೋಮತೋ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೋಪಿ ಅನುಞ್ಞಾತೋವ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಯದಿ ಏವಂ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಬದ್ಧಸೀಮಾದೀನಂ ಅನ್ತರಾ ಕಸ್ಮಾ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾ ನ ವಿಹಿತಾತಿ? ನಿಸ್ಸಯಭೇದಸಭಾವಭೇದೇಹಿ ಸಯಮೇವ ಭಿನ್ನತ್ತಾ। ಏಕನಿಸ್ಸಯಏಕಸಭಾವಾನಮೇವ ಹಿ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ವಿನಾಸಂ ಕರೋತೀತಿ ವುತ್ತೋವಾಯಮತ್ಥೋ। ಏತೇನೇವ ನದಿನಿಮಿತ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಬದ್ಧಾಯ ಸೀಮಾಯ ಸಙ್ಘೇ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೇ ನದಿಯಮ್ಪಿ ಯಾವ ಗಾಮಖೇತ್ತಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಾಯ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ ಹೋತಿ। ಯಾ ಪನೇತಾ ಲೋಕವೋಹಾರಸಿದ್ಧಾ ಗಾಮಾರಞ್ಞನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಸೀಮಾ ಪಞ್ಚ, ತಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧೇಪಿ ಸಮ್ಭೇದದೋಸಂ ನಾಪಜ್ಜತಿ, ತಥಾ ಲೋಕವೋಹಾರಾಭಾವತೋ। ನ ಹಿ ಗಾಮಾದಯೋ ಗಾಮನ್ತರಾದೀಹಿ, ನದಿಆದೀಹಿ ಚ ರುಕ್ಖಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧಮತ್ತೇನ ಸಮ್ಭಿನ್ನಾತಿ ಲೋಕೇ ವೋಹರನ್ತಿ। ಲೋಕವೋಹಾರಸಿದ್ಧಾನಞ್ಚ ಲೋಕವೋಹಾರತೋವ ಸಮ್ಭೇದೋ ವಾ ಅಸಮ್ಭೇದೋ ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬೋ, ನಾಞ್ಞತೋ। ತೇನೇವ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ತಾಸಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕತ್ಥಚಿಪಿ ಸಮ್ಭೇದನಯೋ ನ ದಸ್ಸಿತೋ, ಸಾಸನವೋಹಾರಸಿದ್ಧೋಯೇವ ದಸ್ಸಿತೋತಿ।
Attano attano pana nissayabhūtagāmādīhi saddhiṃ baddhasīmādīnaṃ tissannaṃ uppattikāle bhagavatā anuññātassa sambhedajjhottharaṇassa anulomato rukkhādisambandhopi anuññātova hotīti daṭṭhabbaṃ. Yadi evaṃ udakukkhepabaddhasīmādīnaṃ antarā kasmā sīmantarikā na vihitāti? Nissayabhedasabhāvabhedehi sayameva bhinnattā. Ekanissayaekasabhāvānameva hi sīmantarikāya vināsaṃ karotīti vuttovāyamattho. Eteneva nadinimittaṃ katvā baddhāya sīmāya saṅghe kammaṃ karonte nadiyampi yāva gāmakhettaṃ āhacca ṭhitāya udakukkhepasīmāya aññesaṃ kammaṃ kātuṃ vaṭṭatīti siddhaṃ hoti. Yā panetā lokavohārasiddhā gāmāraññanadisamuddajātassarasīmā pañca, tā aññamaññarukkhādisambandhepi sambhedadosaṃ nāpajjati, tathā lokavohārābhāvato. Na hi gāmādayo gāmantarādīhi, nadiādīhi ca rukkhādisambandhamattena sambhinnāti loke voharanti. Lokavohārasiddhānañca lokavohāratova sambhedo vā asambhedo vā gahetabbo, nāññato. Teneva aṭṭhakathāyaṃ tāsaṃ aññamaññaṃ katthacipi sambhedanayo na dassito, sāsanavohārasiddhoyeva dassitoti.
ಏತ್ಥ ಪನ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ತಾವ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾ ಪಥವೀಸನ್ಧಾರಕಂ ಉದಕಪರಿಯನ್ತಂ ಕತ್ವಾ ಸೀಮಾಗತಾ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೩೮) ಅಧೋಭಾಗಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಸಬ್ಬಥಾ ದಸ್ಸಿತೋ। ಗಾಮಸೀಮಾದೀನಂ ಪನ ನ ದಸ್ಸಿತೋ। ಕಥಮಯಂ ಜಾನಿತಬ್ಬೋತಿ? ಕೇಚಿ ತಾವೇತ್ಥ ‘‘ಗಾಮಸೀಮಾದಯೋಪಿ ಬದ್ಧಸೀಮಾ ವಿಯ ಪಥವೀಸನ್ಧಾರಕಂ ಉದಕಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
Ettha pana baddhasīmāya tāva ‘‘heṭṭhā pathavīsandhārakaṃ udakapariyantaṃ katvā sīmāgatā hotī’’tiādinā (mahāva. aṭṭha. 138) adhobhāgaparicchedo aṭṭhakathāyaṃ sabbathā dassito. Gāmasīmādīnaṃ pana na dassito. Kathamayaṃ jānitabboti? Keci tāvettha ‘‘gāmasīmādayopi baddhasīmā viya pathavīsandhārakaṃ udakaṃ āhacca tiṭṭhatī’’ti vadanti.
