| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๒. คณโภชนสิกฺขาปทํ
2. Gaṇabhojanasikkhāpadaṃ
๒๐๙. ทุติเย ปหีนลาภสกฺการสฺส เหตุํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘โส กิรา’’ติอาทิฯ โสติ เทวทโตฺตฯ ‘‘อโหสี’’ติ จ ‘‘ปากโฎ ชาโต’’ติ จ โยเชตโพฺพฯ อชาตสตฺตุนาติ อชาตเสฺสเยว ปิตุราชสฺส สตฺตุภาวโต อชาตสตฺตุนา, ‘‘มาราเปตฺวา’’ติปเท การิตกมฺมํฯ ราชานนฺติ พิมฺพิสารราชํ, ‘‘มาราเปตฺวา’’ติปเท ธาตุกมฺมํฯ อภิมาเรติ อภินิลียิตฺวา ภควโต มารณตฺถาย เปสิเต ธนุธเรฯ คูฬฺหปฎิจฺฉโนฺนติ คุหิโต หุตฺวา ปฎิจฺฉโนฺนฯ ปริกถายาติ ปริคุหนาย กถายฯ ‘‘ราชานมฺปี’’ติปทํ ‘‘มาราเปสี’’ติปเท ธาตุกมฺมํฯ ปวิชฺฌีติ ปวเฎฺฎสิฯ ตโตติ ตโต วุตฺตโต ปรํ อุฎฺฐหิํสูติ สมฺพโนฺธฯ นคเร นิวสนฺตีติ นาคราฯ ราชาติ อชาตสตฺตุราชาฯ สาสนกณฺฎกนฺติสาสนสฺส กณฺฎกสทิสตฺตา สาสนกณฺฎกํฯ ตโตติ นีหรโตฯ อุปฎฺฐานมฺปีติ อุปฎฺฐานมฺปิ, อุปฎฺฐานตฺถายปิ วาฯ อเญฺญปีติ ราชโต อเญฺญปิฯ อสฺสาติ เทวทตฺตสฺสฯ กิญฺจิ ขาทนียโภชนียํ ‘‘ทาตพฺพ’’นฺติ อิมินา โยเชตพฺพํฯ กิญฺจิ วา อภิวาทนาทิ ‘‘กาตพฺพ’’นฺติ อิมินา สมฺพโนฺธฯ กุเลสุ วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชนสฺส เหตุํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘มา เม’’ติอาทิฯ โปเสโนฺต หุตฺวา ภุญฺชตีติ สมฺพโนฺธฯ
209. Dutiye pahīnalābhasakkārassa hetuṃ dassento āha ‘‘so kirā’’tiādi. Soti devadatto. ‘‘Ahosī’’ti ca ‘‘pākaṭo jāto’’ti ca yojetabbo. Ajātasattunāti ajātasseyeva piturājassa sattubhāvato ajātasattunā, ‘‘mārāpetvā’’tipade kāritakammaṃ. Rājānanti bimbisārarājaṃ, ‘‘mārāpetvā’’tipade dhātukammaṃ. Abhimāreti abhinilīyitvā bhagavato māraṇatthāya pesite dhanudhare. Gūḷhapaṭicchannoti guhito hutvā paṭicchanno. Parikathāyāti pariguhanāya kathāya. ‘‘Rājānampī’’tipadaṃ ‘‘mārāpesī’’tipade dhātukammaṃ. Pavijjhīti pavaṭṭesi. Tatoti tato vuttato paraṃ uṭṭhahiṃsūti sambandho. Nagare nivasantīti nāgarā. Rājāti ajātasatturājā. Sāsanakaṇṭakantisāsanassa kaṇṭakasadisattā sāsanakaṇṭakaṃ. Tatoti nīharato. Upaṭṭhānampīti upaṭṭhānampi, upaṭṭhānatthāyapi vā. Aññepīti rājato aññepi. Assāti devadattassa. Kiñci khādanīyabhojanīyaṃ ‘‘dātabba’’nti iminā yojetabbaṃ. Kiñci vā abhivādanādi ‘‘kātabba’’nti iminā sambandho. Kulesu viññāpetvā bhuñjanassa hetuṃ dassento āha ‘‘mā me’’tiādi. Posento hutvā bhuñjatīti sambandho.
