| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
५९. गमिकादिनिस्सयवत्थुकथा
59. Gamikādinissayavatthukathā
१२१. ‘‘करणीयनिस्सयो’’ति इमिना निस्सयगहणं निस्सयो उत्तरपदलोपवसेन, सो करणीयो इमस्साति निस्सयकरणीयोति विसेसनपरनिपातभावं दस्सेति। निस्सयं अलभमानेनाति एत्थ किं निस्सयस्स अलभनं नामाति आह ‘‘अत्तना’’तिआदि। वुत्थपुब्बन्ति वसितपुब्बं। एकरत्तं वसन्तेनापीति पिसद्दो द्विरत्तादिके का नाम कथाति दस्सेति। विस्समन्तो वा सत्थं परियेसन्तो वा हुत्वाति योजना। नावाय गच्छन्तस्साति नावाय अद्धानमग्गं पटिपन्नस्स।
121. ‘‘Karaṇīyanissayo’’ti iminā nissayagahaṇaṃ nissayo uttarapadalopavasena, so karaṇīyo imassāti nissayakaraṇīyoti visesanaparanipātabhāvaṃ dasseti. Nissayaṃ alabhamānenāti ettha kiṃ nissayassa alabhanaṃ nāmāti āha ‘‘attanā’’tiādi. Vutthapubbanti vasitapubbaṃ. Ekarattaṃ vasantenāpīti pisaddo dvirattādike kā nāma kathāti dasseti. Vissamanto vā satthaṃ pariyesanto vā hutvāti yojanā. Nāvāya gacchantassāti nāvāya addhānamaggaṃ paṭipannassa.
याचियमानेनाति एत्थ बहुकत्तुपसङ्गत्ता वुत्तं ‘‘तेन गिलानेना’’ति। ‘‘मानेना’’ति इमिना याचितुमसक्कुणेय्यतादीनि निवत्तेति।
Yāciyamānenāti ettha bahukattupasaṅgattā vuttaṃ ‘‘tena gilānenā’’ti. ‘‘Mānenā’’ti iminā yācitumasakkuṇeyyatādīni nivatteti.
फासु होतीति एत्थ आवाससप्पायादिवसेन फासु होतीति आसङ्का भवेय्याति आह ‘‘समथविपस्सनानं पटिलाभवसेना’’ति। हीति सच्चं। इमं परिहारन्ति इमं फासुविहारपरिहारं। थामगताय विपस्सनायाति योजना। समथो वा तरुणो होतीति योजना। एतस्सेवाति तरुणसमथविपस्सनिकस्सेव भिक्खुनो। तस्स निस्सायाति एत्थ तस्स ओवादं निस्सायाति योजना। अथ वा उपयोगत्थे सामिवचनं। तं निस्सयदायकं निस्सायाति हि अत्थो। यत्तको कालो आसळ्हीपुण्णमा अत्थि, तत्तकं कालन्ति योजना। ‘‘आसळ्हीपुण्णमा’’ति एत्थ ‘‘यावा’’ति निपातपयोगत्ता अभिविधिअवझत्थे निस्सक्कवचनं दट्ठब्बं। यत्थाति यस्मिं ठाने।
Phāsu hotīti ettha āvāsasappāyādivasena phāsu hotīti āsaṅkā bhaveyyāti āha ‘‘samathavipassanānaṃ paṭilābhavasenā’’ti. Hīti saccaṃ. Imaṃ parihāranti imaṃ phāsuvihāraparihāraṃ. Thāmagatāya vipassanāyāti yojanā. Samatho vā taruṇo hotīti yojanā. Etassevāti taruṇasamathavipassanikasseva bhikkhuno. Tassa nissāyāti ettha tassa ovādaṃ nissāyāti yojanā. Atha vā upayogatthe sāmivacanaṃ. Taṃ nissayadāyakaṃ nissāyāti hi attho. Yattako kālo āsaḷhīpuṇṇamā atthi, tattakaṃ kālanti yojanā. ‘‘Āsaḷhīpuṇṇamā’’ti ettha ‘‘yāvā’’ti nipātapayogattā abhividhiavajhatthe nissakkavacanaṃ daṭṭhabbaṃ. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne.