ಕೇಚಿ ಪನ ತಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಸೀಮಾ, ತಾವ ತನ್ನಿಸ್ಸಿತಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾ ಚ ಪಥವಿಯಾ ಉಪರಿತಲೇ, ಹೇಟ್ಠಾ ಚ ಉದಕಜ್ಝೋತ್ಥರಣಪ್ಪದೇಸೇ ಏವ ತಿಟ್ಠನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕಸ್ಸ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಣಾಭಾವಾ। ಸಚೇ ಪನ ಉದಕೋಘಾದಿನಾ ಯೋಜನಪ್ಪಮಾಣಮ್ಪಿ ನಿನ್ನಟ್ಠಾನಂ ಹೋತಿ, ನದಿಸೀಮಾದಯೋವ ಹೋನ್ತಿ, ನ ತತೋ ಹೇಟ್ಠಾ। ತಸ್ಮಾ ನದಿಆದೀನಂ ಹೇಟ್ಠಾ ಬಹಿತೀರಮುಖೇನ ಉಮಙ್ಗೇನ, ಇದ್ಧಿಯಾ ವಾ ಪವಿಟ್ಠೋ ಭಿಕ್ಖು ನದಿಯಂ ಠಿತಾನಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕೋಪೇತಿ। ಸೋ ಪನ ಆಸನ್ನಗಾಮೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಸೋ ಉಭಿನ್ನಂ ತೀರಗಾಮಾನಂ ಮಜ್ಝೇ ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಉಭಯಗಾಮಟ್ಠಾನಂ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತೀರಂ ಗಾಮಖೇತ್ತಂ ನ ಹೋತಿ, ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞಮೇವ। ತತ್ಥ ಪನ ತೀರದ್ವಯೇಪಿ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಂ ವಿನಾ ಕೇವಲಾಯ ಖುದ್ದಕಾರಞ್ಞಸೀಮಾಯ ಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಾನಂ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತಿ। ಸಚೇ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯಂ ಕರೋನ್ತಿ, ತದಾ ಯದಿ ತೇಸಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ಪರಿಚ್ಛೇದೋ ಏತಸ್ಸ ನಿಸಿನ್ನೋಕಾಸಸ್ಸ ಪರತೋ ಏಕಂ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಠಿತೋ ನ ಕಮ್ಮಕೋಪೋ । ನೋ ಚೇ, ಕಮ್ಮಕೋಪೋ। ಗಾಮಸೀಮಾಯಂ ಪನ ಅನ್ತೋಉಮಙ್ಗೇ ವಾ ಬಿಲೇ ವಾ ಯತ್ಥ ಪವಿಸಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ಯತ್ಥ ವಾ ಸುವಣ್ಣಮಣಿಆದಿಂ ಖಣಿತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಗಹೇತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ವಾ ಸಮ್ಭಾವನಾ ಹೋತಿ, ತತ್ತಕಂ ಹೇಟ್ಠಾಪಿ ಗಾಮಸೀಮಾ, ತತ್ಥ ಇದ್ಧಿಯಾ ಅನ್ತೋ ನಿಸಿನ್ನೋಪಿ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತಿ। ಯತ್ಥ ಪನ ಪಕತಿಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪವೇಸಸಮ್ಭಾವನಾಪಿ ನತ್ಥಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಯಾವ ಪಥವಿಸನ್ಧಾರಕಉದಕಾ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾವ, ನ ಗಾಮಸೀಮಾ। ಅರಞ್ಞಸೀಮಾಯಮ್ಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತತ್ಥಪಿ ಹಿ ಯತ್ತಕೇ ಪದೇಸೇ ಪವೇಸಸಮ್ಭಾವನಾ, ತತ್ತಕಮೇವ ಉಪರಿತಲೇ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾ ಪವತ್ತತಿ। ತತೋ ಪನ ಹೇಟ್ಠಾ ನ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾ, ತತ್ಥ ಉಪರಿತಲೇನ ಸಹ ಏಕಾರಞ್ಞವೋಹಾರಾಭಾವತೋ। ನ ಹಿ ತತ್ಥ ಪವಿಟ್ಠಂ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಟ್ಠೋ ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ತತ್ರಟ್ಠೋ ಉಪರಿ ಅರಞ್ಞಟ್ಠಾನಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ಕೋಪೇತಿ ಉಮಙ್ಗನದಿಯಂ ಠಿತೋ ವಿಯ ಉಪರಿನದಿಯಂ ಠಿತಾನಂ। ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಚಕ್ಕವಾಳೇ ಗಾಮನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರೇ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ತದವಸೇಸಂ ಅಮನುಸ್ಸಾವಾಸಂ ದೇವಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಉಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬಂ ಅರಞ್ಞಮೇವ। ‘ಗಾಮಾ ವಾ ಅರಞ್ಞಾ ವಾ’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಹಿ ನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಾದಿಪಿ ಅರಞ್ಞಮೇವ। ಇಧ ಪನ ನದಿಆದೀನಂ ವಿಸುಂ ಸೀಮಾಭಾವೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ ತದವಸೇಸಮೇವ ಅರಞ್ಞಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಚ ಯತ್ತಕೇ ಪದೇಸೇ ಏಕಂ ‘ಅರಞ್ಞ’ನ್ತಿ ವೋಹರನ್ತಿ, ಅಯಮೇಕಾರಞ್ಞಸೀಮಾ। ಇನ್ದಪುರಞ್ಹಿ ಸಬ್ಬಂ ಏಕಾರಞ್ಞಸೀಮಾ। ತಥಾ ಅಸುರಯಕ್ಖಪುರಾದಿ। ಆಕಾಸಟ್ಠದೇವಬ್ರಹ್ಮವಿಮಾನಾನಿ ಪನ ಸಮನ್ತಾ ಆಕಾಸಪರಿಚ್ಛಿನ್ನಾನಿ ಪಚ್ಚೇಕಂ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾ ಸಮುದ್ದಮಜ್ಝೇ ಪಬ್ಬತದೀಪಕಾ ವಿಯ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯಂ, ಅರಞ್ಞಸೀಮಾಯಮೇವ ವಾತಿ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಮಾ ಇಧಾಪಿ ಉಪರಿಅರಞ್ಞತಲೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಹೇಟ್ಠಾಪಥವಿಯಾ ಅರಞ್ಞವೋಹಾರಾಭಾವಾ ವಿಸುಂ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ತೇನೇವೇತ್ಥ ಗಾಮನದಿಆದಿಸೀಮಾಕಥಾಯ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘ಇದ್ಧಿಮಾ ಭಿಕ್ಖು ಹೇಟ್ಠಾಪಥವಿತಲೇ ಠಿತೋ ಕಮ್ಮಂ ಕೋಪೇತೀ’ತಿ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೩೮) ಬದ್ಧಸೀಮಾಯಂ ದಸ್ಸಿತನಯೋ ನ ದಸ್ಸಿತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
Keci pana taṃ paṭikkhipitvā ‘‘nadisamuddajātassarasīmā, tāva tannissitaudakukkhepasīmā ca pathaviyā uparitale, heṭṭhā ca udakajjhottharaṇappadese eva tiṭṭhanti, na tato heṭṭhā udakassa ajjhottharaṇābhāvā. Sace pana udakoghādinā yojanappamāṇampi ninnaṭṭhānaṃ hoti, nadisīmādayova honti, na tato heṭṭhā. Tasmā nadiādīnaṃ heṭṭhā bahitīramukhena umaṅgena, iddhiyā vā paviṭṭho bhikkhu nadiyaṃ ṭhitānaṃ kammaṃ na kopeti. So pana āsannagāme bhikkhūnaṃ kammaṃ kopeti. Sace pana so ubhinnaṃ tīragāmānaṃ majjhe nisinno hoti, ubhayagāmaṭṭhānaṃ kammaṃ kopeti. Sace pana tīraṃ gāmakhettaṃ na hoti, agāmakāraññameva. Tattha pana tīradvayepi sattabbhantarasīmaṃ vinā kevalāya khuddakāraññasīmāya kammaṃ karontānaṃ kammaṃ kopeti. Sace sattabbhantarasīmāyaṃ karonti, tadā yadi tesaṃ sattabbhantarasīmāya paricchedo etassa nisinnokāsassa parato ekaṃ sattabbhantaraṃ atikkamitvā ṭhito na kammakopo . No ce, kammakopo. Gāmasīmāyaṃ pana antoumaṅge vā bile vā yattha pavisituṃ sakkā, yattha vā suvaṇṇamaṇiādiṃ khaṇitvā gaṇhanti, gahetuṃ sakkāti vā sambhāvanā hoti, tattakaṃ heṭṭhāpi gāmasīmā, tattha iddhiyā anto nisinnopi kammaṃ kopeti. Yattha pana pakatimanussānaṃ pavesasambhāvanāpi natthi, taṃ sabbaṃ yāva pathavisandhārakaudakā araññasīmāva, na gāmasīmā. Araññasīmāyampi eseva nayo. Tatthapi hi yattake padese pavesasambhāvanā, tattakameva uparitale araññasīmā pavattati. Tato pana heṭṭhā na araññasīmā, tattha uparitalena saha ekāraññavohārābhāvato. Na hi tattha paviṭṭhaṃ araññaṃ paviṭṭho ti voharanti. Tasmā tatraṭṭho upari araññaṭṭhānaṃ kammaṃ na kopeti umaṅganadiyaṃ ṭhito viya uparinadiyaṃ ṭhitānaṃ. Ekasmiñhi cakkavāḷe gāmanadisamuddajātassare muñcitvā tadavasesaṃ amanussāvāsaṃ devabrahmalokaṃ upādāya sabbaṃ araññameva. ‘Gāmā vā araññā vā’ti vuttattā hi nadisamuddajātassarādipi araññameva. Idha pana nadiādīnaṃ visuṃ sīmābhāvena gahitattā tadavasesameva araññaṃ gahetabbaṃ. Tattha ca yattake padese ekaṃ ‘arañña’nti voharanti, ayamekāraññasīmā. Indapurañhi sabbaṃ ekāraññasīmā. Tathā asurayakkhapurādi. Ākāsaṭṭhadevabrahmavimānāni pana samantā ākāsaparicchinnāni paccekaṃ araññasīmā samuddamajjhe pabbatadīpakā viya. Tattha sabbattha sattabbhantarasīmāyaṃ, araññasīmāyameva vāti kammaṃ kātabbaṃ. Tasmā idhāpi upariaraññatalena saddhiṃ heṭṭhāpathaviyā araññavohārābhāvā visuṃ araññasīmāti gahetabbaṃ. Tenevettha gāmanadiādisīmākathāya aṭṭhakathāyaṃ ‘iddhimā bhikkhu heṭṭhāpathavitale ṭhito kammaṃ kopetī’ti (mahāva. aṭṭha. 138) baddhasīmāyaṃ dassitanayo na dassito’’ti vadanti.