๒๑๑. ภตฺตํ อนธิวาเสนฺตานํ กสฺมา จีวรํ ปริตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ อาห ‘‘ภตฺตํ อคณฺหนฺตาน’’นฺติอาทิฯ
211. Bhattaṃ anadhivāsentānaṃ kasmā cīvaraṃ parittaṃ uppajjatīti āha ‘‘bhattaṃ agaṇhantāna’’ntiādi.
๒๑๒. จีวรการเก ภิกฺขู ภเตฺตน กสฺมา นิมเนฺตนฺตีติ อาห ‘‘คาเม’’ติอาทิฯ
212. Cīvarakārake bhikkhū bhattena kasmā nimantentīti āha ‘‘gāme’’tiādi.
๒๑๕. นานาเวรชฺชเกติ เอตฺถ รโญฺญ อิทํ รชฺชํ, วิสทิสํ รชฺชํ วิรชฺชํ, นานปฺปการํ วิรชฺชํ นานาวิรชฺชํฯ นานาวิรเชฺชหิ อาคตา นานาเวรชฺชกาฯ มเชฺฌ วุทฺธิ โหตีติ อาห ‘‘นานาวิเธหิ อญฺญรเชฺชหิ อาคเต’’ติฯ อญฺญรเชฺชหีติ ราชคหโต อเญฺญหิ รเชฺชหิฯ รญฺชิตพฺพนฺติ รญฺชนฺติ วุเตฺต นิคฺคหิตสฺส อนาสนํ สนฺธาย วุตฺตํ ‘‘นานาเวรญฺชเกอิติปิ ปาโฐ’’ติฯ
215.Nānāverajjaketi ettha rañño idaṃ rajjaṃ, visadisaṃ rajjaṃ virajjaṃ, nānappakāraṃ virajjaṃ nānāvirajjaṃ. Nānāvirajjehi āgatā nānāverajjakā. Majjhe vuddhi hotīti āha ‘‘nānāvidhehi aññarajjehi āgate’’ti. Aññarajjehīti rājagahato aññehi rajjehi. Rañjitabbanti rañjanti vutte niggahitassa anāsanaṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘nānāverañjakeitipi pāṭho’’ti.
๒๑๘. คณโภชเนติ คณสฺส โภชนํ คณโภชนํ, คณโภชนสฺส โภชนํ คณโภชนํ, ตสฺมิํ คณโภชเน ปาจิตฺติยนฺติ อโตฺถฯ ‘‘รตฺตูปรโต’’ติอาทีสุ (ที. นิ. ๑.๑๐; ม. นิ. ๑.๒๙๓) วิย เอกสฺส โภชนสทฺทสฺส โลโป ทฎฺฐโพฺพฯ นนุ อุโปสเถ วิย เทฺว ตโย คโณ นามาติ อาห ‘‘อิธ คโณ นาม จตฺตาโร’’ติอาทิฯ เตน เทฺว ตโย คโณ นาม น โหนฺติ, จตฺตาโร ปน อาทิํ กตฺวา ตทุตฺตริ คโณ นามาติ ทเสฺสติฯ ตํ ปเนตนฺติ เอตฺถ เอตสโทฺท วจนาลงฺกาโร ทฺวีสุ สพฺพนาเมสุ ปุพฺพเสฺสว เยภุเยฺยน ปธานตฺตาฯ ปสวตีติ วฑฺฒติ, ชายตีติ อโตฺถฯ เววจเนน วาติ ‘‘ภเตฺตน นิมเนฺตมิ, โภชเนน นิมเนฺตมี’’ติ ปริยาเยน วาฯ ภาสนฺตเรน วาติ มูลภาสาโต อญฺญาย ภาสาย วาฯ เอกโต นิมนฺติตา ภิกฺขูติ สมฺพโนฺธฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ ปมาณนฺติ การณํฯ ‘‘จตฺตาโร’’ติ ลิงฺควิปลฺลาสํ กตฺวา ‘‘วิหาเร’’ติปเทน โยเชตพฺพํฯ ฐิเตสุเยวาติ ปทํ นิทฺธารณสมุทาโยฯ เอโก นิมนฺติโตติ สมฺพโนฺธฯ