१२२. पाळियं गोत्तेनपीति एत्थ पिसद्देन न केवलं नामेनेव, अथ खो गोत्तेनपि सावेतुन्ति दस्सेति। तस्मा ‘‘आयस्मतो पिप्पलिस्सा’’ति नामं सावेत्वातिपि ‘‘आयस्मतो महाकस्सपस्सा’’ति गोत्तं सावेत्वापि अनुसावेतब्बं। तेन वुत्तं ‘‘महाकस्सपस्सा’’तिआदि। इमिना ‘‘कोनामो ते उपज्झायो? उपज्झायो मे भन्ते आयस्मा महाकस्सपो नामा’’तिआदीसु गोत्तम्पि नामेनेव सङ्गहितन्ति सिद्धं होति।
122. Pāḷiyaṃ gottenapīti ettha pisaddena na kevalaṃ nāmeneva, atha kho gottenapi sāvetunti dasseti. Tasmā ‘‘āyasmato pippalissā’’ti nāmaṃ sāvetvātipi ‘‘āyasmato mahākassapassā’’ti gottaṃ sāvetvāpi anusāvetabbaṃ. Tena vuttaṃ ‘‘mahākassapassā’’tiādi. Iminā ‘‘konāmo te upajjhāyo? Upajjhāyo me bhante āyasmā mahākassapo nāmā’’tiādīsu gottampi nāmeneva saṅgahitanti siddhaṃ hoti.
१२३. एकानुसावनेति पदस्स समानाधिकरणबाहिरत्थसमासभावं निवत्तेन्तो आह ‘‘एकतो अनुसावने’’ति। तत्थ एकतोति एकक्खणे, एकपहारेन वा। वक्खति हि ‘‘एकक्खणे’’ति च ‘‘एकपहारेनेवा’’ति च। इमिना एकतो अनुसावनमेतेसन्ति एकानुसावनाति असमानाधिकरणबाहिरत्थसमासं दस्सेति। एकेनाति एकेन अनुसावनाचरियेन। एकस्साति एकस्स उपसम्पदापेक्खस्स। ‘‘एकक्खणे’’ति इमिना ‘‘एकतो’’ति पदस्स अत्थं दस्सेति। ‘‘उपसम्पादेतु’’न्ति द्विन्नं उपसम्पदापेक्खानं उपसम्पादेतुं।
123.Ekānusāvaneti padassa samānādhikaraṇabāhiratthasamāsabhāvaṃ nivattento āha ‘‘ekato anusāvane’’ti. Tattha ekatoti ekakkhaṇe, ekapahārena vā. Vakkhati hi ‘‘ekakkhaṇe’’ti ca ‘‘ekapahārenevā’’ti ca. Iminā ekato anusāvanametesanti ekānusāvanāti asamānādhikaraṇabāhiratthasamāsaṃ dasseti. Ekenāti ekena anusāvanācariyena. Ekassāti ekassa upasampadāpekkhassa. ‘‘Ekakkhaṇe’’ti iminā ‘‘ekato’’ti padassa atthaṃ dasseti. ‘‘Upasampādetu’’nti dvinnaṃ upasampadāpekkhānaṃ upasampādetuṃ.
पुरिमनयेनेवाति ‘‘एकेन एकस्स, अञ्ञेन इतरस्सा’’तिआदिना पुब्बे वुत्तनयेनेव। एकतो अनुसावने कातुन्ति ‘‘एकेन एकस्स, अञ्ञेन अञ्ञस्स, इतरेन इतरस्सा’’ति एवं तीहि आचरियेहि तिण्णं उपसम्पदापेक्खानं एकक्खणे अनुसावने कातुं। तञ्च खोति एत्थ तसद्दस्स ‘‘अनुसावने कातु’’न्ति पदस्सेव अत्थविसयतं दस्सेतुं वुत्तं ‘‘अनुसावनकिरिय’’न्ति। द्वे वा तयो वाति एत्थ वासद्दो अनियमविकप्पत्थो। सचे एकेनाचरियेन द्वे अनुसावेति, ‘‘अयं बुद्धरक्खितो च अयं धम्मरक्खितो चा’’ति अनुसावेतब्बा। सचे तयो अनुसावेति, ‘‘अयं बुद्धरक्खितो च अयं धम्मरक्खितो च अयं सङ्घरक्खितो चा’’ति अनुसावेतब्बा। यथा एकेनाचरियेन द्वे वा तयो वा एकतो अनुसावेतब्बा, एवं द्वीहि वा तीहि वा आचरियेहि एको अनुसावेतब्बोतिपि वदन्ति। एकेन उपज्झायेन करणभूतेन, एको उपज्झायो हुत्वाति वा अत्थो। ‘‘एकपहारेनेवा’’ति इमिना ‘‘एकतो’’ति पदस्स अत्थं दस्सेति। द्वे तिस्सो कम्मवाचाति द्वीहि आचरियेहि द्वे, तीहि आचरियेहि तिस्सो कम्मवाचा। एकेन उपज्झायेन अनुसावने एको वा द्वे वा तयो वा आचरिया वट्टन्ति, नानुपज्झायेन अनुसावने पन नानाचरिया एव वट्टन्तीति दस्सेन्तो आह ‘‘सचे पना’’तिआदि। तिस्सत्थेरोति कम्मवाचाचरियभूतो तिस्सत्थेरो । सुमनत्थेरस्साति उपज्झायभूतस्स सुमनत्थेरस्स। इदन्ति नानुपज्झायेन एकस्साचरियस्सानुसावनं। एस पटिक्खेपोति ‘‘न त्वेव नानुपज्झायेना’’ति एसो पटिक्खेपो।
Purimanayenevāti ‘‘ekena ekassa, aññena itarassā’’tiādinā pubbe vuttanayeneva. Ekatoanusāvane kātunti ‘‘ekena ekassa, aññena aññassa, itarena itarassā’’ti evaṃ tīhi ācariyehi tiṇṇaṃ upasampadāpekkhānaṃ ekakkhaṇe anusāvane kātuṃ. Tañca khoti ettha tasaddassa ‘‘anusāvane kātu’’nti padasseva atthavisayataṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘anusāvanakiriya’’nti. Dve vā tayo vāti ettha vāsaddo aniyamavikappattho. Sace ekenācariyena dve anusāveti, ‘‘ayaṃ buddharakkhito ca ayaṃ dhammarakkhito cā’’ti anusāvetabbā. Sace tayo anusāveti, ‘‘ayaṃ buddharakkhito ca ayaṃ dhammarakkhito ca ayaṃ saṅgharakkhito cā’’ti anusāvetabbā. Yathā ekenācariyena dve vā tayo vā ekato anusāvetabbā, evaṃ dvīhi vā tīhi vā ācariyehi eko anusāvetabbotipi vadanti. Ekena upajjhāyena karaṇabhūtena, eko upajjhāyo hutvāti vā attho. ‘‘Ekapahārenevā’’ti iminā ‘‘ekato’’ti padassa atthaṃ dasseti. Dve tisso kammavācāti dvīhi ācariyehi dve, tīhi ācariyehi tisso kammavācā. Ekena upajjhāyena anusāvane eko vā dve vā tayo vā ācariyā vaṭṭanti, nānupajjhāyena anusāvane pana nānācariyā eva vaṭṭantīti dassento āha ‘‘sace panā’’tiādi. Tissattheroti kammavācācariyabhūto tissatthero . Sumanattherassāti upajjhāyabhūtassa sumanattherassa. Idanti nānupajjhāyena ekassācariyassānusāvanaṃ. Esa paṭikkhepoti ‘‘na tveva nānupajjhāyenā’’ti eso paṭikkhepo.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
५९. गमिकादिनिस्सयवत्थूनि • 59. Gamikādinissayavatthūni
६०. गोत्तेन अनुस्सावनानुजानना • 60. Gottena anussāvanānujānanā
६१. द्वेउपसम्पदापेक्खादिवत्थु • 61. Dveupasampadāpekkhādivatthu
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / गमिकादिनिस्सयवत्थुकथा • Gamikādinissayavatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
गमिकादिनिस्सयवत्थुकथावण्णना • Gamikādinissayavatthukathāvaṇṇanā
गोत्तेन अनुस्सावनानुजाननकथावण्णना • Gottena anussāvanānujānanakathāvaṇṇanā
द्वेउपसम्पदापेक्खादिवत्थुकथावण्णना • Dveupasampadāpekkhādivatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / गमिकादिनिस्सयवत्थुकथावण्णना • Gamikādinissayavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā
गमिकादिनिस्सयवत्थुकथावण्णना • Gamikādinissayavatthukathāvaṇṇanā
द्वेउपसम्पदापेक्खादिवत्थुकथावण्णना • Dveupasampadāpekkhādivatthukathāvaṇṇanā