ಇದಞ್ಚೇತಾಸಂ ಗಾಮಸೀಮಾದೀನಂ ಹೇಟ್ಠಾಪಮಾಣದಸ್ಸನಂ ಸುತ್ತಾದಿವಿರೋಧಾಭಾವಾ ಯುತ್ತಂ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ। ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಗಹಣೇ ಚ ಗಾಮಸೀಮಾಯಂ ಸಮ್ಮತಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾ ಉಪರಿ ಗಾಮಸೀಮಂ, ಹೇಟ್ಠಾ ಉದಕಪರಿಯನ್ತಂ ಅರಞ್ಞಸೀಮಞ್ಚ ಅವತ್ಥರತೀತಿ ತಸ್ಸಾ ಅರಞ್ಞಸೀಮಾಪಿ ಖೇತ್ತನ್ತಿ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಭಗವತಾ ಚ ‘‘ಸಬ್ಬಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ನದೀ ಅಸೀಮಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧೪೭) ನದಿಸಮುದ್ದಜಾತಸ್ಸರಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ಅಖೇತ್ತಭಾವೇನ ವುತ್ತಾ, ನ ಪನ ಅರಞ್ಞಂ। ತಸ್ಮಾ ಅರಞ್ಞಮ್ಪಿ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ಖೇತ್ತಮೇವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ಏವಂ ಕಸ್ಮಾ ತತ್ಥ ಸಾ ನ ಬಜ್ಝತೀತಿ? ಪಯೋಜನಾಭಾವಾ। ಸೀಮಾಪೇಕ್ಖಾನನ್ತರಮೇವ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯ ಸಮ್ಭವತೋ। ತಸ್ಸಾ ಚ ಉಪರಿ ಸಮ್ಮತಾಯ ಬದ್ಧಸೀಮಾಯ ಸಮ್ಭೇದಜ್ಝೋತ್ಥರಣಾನುಲೋಮತೋ ವಿಪತ್ತಿಸೀಮಾ ಏವ ಸಿಯಾ। ಗಾಮಖೇತ್ತೇ ಪನ ಠತ್ವಾ ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞೇಕದೇಸಮ್ಪಿ ಅನ್ತೋಕರಿತ್ವಾ ಸಮ್ಮತಾ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಸುಸಮ್ಮತಾ, ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞೇ ಭಗವತಾ ವಿಹಿತಾಯ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಸೀಮಾಯಪಿ ಅನಿವತ್ತಿತೋ। ತತ್ಥ ಪನ ಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಪವಿಟ್ಠಾನಮ್ಪಿ ತತೋ ಬಹಿ ಕೇವಲಾರಞ್ಞೇ ಕರೋನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಅನ್ತರಾ ತೀಣಿ ಸತ್ತಬ್ಭನ್ತರಾನಿ ಠಪೇತಬ್ಬಾನಿ, ಅಞ್ಞಥಾ ವಿಪತ್ತಿ ಏವ ಸಿಯಾತಿ ಸಬ್ಬಥಾ ನಿರತ್ಥಕಮೇವ ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞೇ ಬದ್ಧಸೀಮಾಕರಣನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Idañcetāsaṃ gāmasīmādīnaṃ heṭṭhāpamāṇadassanaṃ suttādivirodhābhāvā yuttaṃ viya dissati. Vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Evaṃ gahaṇe ca gāmasīmāyaṃ sammatā baddhasīmā upari gāmasīmaṃ, heṭṭhā udakapariyantaṃ araññasīmañca avattharatīti tassā araññasīmāpi khettanti sijjhati. Bhagavatā ca ‘‘sabbā, bhikkhave, nadī asīmā’’tiādinā (mahāva. aṭṭha. 147) nadisamuddajātassarā baddhasīmāya akhettabhāvena vuttā, na pana araññaṃ. Tasmā araññampi baddhasīmāya khettamevāti gahetabbaṃ. Yadi evaṃ kasmā tattha sā na bajjhatīti? Payojanābhāvā. Sīmāpekkhānantarameva sattabbhantarasīmāya sambhavato. Tassā ca upari sammatāya baddhasīmāya sambhedajjhottharaṇānulomato vipattisīmā eva siyā. Gāmakhette pana ṭhatvā agāmakāraññekadesampi antokaritvā sammatā kiñcāpi susammatā, agāmakāraññe bhagavatā vihitāya sattabbhantarasīmāyapi anivattito. Tattha pana kammaṃ kātuṃ paviṭṭhānampi tato bahi kevalāraññe karontānampi antarā tīṇi sattabbhantarāni ṭhapetabbāni, aññathā vipatti eva siyāti sabbathā niratthakameva agāmakāraññe baddhasīmākaraṇanti veditabbaṃ.