218.Gaṇabhojaneti gaṇassa bhojanaṃ gaṇabhojanaṃ, gaṇabhojanassa bhojanaṃ gaṇabhojanaṃ, tasmiṃ gaṇabhojane pācittiyanti attho. ‘‘Rattūparato’’tiādīsu (dī. ni. 1.10; ma. ni. 1.293) viya ekassa bhojanasaddassa lopo daṭṭhabbo. Nanu uposathe viya dve tayo gaṇo nāmāti āha ‘‘idha gaṇo nāma cattāro’’tiādi. Tena dve tayo gaṇo nāma na honti, cattāro pana ādiṃ katvā taduttari gaṇo nāmāti dasseti. Taṃ panetanti ettha etasaddo vacanālaṅkāro dvīsu sabbanāmesu pubbasseva yebhuyyena padhānattā. Pasavatīti vaḍḍhati, jāyatīti attho. Vevacanena vāti ‘‘bhattena nimantemi, bhojanena nimantemī’’ti pariyāyena vā. Bhāsantarena vāti mūlabhāsāto aññāya bhāsāya vā. Ekato nimantitā bhikkhūti sambandho. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Pamāṇanti kāraṇaṃ. ‘‘Cattāro’’ti liṅgavipallāsaṃ katvā ‘‘vihāre’’tipadena yojetabbaṃ. Ṭhitesuyevāti padaṃ niddhāraṇasamudāyo. Eko nimantitoti sambandho.
จตฺตาโร ภิกฺขู วิญฺญาเปยฺยุนฺติ สมฺพโนฺธฯ ปาเฎกฺกนฺติ ปติเอกสฺส ภาโว ปาเฎกฺกํ, วิสุนฺติ อโตฺถฯ เอกโต วา นานาโต วา วิญฺญาเปยฺยุนฺติ สมฺพโนฺธฯ
Cattāro bhikkhū viññāpeyyunti sambandho. Pāṭekkanti patiekassa bhāvo pāṭekkaṃ, visunti attho. Ekato vā nānāto vā viññāpeyyunti sambandho.
ฉวิสงฺขาตโต พาหิรจมฺมโต อพฺภนฺตรจมฺมสฺส ถูลตฺตา ‘‘มหาจมฺมสฺสา’’ติ วุตฺตํฯ ผาลํ เอเตสํ ปาทานํ สญฺชาตนฺติ ผาลิตา, อุปฺปาเทนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ปหฎมเตฺต สตีติ โยชนาฯ เลเสน กปฺปนฺติ ปวตฺตํ จิตฺตํ เลสกปฺปิยํฯ
Chavisaṅkhātato bāhiracammato abbhantaracammassa thūlattā ‘‘mahācammassā’’ti vuttaṃ. Phālaṃ etesaṃ pādānaṃ sañjātanti phālitā, uppādentīti sambandho. Pahaṭamatte satīti yojanā. Lesena kappanti pavattaṃ cittaṃ lesakappiyaṃ.
สุตฺตญฺจาติ สูจิปาสปเวสนสุตฺตญฺจฯ นนุ วิสุํ จีวรทานสมโย วิย จีวรการสมโยปิ อตฺถิ, กสฺมา ‘‘ยทา ตทา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘วิสุํ หี’’ติอาทิฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ วิสุํ จีวรทานสมโย วิย จีวรการสมโย นาม ยสฺมา นตฺถิ, ตสฺมา ‘‘ยทา ตทา’’ติ มยา วุตฺตนฺติ อธิปฺปาโยฯ ตสฺมา โย ภิกฺขุ กโรติ, เตน ภุญฺชิตพฺพนฺติ โยชนาฯ สูจิเวฐนโกติ สิพฺพนตฺถาย เทฺว ปิโลติกขเณฺฑ สมฺพนฺธิตฺวา สูจิยา วิชฺฌนโกฯ วิจาเรตีติ ปญฺจขณฺฑสตฺตขณฺฑาทิวเสน สํวิทหติฯ ฉินฺทตีติ สตฺถเกน วา หเตฺถน วา ฉินฺทติฯ โมฆสุตฺตนฺติ มุยฺหนํ โมโฆ, อตฺถโต คเหตพฺพฉเฎฺฎตพฺพฎฺฐาเน มุยฺหนจิตฺตํ, ตสฺส ฉินฺทนํ สุตฺตนฺติ โมฆสุตฺตํฯ อาคนฺตุกปฎฺฎนฺติ ทุปฎฺฎจีวเร มูลปฎฺฎสฺส อุปริ ฐปิตปฎฺฎํฯ ปจฺจาคตนฺติ ปฎฺฎจีวราทีสุ ลพฺภติฯ พนฺธตีติ มูลปเฎฺฎน อาคนฺตุกปฎฺฎํฯ พนฺธติฯ อนุวาตนฺติ จีวรํ อนุปริยายิตฺวา วียติ พนฺธียตีติ อนุวาตํ, ตํ ฉินฺทติฯ ฆเฎฺฎตีติ เทฺว อนุวาตเนฺต อญฺญมญฺญํ สมฺพชฺฌติฯ อาโรเปตีติ จีวรสฺส อุปริ อาโรเปติฯ ตตฺถาติ จีวเรฯ สุตฺตํ กโรตีติ สูจิปาสปเวสนสุตฺตํ วเฎฺฎติฯ วเลตีติ วฎฺฎิตฺวา สุตฺตเวฐนทณฺฑเก อาวเฎฺฎติฯ ปิปฺผลิกนฺติ สตฺถกํฯ ตญฺหิ ปิยมฺปิ ผาเลตีติ ปิปฺผลิ, สาเยว ปิปฺผลิกนฺติ กตฺวา ปิปฺผลิกนฺติ วุจฺจติ, ตํ นิเสติ นิสานํ กโรตีติ อโตฺถฯ โย ปน กเถติ, เอตํ ฐเปตฺวาติ โยชนาฯ
Suttañcāti sūcipāsapavesanasuttañca. Nanu visuṃ cīvaradānasamayo viya cīvarakārasamayopi atthi, kasmā ‘‘yadā tadā’’ti vuttanti āha ‘‘visuṃ hī’’tiādi. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Visuṃ cīvaradānasamayo viya cīvarakārasamayo nāma yasmā natthi, tasmā ‘‘yadā tadā’’ti mayā vuttanti adhippāyo. Tasmā yo bhikkhu karoti, tena bhuñjitabbanti yojanā. Sūciveṭhanakoti sibbanatthāya dve pilotikakhaṇḍe sambandhitvā sūciyā vijjhanako. Vicāretīti pañcakhaṇḍasattakhaṇḍādivasena saṃvidahati. Chindatīti satthakena vā hatthena vā chindati. Moghasuttanti muyhanaṃ mogho, atthato gahetabbachaṭṭetabbaṭṭhāne muyhanacittaṃ, tassa chindanaṃ suttanti moghasuttaṃ. Āgantukapaṭṭanti dupaṭṭacīvare mūlapaṭṭassa upari ṭhapitapaṭṭaṃ. Paccāgatanti paṭṭacīvarādīsu labbhati. Bandhatīti mūlapaṭṭena āgantukapaṭṭaṃ. Bandhati. Anuvātanti cīvaraṃ anupariyāyitvā vīyati bandhīyatīti anuvātaṃ, taṃ chindati. Ghaṭṭetīti dve anuvātante aññamaññaṃ sambajjhati. Āropetīti cīvarassa upari āropeti. Tatthāti cīvare. Suttaṃ karotīti sūcipāsapavesanasuttaṃ vaṭṭeti. Valetīti vaṭṭitvā suttaveṭhanadaṇḍake āvaṭṭeti. Pipphalikanti satthakaṃ. Tañhi piyampi phāletīti pipphali, sāyeva pipphalikanti katvā pipphalikanti vuccati, taṃ niseti nisānaṃ karotīti attho. Yo pana katheti, etaṃ ṭhapetvāti yojanā.