ಅನ್ತೋನದಿಯಂ ಪವಿಟ್ಠಸಾಖಾಯಾತಿ ನದಿಯಾ ಪಥವಿತಲಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಾಯ ಸಾಖಾಯಪಿ, ಪಗೇವ ಅನಾಹಚ್ಚ ಠಿತಾಯ। ಪಾರೋಹೇಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತೇನ ಸಭಾಗಂ ನದಿಸೀಮಂ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತೇನಪಿ ವಿಸಭಾಗಸೀಮಾಸಮ್ಬನ್ಧಸಾಖಾದಿನಾ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಸೀಮಾಯ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತೇನೇವ ಮಹಾಸೀಮಂ, ಗಾಮಸೀಮಞ್ಚ ಫುಸಿತ್ವಾ ಠಿತೇನ ಸಾಖಾದಿನಾ ಮಾಳಕಸೀಮಾಯ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಞಾಪಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Antonadiyaṃ paviṭṭhasākhāyāti nadiyā pathavitalaṃ āhacca ṭhitāya sākhāyapi, pageva anāhacca ṭhitāya. Pārohepi eseva nayo. Etena sabhāgaṃ nadisīmaṃ phusitvā ṭhitenapi visabhāgasīmāsambandhasākhādinā udakukkhepasīmāya sambandho na vaṭṭatīti dasseti. Eteneva mahāsīmaṃ, gāmasīmañca phusitvā ṭhitena sākhādinā māḷakasīmāya sambandho na vaṭṭatīti ñāpitoti daṭṭhabbo.
ಅನ್ತೋನದಿಯಂಯೇವಾತಿ ಸೇತುಪಾದಾನಂ ತೀರಟ್ಠತಂ ನಿವತ್ತೇತಿ। ತೇನ ಉದಕುಕ್ಖೇಪಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ನದಿಯಂ ಪತಿಟ್ಠಿತತ್ತೇಪಿ ಸಮ್ಭೇದಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಬಹಿತೀರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ’’ತಿಆದಿ। ಯದಿ ಹಿ ಉದಕುಕ್ಖೇಪತೋ ಬಹಿ ಅನ್ತೋನದಿಯಮ್ಪಿ ಪತಿಟ್ಠಿತತ್ತೇ ಸಮ್ಭೇದೋ ಭವೇಯ್ಯ, ತಮ್ಪಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ ಭವೇಯ್ಯ ಕಮ್ಮಕೋಪಸ್ಸ ಸಮಾನತ್ತಾ, ನ ಚ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ। ತಸ್ಮಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ನಿಸ್ಸಯಸೀಮಾಯ ಸಮ್ಭೇದದೋಸೋ ನತ್ಥೇವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Antonadiyaṃyevāti setupādānaṃ tīraṭṭhataṃ nivatteti. Tena udakukkhepaparicchedato bahi nadiyaṃ patiṭṭhitattepi sambhedābhāvaṃ dasseti. Tenāha ‘‘bahitīre patiṭṭhitā’’tiādi. Yadi hi udakukkhepato bahi antonadiyampi patiṭṭhitatte sambhedo bhaveyya, tampi paṭikkhipitabbaṃ bhaveyya kammakopassa samānattā, na ca paṭikkhittaṃ. Tasmā sabbattha attano nissayasīmāya sambhedadoso natthevāti gahetabbaṃ.
ಆವರಣೇನ ವಾತಿ ದಾರುಆದಿಂ ನಿಖಣಿತ್ವಾ ಉದಕನಿವಾರಣೇನ। ಕೋಟ್ಟಕಬನ್ಧನೇನ ವಾತಿ ಮತ್ತಿಕಾದೀಹಿ ಪೂರೇತ್ವಾ ಕತಸೇತುಬನ್ಧೇನ। ಉಭಯೇನಾಪಿ ಆವರಣಮೇವ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ನದಿಂ ವಿನಾಸೇತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ವಿಭಾವೇತಿ ‘‘ಹೇಟ್ಠಾ ಪಾಳಿ ಬದ್ಧಾ’’ತಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ನದಿಂ ಆವರಿತ್ವಾ ಪಾಳಿ ಬದ್ಧಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಛಡ್ಡಿತಮೋದಕನ್ತಿ ಅತಿರಿತ್ತೋದಕಂ। ‘‘ನದಿಂ ಓತ್ಥರಿತ್ವಾ ಸನ್ದನಟ್ಠಾನತೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ತಳಾಕನದೀನಂ ಅನ್ತರಾ ಪವತ್ತನಟ್ಠಾನೇ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಉಪ್ಪತಿತ್ವಾತಿ ತೀರಾದಿಭಿನ್ದನವಸೇನ ವಿಪುಲಾ ಹುತ್ವಾ। ವಿಹಾರಸೀಮನ್ತಿ ಬದ್ಧಸೀಮಂ।
Āvaraṇena vāti dāruādiṃ nikhaṇitvā udakanivāraṇena. Koṭṭakabandhanena vāti mattikādīhi pūretvā katasetubandhena. Ubhayenāpi āvaraṇameva dasseti. ‘‘Nadiṃ vināsetvā’’ti vuttamevatthaṃ vibhāveti ‘‘heṭṭhā pāḷi baddhā’’ti, heṭṭhā nadiṃ āvaritvā pāḷi baddhāti attho. Chaḍḍitamodakanti atirittodakaṃ. ‘‘Nadiṃ ottharitvā sandanaṭṭhānato’’ti iminā taḷākanadīnaṃ antarā pavattanaṭṭhāne na vaṭṭatīti dasseti. Uppatitvāti tīrādibhindanavasena vipulā hutvā. Vihārasīmanti baddhasīmaṃ.
ಅಗಮನಪಥೇತಿ ತದಹೇವ ಗನ್ತ್ವಾ ನಿವತ್ತಿತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯೇ। ಅರಞ್ಞಸೀಮಾಸಙ್ಖ್ಯಮೇವ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಲೋಕವೋಹಾರಸಿದ್ಧಂ ಅಗಾಮಕಾರಞ್ಞಸೀಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ತತ್ಥಾತಿ ಪಕತಿಯಾ ಮಚ್ಛಬನ್ಧಾನಂ ಗಮನಪಥೇಸು ದೀಪಕೇಸು।
Agamanapatheti tadaheva gantvā nivattituṃ asakkuṇeyye. Araññasīmāsaṅkhyameva gacchatīti lokavohārasiddhaṃ agāmakāraññasīmaṃ sandhāya vadati. Tatthāti pakatiyā macchabandhānaṃ gamanapathesu dīpakesu.
ತಂ ಠಾನನ್ತಿ ಆವಾಟಾದೀನಂ ಕತಟ್ಠಾನಮೇವ, ನ ಅಕತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಲೋಣೀತಿ ಸಮುದ್ದೋದಕಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿವೇಗನಿನ್ನೋ ಮಾತಿಕಾಕಾರೇನ ಪವತ್ತನಕೋ।
Taṃ ṭhānanti āvāṭādīnaṃ kataṭṭhānameva, na akatanti attho. Loṇīti samuddodakassa uppattiveganinno mātikākārena pavattanako.
೧೪೮. ಸಮ್ಭಿನ್ದನ್ತೀತಿ ಯತ್ಥ ಚತೂಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ನಿಸೀದಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ತತ್ತಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಕೇಸಗ್ಗಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅನ್ತೋಸೀಮಾಯ ಕರೋನ್ತೋ ಸಮ್ಭಿನ್ದತಿ। ಚತುನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಹೋನಕತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಸಕಲಮ್ಪಿ ಅನ್ತೋ ಕರೋನ್ತೋ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಂಸಟ್ಠವಿಟಪಾತಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಸಿಬ್ಬಿತ್ವಾ ಠಿತಮಹಾಸಾಖಮೂಲಾ, ಏತೇನ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಅಚ್ಚಾಸನ್ನತಂ ದೀಪೇತಿ। ಸಾಖಾಯ ಸಾಖಂ ಫುಸನ್ತಾ ಹಿ ದೂರಟ್ಠಾಪಿ ಸಿಯ್ಯುಂ, ತತೋ ಏಕಂಸತೋ ಸಮ್ಭೇದಲಕ್ಖಣಂ ದಸ್ಸಿತಂ ನ ಸಿಯಾತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವಿಟಪಗ್ಗಹಣಂ ಕತಂ। ಏವಞ್ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ನಿಸೀದಿತುಂ ಅಪ್ಪಹೋನಕಟ್ಠಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಸೀಮಾಯ ಅನ್ತೋಸೀಮಟ್ಠಂ ಕರಿತ್ವಾ ಪುರಾಣವಿಹಾರಂ ಕರೋನ್ತೋ ಸೀಮಾಯ ಸೀಮಂ ಸಮ್ಭಿನ್ದತಿ ನಾಮ, ನ ತತೋ ಪರನ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಬದ್ಧಾ ಹೋತೀತಿ ಪೋರಾಣಕವಿಹಾರಸೀಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಮ್ಬನ್ತಿ ಅಪರೇನ ಸಮಯೇನ ಪುರಾಣವಿಹಾರಪರಿಕ್ಖೇಪಾದೀನಂ ವಿನಟ್ಠತ್ತಾ ಅಜಾನನ್ತಾನಂ ತಂ ಪುರಾಣಸೀಮಾಯ ನಿಮಿತ್ತಭೂತಂ ಅಮ್ಬಂ। ಅತ್ತನೋ ಸೀಮಾಯ ಅನ್ತೋಸೀಮಟ್ಠಂ ಕರಿತ್ವಾ ಪುರಾಣವಿಹಾರಸೀಮಟ್ಠಂ ಜಮ್ಬುಂ ಕಿತ್ತೇತ್ವಾ ಅಮ್ಬಜಮ್ಬೂನಂ ಅನ್ತರೇ ಯಂ ಠಾನಂ, ತಂ ಅತ್ತನೋ ಸೀಮಾಯ ಪವೇಸೇತ್ವಾ ಬನ್ಧನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಪುರಾಣಸೀಮಾಯ ನಿಮಿತ್ತಭೂತಸ್ಸ ಗಾಮಟ್ಠಸ್ಸ ಅಮ್ಬರುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತೋಸೀಮಟ್ಠಾಯ ಜಮ್ಬುಯಾ ಸಹ ಸಂಸಟ್ಠವಿಟಪತ್ತೇಪಿ ಸೀಮಾಯ ಬನ್ಧನಕಾಲೇ ವಿಪತ್ತಿ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಗಾಮಸೀಮಾಯ ಸಹ ಸಮ್ಭೇದೋ ವಾ ಕಮ್ಮವಿಪತ್ತಿ ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಮುಖತೋವ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
148.Sambhindantīti yattha catūhi bhikkhūhi nisīdituṃ na sakkā, tattakato paṭṭhāya yāva kesaggamattampi antosīmāya karonto sambhindati. Catunnaṃ bhikkhūnaṃ pahonakato paṭṭhāya yāva sakalampi anto karonto ajjhottharantīti veditabbaṃ. Saṃsaṭṭhaviṭapāti aññamaññaṃ sibbitvā ṭhitamahāsākhamūlā, etena aññamaññassa accāsannataṃ dīpeti. Sākhāya sākhaṃ phusantā hi dūraṭṭhāpi siyyuṃ, tato ekaṃsato sambhedalakkhaṇaṃ dassitaṃ na siyāti taṃ dassetuṃ viṭapaggahaṇaṃ kataṃ. Evañhi bhikkhūnaṃ nisīdituṃ appahonakaṭṭhānaṃ attano sīmāya antosīmaṭṭhaṃ karitvā purāṇavihāraṃ karonto sīmāya sīmaṃ sambhindati nāma, na tato paranti dassitameva hoti. Baddhā hotīti porāṇakavihārasīmaṃ sandhāya vuttaṃ. Ambanti aparena samayena purāṇavihāraparikkhepādīnaṃ vinaṭṭhattā ajānantānaṃ taṃ purāṇasīmāya nimittabhūtaṃ ambaṃ. Attano sīmāya antosīmaṭṭhaṃ karitvā purāṇavihārasīmaṭṭhaṃ jambuṃ kittetvā ambajambūnaṃ antare yaṃ ṭhānaṃ, taṃ attano sīmāya pavesetvā bandhantīti attho. Ettha ca purāṇasīmāya nimittabhūtassa gāmaṭṭhassa ambarukkhassa antosīmaṭṭhāya jambuyā saha saṃsaṭṭhaviṭapattepi sīmāya bandhanakāle vipatti vā pacchā gāmasīmāya saha sambhedo vā kammavipatti vā na hotīti mukhatova vuttanti veditabbaṃ.