อทฺธานมคฺคสฺส ทฺวิคาวุตตฺตา ‘‘อทฺธโยชนพฺภนฺตเร คาวุเต’’ติ วุตฺตํฯ อภิรูเฬฺหน ภุญฺชิตพฺพนฺติ สมฺพโนฺธฯ ยตฺถาติ ยสฺมิํ กาเลฯ ‘‘สนฺนิปตนฺตี’’ติ พหุกตฺตุวเสน วุตฺตํฯ อกุสลํ ปริวเชฺชตีติ ปริพฺพาชโก , ปพฺพชฺชเวสํ วา ปริคฺคเหตฺวา วชติ คจฺฉติ ปวตฺตตีติ ปริพฺพาชโกฯ วินา ภาวปจฺจเยน ภาวตฺถสฺส ญาตพฺพโต ปริพฺพาชกภาโว ปริพฺพาชโก, ตํ สมาปโนฺนติ ปริพฺพาชกสมาปโนฺนฯ อถ วา ปริพฺพาชเกสุ สมาปโนฺน ปริยาปโนฺนติ ปริพฺพาชกสมาปโนฺนฯ ‘‘เอเตส’’นฺติปทํ ‘‘เยน เกนจี’’ติปเท นิทฺธารณสมุทาโยฯ
Addhānamaggassa dvigāvutattā ‘‘addhayojanabbhantare gāvute’’ti vuttaṃ. Abhirūḷhena bhuñjitabbanti sambandho. Yatthāti yasmiṃ kāle. ‘‘Sannipatantī’’ti bahukattuvasena vuttaṃ. Akusalaṃ parivajjetīti paribbājako, pabbajjavesaṃ vā pariggahetvā vajati gacchati pavattatīti paribbājako. Vinā bhāvapaccayena bhāvatthassa ñātabbato paribbājakabhāvo paribbājako, taṃ samāpannoti paribbājakasamāpanno. Atha vā paribbājakesu samāpanno pariyāpannoti paribbājakasamāpanno. ‘‘Etesa’’ntipadaṃ ‘‘yena kenacī’’tipade niddhāraṇasamudāyo.
๒๒๐. เยปิ ภิกฺขู ภุญฺชนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ ตตฺถาติ ‘‘เทฺว ตโย เอกโต’’ติวจเนฯ อนิมนฺติโต จตุโตฺถ ยสฺส จตุกฺกสฺสาติ อนิมนฺติตจตุตฺถํ, อนิมนฺติเตน วา จตุตฺถํ อนิมนฺติตจตุตฺถํฯ เอเสว นโย อเญฺญสุปิ จตุเตฺถสุฯ อิธาติ อิมสฺมิํ สาสเนฯ นิมเนฺตตีติ อกปฺปิยนิมนฺตเนน นิมเนฺตติฯ เตสูติ จตูสุ ภิกฺขูสุฯ โสติ อุปาสโกฯ อญฺญนฺติ นาคตภิกฺขุโต อญฺญํ, นิมนฺติตภิกฺขุโต วาฯ ตงฺขณปฺปตฺตนฺติ ตสฺมิํ ปุจฺฉนกถนกฺขเณ ปตฺตํฯ หีติ วิตฺถาโรฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ฐาเน, เคเห วาฯ เตหีติ กรณภูเตหิ ภิกฺขูหิฯ
220. Yepi bhikkhū bhuñjantīti sambandho. Tatthāti ‘‘dve tayo ekato’’tivacane. Animantito catuttho yassa catukkassāti animantitacatutthaṃ, animantitena vā catutthaṃ animantitacatutthaṃ. Eseva nayo aññesupi catutthesu. Idhāti imasmiṃ sāsane. Nimantetīti akappiyanimantanena nimanteti. Tesūti catūsu bhikkhūsu. Soti upāsako. Aññanti nāgatabhikkhuto aññaṃ, nimantitabhikkhuto vā. Taṅkhaṇappattanti tasmiṃ pucchanakathanakkhaṇe pattaṃ. Hīti vitthāro. Tatthāti tasmiṃ ṭhāne, gehe vā. Tehīti karaṇabhūtehi bhikkhūhi.
โสติ ปิณฺฑปาติโกฯ อนาคจฺฉนฺตมฺปีติ สยํ น อาคจฺฉนฺตมฺปิฯ ลจฺฉถาติ ลภิสฺสถฯ
Soti piṇḍapātiko. Anāgacchantampīti sayaṃ na āgacchantampi. Lacchathāti labhissatha.
โสปีติ สามเณโรปิ, น ปิณฺฑปาติโกเยวาติ อโตฺถฯ
Sopīti sāmaṇeropi, na piṇḍapātikoyevāti attho.
ตตฺถาติ คิลานจตุเตฺถ, เตสุ จตูสุ วาฯ คิลาโน อิตเรสํ ปน คณปูรโก โหตีติ โยชนาฯ
Tatthāti gilānacatutthe, tesu catūsu vā. Gilāno itaresaṃ pana gaṇapūrako hotīti yojanā.
คณปูรกตฺตาติ สมยลทฺธสฺส คณปูรกตฺตาฯ จตุกฺกานีติ จีวรทานจตุตฺถํ จีวรการจตุตฺถํ อทฺธานคมนจตุตฺถํ นาวาภิรุหนจตุตฺถํ มหาสมยจตุตฺถํ, สมณภตฺตจตุตฺถนฺติ ฉ จตุกฺกานิฯ ปุริเมหิ มิเสฺสตฺวา เอกาทส จตุกฺกานิ เวทิตพฺพานิฯ เอโก ปณฺฑิโต ภิกฺขุ นิสิโนฺน โหตีติ สมฺพโนฺธฯ เตสูติ ตีสุ ภิกฺขูสุ, คเตสุ คจฺฉตีติ โยชนาฯ ภุตฺวา อาคนฺตฺวา ฐิเตสุปิ อนาปตฺติเยวฯ กสฺมา สเพฺพสํ อนาปตฺติ, นนุ จตฺตาโร ภิกฺขู เอกโต คณฺหนฺตีติ อาห ‘‘ปญฺจนฺนํ หี’’ติอาทิฯ หีติ สจฺจํ, ยสฺมา วาฯ โภชนานํเยวาติ น ยาคุขชฺชกผลาผลาทีนํฯ ตานิ จาติ เยหิ โภชเนหิ วิสเงฺกตํ นตฺถิ, ตานิ จ โภชนานิฯ เตหีติ จตูหิ ภิกฺขูหิ ฯ ตานีติ ยาคุอาทีนิฯ อิตีติ ตสฺมา อนาปตฺตินฺติ โยชนาฯ
Gaṇapūrakattāti samayaladdhassa gaṇapūrakattā. Catukkānīti cīvaradānacatutthaṃ cīvarakāracatutthaṃ addhānagamanacatutthaṃ nāvābhiruhanacatutthaṃ mahāsamayacatutthaṃ, samaṇabhattacatutthanti cha catukkāni. Purimehi missetvā ekādasa catukkāni veditabbāni. Eko paṇḍito bhikkhu nisinno hotīti sambandho. Tesūti tīsu bhikkhūsu, gatesu gacchatīti yojanā. Bhutvā āgantvā ṭhitesupi anāpattiyeva. Kasmā sabbesaṃ anāpatti, nanu cattāro bhikkhū ekato gaṇhantīti āha ‘‘pañcannaṃ hī’’tiādi. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Bhojanānaṃyevāti na yāgukhajjakaphalāphalādīnaṃ. Tāni cāti yehi bhojanehi visaṅketaṃ natthi, tāni ca bhojanāni. Tehīti catūhi bhikkhūhi . Tānīti yāguādīni. Itīti tasmā anāpattinti yojanā.