ಪದೇಸನ್ತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ನಿಸೀದನಪ್ಪಹೋನಕಪ್ಪದೇಸಂ। ‘‘ಸೀಮನ್ತರಿಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಸಮ್ಭೇದಜ್ಝೋತ್ಥರಣಂ ಅಕತ್ವಾ ಬದ್ಧಸೀಮಾಹಿ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಫುಸಾಪೇತ್ವಾ ಅಬ್ಯವಧಾನೇನ ಬದ್ಧಾಪಿ ಸೀಮಾ ಅಸೀಮಾ ಏವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏಕದ್ವಙ್ಗುಲಮತ್ತಾಪಿ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾ ವಟ್ಟತಿ ಏವ। ಸಾ ಪನ ದುಬ್ಬೋಧಾತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು ಚತುರಙ್ಗುಲಾದಿಕಾ ವುತ್ತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ದ್ವಿನ್ನಂ ಸೀಮಾನನ್ತಿ ದ್ವಿನ್ನಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾನಂ। ನಿಮಿತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಸೀಮತೋ ಬಾಹಿರತ್ತಾ ಬನ್ಧನಕಾಲೇ ತಾವ ಸಮ್ಭೇದದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ । ನ ಕೇವಲಞ್ಚ ನಿಮಿತ್ತಕತ್ತಾ ಏವ ಸಙ್ಕರಂ ಕರೋತಿ , ಅಥ ಖೋ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ಠಿತೋ ಅಞ್ಞೋಪಿ ರುಕ್ಖೋ ಕರೋತಿ ಏವ। ತಸ್ಮಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಿಕಾಯ ಸೀಮನ್ತರಿಕಾಯ ವಡ್ಢನಕಾ ರುಕ್ಖಾದಯೋ ನ ವಟ್ಟನ್ತಿ ಏವ। ಏತ್ಥ ಚ ಉಪರಿ ದಿಸ್ಸಮಾನಖನ್ಧಸಾಖಾದಿಪವೇಸೇ ಏವ ಸಙ್ಕರದೋಸಸ್ಸ ಸಬ್ಬತ್ಥ ದಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಅದಿಸ್ಸಮಾನಾನಂ ಮೂಲಾನಂ ಪವೇಸೇಪಿ ಭೂಮಿಗತಿಕತ್ತಾ ದೋಸೋ ನತ್ಥೀತಿ ಸಿಜ್ಝತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಮೂಲಾನಿಪಿ ದಿಸ್ಸಮಾನಾನೇವ ಪವಿಸನ್ತಿ, ಸಙ್ಕರೋವ। ಪಬ್ಬತಪಾಸಾಣಾ ಪನ ದಿಸ್ಸಮಾನಾಪಿ ಭೂಮಿಗತಿಕಾ ಏವ। ಯದಿ ಪನ ಬನ್ಧನಕಾಲೇ ಏವ ಏಕೋ ಥೂಲರುಕ್ಖೋ ಉಭಯಮ್ಪಿ ಸೀಮಂ ಆಹಚ್ಚ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪಚ್ಛಾ ಬದ್ಧಾ ಅಸೀಮಾ ಹೋತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Padesanti saṅghassa nisīdanappahonakappadesaṃ. ‘‘Sīmantarikaṃ ṭhapetvā’’tiādinā sambhedajjhottharaṇaṃ akatvā baddhasīmāhi aññamaññaṃ phusāpetvā abyavadhānena baddhāpi sīmā asīmā evāti dasseti. Tasmā ekadvaṅgulamattāpi sīmantarikā vaṭṭati eva. Sā pana dubbodhāti aṭṭhakathāsu caturaṅgulādikā vuttāti daṭṭhabbaṃ. Dvinnaṃ sīmānanti dvinnaṃ baddhasīmānaṃ. Nimittaṃ hotīti nimittassa sīmato bāhirattā bandhanakāle tāva sambhedadoso natthīti adhippāyo . Na kevalañca nimittakattā eva saṅkaraṃ karoti , atha kho sīmantarikāya ṭhito aññopi rukkho karoti eva. Tasmā appamattikāya sīmantarikāya vaḍḍhanakā rukkhādayo na vaṭṭanti eva. Ettha ca upari dissamānakhandhasākhādipavese eva saṅkaradosassa sabbattha dassitattā adissamānānaṃ mūlānaṃ pavesepi bhūmigatikattā doso natthīti sijjhati. Sace pana mūlānipi dissamānāneva pavisanti, saṅkarova. Pabbatapāsāṇā pana dissamānāpi bhūmigatikā eva. Yadi pana bandhanakāle eva eko thūlarukkho ubhayampi sīmaṃ āhacca tiṭṭhati, pacchā baddhā asīmā hotīti daṭṭhabbaṃ.