โกจิ เปสิโต อปณฺฑิตมนุโสฺส วทตีติ โยชนาฯ กตฺตุกาเมน เปสิโตติ สมฺพโนฺธฯ ภตฺตํ คณฺหถาติ วาติ วาสโทฺท ‘‘โอทนํ คณฺหถ, โภชนํ คณฺหถ, อนฺนํ คณฺหถ, กุรํ คณฺหถา’’ติ วจนานิปิ สงฺคณฺหาติฯ นิมนฺตนํ สาทิยนฺตีติ เนมนฺตนิกาฯ ปิณฺฑปาเต ธุตเงฺค นิยุตฺตาติ ปิณฺฑปาติกาฯ ปุนทิวเส ภเนฺตติ วุเตฺตติ โยชนาฯ หริตฺวาติ อปเนตฺวาฯ ตโตติ ตโต วทนโต ปรนฺติ สมฺพโนฺธฯ วิเกฺขปนฺติ วิวิธํ เขปํฯ เตติ อสุกา จ อสุกา จ คามิกาฯ ภเนฺตติ วุเตฺตติ โยชนาฯ โสปีติ อปณฺฑิตมนุโสฺสปิ, น คามิกาเยวาติ อโตฺถฯ กสฺมา น ลภามิ ภเนฺตติ วุเตฺตติ โยชนาฯ เอวํ ‘‘กถํ นิมเนฺตสุํ ภเนฺต’’ติ เอตฺถาปิฯ ตโตติ ตสฺมา การณาฯ เอสาติ เอโส คาโมฯ ตนฺติ ภูมเตฺถ เจตํ อุปโยควจนํ, ตสฺมิํ คาเม จรถาติ หิ อโตฺถฯ กิํ เอเตนาติ เอเตน ปุจฺฉเนน กิํ ปโยชนํฯ เอตฺถาติ ปุจฺฉเนฯ มา ปมชฺชิตฺถาติ วทตีติ สมฺพโนฺธฯ ทุติยทิวเสติ นิมนฺตนทิวสโต ทุติยทิวเสฯ ธุรคาเมติ ปธานคาเม, อนฺติกคาเม วาฯ ภาโว นาม กิริยตฺตา เอโกเยว โหติ, ตสฺมา กตฺตารํ วา กมฺมํ วา สมฺพนฺธํ วา อเปกฺขิตฺวา พหุวจเนน น ภวิตพฺพํ, เตน วุตฺตํ ‘‘น ทุพฺพเจหิ ภวิตพฺพ’’นฺติฯ เตสูติ คามิเกสุ โภเชเนฺตสูติ สมฺพโนฺธฯ อสนสาลายนฺติ โภชนสาลายํฯ สา หิ อสติ ภุญฺชติ เอตฺถาติ อสนา, สลนฺติ ปวิสนฺติ อสฺสนฺติ สาลา, อสนา จ สา สาลาเจติ อสนสาลาติ อเตฺถน ‘‘อสนสาลา’’ติ วุจฺจติฯ
Koci pesito apaṇḍitamanusso vadatīti yojanā. Kattukāmena pesitoti sambandho. Bhattaṃ gaṇhathāti vāti vāsaddo ‘‘odanaṃ gaṇhatha, bhojanaṃ gaṇhatha, annaṃ gaṇhatha, kuraṃ gaṇhathā’’ti vacanānipi saṅgaṇhāti. Nimantanaṃ sādiyantīti nemantanikā. Piṇḍapāte dhutaṅge niyuttāti piṇḍapātikā. Punadivase bhanteti vutteti yojanā. Haritvāti apanetvā. Tatoti tato vadanato paranti sambandho. Vikkhepanti vividhaṃ khepaṃ. Teti asukā ca asukā ca gāmikā. Bhanteti vutteti yojanā. Sopīti apaṇḍitamanussopi, na gāmikāyevāti attho. Kasmā na labhāmi bhanteti vutteti yojanā. Evaṃ ‘‘kathaṃ nimantesuṃ bhante’’ti etthāpi. Tatoti tasmā kāraṇā. Esāti eso gāmo. Tanti bhūmatthe cetaṃ upayogavacanaṃ, tasmiṃ gāme carathāti hi attho. Kiṃ etenāti etena pucchanena kiṃ payojanaṃ. Etthāti pucchane. Mā pamajjitthāti vadatīti sambandho. Dutiyadivaseti nimantanadivasato dutiyadivase. Dhuragāmeti padhānagāme, antikagāme vā. Bhāvo nāma kiriyattā ekoyeva hoti, tasmā kattāraṃ vā kammaṃ vā sambandhaṃ vā apekkhitvā bahuvacanena na bhavitabbaṃ, tena vuttaṃ ‘‘na dubbacehi bhavitabba’’nti. Tesūti gāmikesu bhojentesūti sambandho. Asanasālāyanti bhojanasālāyaṃ. Sā hi asati bhuñjati etthāti asanā, salanti pavisanti assanti sālā, asanā ca sā sālāceti asanasālāti atthena ‘‘asanasālā’’ti vuccati.