ಸೀಮಾಸಙ್ಕರನ್ತಿ ಸೀಮಾಸಮ್ಭೇದಂ। ಯಂ ಪನ ಸಾರತ್ಥದೀಪನಿಯಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸೀಮಾಸಙ್ಕರಂ ಕರೋತೀತಿ ವಡ್ಢಿತ್ವಾ ಸೀಮಪ್ಪದೇಸಂ ಪವಿಟ್ಠೇ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸೀಮಾನಂ ಗತಟ್ಠಾನಸ್ಸ ದುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯತ್ತಾ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಮಹಾವಗ್ಗ ೩.೧೪೮), ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ ಗಾಮಸೀಮಾಯಪಿ ಸಹ ಸಙ್ಕರಂ ಕರೋತೀತಿ ವತ್ತಬ್ಬತೋ। ತತ್ಥಾಪಿ ಹಿ ನಿಮಿತ್ತೇ ವಡ್ಢಿತೇ ಗಾಮಸೀಮಾಬದ್ಧಸೀಮಾನಂ ಗತಟ್ಠಾನಂ ದುಬ್ಬಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಪನ ಅವತ್ವಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಬದ್ಧಸೀಮಾನಮೇವ ಸಙ್ಕರಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ ಯಥಾವುತ್ತಸಮ್ಬದ್ಧದೋಸೋವ ಸಙ್ಕರ-ಸದ್ದೇನ ವುತ್ತೋತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ನಿದಾನವಸೇನ ‘‘ಯೇಸಂ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸೀಮಾ ಪಚ್ಛಾ ಸಮ್ಮತಾ, ತೇಸಂ ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಧಮ್ಮಿಕ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ (ಮಹಾವ॰ ೧೪೮) ಪಚ್ಛಾ ಸಮ್ಮತಾಯ ಅಸೀಮತ್ತೇ ವುತ್ತೇಪಿ ದ್ವೀಸು ಗಾಮಸೀಮಾಸು ಠತ್ವಾ ದ್ವೀಹಿ ಸಙ್ಘೇಹಿ ಸಮ್ಭೇದಂ ವಾ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರಣಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಸೀಮನ್ತರಿಕಂ ಅಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ವಾ ರುಕ್ಖಪಾರೋಹಾದಿಸಮ್ಬನ್ಧಂ ಅವಿಯೋಜೇತ್ವಾ ವಾ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ಕಮ್ಮವಾಚಾನಿಟ್ಠಾಪನವಸೇನ ಏಕತೋ ಸಮ್ಮತಾನಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ಸೀಮಾನಮ್ಪಿ ಅಸೀಮತಾ ಪಕಾಸಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Sīmāsaṅkaranti sīmāsambhedaṃ. Yaṃ pana sāratthadīpaniyaṃ vuttaṃ ‘‘sīmāsaṅkaraṃ karotīti vaḍḍhitvā sīmappadesaṃ paviṭṭhe dvinnaṃ sīmānaṃ gataṭṭhānassa duviññeyyattā vutta’’nti (sārattha. ṭī. mahāvagga 3.148), taṃ na yuttaṃ gāmasīmāyapi saha saṅkaraṃ karotīti vattabbato. Tatthāpi hi nimitte vaḍḍhite gāmasīmābaddhasīmānaṃ gataṭṭhānaṃ dubbiññeyyameva hoti, tattha pana avatvā dvinnaṃ baddhasīmānameva saṅkarassa vuttattā yathāvuttasambaddhadosova saṅkara-saddena vuttoti gahetabbaṃ. Pāḷiyaṃ pana nidānavasena ‘‘yesaṃ, bhikkhave, sīmā pacchā sammatā, tesaṃ taṃ kammaṃ adhammika’’ntiādinā (mahāva. 148) pacchā sammatāya asīmatte vuttepi dvīsu gāmasīmāsu ṭhatvā dvīhi saṅghehi sambhedaṃ vā ajjhottharaṇaṃ vā katvā sīmantarikaṃ aṭṭhapetvā vā rukkhapārohādisambandhaṃ aviyojetvā vā ekasmiṃ khaṇe kammavācāniṭṭhāpanavasena ekato sammatānaṃ dvinnaṃ sīmānampi asīmatā pakāsitāti veditabbaṃ.
ಗಾಮಸೀಮಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Gāmasīmādikathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೭೬. ಗಾಮಸೀಮಾದಿ • 76. Gāmasīmādi
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಗಾಮಸೀಮಾದಿಕಥಾ • Gāmasīmādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಗಾಮಸೀಮಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಗಾಮಸೀಮಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Gāmasīmādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೭೬. ಗಾಮಸೀಮಾದಿಕಥಾ • 76. Gāmasīmādikathā