อถ ปนาติ ตโต อญฺญถา ปนฯ อปาทานโตฺถ หิ อถสโทฺทฯ ตตฺถ ตตฺถาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ ฐาเน อนฺตรวีถิอาทีสูติ อโตฺถฯ ปฎิกเจฺจวาติ ปฐมํ กตฺวา เอวฯ ภิกฺขูสุ คามโต อนิกฺขเนฺตสุ ปเควาติ วุตฺตํ โหติฯ น วฎฺฎตีติ ‘‘ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ ปหิณตฺตา น วฎฺฎติฯ เย ปน มนุสฺสา โภเชนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ นิวตฺตถาติ วุตฺตปเทติ ‘‘นิวตฺตถา’’ติ วุเตฺต กิริยาปเทฯ ยสฺส กสฺสจิ โหตีติ ยสฺส กสฺสจิ อตฺถาย โหตีติ โยชนาฯ นิวตฺติตุํ วฎฺฎตีติ ‘‘ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ อวุตฺตตฺตา นิวตฺติตุํ วฎฺฎติฯ สมฺพนฺธํ กตฺวาติ ‘‘นิวตฺตถ ภเนฺต’’ติ ภเนฺตสเทฺทน อพฺยวหิตํ กตฺวาฯ นิสีทถ ภเนฺต, ภตฺตํ คณฺหถาติ ภเนฺตสเทฺทน พฺยวหิตํ กตฺวา วุเตฺต ‘‘นิสีทถา’’ติปเท นิสีทิตุํ วฎฺฎติฯ อถ ภเนฺตสเทฺทน พฺยวหิตํ อกตฺวา ‘‘นิสีทถ, ภตฺตํ คณฺหถา’’ติ สมฺพนฺธํ กตฺวา วุเตฺต นิสีทิตุํ วฎฺฎติฯ อิเจฺจตํ นยํ อติทิสติ ‘‘เอเสว นโย’’ติอิมินาติฯ ทุติยํฯ
Atha panāti tato aññathā pana. Apādānattho hi athasaddo. Tattha tatthāti tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne antaravīthiādīsūti attho. Paṭikaccevāti paṭhamaṃ katvā eva. Bhikkhūsu gāmato anikkhantesu pagevāti vuttaṃ hoti. Na vaṭṭatīti ‘‘bhattaṃ gaṇhathā’’ti pahiṇattā na vaṭṭati. Ye pana manussā bhojentīti sambandho. Nivattathāti vuttapadeti ‘‘nivattathā’’ti vutte kiriyāpade. Yassakassacihotīti yassa kassaci atthāya hotīti yojanā. Nivattituṃ vaṭṭatīti ‘‘bhattaṃ gaṇhathā’’ti avuttattā nivattituṃ vaṭṭati. Sambandhaṃ katvāti ‘‘nivattatha bhante’’ti bhantesaddena abyavahitaṃ katvā. Nisīdatha bhante, bhattaṃ gaṇhathāti bhantesaddena byavahitaṃ katvā vutte ‘‘nisīdathā’’tipade nisīdituṃ vaṭṭati. Atha bhantesaddena byavahitaṃ akatvā ‘‘nisīdatha, bhattaṃ gaṇhathā’’ti sambandhaṃ katvā vutte nisīdituṃ vaṭṭati. Iccetaṃ nayaṃ atidisati ‘‘eseva nayo’’tiimināti. Dutiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๒. คณโภชนสิกฺขาปทวณฺณนา • 2. Gaṇabhojanasikkhāpadavaṇṇanā
